Tractatus super psalmos
Hilary, Saint, Bishop of Poitiers
Hilary, Saint, Bishop of Poitiers. S. Hilarii Episcopi Pictaviensis Tractatus super psalmos. (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 22). Zingerle, Anton, editor. Prague, Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1891.
Sed ubi de peccato crucifixi unigeniti dei arguuntur, impii esse non desinunt; et dolore translatae ad gentes diuinae cognitionis adcensi ore adhuc uerbisque desaeuiunt. sequitur enim: ecce loquentur in ore suo et gladius in labiis eorum.
Sed hanc obtrectandi atque insectandi impietatem non solum in his, sed etiam in gentibus, quae audire detrectant, ita diuinus sermo condemnat: quoniam quis audiuit? et tu, domine, deridebis eos, pro nihilo habebis omnes gentes. nemine audiente inridentur a deo; quia, ubi dicitur: quis?, ibi aut rarus significatur aut nullus : nullus secundum illud: quis similis tibi in diis, domine? [*](4 Amos VIII, 11. 8 Ps. XXI, 21. 25 Ps. LXXXVIII, 7; LXXXV, 8. ) [*]( 2 canis V circflibunt V circnibant R 8 famis huius tīpus et te per V famis huius pes per R famem huius temporie per PTE 4 denuntiat deus (ds) cum dicit scripsi cf. adn. Bened. denuntianB (denuncians R) cum dicit VR denuntians dicit FTE 5 aq R 6 inpeudentiam V 7 atq. T qua P in nuncupatione ex in nuncupationem corr. m. 1 V 11 congemescunt V congemiscunt RPTE 14 arguentur VR 15 ex dolore V 16 accenai RPT ore ex ori nt. 2 V 17 loquitur F* m a loquuntur VI PT 19 adque VR inpietate V, cf. Acad. p. 27 20 qu e arrr. m. 2 V audire ex audiri m. 2 V audere R detractant R 22 et tu dm V 23 irridentur TE 24 nullus poster. loco om. RPT 25 qui V similis tui R diis ex dies nI. 2 r. )
Sed habens ille potestatem animae ponendae et animae resumendae, quia hoc mandatum accepit a patre, inrisis spretisque gentibus subiecit: fortitudinem meam ad te custodiam, quia deus susceptor meus est: deus meus, misericordia eius praeueniet. me, deus meusostendit mihi inter inimicos meos. fortitudinem suam ad deum custodiet, animam suam scilicet, quam deposuit resumendo; [*]( 1 Ps. XIII, 7; LII, 7. 8 Lnc. XVIII, 8. 10 Matth. XXV, 34. ) [*](1 rursus antem PT daubit corr. m. 2 V exioriR 2 iatrahel V et om. R 3 gladiisque si gladius V 4 regia V principes (e in ras. a m. 2) r 5 obydientes V 7 et credentium V putatur V 8 uenerit ex ueneris m. 2 V 9 super add. m. 2 r 10 repperietur VHP* sed cf. F. Neue Forment. II, 473 benedicti ex benedicto m. 1 V 11 praeparatum ex m e praepparatum R 14 aute corr. m. 2 V aut corr. m. ? R gentem V 15 staltia P stnltae V 16 exprobrae V exprobrant PE 17 di ex die corr. m. 2 r 19 sed habens sed ille (del. m. 2) V poM animae ponendae uerba repetita et animae ponendae del. m. 2 V 20 spraetisque R 22 meus es RPTE, sed c/. Sabatier II, 117 24 ad deum qui cnstodiet P. )
Sed quia secundum illud: et uidebunt in quem conpunxerunt etiam in futurum inter inimicos eius ostendet deus, quod eius sit susceptor, quippe cum secundum apostolum introgressa gentium plenitudine id, quod Israhel sit relicum. saluabitur, ut quod scriptum est inpleatur: ueniet ex Sion. qui liberabit et auertet impietates ab lacob-et hoc illis a me testamentum, cum auferam impietates eorum, ad significationem itaque repositae huius misericordise speique subiecit: ne occideris eos, ne quando obliuiscantur legis tuae: disparge illos in uirtute [*]( 9 Matth. XXVII, 64; Marc. XV, 39. 10 Ioh. I. 4. 16 Zach. XII, 10: Ioh. XIX, 37. 20 Esai. LIX, 20. 21 Rom. XI, 27. ) [*]( 1 aufert PTE et quia corr. m. 1 R et quia VPE refugium ex refugiem corr. m. 2 V 6 in oruce = (una litt. eras.) R in oruce r tremuit terra PT remittere F 8 discingitur V 9 ueri Vb adeum RPT 10 fortitudo V 11 conpraehenderunt R praeueniente ex praeuente 7' 13 potuisset V uere enim eum E dfi uere eu T 14 quidem tum Pb 17 in futuro 7' ostendit V 18 sit tx ostendit corr. m. 2 J' 19 introgressa ex introgesta m. 2 V gentium mnltitudine R istrahel V reliqum R reliquum PTE 20 scribtum V exion R 21 quiliberabit ex queliberauit m. 2 V qui eripiat R impietates ex impietate P impietatem T ut hoc R 24 nec occideria V 26 disparge (par sup. lin. add. m. 2) V disperge RPTE in uirtutute 11. )
