Tractatus super psalmos

Id enim sequitur: quia melior misericordia tua super uitam. magnum quidem dei munus est, quod uenimus in uitam, et ipsa natura duce nasci nos gratulamur. sed quia plena omnis anxietatum ac dolorum setas nostra est, plus in misericordia dei spei est, quam in uita: quia hanc mors ex peccati lege consequitur, haec uero seternitatem ex morte restituet. sicuti tritici satio ac dissolutio ipsa tritici conseruatione praestantior est — hoc enim deus, prout uult, uestit in spico — ita magnum misericordiae dei munus est, si commortui Christo [*](8 Ioh. XIV, 9. 4 Ioh. X, 30. ) [*]( 1 habebuntur vel ei a xpo corr. m. 2 V 2 in sanctos V 8 illud ex illum m. 2 V uidet uidet (ex uidit uidit m. 2 P) RP2α adque VRP 4 illum F1 unum (m in ras. a m. 2) V in filio P et naturam V et nominae P 5 aeternae VRPT paternae E natiurae corr. m. 1 V 7 desiderio VP 8 suae (n in ras. m. 1 ? eras. t) R hoatederet V 9 eum ex cum R scilicet ex uidelicet P uidelicet b ut om. Ve 10 et in gloria dei est orn. V 11 ad (in ras. m. 1 R) aliud RTE aliut V aliud P 12 regni (om. ad) V 18 per misericorm dia corr. m. 2 V 15 idem sequitur V melior est RPTE, sed cf. svpra 16 munus sint uita et ipsa V 17 duce nostra gratulamur V « a 18 5ni V omni P om̃ιũ T a xietatupa V anxiaetatum R ancxietatum P doloris V nostra et V 19 spes V 20 restituit PTE 21 satioipaa tritici in marg. sup. add. m. 2 V conuersatione R 29 prout ex proatut P spico Vα spica ex spico m. 3 ? R spica ΡΤε, cf. Neue Forment. 1,550. )

Certus ergo misericordise dei, quae supra uitam melior sit, propheta officium gratulationis exsequitur dicens: labia mea laudabunt te. sic benedicam te in uita mea et in nomine tuo leuabo manus meas. et sermone et opere laudat deum atque benedicit; nam in uita sua benedicens in nomine suo manus eleuabit in eleuatione manuum non habitum orandi, sed excelsi operis indicium significari frequenter docuimus. in hac igitur uita sua deum,. quia misericordia eius supra uitas sit melior, laudabit. est enim et uita post uitam, qua in Abrahse sinibus uiuendum est, in qua et dei nomen in pauperis quiete benedicitur, secundum illud prophetae: non mortui laudabunt te, domine, neque omnes, qui descendunt in infernum; sed nos, qui uiuimus, benedicimus dominum. super has igitur uitas misericordia ea est, quae, quod oculus non uidit et auris non audiuit et in cor hominis non ascendit, his, qui dominum diligunt, prseparauit. [*]( 4 PB. CXV, 15. 18 Pa. CXHI, 17 aq. 22 I Cor. 2, 9. ) [*]( 1 neaaeternitatis P ne aeternitatis VTe 2 maneret ex manet m. 2 V miserioordiae ex misericordia R 3 dissoluis se V 4 sibi mortis Te praetiosa VRP 6 per eam TE per eum VRP 6 peccati (om. cum) lege reaoluta cum demutationia Tb peccati (om. cum) lege resolutis demutationis V gloriae V 9 profecta V exequitur T 10 te V, cf. Sabatier II, 123 te domine RPTE 11 et sermone et ore PT et sermone suo et opere E 18 manus suas VPTb in eleuationem VP habitum orandi (eras. m) R habitu orandi V 14 indictum R indioium a 15 supra nita sit ex supra uita sua dft m. 2 V supra uitam sit PT 16 laudauit PE et uita — uiuendum est in marg. inf. add. R et supr. scr. P qua e quia cod. 17 habraae R in qua dei nomen E in om. PTE 18 quiete in ras. R quietem V benedioitur ex benedioaur R 21 superas R ea est ex est m. 2 V ea 8 in ras. R 22 nec (ez nic) auris audiuit R auris ex aures P. )

