Tractatus super psalmos

Iam in exordio psalmi commemorauimus nihil aliud in eo quam doctrinam humanae contineri, per quam ad cognitionem dei ipsis, tamquam paruoli, litterarum elementis erudiremur. ex persona enim sua nos propheta confirmat, qualiter in omni genere diuini officii uersari nos oporteret, ut per disciplinam adeptae institutionis fidei ordinem teneremus, ut ipso illo primo nonae litterae uersu docetur. ita enim dicitur: bonitatem fecisti cum seruo tuo, domine, secundum uerbum tuum. et forte quidam existimabunt de secundis rebus prophetam locutum deoque gratiam ob ea, quae sibi prospere acciderint, rettulisse. sed nouit etiam in aduersis rebus gratiam deo esse referendam; scit in omni passione ac tribulatione eum, cuius iudicio ingruunt, gratulationibus [*]( 5 Matth. VII, 7. ) [*]( 1 sperandum V 2 domine om. Cpb 6 quaerite — aperietur uobis in marg. infer. add. m. 2 V 6 aperiBri corr. m. 1 V aperi p 9 cui ex oum m. 2 V in saeoula saecula saeculorum C' amen om. V Explicit littera VIII incipit littera VIllI feliciter V Finit R Finit lit. VIII Beth (sic 1) Lit. VHII Teth incip. C Fin. litt. VIII inč Teth t Vllil p 11 dfie dfie V 1siam dudfl in exordio p(A) 14 doctrinae r uitS r 15 paruolis V paruo R 17 oportet p ut per add. m. 2 V 19 nonae ex nono m. 3 R 21 seoundis ex secundum m. 2 V 22 deoque ex deo m. 2 V ea ex eo m. 2 V sibi proferre V 28 acciderent VC acciderant p retulisse RCpE 24 referendum C. )

Atque hanc nostram intellegentiam, ut id prophetam orasse credamus, uersus, qui subiectus est, docet dicens: bo* nitatem et disciplinam et scientiam doce me, quia mandatis tuis parui. quidquid ergo deus in seruum facit, bonum est; secundum enim uerbum suum facit. et quidquid secundum eius est, non potest malum , quia ei, qui solus bonus est, uoluntas sit prona bonitatis.

Versus itaque, ut diximus, secundus prophetae exponit adfectum, cum orat dicens: et bonitatem et disciplinam et scientiam doce me. bonitatem superius confessus est erga se factam; quomodo hanc quasi ignorans doceri se precatur? nisi quod tunc fuerit ex fidei confessione gratulatio, cum, quidquid illud fieret in se, id esse bonum credidit: nunc uero est per naturam humanam ignorantiae causa, cum ut doceatur orat. sed eam bonitatem uult discere, cui disciplina sit iuncta. disciplinam enim necesse est esse seueritatis officium peccata arguentis et uitia corrigentis. correctio uero uitiorum magnum adfert in bonitate profectum. bona ergo est seueritatis disciplina, sed adhuc eam propheta ignorat. non enim tantum bonitatem et disciplinam, sed etiam scientiam uult doceri: in eo fidei sure ostendens, cum bonitatem et [*](1 indigentem R diligentem Cpb 9 non parcentem Cpb 8 temptationes ex temptationem R reprobari (om. ac) V 4 a om. pb obtat C ait gratiam C 7 h. l. etiam primum uersum repetunt ph 8 scientiam tuam b 9 mandatis tuis credidi pE 10 enim uerbum — secundum in marg. add. m. 2 V 11 post malum del. suspicari m. 2 V 19 cpna RC plena pE 13 uoluntatis R 14 seoundum VR profeta ex profetam m. 2 V 15 bonitatem (om. et) Cpt 16 est om. pb 18 fuerit ex Rl fuit et ex V fuit ex RICpE 19 illut V 90 ignorantiae ex ignorantiam m. 2 V 91 discere ex discidere m. 2 V 92 disoiplina Cpb necessarium est pb esse om. Cpb 24 in bonitatem R profectum ex perfectum m. 2 V 25 adhuc cil profeta V 26 scientiam urn. R. ) [*]( 28* )

Manet autem etiam in tertio uersu eiusdem intellegentiae sensus. ait enim: priusquam humiliarer, ; propterea eloquium tuum ego custodiui. non prius tribulatio passionum ingruit, quam delicta praecedant; neque per passiones ante humiliamur, quam per peccatorum iniquitatem digni passionibus simus. docet itaque propheta humiliationem suam emendationem esse delicti; atque ob id bonum scit esse sibi quidquid a deo est, quia pati meruit, quod pati . et scit disciplinam emendationem esse uitiorum. prius ergo deliquit, secundo autem humiliatus est, et per humilitatis disciplinam oportet eum, ne , doceri et in eloquiis dei manere, quia iam sit delinquens humiliatus et in mandatis dei, ne ultra possit peccare, mansurus sit.

