Epistulae

totus mundus in tabernaculi describitur sacramento. primum et secundum uestibulum omnibus patet — aqua enim et terra cunctis mortalibus data sunt —, in sanctis uero sanctorum \'quasi ad aethera et in caelum paucorum introitus et uolatus est; duodecim panes duodecim mensuum significant circulum; septem lucernae septem errantia astra demonstrant. et ne longum faciam — neque enim pro- J positum mihi est nunc de tabernaculo scribere —, ueniam ad [*](1 cf. Mich. 5, 2 17 cf. Leu. 24, 5-9 18 cf. Ex. 37, 23 ) [*]( 1 efrata K ephratha HR eufrata B pacem K bagiantem D praesepi IIp.c.m2g audimus KD 2 uocula II uocabula K,Ba.c. uoculas S 4 exodio Ka.r. 5 altare (e ex ia) <P hissum IIDB hiacinthum D hyacinctum (-cthum H) KHR iacinctum IIB iacintum s 6 et s. I. m2 K, om. S 7 in tria (in t in ras.) K in atria Ba.c. ebdomades D hebd. S 8 inpositas B 9 et hulocaustisque K ho(oB)- loc(add. h s.Z.m2II)austisque IIDB cathedras IIDB scyfos K schypos D scifos II cyphos B turabula Ka.c.D; add. ligna <P phialas B phiolas s 10 philos (h exp.) s ligna om. s (cf. not. ad l. 9) 11 tanta] add. et talia JIDB tabernaculo (0 in ras. m2) B -lum JIa.c. -la H tauernaculum D 12 dispiceret. s sensum IlD,Ba.c. eloquium IID 13 exhibebat Kp.c m2 15 datae II 16 sanctorum] add. est H,B s. I. m2 quasi uero K et s. I. m2 K caelo K 18 mensum D mensium IIB significat <P 19 demonstrat Ha.c.m2<PB ne] in k H 20 est mihi s . j )

Discamus primum communes sacerdotum uestes atque pontificum. lineis feminalibus, quae usque ad genu et poplites ueniunt, uerecunda celantur et superior pars sub umbilico uehementer adstringitur, ut, si quando expediti mactant uictimas, tauros et arietes trahunt, portant onera et in officio ministrandi sunt, etiamsi lapsi ruerint et femora reuelarint, non pateat, quod opertum est — inde et gradus altaris prohibentur fieri, ne inferior populus ascendentium uerecunda conspiciat —, uocaturque lingua Hebraea hoc genus uestimenti \'machnase\', Graece περισϰελή, a nostris feminalia uel bracae usque ad genua pertingentes.

refert Iosephus — nam aetate eius adhuc templum stabat et necdum Uespasianus et Titus Hierosolymam subuerterant et erat ipse de genere sacerdotali, multoque plus intellegitur, quod oculis uidetur, quam, quod aure [*]( 7 cf. Ex. 28, 38 12 cf. Ei. 20, 26 16 cf. Iosephus Ant. Iud. III 7, 1 ) [*]( 1 scrntem 777) scrutar <Pp.c. 2 amore 77 3 sacerdotum Ha.c.m2 4 omne D omnes Bp.c.m2 eis D patuerint Bp.c.m2 ornamen- tum D singulamm D pacienter B 5 exquiramus g 7 quae] quo s genum Ka.c.<P genua ex cenua m211 et ex uel m2K poplice ex puplice s 8 uerecundia IlBa.c. uerenda g et] ex Φ superiora II umbilicum Φ 10 portanti s pontent II portantque IIp.c.DB onerant (nt exp.) K alt. et] ut s 11 lapsis ex lapis K ruerint (n s. l. K) KHR fuerint cet. reuelauerint Kp.c.m2 12 pateret IIa.c.m2 pateet (sic) Kp.c.m2 unde B 13 ne infe s. 1. m2K uercunda K uerenda S conspiciant s conspiciret Kp.c.m2 14 que] quae HR haebreicam K maschnase HliD marchnase B maschanase II maschanse K mascanase Φ 15 IIEPICKEAE HR IIEPICEAE D IIPICEAE B NEPICEAE 77 periscele s perisceni K bracce B 16 reffert 77 ioseppus KD,IIa.c. 17 hierosulim. R,IIp.c. hierusoli(yD)m. HD<P,IIa.c. iherosolim. B 18 ipsi <Pp.c. generes H generi s 19 quam] qua D )

Secunda ex lino tunica est poderes, id est talaris, duplici sindone, quam et ipsam Iosephus byssinam uocat, appellaturque \'cotonat\', id est λιτών, quod Hebraeo sermone in lineam uertitur. haec adhaeret corpori et ita arta est et strictis manicis, ut nulla omnino in ueste sit ruga et usque ad cruraĮ descendat.

uolo pro legentis facilitate abuti sermone uulgato: solent militantes habere lineas, quas camisas uocant, sic aptas membris et adstrictas corporibus, ut expediti sint ucl ad cursum uel ad proelia, dirigendo iaculo, tenendo clipeo, ense librando et quocumque necessitas traxerit. ergo et sacerdotes parati in ministerium dei. utuntur hac tunica, ut habentes pnlchritudinem uestitorum nudorum celeritate discurrant.

