Tractatus super psalmos

Psalmus non a Dauid, sed illi Dauid in finem praescribitur. deinde non canticum psalmi, sed psalmus est cantici, ut in eo cognitionis et scientiae propheticae enuntiatio doceretur. est autem ipse totus sacramentis legis euangeliorumque contextus magnaque et ex praeteritis et ex futuris [*]( 1 Esai. XI, 8. 2 Prov. I, 7. 12 Phil. II, 11. ) [*]( 1 numeratur supr. scr. m. 1 R numerantur V eseiam V esaiam ex eseiam R1 isaiam T replebit T spiritu R 2 solomonem V 3 timor non ex V 5 in saecundis R 6 naturae ex natura m. 2 V ad qui VR 7 inter timet et semper m. 2 V sup. lin. add. et 8 sapientiae PT 12 istius VP summaP Explicit psalmus LXVI inoipit plalmus LXVII feliciter V Finit psalmus LXVI incipit psalmus LXVII RP Expl. de psalmo LXVI incip. de LXVII T 16 in fine F, in R h. I. superscriptio deest 17 dispargantur V cf. Sabatier II, 130 dissipentur R 19 a postea eras. R ad V sed — Dauid om. V in fine VRP 20 psalmum V 21 cantici ex canticio V1 profeticae VR enunciatio RT 22 ipse totus (totua ex tutus R) Re totus ipse ex totus ipse totus ipse corr. m. 2 V totus ipse PTb euuangeliorumque VR 28 magnaq. ex V et ex futuris R. )

Exurgat deus, et dispargantur inimici eius et fugiant odientes eum a facie eius. sermo uotorum est non ex incerto poscentis, sed ex cognitione scientiaque sperantis; resurrectionis enim nunc in deo tempus optatur, cum de peccato peccatum in carne condemnans potestates huius mundi ostentui fecit cum fiducia triumphatis his in semetipso. uenit enim mundum uincere et principem mundi cum peccati lege configere et decretum mortis peccati remissione delere. hanc igitur propheta fugam horum inimicorum eius expectat. neque enim resurgentis ex mortuis occursum eius potuit haec odientium eum turba daemonum perferre, cum ad primam apostolicae fidei post subiectas his spiritales nequitias potestatem cecidisse de caelo satanan modo sit fulguris praedicatum et princeps mundi in passione sit iudicatus. sed fugientes a facie dei trepidationem suam quidem, dum fugiunt, ostendunt, euadere tamen faciem dei, quamquam fugiant, non possunt. nam et [*]( 12 Coloss. H, 15. 19 Luc. X, 18. ) [*]( 1 alligoricorum V dictorum ex doctorum R interpraetatione VR datae V 2 doctrinae V 8 exprobret ex exprobiret m. 2 V 4 conplectetur R 6 gloria V conpraehendat VR 6 propheta (profeta V) VPTE 7 constitit P ita om. PT 8 disparguntnr V diBsipentur (pe m rat. m. 3, arUea eras. p R) RPTE 10 scientiaque ex scientiaeque m. 2 V sperantis resurrectionis ex sperantisque surrectionis m. 2 V 12 poteatatis VP ostentni ex ostentus m. 2 V 13 fiducia ex fiduciam m. 2 V triumfatis VR triuphantis P his om. PT in semet etipso V uenit n ueniet m. 2 V 15 decretum add. m. 2 V remissionem V 17 resurgetea VP occursus V odio habentia eil P7' 18 daemonium fer turba V p ^ : ferre (eras. rae?) R perre corr. m. 2 V ferre PTb primum V fidei doctrinam post T fidei uocem post e 19 subiectas ex subiectis m. 1 R apiritalia nequitiae PTe potestates Te caecidisse V 20 satanam T E fulgoris RP praedicatum ex praedicatus m. 2 V. )

Et sane idem nunc, ut in anteriore psalmo, prophetiae ordo distinguitur. sequitur enim: sicut deficit fumus, deficiant; sicut liquescit cera a facie ignis. sic pereant peccatores a facie dei. fumus cum emerserit, licet globosus et crassus, tamen paulatim ita deficit aboleturque, ne extet, sicut in conspectu ignis cera sic liquescit, ut non sit; fumo quidem in inane per leuitatem sui tenuitatemque dilapso. cera autem ui et calore ignis absumpta, quia infirmis ipsa per sese naturae potioris diripiatur ardore; quem in modum omnis iniquorum potestas a facie dei, id est dei iudicio deliquescit.

