Tractatus super psalmos

Superior psalmus omnem creationum diuersitatem ad laudem dei creatoris est adhortatus; et ordo a caelestibus c“ptus cuncta [*]( 1 Ps. CXLIV, 18. 5 I Cor. 15, 24 sq. ) [*]( 1 his R (sine dubio orlum ex hii) 2 hymnus R cf. p. 866, 7 hic hymnus E 5 conregnante R congregante E cj. infr. 6 docente nib; * R dicente E 10 om R omnes e subiecti R subiiciet e nouissima euacuatur Rb nouissima enim euacuabitur e 11 Bnbiecta sunt R eunt subiecta E 13 deus sit R sit deus E 18 in regntt filii R 21 erimus in regno Rb erimus regnum e in seoula seculorum amen lilt. unc. scr. R Finit psalmus CXXXVIII incipit CXXXVIIII (sic) R 24 laudatio R cf. p. 867, 7 laus E 25 in ex m m. 1 R ecclaesia R. ) [*]( XXII. HUar. Plct. pitra I. ) [*]( 66 )

terrae ac maris et seris animantia percucurrit uniuerso quoque genere aetatum, sexuum, potestatum ad honorem debitae confessionis admonito, ut gloriam eius, qui se ad uitam animasset. firmasset, ornasset, pius gratiarum sermo celebraret. postquam, ut dignum fuit, propheta psalmi ipsius fine proprium officii sui munus expleuerat, omnibus quidem ad laudem diuinam adhortatis hymnum tamen esse sanctorum eius ostendit: filiis scilicet Israhel, populo, qui fieret deo proximus, ut, cum uniuersitas omnis deum ex uitse suse sensu et gratulatione laudasset, Israhel tamen ei solus adpropians hymnum ex cognitionis ac dignationis diuinse familiaritate cantaret. post quae nunc ad cantandum deo nouum canticum incitamur. et forte nihil ultra reliquisse psalmus anterior nouitatis admirationisque credatur, cum. si quid illud in gratulatione nostra sensuque sit, idipsum in laude oportere esse praescriptum sit. efferre autem se ultra caelestem sedem mens nostra non sufficit; sed laudare deum ea, quae supra caelos sunt, admonentur. rursum autem se tendere ultra abyssi immensitatem intellegentise nostrae opinio non potest; uerum ea, quae in his sunt, ad laudis officium aduocantur. iam uero ipsa illa natura seris in grandine, niue, crystallo procellseque spiritu concinere gloriam tantae laudis iubetur. tum porro uniuersitas generis humani in regibus, in principibus, in iudicibus, in omni uel aetatis flore uel senectutis maturitate dei laudem cantare praecepta est; quia haec omnia sibi inperturbato cursu moderatoque consistant, fluantque uniuersa ita naturae suae lege praecepta, ut decedere his ex ea, qua creata sunt, constitutione non liceat.

Cum ergo nulla extra haec rerum diuinarum cselestiumque decreta uideatur homini concessa esse cognitio cognitionisque laudatio, uideamus, ad quod nunc nouum canticum aduocemur, [*](1 percucurrit R percurrit E 5 ipeios R hnius E 7 tamen R tantum E 8 populoQ, qui R (possis popnloque qui ex usu cod. R, de quo cf. Acad. p. 29, sed sacro textui et expositioni minus conuenit ac q h. l. ditlographia ortum esse uidetur) 10 ex scripsi & R de E 11 postq R 12 post canticum desin. ed. uet. ante Paris. 160-5 (in a haec adiuncta sunt: Reliqua rcquiratur actu & fruotu Israel nocetur ! cnius studio caetera adipiscamur) 14 quit R 16 mens noatra R mensurS 11 18 habyBsi R 22 iubetur scripsi iubentur R. )

