Tractatus super psalmos

Simplex est psalmus aeternae gratulationis continens prophetiam. nam neque res gestas neque significationis alicuius cognomenta superscriptio conprehendit: tantum hymnus in finem est, ut id, quod a propheta cantatum est, in fine uel psalmi uel temporum explicandum esse noscatur. oratio autem est iusti aeterna sperantis seseque in Christo coexcitatum in caelestibus gratulantis. c“pit enim ita:

Exaudi, deus, orationem meam, intende deprecationi mese. a finibus terrae ad te clamaui, dum anxiaretur cor meum. exaudiri precationem suam sanctus hic postulat, cuius et ea fiducia est, ut in orationem suam uelit intendi, utrum sit innocens, casta et fidelis et ex intimo conscientise atque cordis metu profecta, quia secundum apostolum et corde credendum et ore confitendum sit ad salutem. intendendse autem orationis hinc precatio est, quod, dum corde anxio [*](1 in conten = = =s tione R in contentionem E per don nostrum thm xpm V 2 amen om. V Psalmus explicit LYIIII incipit psalmus ) [*]( . LX V Explicit PBalmns LVIIII incipit Psalmus LX R Finit Psalm LYIIII incip. Pe. LX P Expl. LVIIII incip. de LX. Psalmo T 4 in hymnis VR (A- űμvοις LXX) hymni e hymnus b om. PT 6 clopraecationem VR 6 orationi (ex oratione) meae V orationem meam R 7 aeternae add. m. 2 V profetiam VR 8 nam nec PT 9 cognomen PT conpraehendit VR tantum ex tame m. 2 V ymnus T in fine VRP 10 ut om. PT ut id om. V in fine PTe 11 explicandum esse noacatur om. IT 12 est post iusti in fin. uers. postea add. m. 1 R 18 gratula tia P 14 depraecationi V praecationi (precationi T) RPT 16 exandiri ex de et exaudiri m. 2 V praecationem V poationem R 17 ea ex ei corr. m. 1 R uellet VR 18 casta fidelis V 19 adque I'R profeta V secundum aptm RT secundum Paulum b 90 confitendum ex confitendendum m. 1 V intendendae (intendende P) ex intendae (inten le P) HP intende V 21 praecatio RP praedicatio V. )

In petra exaltasti me, deduxisti me; quia factus es spes mea, turris fortitudinis a facie inimici. habitabo in tabernaculo tuo in saeculum. hinc itaque iam sanctus a terrse finibus clamat, quia exaltatus in petra sit. petra autem secundum apostolum Christus est, quem exaltauit deus et donauit illi nomen, quod est super omne nomen. in quo et elegit nos ante mundi constitutionem in caelestibus. per eum enim sumus in spem aeternitatis deducti et in hac spe non confundimur, quia ab inimici facie hsec eadem spes nobis fortitudinis turris est facta. nam cum in muris sit ualida et firma munitio, murorum tamen ipsorum firmitas in turribus omnis est. et idcirco turrris fortitudinis exaltans nos in petra deus factus est, quia per hanc spem uim diaboli eiusque [*]( 5 n Cor. 5, 8. 6 Gal. II, 20. 15 Phil. II, 9. 17 Ephes. I, 3 sq. ) [*]( 1 extima Ve exvtima R extrema PTb solitudum V 2 contiguam R h de oceani V anxio ex anoxio P 3 qua terra est V 4 gentem R degentem ("m del. m. 2) V secandum Apostolum E 5 peregrinatur a dfio R 6 neque ipse uiuit om. V congemescens VRP1 congemiscens P'!TE 8 anoxio P a om. V -qui et VR 9 et spem == teneat II desinendis V 10 dicetns corr. m 1 V 11 im V deduxisti me R ante tractat., cf. Sabatier II, 120 et infr. 18 (deducti), eduxisti me PT om. h. I. VR 18 habitabernaculo F1 in saeculum scripsi, cf. Sabatier l. c. e et Acad. p. 24, in saeculo VR in saecula PTE 14 a terra corr. m. a e 2 V qui P qui V 15 petra ante autem add. m. 2 V 17 legit corr. m. 2 V 18 in spe aeternitatis VR 19 confundemur V facit haec ex fecit haec m. 2 V - 20 in meris V 92 im V 28 ciusque V. )