Bonus es, domine: et in bonitate tua doce me iustificationes tuas. scit iustificationes dei propheta bonas esse, quia bonus sit, qui eas statuit. scit sibi nihil nisi ex iustificatione dei accidere, quia professus sit prius se deliquisse, dehinc postea esse humiliatum. et quia superius orasset, ut bonitatem et disciplinam et scientiam doceretur, nunc orat, ut iustificationes dei in bonitate doceatur: quia iustificatio opus sit rei iustae, quse sibi sit, quia iustificationes, quae [*](1 scit p sit C esse supr. scr. R 3 et apostolQ ex apostolQ m. 2 V prophetam (om. et) C gratiam V1 5 ita om. C scientiam ex discientiam m. 1 V 6 fidelis adque credentis Rl 9 ergo deliqui V 10 propterae loquium V ego h. 1. supr. scr. R om. pb 12 per pas- .& sionem Vpb 14 delicti ex dilicti R dilecti h 16 scit R et sit C 17 deliquid C secundo ex secundum R secunda C per (om. et) R humilitatis ex humiliatus m. 2 V 23 nisi om. C 24 accedere <' qui Cp 26 docetur R 27 ds V ut quia p post iustificatio del. ut m. 2 V nesque in 28 quia p. )

Deinde adiecit: multiplicata est super me iniquitas superborum: ego autem in toto cordo mandata tua. patienter omnia et aequanimiter propheta tolerans in opprobrium superborum atque iniquorum deductus est. si quis enim obiurgationes trium regum in Iob recolat, intelleget, quanto inludentium exacerbetur opprobrio. namque cum inreligiosi quique per passiones aliquas emendari dei seruos contuentur, exprobrare haec ita solent: "ubi fides? ubi spes in deum? ubi auxiliantis uirtus? ubi boni dei misericordia est?" contra firmo animo fidelique opus est et in mandatis dei intento atque occupato, ne multiplicatis tot in se superborum iniquitatibus cedat, sed semper dicat: bonitatem fecisti cum seruo tuo. domine; ut ait ille passionum humanarum gloriosus et beatus uictor: dominus dedit, dominus abstulit, sit nomen domini .

Deinde sequitur: coagulauit sicut lac cor eorum: ego uero legem tuam meditatus sum. cor superborum ait sicut lac . lac specie et sapore blandissimum est; quod uitio aliquo corruptum coagulari solet et ex naturae suae suauitate decedens inutili sapore amaroque corrumpitur. ergo antea iniqui, cum in secundis rebus esse prophetam contuerentur, felicium rerum amici, simplicitatis specie blandientes tamquam lac fuerunt. at ubi eos ab humilitate sancti uiri [*](6 Iob. I, 21. ) [*](1 fibrae T' in se in uera. exeunte add. m. 3 R 8 liquitatia V 4 corde meo Rb scrutabor Rl.'E acrutabar p cf. Georges JI, 2281 6 oppobrium r obprobrium R 8 intelleget ex intellegat r intellegit R oppobrio V obprobrio RC opfpbriCL /> 9 emendare C 10 con = tuentur R contuentur ex cotur m. 2 V 11 dffi V da ex d5 m. 3 R 12 opus (om. eet) C' 18 totiens superborum r 14 sed om. V 17 tulit Trl 18 dehinc V coagnlatum est sicut pE cor meum T' 19 superborum ac si lac p(d) 21 alico C naturae suaeuitate r 22 decidens R In lnlctt 83 ante Cp iniqui cum corr. m. 2 V in R 24 simplicitate Tri 25 ab umilitate R (cf. Draeger Synt. 1, 624) ex humilitate re ex hac humilitate Cpij. )

Bonum mihi, quod humiliasti me. iniquitas licet superborum multiplicetur et cor eorum ut lac coaguletur, scit humiliationem tamen suam sibi propheta bonam esse, nouit in infirmitatibus perfici. bona omnis passio, bonae omnes tribulationes, per quas iustificationes dei cognoscuntur: ut peccantes humilitate emendet., ut delinquentes seueritate coerceat, ut ignorantes doctrina doceat. idcirco enim bonum sibi, quod humiliatus est, ait, quia per humiliationem iustificationes dei disceret. deliquit enim, priusquam humiliaretur, et humilitas ei bonum est, quia per eam iustificatio dei discitur.

Conclusit autem : bonum mihi lex oris tui super milies auri et argenti. non est simplex conclusionis istius sermo. suffecerat enim ad prophetae gratulationem dixisse: bonum mihi est lex tua. sed cum ait: lex oris tui, plus uoluit intellegi. locutus est deus per Moysen legem, locutus est per prophetas: sed haec lex dei est, non etiam lex oris dei. os autem dei est ille, qui et uirtus dei est, qui et sapientia dei est, qui et bracchium dei est, qui et imago dei est, deus scilicet et dominus noster Iesus Christus dicens: [*]( 9 II Cor. 12, 9. ) [*]( 1 et ex laote Cpb 2 auabibue V 8 lao mpr. scr. m. 1 R 4 est in meditatufe add. m. 2 V 6 mi R 7 sicut lac Cpb 9 infirmitatibus R eni infirmitatibus V 11 cognoscSntur C emendet ex defendet m. 2 V * 12 coercet V coherceat RCp 13 est atque per C est q( per p 14 delinquid C delinqui V priusqua R 15 humiliaretur et add. m. 2 V 17 conclusit = enim hoc modo V mi C 18 milia RpE confusionis V 19 ad ex a m. 2 V 21 dfis C legem om. V 98 oris i de corr. m. 2 V qui sapientia VRC 24 qui et bracchium — deus om. p(A) et bracchium di est add. m. 2 V qui om. V est imago di est corr. m. 2 V 25 scilicet dominus Cp(A). )