Hanc igitur laudat atque benedicit, non etiam nunc ab holocaustis pecudum adipisque pinguedine sacrificia legis expectans, sed in sola animae confessione benedictionisque laude se ipsum deo hostiam statuens secundum illud: sacrificium laudis honorificabit me et illud: immola deo sacrificium laudis et illud: quoniam si uoluisses sacrificium, dedissem utique, holocaustis non delectaberis, quia litterae ac legis allegorumena praescriptione cessante deus uiuse intellegentisque hostise sit laudibus honorandus. subiecit enim: sicut adipe et pinguedine repleatur anima mea, et labia exultationis laudabunt nomen tuum. neque illa quasi abominanda. condemnat, sed haec ut magis expectata confirmans, cum sicut adipe et pinguedine, quae sacrificiorum primitise habebantur, repleri animam suam exultationis laude deposcat.

Verum haec non tam uerborum officia quam mentis sunt, ut sacrificium laudis ex operum sanctitate descendat. itaque continuo subiecit: si memoratus sum tui supra stratum meum, in matutinis meditabar in te. meditationem matutinam recordatio nocturna consummat; et idcirco de luce ad deum uigilat, quia ex strati, id est ex lectuli puritate et fiducia et conscientia orationis est matutinae. obrepentes itaque [*](4 Ps. XLIX, 23. 6 Ibid. 14. 6 PB. L, 18. ) [*]( h n 1 ob holocaustis R ob olocanstis P 8 que add, m. 2 V 4 statue s corr. m. 1 V 5 honorificauit ex honorificabat m. 2 V honorificauit P illnt V immula V 6 dis et illut in marg. add. m. 1 R 7 dedissem a = uidigsem (eras. 1?) R holocausti V - deleotaneria V 8 alligorumina VR (in R umin in ras. 1, tvpr. scr. rn. 3 allegorica, in marg. allegorumina) cf. infr. CXLVII cap. <5, allegoricorum (alligoricoriI o) PTE 9 ante deus eras. & (?) R muae (u in ras.) R uina V intellegentes quae P 11 labia ex lauia ro. 2 V unt = = (eras. is 1) nofii tuũ m ras. R 12 abomina ndacorr. m.1 R abhominanda P condempnat (p del. pi) sed RP condemnatis et V 18 confirma*' T (fort. confirmat, sed cf. praef.) 14 que R habeatur ex haueatur m. 2 V 15 laudem V 17 sanotitatem V discendat R 18 memoratus ex memormoratus R sup R 19 in matutinis ex matinis m. 2 V meditabar n meditabor m. 2 V, cf. seq. meditabor Re 21 Btrati RP trati V id est supr, scr. P. )

Sed horum omnium hinc profectus, hinc causa est, quia sequitur: adhaesit anima mea post te, me suscepit dextera tua. amoris hsec uis est, ut his, quos amamus. etiamsi absentes sint, hsereamus, dum adfectum insitum nequaquam aut locus diuellit aut tempus. adhaesit ergo deo propheta non blandimentis saeculi, non corporis uitiis amorem suum ab eo caritatemque retrahentibus, quia secundum apostolum adhserenti deounusest spiritus et dominus pro discipulis orauit: pater, sicut nos unum sumus, ut et illi unum sint in nobis. adhaerens ergo deo susceptus a dei dextera est : id est per uirtutem dei, quse significatur in dextera, ab eo, qui dei et uirtus et sapientia et uerbum caro est factus, adsumptus est conformis gloriae corporis iam futurus.

Et quia susceptus a dei dextera metum omnem a se, qui ab inimicis suis esse possit, abiecit, fiduciae suae non tacuit [*]( 16 I Cor: 6, 17. 18 loh. XVII, 11; 21 sq. ) [*]( 2 luctantemausR 4 iuramento V sperabo ex exultabo T ó adiutor ex adiuitor R ei in ras. m. 1 R 6 cuius (cu in ras. m. 1 R) RPTE strato ex stratu m. 1 R stratu ex strato P in eo quoque matutinis « in eo quoque in matutinis e 7 quia adiutor E adiutor in marg. add. m. 1 R suus et sub PT 8 tecmine R tegmine ex tegmene P 9 tutus ex tutum R 10 quia P q{ T 11 poste R 12 haec uia supr. scr. m. 1 R ut R 18 hereamus V aereamus (a ex parte in ras.) R affectum R 14 adhesit V adesit R profeta V propheta ex prophetS R 15 non blSdimentis V blandimentis ex in blandimentis R 16 oantatemquae F1 aderenti R 19 adherens V adaerens R ergo ds P dei om. V 21 & uirtus ex uirtus m. 3 R factus ex factil m. 1 R assumptus A T 22 futurus ex futuros m. 3 R 23 et qui E suscept' e (e ex i corr. m. 3, e in ras. m 3) R suaceptus est h a = se R 24 adiecit V et fiduciae (& supr. scr. m. 3 R) Rb. )