Et hunc peccatorum a dei facie interitum necesse est ut iustorum laetitia consequatur. nam et continuo subiectum est: et iusti laetentur in laetitia. aequa enim iudicii caelestis et iusta moderatio est ut peccatores morte conficere, ita et iustos laetitia munerari. idipsum autem ad ostentandum iudicii examen est consecutum: exultent in conspectu dei, epulentur in laetitia. mundo enim corde, secundum euangelicae benedictionis merita, conspectu dei digni sunt. [*]( 2 Ps. XVII, 15. 5 Ibid. 9. ) [*]( 1 earundem ex eorundem m. 1R 8 fulgora P mnltiplicauit om. V et conturbat eos V conturbantur ex conturbantur eos m. 2 V 4 et fugiunt ex eos et fugiunt m. 2 V 6 exardescet TE 9 idem ex idemer m. 2 V ut VRPT qui E profetiae VR 10 defecit V 11 liquefit PTE pereant ex pereant si m. 2 V 12 cum add. m. 2 V cil (fl i. ras. m. 3) R (item litt. emer in emerserit t. ras. m. 3 R) 18 deficit ex defecit R1 aboliturqui V 14 caera V 15 in inane coni. Bened. in adn. inane V in igne RPTE dilabso V 16 ip ~ sa R ipsa ex ipse V 17 potioris ex potiuris R 18 inimicorum potestas R (deprauatum ex inicorum cf. Acad. p. 31) a dei iudicio V 19 a facie dei E 91 in om. RPTE 28 ad ostendendum PTE 25 aepulentur VP 26 euuangelicae VR. )

Et ad huius nos temporis gratulationem sub fidei euangelicae confessione nunc propheta aduocat dicens: cantate deo, psallite nomini eius, iter facite ei, qui ascendit super occasum. dominus nomen est illi: et exultate in conspectu eius. adhortatio omnis licet multum ad quendam pulsum et uoluntatis nostrae proficiat et mentis, cum ad aliquid optandum agendumque conciliante ea uel inliciente deducimur, tamen, si maxime adhortationis ipsius [*]( 11 Dent. XXXII, 43 (LXX). ) [*]( 1 eat interioria PT causa V 8 nocetura P1 et gaudet 1" fllr — furtis ut sup. lin. add. m. 2 V 4 ut ante unumquemque om. R exercent P Õ oblaectant V oblectat R in laetitia — ex ipsius m morg. IUper. add. m. 2 V 6 susoipit plTE et idcirco ait in TE 7 laetentur Tt exultabant V 8 uere ex uerte m. 1 V 9 iocunditate PT adque VR aepulantium VRT 10 gaudii T iustorum V iusta a moysea ex manes m. 2 V eat in V 11 iocundamini PT U fili V 15 laetantur R unamimes ex rnamines m. 2 V un - animea P exultationis ex exultationes m. 1 R 17 et ad cuiua J'RP ad cuius E fort. recte 19 iter ex alrinter m. 2 V 22 impulsum e 23 ad om. e optandumque (om. agendum) V conciliante ea R conciliantem V conad ciliante casu PTE 24 si maximae adhortationem ipsius R. )