Set quia haec, quamuis spe reposita iam sanctis sint, tamen adhuc sub dispensatione temporum differantur, qua munitione interim tutus sit, interiecto diapsalma demonstrat dicens: protegar in uelamento alarum tuarum, quoniam tu, deus. exaudisti orationem meam. protectionem misericordise dei sub uelamento alarum diuinus sermo significat, de quo quia superioribus tractatum est, superfluus nunc et otiosus erit sermo. sed protectionis meritum ex fide orationis indultum est secundum illud: petite et dabitur uobis.

Quin etiam ad quam spem protectione alarum dei inumbrandus esset, ostendit dicens: dedisti hereditatem timentibus nomen tuum. dies super dies regis adicies, annos eius usque in diem generationis et generationis. permanet in aeternum in conspectu dei. haec enim hereditas sancti est, uita et incorruptio et regnum et coaeterna deo habitatio. non Israhel tantum haec hereditas scripta est, sed timentibus dei nomen. dies enim aeterni sunt regis, siue quia sancti, qui peccati serui non erunt, reges sunt secundum illud apostoli: iam sine nobis regnastis et utinam regnaretis, ut et nos uobiscum conregnaremus, siue quia hic idem etiam rex sit propheta, [*](18 Matth. VII, 7; Luc. XI, 9. 28 I Cor. 4, 8. ) [*]( 1 aduersus eum t 2 munitionem P conepti V 8 modi V 4 mansuris R 5 set V et R sancti VPe sit V 7 tutum (om. sit) PT diabpsalma P 8 protegat V 9 meam om. V 11 superioribus psalmis VPTE tractatum ex tractum P 13 secundum illud om. V 14 protectionem V inumbrandus sit (ex set) corr. m. 2 V 16 timentibus te RPT reges V 17 annus V in dies RPTK generationis et generationi ex generatio m. 2 V generationis R 18 supermanet (leetio nata ex falsa diuisione uocabulorum et generationi spermanet) V 20 ante habitatio 4 litt. eras., quarum 3 prior. hab erant R histrael Flsraheli ue/Israeli E 21 timentibus nomen tuum R 92 regis a regee m. 2 V 23 regnastis V regnatis RPTE cf. phil. Abh. IV, 84 t 25 conregnaremus VPTE conregnemus R qua corr. m. 1 V. )

Et quia conparticipes et concorporales et conformes eius effecti sint iam in eis nec corruptione nec morte dominante, cum in omnem plenitudinem dei repleantur, subiecit spiritus [*]( 14 Matth. XIX, 28. ) [*]( 1 quia add. m. 2 V aeternum regnum VRcf. Stud. 1889p. 322 in aeterno regno PTE considentem V dextris ex dexoris m. 2 V 2 omnes inimioos suos P 4 conregnabit = is ipsis R conregnabist his ipse V conregnabit = is (his T) ipse PT conregnabit his ipsis e 6 oratio V seruatque i dies V et generationes V 6 adicerentur - super R eius ait in T" 7 manere e illut R quo ou V 8 regnarA P regnare oportet T ponat a generatione PT 9 usque in generatione V eit comprehensum quia generationem in marg. infer, add. P 11 consequatur PTb tuae expectatio V 12 in aeterno P in conspectu R est om. r 14 ad om. V 18 histrahel V 19 reges R 20 aeternus ex aeternum m. 1 R iam in omnibus P 91 coheredes ex coheredes eorum m. 2 V 24 effecti sunt PT in his VPTE 25 replentur V. )