Sed inter hsec laetitiam eius, qui ob humanae salutis gaudium frequenter ad patrem exultauit, ostendit: rex autem lsetabitur in domino, laudabitur omnis, qui iura in eo: quoniam obstructum est os loquentium iniqua. causam, cur rex lsetetur, significat, quia, quisque in eo iurabit, in deo sacramenti huius religione laudabitur: qui sciat [*]( 5 Matth. X, 28. ) [*]( 1 dei om. PT 3 tradentur — gladii om. V 5 quaesierunt PTE 6 perimit m h mi in ras.) RP uita R uita corr. m. 2 Vuita P uitas E 7 ic corr. m. 1R hinc V 8 quae a ohao PT inuio ex inuia m. 2 Vinuio fio add. m. 3, o in NU.) R a scis et V scl; sA: (lineola supr. i in ras.) R 9 tradentur a tradnntur m. 1 R potestatem V 10 gladii ex gladiis R etiam a oitiam m. 2 V 11 beetiolarum (ol eras.) R sorte V adempturi R herodes (erodes R) ex herodis RP herodis V 12 est om. PT uulpis VRPT ef. F. Neue Formenl. J, 181 uulpes E 13 oapud P* 14 dei monum VR 15 principe ex pricipe m. 1 R earum P 17 qu corr. h m. 1 V umanae corr. m. 1 R salutia (tis in ras. 3) R 18 gaudium ett frequenter R eznltanit eras. R 19 in deo RE et laudabitur E inrst in raa. m. 3 R (rnpr. scr. m. 1 iurat sed postea eras.) 20 est om. R de (sic) R 91 letatur R quia ex quisa m. 1 V quisque VPTa quisq R quisquis e 22 inrauit P iurauerit T. )

Psalmi superscriptio historiam non continet. simplex est et prophetali spiritu editus: tantum per id, quod in finem [*]( 3 Esai. LXV, 16. 10 Phil. II, 10 sq. ) [*]( 1 hm VP Christum Iesum E 8 esaiam (a in ras) R eseiam V isaiam T in eum Bened. in adn., in deum R in do VPT om. E iurauit PE iurauerit T in dm uerum VRPT 4 enim supr. a scr. P os R qui R 7 coexcitauerit ex coexcitauerunt m. 2 Y et conlocauerit add. m 2 V m. 1 R 8= = cum R et cum VPTE b magestate R 9 p aec corr. m. 1 R obstruetur ex obstruotur m. 1 R obstruuntur V hos R om. V loq.tium V 10 Iesu Christi Rb 11 genu ex genum R flectet ex slectet V fleotetur PTE cf. Acad. p. 57 terrestrium (om. et) Pb 12 confitebitur ex confiteatur m. 1 R 18 Iesus ChriBtus Rb in gloria est di patris PTE in omnia saecula saeoulorum (saeculaorum V) VTb in p mnia saeoula saecula saeouloram P Explicit psalmus LXII incipit psalmus LXIII VP Finit psalmus LXII incp. psal. LXIII R Expl. de pealmo LXII incip. de LXIII T 17 dum V cum R depraecor V ad te om. R 18 a = timore R ; de forma huius tractatus in cod. V ualde mutata ac mutilata cf. praef. et Acad. p. 51 20 editus tantum supr. scr. m. 3 R in fine RP. )