Sed illos interim desolationis ae dispersionis suae manet poena. nam etsi consummationi temporum propter patres et electos haec dispensatio misericordise reseruetur, interiecto tamen diapsalma, quid in eos interim repetita significatione constitutum fuerit, ostenditur. sequitur enim: et conuertentur in uesperum et famem patientur ut canes et circumibunt ciuitatem. ipsi dispergentur ad manducandum: si autem non saturabuntur, et murmurabunt. amissa ciuitate temploque deserto et secundum romani regis edicta circumeuntes tantum, non etiam ineuntes ciuitatem famis eos non huius panis et cibi, sed oblationum, hostiarum et uisionum, quibus omnibus saturabantur, adficiet, aduersum custodem suum canum inprobitate latrantes. et dispergentur ad manducandum: quia per diuersa speciem sacerdotii illius legitimi et holocausti et circumcisionis imitantur, cum hsec tantum non nisi intra Hierosolymam sint legitima constituta. sed ad manducandum dispersi non saturantur. non enim nisi sanctis et deo placitis et loci ipsius ac templi constitutione religiosis sollemnitatibus explebuntur. sed adhuc ei murmurabunt: ne hac quidem fame festiuitatum suarum edomiti, ut secundum murmur, quo in deserto deum exacerbauerunt, psenitentise quiete resipiscant.. [*]( 1 quia qui Bened. in adn., quia VRPa qui ex quia T qui e 2 dominator tJ dominabitur m. 2 V o temporum ex temporam m. 2 V 6 hanc P o dispensati corr. m. 2 V 7 quid ex quide m. 1 V in ex inter m. 2|V 9 canis V circuibunt R 18 ineuntes ex non ineuntes m. 2 V iotroeuntes T fames PTE 14 sed cibi P cibi T ostiarum V & uisionum R uisionum VPTE 15 saturabantur (abantur add. m. 2 V) VRTa saturabuntur Vt 17 manducantur ex manducandum m. 2 V sacerdotii illius ex sacerdotillius m. 3 R sacerdotii alius ex sacerdotium alius m. 2 V sacerdotii alias un. Vat. rec. 18 olocausti V holoc = austi P holochausti T 19 int ex in T hierosolimam R hierosolyma VT 20 disporsi = (erlU. u ?) R 21 nisi oni. Vlie ipsius templi ac constitutione V ipsius hao templi constitutione b 22 solemnitatibus TE & murmurabunt R murmurabunt (ex murmurabuntnr >n. 2 V) VPTb *23 fame add. m. 2 V 24 ut um. R qd in deserto R 25 resipiscant ex resipistant m. 2 T. )
Sed inter haec spes omnes suas et gratulationes psalmi fine concludit dicens: ego autem cantabo uirtuti tuae. exaltabo mane misericordiam tuam: quia factus es susceptor meus et refugium meum in die tribulationis mese. adiutor meus tibi psallam: quia deus susceptor meus, deus meus misericordia mea. et ista quidem omnia possunt ad prophetae gratulationem referri: sed neque a domini sunt confessione diuersa. haec enim eorum dispersio passionis impietatem est consecuta. sed quod in misericordia dei mane, quia susceptor et refugium eius factus est, exultaturus est, uidetur id ad resurrectionis tempus esse referendum; quia, cum omni tempore laus dei cantanda sit a propheta, resurgenti tamen ex mortuis diluculo in cselosque redituro exultatio matutinae gratulationis est propria, domino nostro testi Christo, qui est benedictus in saecula saeculorum. amen.
In finem, in his, qui inmutabuntur, in tituli inscriptione Dauid in doctrinam, cum succendit Mesopotamiam et Syriam Sobal, et conuertit Ioab et percussit uallem Salinarum duodecim milia.
Deus, reppulisti nos et destruxisti nos et reliqua.
Multa in psalmo ante rerum gesta praescripta sunt, qua' necesse est ad alicuius intellegentiae significationem his, que [*](2 tue VP 3 & exultabo R exultabo P'T ed. Basil. 1550) 4 et refagiam — suaceptor meus om. Y et refugium in (um. meum) PT* 7 quidem om. PTE 8 a del. m. 2 V 9 impietate R sed a i quotquot P 10 dei om. PT manent P manet e qui V qua li faotoa sit T 11 exultaturus est sup. lin. a m. i V est exultaturus 7' u exultaturos (om. est) P 13 tamen ex tam m. 2 V deluculo] Tx U gratulationis ex gratulatio m. 3 R est om. R dno Ii V domino nro T domino RPE 15 in omnia saecula s. a. VPTE Explioit pwlmus LVIII. inoipit psalmns LVIIII VP Explioit psalmus LVIII. incipit LVIIII R Expl. de LVIII. inoip. de LIX T 17 in his quae h. I. VR sed cf. in/r. cap. 1 et 2 in tituli inscriptione R in titulis V sed cf. infra et Sabatier II. 119 18 in doctrina VRα, 19 Subal. et corr. ex SuBaLeTH R 22 in om. T praescribta V 23 ad om. PT significatione T. )