Tertium genus est \'uestimenti, quod illi appellant cabaneth\', nos cingulum uel balteum et zonam possumus dicere, Babylonii nouo uocabulo \'hemian\' uocant. diuersa uocabula1 ponimus, ne quis erret in nomine. hoc cingulum in similitu- j [*](4 cf. Ex. 28, 36 5 cf. Iosephus Ant. Iud. III 7, 2 16 cf. Es- 28, 35. 36 ) [*](1 byso Ka.c. bisso IIB retorto KD,Ba.c.m2 4 poderia KØB,IIp.r. foderes D ποδήρης S 5 iosepph. (h eras.) s iosepp. D iosep. II bisinam B 6 cothonat HR chutonat s cotonaph IIDB id est om. R hebraeico K 7 haec om. s ita] tam S et str.] extrictis D 8 nullo D 9 facultate 3i 10 solant H solent enim B luctantes ex uitantea B camisias Ka.r.Bp.c.m2 camissas H 11 astricus D strictas HRØ corpori HRØ cursu K 12 praelia KØB iacula II clippeo II clypeo KD ensi ex ensem m2B 13 nibrando S ergo in ras. m2II alt. et s.l.H,s.l.m2B sacerdotales D 14 ministerio <P hanc (n eras.) K ac DØ ut ex et m211 15 pulcr. IIDB uestit. KØ uestiment. cet. nud(d ex t)orum cel. disc. in mg. inf. K 16 quo II abanet HRØ aboneth Ka.c.m2 17 uel] et D, om. s baldeum lla.c.Ø et] uel D zona D 18 babilonii (-ni B) HIIB nono uocabulo s. l. m2K hemiam D heminian (ni eras.) K hemien B lieremia II 19 posuimus IIa.c. esset s )

textum est autem subtemine cocci, purpurae, hyacinthi et stamine byssino ob decorem et fortitudinem atque. ita polymita arte distinctum, ut diuersos flores et gemmas artifici manu non textas sed additas arbitreris. lineam tunicam, de qua supra diximus, inter umbilicum et pectus hoc stringunt balteo, qui quattuor digitorum habens latitudinem et ex magna parte ad crura dependens, cum ad sacrificia cursu et expeditione opus est, in laenum umerum retorquetur.

Quartum genus est uestimenti rotundum pilleolum, quale pictum in Ulixe conspicimus, quasi sphaera media sit diuisa et pars una ponatur in capite; hoc Graeci et nostri tiaram, nonnulli galerum uocant. non habet acumen in summo nec totum usque ad comas caput tegit, sed tertiam partem a fronte inopertam relinquit atque ita in occipitio uittae [*](11 cf. Ex. 28, 35. 36. Iosephus Ant. Iud. III 7, 3 ) [*](1 pelles HR qua K que s exauet K seneciute 77 rutando HR ro(ex u)tnnd s ru(o m5)tundam B 2 texum Ka.c.Φ extensum HR pr. est om. s marsupium ØB suppium Ila.c. alt. est s. I. K, om. II 3 subtegmine Kp.c.IIa.r.DB hyacincti K iacinthi D0 iacincti IIB byssyno K biss(ex bis H)ino IIB ob] hoc D nb H 4 et] atque 77 atque ita] itaque (a s. I.) s ita s. l. m211 polimita DB polimeta 77 polemita HR polemitia s arte om. K 5 diuersas 77 et] ac D artifici HR -ce s -cis cet. manuum D non om. D 6 suppra H, om. s 7 extringunt s baltheo s 8 ex om. s magna] una IID ad ex de H 9 descendens Ka.c.m2 dum s 10 humerum JIDB 11 est s. l. m211 rutundum HR pelleolum K pilliolum D pileolum B 12 pictus Ka.c. ulixe H,R (1 8. I.) olixe (i ex e) K olexc s u(ex o 77)lixeo 77D olioxeo B sphera (ex -ra K) K0 spera RIID 14 thiaram s tyaram JID aram Ka.c.m2 Tmpav S uocant] add. hebraei misnepheth g, Ilebraeum uocabulum post hoc addere malim habent 110 15 cumas s comam S contegit IIp.c.m2 tetigit D tertiam] tegit B 16 relinquat Ka.c.m2 reliquit .(d D) IIa.c,D hoccipitio B hocceptio s hoc epssio K uitae(e) K,HRIIBa.c. uita sa.c. uitta 770Bp.c. uicta D constringitur s constrictum g; gen. masc. ad pilleus uel galerus refertur )

His quattuor uestimentis, id est feminalibus, tunica linea, cingulo, quod purpura, cocco, bysso hyacinthoque contexitur, et pilleo, de quo nunc diximus, tam sacerdotes quam pontifices utuntur. reliqua quattuor proprie pontificum sunt, quorum primum est \'mail\', id est tunica talaris, tota hyacinthina, ex lateribus eiusdem coloris adsutas habens manicas et in superiori parte, qua collo induitur, aperta, quod uulgo capitium uocant, oris firmissimis et ex se textis, ne facile rumpantur.

in extrema uero parte, id est ad pedes, septuaginta duo sunt tintinabula et totidem mala Punica isdem contexta coloribus, quibus supra cingulum. inter duo tintinabula unum malum est et inter duo mala unum tintinabulum, ut alterutrum inuicem sibi media sint, causaque redditur: idcirco tintinabula uesti adposita Sunt, ut, cum ingreditur pontifex in sancta sanctorum, totus uocalis incedat. statim moriturus, si hoc non fecerit.