cum dicitur: cantate domino canticum nouum. est plane nouum canticum. cuius quidem noui cantici gratulationem iam et in superioribus psalmis, in quibus nouum canticum cantatur, ostendimus: cum in gentibus dominus esse regnaturus ostenditur, cum ipsum ad regni gloriam dextera sua saluabit, cum adsumens ex inferno animam suam nos secum adsumpsit in reges. proprium ergo hoc canticum nouum est sanctis eius. id enim sequitur: laudatio eius in ecclesia sanctorum. lsetetur Israhel in eo, qui fecit eum, et filii Sion exultent super regem suum: laudent nomen eius in choro, in tympano et psalterio psallant ei; id est in eo, qui secundum nonagesimi et quinti psalmi canticum nouum regnabit in gentibus et quem in sequenti cantico nouo in mirabilibus factis suis dominum saluabit dextera sua. super hoc igitur rege laetatur Israhel et Sion filii, eius scilicet Sion, quse mater in caelis est, quae conscriptorum primitiuorum et angelorum frequentantium ciuitas est, et Israhel ille, qui spiritu, non littera et super quem apostoli pax est. hi ergo filii, qui suscipientes confitentesque regem filii dei facti sunt, et hi ergo, qui in corpore deum mentis oculis agnouerunt, lsetabuntur in choro, in tympano psalterioque psallentes. haec autem musa laetitiae in tabernaculis iustorum est, et in symphoniae cantu cantus in reditu filii paenitentis auditur.

Quse autem nunc proprie post creaturarum laudationem et superiora cantica noua huius cantici noui causa esset, ostendit dicens: quia beneplacitum est domino in populo suo: exaltabit mansuetos in salutem. exultabunt sancti in g I ori a. om nia quidem deo, cum sunt creata, placuerunt Genesi testante, cum dicit: et uidit deus, quia bona sunt; sed beneplacitum ei in populo suo esse cognoscimus. bona quidem creatio hominis est, quia quae initium [*]( 18 Gal. VI, 16. 29 Gen. I, 31. ) [*]( 8 letetur R 11 id est R idS n 18 quem R quae n 14 dominum R om. n 20 post corpore 14-1.j litt. eras. R agnouit letabunt R In 21 timpano R musa R muaioa uel causa coni. Bened. 22 et sim-. phoniae cantu cantus R et symphoniae cantus coni. Bened. 31 quia quae R ut quae uel quippe quae Bened. ) [*]( 65* )

creationis secundum originem dei similitudinemque sortita est; sed iudicio se immutabilis dei secundum demutationem humanae uoluntatis atque arbitrii temperante tum, quia peccassent et agerent paenitenda, psenitere se, quia fecisset hominem, testatus est. at uero ipsis illis ex peccato in uitam reformatis depulsa psenitentise querella iam beneplaciti in eos adfectus ostenditur. reconciliati enim sumus per corpus et sanguinem Christi ex inimicis in filios deo, cum nobis aeterni sacerdotis placationem inpsenitenti sacramento spopondisset propheta dicente: iurauit dominus, non pseni tebit eum: tu es sacerdos in aeternum secundum ordinem Melchisedech. complacitum ergo est, quod inpsenitens esse iuratum est ei, quo regnante secundum ordinem Melchisedech, id est gentium et rege et sacerdote primum mansuetis salus, deinde splendor est sanctis exultantibus super regem suum.