Esse autem plures memini, qui omnia, quae in libris psalmorum scripta sunt, ad personam domini nostri unigeniti dei filii existiment esse referenda, nihilque in eis aliud quam quod ei sit proprium contineri. quae eorum opinio argui non potest. omnis enim ex adfectu religiosae mentis hic sensus est; et caret culpa, propensiore studio omnia ei, per quem ipsa omnia sunt, coaptare. quamquam enim idipsum interdum imperite fiat, tamen per id, quod ad eum cuncta referuntur, necesse est ut ea, quae ei sunt propria, uere ac fideliter praedicentur. cauendum autem est, ne, dum omnia conuenire in eum aequaliter opinamur, per adsertionis huius studiosam intentionem plurimum et diuinitatis suae dignitati et corporationis sacramento et operationum potestati et passionis uirtuti et resurrectionis gloriae detrahatur. [*]( bu 1 non sui = (eras. s) et tempori s (bu supr. scr. m. 3) P non sui sed temporis T scriptus,,-, est R 4 ipsi psalmi illi P 6 sui om. PT dissentiant ex disceusiant m. 1 R 7 per haeditiones R 8 intellegendum (gen in uers. exeunt. add. m. 3, d in ras.) R 9 in fine PR O 10 spiritalis ex niritalis m. 1 R 12 in libris T 13 salmorum R o 14 filii dei E in eia e in eis T in eo RP 15 et sit R 17 et eartl culpa R studio in ras. m. 3 R ei per in ras. 6-8 litt. R 18 coaptare (aptare in ras. m. 3) R post interdum 2-3 litt. eras. R 20 quae ei (e ei in ras. 3) R predioentur R 21 autem ex uutem m. 1 R 22 assertionis ex adsertionis P 28 dignitati ex dignitatis P 24 . operationem R uirtuti (uir in mary. adiect., tuti in ras. m. 1 f) R. ) [*]( XXII. Hilar. Plct. para I. ) [*]( 16 )

Tenendus igitur modus est et diligenter ac caute constituendum est, quid de diuinitatis suae natiuitate, quse ei a patre est, fuerit prophetatum, quando eius hominis, quem adsumpsit, persona tractetur, ubi operatio, passio et resurrectio praedicetur, quid uero unicuique tempori congruat, quando fides gentium nuntietur, quando peccata anterioris populi arguantur, quando doctrina timoris dei et confessionis eruditio ex prophetse oratione prsestetur. in his enim prophetise spiritalis ordo consistit. et si dominus praedicatur, profectus scientiae huius ad fidem utilis est. si ad timorem et confessionem eius docemur, domino formamur, proficimus, adquirimur, ut per passionem eius redempti, ita eidem per doctrinae suae instituta placituri.

Esse autem in praesenti psalmo quaedam intellego, quse ei homini, quem dominus adsumpsit, aptari posse uideantur, ubi dicitur: perscrutati sunt iniquitates, defecerunt scrutantes scrutinio. significari enim forte in eo existimabitur Iudseorum conspiratio, cum testimonia, quibus argui posset, quaeruntur nec reperiuntur, et omnia scrutantium ingenia deficiunt; dehinc quod sagittis paruulorum, id est doctrinis apostolorum uulnerentur, aduersum quos nullam causam iustae persecutionis inuenerint, et ideo defecerint contra ipsos linguae eorum. haec quidem non tamquam inprobabilia praetermittimus, sed quaedam alia in psalmo sunt, quae ordinem intellegentiae huius impediant. non longe tamen ab his sermo expositionis nostrae dissentiet.

Existimamus enim non modo apostolorum, qui primi fuerunt, sed cuiusque sancti in domino sperantis confessionem [*]( n 1 tene dua corr. m. 1 R diligiter R contaendum est T 8 quid = o de R ei in ras. m. 3 R 6 u unionique R gentium ex nuntium m. 1 R 7 prophetae ex propheta R oratione ex curatione m. 3 R I 8 prestetur R osistit (sistit m. 3 in ras.) R 11 adqrimur R JS salmo R 14 ei in ras. R quS (e in reu.) R 16 scrntati k. I. V, sed infra et ipse persorutati in iniquitates P 16 sorutiniv ex scrutinio m. 2 P 18 posset in ras. P qruntur R quaerdutur P 19 sagittis ex sagittas T 20 iuste R 23 in salmo R 84 ab is R 25 dissentiet ex diasentiant T. )