In hanc igitur seternitatis spem sese propheta confirmat dicens: sic psallam nomini tuo, deus, in sseculum sseculi. ut reddam uota mea de die in diem. psallet in sseculum saeculi et uota de die in diem reddet nullo temporum fine conclusus, hymnis aeternis seternorum uotorum gaudia redditurus, cum absoluta omni terrenorum corporum infirmitate cselestem atque angelorum agat uitam de die in diem uota reddendo secundum illud: uota mea domino [*]( 11 loh. XVI, 22. 23 Ps. CXV, 18 sq. ) [*]( 9 1 qui P qui V 2 requirit V eum PT inopia ex opis m. 1 V iam om. V 8 hae ex heae m. 1 V hae (ae in ras. a m. 1) R hae ex e haec P 4 regenerabit PTE qua in spe V 5 suscipientur (s in rcu., ur ex e m.l) R 6 et ueritate T ex ueritatem P per que ex perquo m. 1 R p quam ex p quem m. 2 P 7 redemptas ex redempta P redempta T' p redem tos R ? 8 nihil om. V post ueritatis posuerunt E 9 plenitudine e R impleatur P similem V 10 profeta V ita locutus est VPTE 11 inter nuno et quidem eras. 4 litt. (aude?) R 12 uestrum om. R 13 auferet VPTe cf. Sabatier 111, 469 adn. tollet Rb 14 nemo ab his ablaturus sit T1 16 speciem P 17 dS V om. RPTE 18 psallit PT 19 de die in diem om. V reddit PT temporeum corr. m. 1 r 20 notorum in marg. add. P 99 adque VP de diet .V. )

Prophetise sermo non nisi ad aliquem profectum audientium scriptus est, ut aut ad scientiam doceat, aut ad uoluntatis innocentiam confirmet, ut nunc hic psalmus pro Idithun a Dauid cantatur, in quo ad dei timorem, ad humanarum siue spiritalium nequitiarum constantem tolerantiam eruditur et ad contemptum opum, quia auaritia malorum omnium radix est, firmatur. in his enim beatae aeternaeque uitae status certus est, si et pietas in deum sit et patientia in aduersis et contemptus opulentise. a dei itaque confessione c“ptus est psalmus.

Nonne deo subdita erit anima mea? ab ipso enim salutare meum. etenim ipse deus meus, saluator meus, susceptor meus; non mouebor amplius. confessio dei communi hominum affectu a propheta ita c“pta est, ut, cum post multam inscientise noctem, post ambiguam humanarum sententiarum incertamque doctrinam. post diuersarum [*](1 conspectu ex conapectui m. 1 V 8 libere V per dominum nostrum RT per deum ac dm n V per dm dum nrm P 4 amen om. V Explioit psalmus LX incipit LXI VR Expl. de LX. 1>8. incip. de LXI T * I * n Incip tractat de psalm LXI P 6 idith m corr. m. 2 V 7 ab ipsa autem V 9 profetiae (ex profitiae V) VRP 10 est supr. scr. R aut ex aud m. 3 R ad ante scientiam om. VE supr. scr. m. 1 P acientiam (am in ras.) R ad uoluntatem innocentiam V 11 ≡≡= idithun a dauid R prodit; humana dauid P addidit hunc ad dauit V ad Idithum a Dauid e 12 in quo dei timore R 18 nequitiarum = = * instantem R erudimur T 15 firmatur eras. R firmamur T uitae et status V 16 patientiam P patientia ex patientia et m. 2 V contentu. P 17 a add. m. 2 V a ex ad R captus (ce in ras. 3-4 liu.) R 19 et ipse deus meus PTK saluator Ve salutaris PT et salutaris (taris ill tdttor rcu. R) Rb 80 susoeptor supr. scr. m. 1 R 21 affectum V. )