Psallendum itaque ei iterque eius parandum est, qui ascendit super occasum. occasu autem uniuersa, quae ueniunt in uitam, intelleguntur aboleri. abolitio autem omnium occidentium secundum humanam communemque opinionem existimatur in morte. ei ergo psallendum eiusque iter nobis est praeparandum, qui occasum mortis ascenderit, id est, qui occasum omnem occasu ipso non detentus excesserit. huic autem nomen est dominus, qui se ex forma dei exinaniens et formam serui suscipiens oboedientem se usque ad mortem crucis egit. propter quod eum exaltauit deus nomenque ei super omne nomen donauit, ut in eius nomine genu caelestia et terrestria flecterent et inferna, linguaque omnis confiteretur dominum Iesum in gloria dei patris. ascendit ergo super occasum, cui nomen est dominus, idque, quo occidunt uniuersa, transgrediens legem mortis ex mortuis aeternus egressus est. huic itaque iter parandum est secundum illud: parate uias domini, rectas facite semitas eius. omnis uallis inplebitur et omnis collis humiliabitur, ut parato [*]( 16 Phil. II, 9 sq. 23 Eaai. XL, 3 sq.; Lnc. III, 4. ) [*]( 1 propositae V sit ia supr. acr. m. 1 R ac uia R 8 eius supr. ncr. m. 1 R 4 cui d5 (om. et) V estet V 5 adhibita sed cognitio per sup. lin. add. m. 2 V praecepta e 6 conlocare V 7 ei in raa. R 8 occasum autem V 9 in uita V intelligantur R oboleri V abo- Jetio V omnium om. V 10 occidentũ P secundum om. T 11 psallendum = R 12 ascenderit ex ascendit m. 2 V 14 dfis VRlT dno Rt P 15 oboedientiam (entiam in ras.) P se om. RPT usque ad e ex usque in m. 2 V 17 iusper T omne supr. scr. m. 1 R 18 ac terreatria PTE 19 confitetur R confiteatur PTb 20 in glam PTl ergo ndd. m. 2 V 21 dfis VT dominus ex domino m. 1 R domino PE itaque V 22 lege V aegressus T-'1 23 iter ex inter m. 2 V 25 replebitur PT ut om. VRPE parato ex paratio R. )

Sed hanc sanctorum laetitiam trepidatio eorum, quos cum mundo uicit, insequitur; id enim ait: turbabuntur a facie eius, patris or phanorum et iudicis uiduarum.. causam turbationis hanc docuit, quod pater orphanorum sit iudexque uiduarum — a facie enim patris orphanorum uiduarumque iudicis fugient — non relinquens eos orphanos, qui agnoscentes patrem in caelis diabolo patri renuntiauerint, easque uiduas, quae legi mortuae sponsum se secutae sunt, iudicans. uiduam enim, quae a lege sit libera, beatus Paulus transire ad nuptias alterius sine adulterii crimine docuit idque exemplum omne ad ecclesiam, quae legi se mortuam Christo postea sociaret, aptauit. est autem etiam secundum huius saeculi sortem sensus aptissimus. ut deus, qui aduocatum nobis a patre alium dedit, [*](19 Rom. vn, 8 aq.' ) [*](1 in nobis e cf. Stud. 1889p. 317 noa VRP apud nos T nostro db 2 conpraeaais VRl terrena (om. labis) R terribilia obieotionis Vr terrenae abiectionia coni. Bened. in adn. iturus Te ituros P 8 cum rectis aequatisque V cum rectis aequitatisq R cum rectis aequitatis PE uitaeque PE descendet E 4 ex aequitatia RlPe (ex iniquitatis corr. man. rec. R) 6 et ante. inaolentiae add. m. 2 V supr. scr. T inaolentia et moribus V liuidinum F1 6 in quos P 7 ascendit uitam R ascendit qui uitam PTE 9 cum add. m. 2 V 18 patres V orfanOrum VRP iudices V 14 docuit etiam quod E iudexqui V1 15 a facie — uiduarumque in marg. inf. en 'n Int odd. P 16 relinq s P relinquentis T 17 reniitianeri t V renuntiauer P se ewque tx eosque m. 2 V 18 lege R ae cutae corr. m.1 R sese secutae PTE sint T 21 legise mortua christo R legi ait mortua 5po Pe legi sit mortua ut christo T se sociaret PT se sociari a ae sociantem ed. Basil. 1550, Par. 1.572 22 aptauit et autg V 28 qui add. m. 2 V. )