Ait enim: exaudi, deus, orationem meam, cum tribulor; a timore inimici eripe animam meam. ingruentibus his, quae superius memorauimus, per quae fides nostra et spes periclitatur, ad eum, qui solus mederi his potest, referatur oratio. metus est enim, ne infirmam per naturam et [*]( 1 presenti salmo R continere P 2 impietates in deum T 8 fidelS P nos Re per nos fidelem PTb 4 filosofia R ereticorum R 6 omnibus om. PT tolerandis om. R uitandis et coarguendis E 9 inie tiabilem R 10 filosophia R nun atomis R 18 post gloriam 1 uel b t eras. R auartl P 14 continere excidio P uoluptatum (up in ras.' m. 3 R uoluntatum P) gaudia corporis RPT gaudia corporis uoluptatum h (uolũtatũ et) E 16 onoria corr. m. 1R adortatione R guigili P(V) 17 cura om. R repugnauit P 18 ob in ras. R 19 intelligitur PTE in salmo R quaatenus (ercu. n?) R in om. R 98 ingruen t ibus corr. m. 1 R p quae P 24 mederi ex mediri R 96 refertur PTE ==metus (eras. ne, tu in ras.) R. ) [*]( 15* )

Ait enim: protexisti me a conuentu malignantium, a multitudine operantium iniquitatem, qui exacuerunt ut gladium linguas suas, intenderunt arcum rem amaram, ut sagittent in obscuro inmaculatum. non hic propheta arma bellica, nec ensis, aut iacula, aut tormenta arcum pertimescit. omnis enim ei in lingua timor est; huius gladios, huius spicula metuit. ab his quidem fide sua tutus est; ait enim: protexisti me a conuentu malignantium; sed arcus homicidae linguae semper intentus est et acumen gladii in lingua eius praesto est. uolant autem letales eius sagittae, et non ambiguum est, quid efficiant, scilicet ut sagittent in obscuris inmaculatum. et proprietas uerbi intellegenda est. non sanctum, non fidelem, non iustum, sed inmaculatum sagittant, eum, cui per sacramentum baptismi sordes et maculae ueterum criminum recens ablutae sunt, nondum tamen firmatae fidei, nondum doctrinis spiritalibus erudilum, nondum contra haec pugnacis linguae arma certantem, sed simplicem et ex nouae natiuitatis infantia tenerum. hunc ergo sine metu contradictionis alicuius, intento iam pridem arcu, per rerum ignorantiam in obscuro positum uulnerabunt. ait enim: subito sagittabunt eum et non timebunt, naturam simplicem et inmaculati nouitate imperitam. hanc enim fallunt, huic occultos laqueos praetendunt insidiarum secretis latentibus gloriantes.

Sequitur enim: firmauerunt sibi uerbum malum; disputauerunt, ut absconderent laqueos; dixerunt: [*]( 1 sed ex merito P 4 qui V (cf. praef.) PTt (LXX oỉτιvες) quia Ra 5 exacuerunt≡ut R 7 enses PTE 8 arcuum PTe, cf. Biicheler Decl. p.84 ei om. e timor supr. scr. m. 1 R 9 gladiua P aua supr. scr. T 11 omicidae R 12 in supr. scr. m. 1 R 13 loetales (ex letales R ex r laetales T) RPT qui deficiant corr. m. 1 R 14 in obscuro PTE 16 sagittant eras. T 17 ante ueterum 4 liti. eras. R 18 ablatae R fidei add. m. 2 P 19 eruditus P pugnacis (oie in ras.) R 20 certantem≡≡sed (eras. te ?) R 21 hinc R intentu R 22 arcu R positu tz poaito R 24 & ante inmaculati in ras. R immaculatS e post nouitate eras. n R 25 occultos (v supr. o eras.) R 27 sibi supr. scr. P. )

Sed quid ad deum humana peruersitas? quid aduersus opificem operis ingenium? exquirant licet omnibus argumentationis suae quaestiunculis excidium ueritatis, deficiet tamen in ueritatis destructione falsitatis adsertio; atque ideo subsequitur: perscrutati sunt iniquitates, defecerunt scrutantes scrutinio. defectio scrutantium defectionem superuacuae contra deum adhortationis ostendit. quae enim non labefactabuntar ingenia contradictioni ueritatis intenta? rimentur licet omnia naturalium causarum secreta peruicacique studiorum suorum uigore ipsa caelestium motuum interna scrutentur, in ipsa tamen operis sui intentione deficient doctrinis spiritalibus refutati. qui enim fortuitis motibus agi omnia docent, audient a nobis aeternae uirtutis deum non in fortuitis manere, sed esse mundi [*]( 1 tepus R 5 excidia ex extendia m. 1 R 6 presto R ocultia Otis in ras.) R pestifere adortationis R 7 iacent PT qxubusquae R opinantur eras. T 8 dic = tum (c in raa., postea 2 litL eras.) R et dixerunt om. R 9 ereticus R .19 post uitae in ras. uita R 14 scrutan — tes T 17 questiunqulis sic m. 1 R 90 scrutionio R scrutiniu PT cf. supr. cap. 4 defectione superuacuae P 21 labefactabuntur vB (t in ras.) R 22 omnia ex omma m. 1 R 28 studiosom suorum R 24 tame. qui in ras. R 26 nec enim R posl docent des. f. 44 T deinde in eo cod. complura txcidervnt; nane l. 46 incip. a uerbis et exultent Ps. LX Tr, 11 27 in om. P furtuitis R. )