Sed hanc humanae beatitudinis spem gentilium impietatum studia comminuunt, prudentise ssecularis inanitate profectum homini ad deum denegantes et deo consortium adsumpti corporis detrahentes, arbitri moderatoresque diuinae potestatis: quasi difficilius deo sit adsumpsisse hominem quam eum in [*]( b 1 omnitentem P legi ex lege T menti suae P 3 condemnationemque peooati sup. lin. a m. 2 V 4 hominum V 5 sorte ex serie corr. m. 1 R ad condempnandam P in sae corr. m. 2 V 6 teptamenta (p ex parte in ras.) R 7 lege VR 8 hac (ha in ras.) tum hoc P 9 inscitiae V lumine ex lnminae m. 2 V lumen P collocatus ex conlooatus VP dicit PTE 10 subdita e R 11 dS meus et luaceptor meus V 13 fidei sed post R impietatesque sententia R 14 qui suioeptorem PT 15 ignorantia V an = xietatiq. P 16 relioum V p aeternitatia V 19 condemnata peooati le R condempnata lege peocati PT 00 dei om. PT 98 saeoularis ex sicularis m. 2 V 36 arbitrio V 26 eum ex oum R. )

Sed hunc corporis sui parietem, quem ante libido, ebrietas, auaritia, ira perfoderat, iam in se in domum dei uiuis lapidibus extructum esse non nescit et in imaginem dei creatum esse recolit: certusque conformem se dei glorise praeparari subiecit: uerumtamen honorem meum cogitauerunt repellere, cucurri in siti. illis honorem suum detrahere cogitantibus ille in siti cucurrit. est enim sitis bonorum seternorum et spiritalis esuries in sanctis, de qua dictum est: beati, qui esuriunt et sitiunt iustitiam. cursum ergo iustitiae suse sitiens tenuit, omnem uitam integram etiam ab ipsa contradicentium sibi obtrectatione conseruans. nam et a domino suo didicit. ut opera omnia sua etiam gentilis testimonii iudicio laudentur, cum dicitur: sic luceant opera uestra coram hominibus, ut magnificent patrem uestrum, qui est in caelis. sic et Paulus placens omnia in omnibus [*]( 18 Matth. Y, 6. 28 Ibid. 16. 26 I Cor. 10, 38. ) [*]( 1 suae (u ex n? corr., ae in raa. 2-3 litt.) R 2 ob rectationem P obtreotatione formasse V arguit dicens E quosque V inraistis ex inruitis P irraistis T - 3 interfeoistis PT 4 maoheriae P 5 haec V adque VRP1 6 quassatum T ia in ras. m. 3 R 9 et add. m. 2 V 13 structum R et om. V in supr. scr. m. 1 P 14 reformem R 16 oucurri ex ourri m. 1 V in sitim eanrles Ye 17 in sitim VRe, sed cf. infra etenim sitis PT 18 et spiritalis in scis = (cis in rax. et postea eras. s) corr. m. 1R et spiritalis in sanctis Ve eat spiritalis in sanctis (in sanctis in ras. T) PT 19 esuriunt ex erarient m. 2 V iustitiam ex iustitiae m. 2 V 20 sciens VRPe ipsa ex ipsu m. 2 V 21 a add. m. 2 V 22 testimonii ex testimonium m. 2 V 28 laudetur P cum dioitur om. V luceat P 25 placens per omnia omnibus Te. ) [*]( 14* )