Ceterum ut ad ecclesiae totius demonstrationem haec ita significata esse possint intellegi, continuo subiecit: deus in loco sancto suo: deus inhabitare facit unimores in domo, educens uinctos in fortitudine, similiter eos, qui exacerbant, qui inhabitant in sepulcris. hic ergo locus deo sanctus est, ubi sit uidua ex lege, ubi orphanus ex saeculo, ubi unius moris ac uoluntatis pacificus unanimisque conuentus — erat enim secundum Actus apostolorum credentium anima et cor unum —. ubi qui uincti sunt educentur in fortitudine. ligato enim prius intra domum suam forte eos, qui peccatis suis uinciebantur, absoluit, ut Abrahae filiam [*]( 5 I Tim. 5, 11. 19 Act. ap. IV, 32. 21 Luc. XIII, 16. ) [*]( -nt 1 orbatoni ex orphanorft T iudexque (ue add. m. 2) V 2 quia et (ut supr. scr. mare. rec.) P et infantiae V 3 uiduarumquae quae V et. uiduarumq: quae (et supr. scr. man. rec.) P uiduarum quoq iudex quae R adquieuer = int P 4 plereque R plerique ex plerequae q m. 2 V plereque (q supr. scr. m. 2) P sunt uel (om. quae) RPTe 5 deliciatae V-Te delic: - atae Pdelicatae V*RA cf. Stud. 1889p. 321 Sabatier III, 815 Roemch Ital. p. 155 Paucker Suppl. p.178 nolent VPl 6 et qa s et quae VRPT proposito ex propositae m. 2 V 8 deiudicit P equidem V 9 secudum (dum add. m. 2) V 11 ad supr. scr. P ecleaiae V 12 possit VPT intelligit V 18 inbabitari V unimoris VPl uniua moris ptTe 14 uinctos ex uictor m. 2 V 15 exai ceruant V exacerbabant E 17 in aaeculo V unus corr. rn. 2 V ac ex hac R 18 unianimiaque V 20 legato VPl suam om. V forti PTE if. Neue Formenl. II, 33 21 adaoluit V habrahae Vabtaae RT. )

Verum haec qui in nobis deus super occasum ascendens per uirtutem resurrectionis operatus est, idem omnia ad huius spei nostrae praeparationem adumbrata gessit in lege, ut non alius prophetarum, alius euangeliorum deus possit intellegi. atque ideo erga nos quoque paribus haec momentis, quibus ex Aegypto populum eduxit, inpleuit. nam et patres nostri sub nube fuerunt et in Moyse in mari baptizati sunt et in similitudinem caelestis panis manna e caelis decidente saturati sunt et Christo aquam petra praebente potati sunt; [*](11 Luc. IX, 60; cf. Matth. VIII, 22. 12 I Tim. 5, 6. ) [*](1 otto (sic) R septem VPTE legatam V 2 edux̃ pr.l. supr.scr.R ante PiE exaceruabant V 3 iudicet V 4 eiue supr. scr. m. 1 R 5 instituti VRP 6 gentium om. R cf. Addenda apiorilP praefecit RPTE exacerugtes V 7 in sepulchris RT in sepulcris ex sepulcris m. 2 V inde est V 10 et om. V morti V no putanti corr. m. 2 V nuncupati R 11 sine V cf. Sdbatier III, 308 sinite RITE 12 apostolus ex apostoloa R quosdam (o in rlJl. m. 3) R mortuos R 18 dum uiuentes etiam V mortuos (o in h ras. 3) R os omnes corr. m. 2 V hos homines PTe 18 prophetarum aline om. R 19 adque VR ergo V haec monentes V 20 ex aegipto R ex aegyptao corr. m. 1 V patres ex patris m. 2 V 21 anne V1 in moysen Tb a moyse = P et in mari V 22 e supr. scr. m. 1 RP23IHFaquaPTprebenterpraeennte.RPT RP 23 Christo om. V aqua PT prebente V praeeunte RPT (error ortus ex praeuente, cf. supr. nuue pro nube sim. et de h. loci explicatione Stud. 1889 p. 317). )