Iam si fidem haereticus destruet, dei filium semper fuisse cognoscet, nullo a patre interuallo temporis separatum; ipsum esse uerbum, uirtutem, sapientiam dei; hunc mundi opificem fuisse, hunc et hominis conditorem; hunc prima mundi crimina diluuio abluisse, hunc Moysi legem dedisse, hunc in propbetis fuisse et per eos ingentia illa corporationis et passionis suae sacramenta cecinisse; hunc in corpore resurgentem caducae carni claritatem spiritalis gloriae intulisse et in naturam diuinitatis suae terrenae corruptionis absorbuisse primordia.

Deficient igitur aduersum ista scrutantes; et per uirum doctrina dei eruditum et in altum humilitatem cordis sui erigentem haec diuinae operationis praeconia proferentur, ita ut haec eminentia dei eorum ipsorum, qui haec audiant, confessione laudetur. atque ideo ita sequitur: perscrutati sunt iniquitates, defecerunt scrutantes scrutinio. accedet [*](1 indefinitae (ex indefinita) ut essentiae = ita et R indefinitae een- tentiae (sen in ras.) ita et P 2 omnia continentem (om. et) Pb 5 sed = disces = aionem R 6 resurrectionig P 7 cui svpr. scr. R 8 prima (r ex i, supr. aliquid eras.) R 11 uti lefuit (uti lefni in rtU., t add. m. 3t) R 13 heretions R 16 hanc — conditorem in rtU. 3 a parte in marg. exter. R hnno ante prima in marg. inter. add. R mordia 19 caecinisse P resurgentem ex anrgentem R 80 carnia R 21 pri = = (eras. mo) R 22 ista IUpr. scr. m. 1 R 28 doatrina R 24 operaotis R propherentnr R 25 haec ex hae m. 1 R audian t R 28 snnt ex tunt m. 1 R 27 acrutiniv ex scrutinio m. 2 P. )

Adnuntiatis enim operibus dei tunc incipient facta eius intellegi, tunc in his laetabitur iustus, tunc eum omnes recti corde laudabunt. et hoc ipsum psalmus ita edocet: accedet homo- et cor altum, et exaltabitur deus. sagittae paruulorum factae sunt plagae eorum, et nihil habuerunt contra ipsos linguae eorum. conturbati sunt omnes, qui uidebant eos, et timuit omnis [*]( 9 Matth. XIX, 14. ) [*]( 1 ad cor altum e 2 hominem P 4 doctrinae ex doctrina R post profectus eras. 2-3 litt. R nã ex na corr. m. 3 R qui P 5 cognoin uit P 6 in nocentiam P 7 remiBsio R remissione P l'emissionem E a acramento P sacramentum (sacramentu) RE 8 indulgeatur (indulgeat1) i coni. Bened. in adn. indulgeat RPE et innooentiam R et innocentia P 10 prophessio R 11 generatorum P 12 sagittas disputationes R 18 uulnerantes his aduersarii P 14 aduersum (aduorsum) conieci adorum R ad horum PE cf. Stud. 1889 p. 315 et mfr. p. 233, 4 et adhortationum om. RP sed cf. Ps. CXLIITcap. 13 fin. 15 fidem om. P post trepidatio 2 litt. eraR. R abnuentium (nuentiu in ras.) R abnuentium est P et I est audi mau.entium R om. P 18 tun = c eum R 19 ipsu ex ipsud P ipsud h v. R sed cf. Acad. p. 28 21 nihil abierunt R pro nihilo habuerunt P. )