Sed id. quod sibi maxime salutare est, sanctus iste etiam diapsalma interueniente congeminat, indefessse in nobis confessionis perseuerantiam oportere esse demonstrans. sequitur enim: uerumtamen deo subiecta est anima mea, quoniam ab ipso est patientia mea. quia ipse est deus meus et saluator meus, adiutor meus, non emigrabo. in deo salutare meum et gloria mea. deus auxilii mei, et spes mea in deo meo. inpellant quidem isti inclinatum parietem maceriamque iam quassam et, benedicente licet ore, corde maledicant, scit tamen subiectam animam suam deo esse oportere, quia ab ipso patientia sua sit. didicit enim ab eo non auertere faciem a sputamentis nec subtrahere alapis maxillas nec potandum cum felle acetum renuere nec post colaphos et flagella maledicere. ipse enim deus suus est atque saluator, ipse etiam adiutor, ne de patientia? huius perseuerantia speique suae fiducia motus emigret. in eo enim est salus et gloria eius et spes, qui se coexcitatum sibi conformem sit caelesti suae gloriae redditurus. [*]( 1 eclesiae V 8 retinere V ee supr. scr. P1 4 et add. m. 2 Y 6 sqr enim R 7 conseraant VR benedicebant R 8 et interioris oris malignitate PT (in P oris supr. scr. m. 11) 9 quod maxima sibi V 10 diabpsalma inueniente P 11 perseuerantia P 18 et patientia P 14 deus meus et V1 deus:== = - = et P cf. Sabatier II, 122 deus et V'RTE 16 salutarem meum V 16 auxiliu mei R in deo e Re inpellant quidem insiti R 17 et benedicentes T 21 mazellas V potandum ex putandum m. 2 V putandum P fel Y 29 rennuere RP colafos VPT 28 adque VRP1 patientia R 24 fiduoia ex fiduciae m. 2 V mutus supr. scr. m. 1 R aemigret P 25 salus (s in ras. m. 1, postea is eras.) R et spes ex est apes m. 2 V 26 post suae 3-4 litt. eras. R. )

Et quia spei huius ipse etiam ceteris, ut propheta, sit prsedicator, subiecit: sperate in eum omnis coetus plebis et effundite coram illo corda uestra, quia deus adiutor noster est. nihil occultum, nihil clausum, nihil obligatum sub dei confessione in corde retinendum est. effundendus coram eo omnis adfectus est, ut nihil de nobismetipsis fiduciae sit, sed ut per eum, ante quem nos tamquam pro peccato efiundimus, adiuuemur. effundenda autem coram eo corda nostra lacrimis et fletibus sunt secundum illud : fuerunt mihi lacrimse meae panis die ac nocte, dum dicitur mihi cotidie: ubi est deus tuus? hsec recordatus sum et effudi in me animam meam; effusionem animae in lacrimarum profusione esse demonstrans, quia per eas rogandus est, qui est solus fidelis adiutor.

Sed officio suo functus propheta admonitionem suam parui apud impios scit esse momenti; nam continuo diapsalma intercedente subiecit: uerumtamen uani filii hominum, mendaces filii hominum in stateris; ut decipiant ipsi de uanitatein idipsum. uani homines, quia aut ipsi uana sperentaut in eos sperare sit uanum; mendaces quoque, quia impietatis suae sensu aut falluntur aut fallunt: et in eo mendaces, ut decipiant in stateris, sub iustitiae scilicet nomine iniusta peragentes. nam ubi examen de se moderatae prudentise pollicentur, ibi studia immoderatae impietatis exercent, errore se ipsos, quem a ceteris depellere se professi sunt, inplicantes: et idcirco ipsi de uanitate in idipsum, illo scilicet recidentes, ex quo se excedere gloriantur. [*]( 9 Ps. XLI, 4 sq. ) [*]( 2 speratae V1 in en VT in efl ex in eo P in eo R omnes T 3 et add. m. 2 V efficite (ex effeoite) coram P ds supr. scr. m. 1 P 5 est add. m. 2 V 7 ante quam VP tramquam V 8 effundim R 9 laerimis ex et laorimiJ m. 2 V 10 meae om. T panes Re 11 in add. m. 2 V effasione P 15 sus V paraui apud V 16 monenti P diabpsalma inoedentes P 17 fili V mendaces filii hominum om. V 19 quia ut ipei RP qui aut ipsi V ipsi e sperant e eerent ex serint m. 2 V 90 quid inpietatia V sensfl R 98 studia ex stndiae m. 2 V 24 errore ex errores P errori T qu = em P 96 in idipso R decipinnt in idipsum T illos V reooidentee V recedentes ex recidentes R recedentes PT. )