Sed post sanctorum gloriam intellegendum est, quid ad cantici noui plenitudinem consequatur: lsetabuntur in cubilibus suis. exultationes dei in gutture eorum, et gladii bis acuti in manibus ipsorum. iam non lacrimis stratum rigabitur, nec in hoc mortis corpore degentium ob peccati necessitatem ac dolorem noctibus singulis lectus lauabitur. in cubilibus enim iam suis sancti lsetabuntur in gloria, et ob id dei exultationes semper in gutture. per significationem gutturis internae conscientise protestatur adfectum. sed neque solum in eorum gutture exultatio dei est, uerum etiam ipsorum manus bis acutis gladiis armabuntur. hsec filiis Sion cognitio regis indulgit, quibus in choris tympanisque psallentibus disposita sit et salus et gloria et laetitia et exultatio et potestas. nam potestatem in gladio significari tum [*]( 9 Ps. CIX, 4. ) [*]( 3 adque R temperante Bened. temperantes Rn tum Bened. dum R paccassent R 6 quaerella R 9 inpaenitenti R in poenitentiae it impoenitentiae b 10 non R1 nec corr. Rs et non b 11 melchiaedeh R complacitum ex compacitum m. 1 R 12 ei quo regnante b cui regnantei?» 19 gladi R 21 noctia R 28 exultatione R . gutturae R 24 constientiae R 27 indulgit R (cf. Neue Formenl. II, 427) timpanisque R 29 significari tum (an cum?) Bened. significantiO Rtf. )

plurimis locis, tum consequentibus admonemur. cur enim bis acuti gladii in manibus eorum essent, edocuit mox propheta dicens: ad faciendam uindictam in nationibus, obiurgationes in populis; ad alligandos reges eorum in compedibus et nobiles eorum in manicis ferreis, ut faciant in his iudicium conscriptum: gloria hsec est omnibus sanctis eius. hoc ergo est canticum nouum, cum humiles terrae tribulatique corde regibus , constituantur in reges, cum existimati purgamenta mundi et uel abortiua gentium lumen mundi et ultores sint nationum. gladii enim bis acuti in manibus eorum sunt, quia sancto illi in Apocalypsi gladius bis acutus ex ore sit, iudicium undique potestatis exercens. nam et gladium uenit dominus mittere in terram, et sancti secundum apostolum mundum iudicabunt et in illis iudicabitur mundus. dictum est enim: aut nescitis, quia angelos estis iudicaturi? fit ergo per eos uindicta in nationibus; deus enim in nobis est ultionum. obiurgatio deinde exeritur in populos; fidelis namque est, qui ait: arguam te et statuam hsec contra faciem tuam. sed argutionis huius hic exitus est, ut reges nationum nobilesque earum manicis et compede uinciantur. uincti enim manibus et pedibus secundum euangelia in exteriores tenebras deputantur. et quia illic erit fletus et stridor dentium, fiet iudicium conscriptum, quod lex scilicet praescripserat, quod prophetae nuntiauerant, quod omnis diuinus fuerat sermo testatus. hoc fides, pietas, continentia, confessio habet meritum, hoc contemptus saeculi muneris sumit: fieri regem regum, quorum odia ob Christi nomen excepta sint, uinciri nobiles, quorum nos uincula carceresque concluserint; conscriptum in eos iudicium habetur, quorum et gladii desseuierint et potestas. sic sanctorum gloria omnis a deo est, cum post has uitse et corporum passiones [*]( 9 cf. I Cor. 4,13. 12 Apoc. XIX, 15. 13 Matth. X, 84. 15 I Cor. 6,3. 18 Ps. XLIX, 21. 22 Matth. XXII, 13. ) [*](1 plurimia R pluribus nb 8 cum scripsi dum En terre R 11 quia Rb qui n 12 apocalipsi R 18 potestatis ex potestates m. 3 R exercens R exerens Bened. in adn. 19 argutionis R arguitionia b 95 fuerat R erat b 28 uinci R 30 deseuierint R 31 passionis R sed cf. Acad. p. 18. ) egerant potestatem. sic cantici noui hymnus impletur, cum post gentium obprobrium regumque cruciatus iudicium conscriptum in gentes regesque decernant, quibus dominus Iesus Christus et unigenitus deus et dominus et rex est, qui est benedictus in saecula saeculorum. amen.

Magnis psalmorum librum sacramentis rerum caelestium refertum esse saepe tractauimus, uel cum dispositio singulorum contra temporis gestorumque rationem ordinem numerumque sortita sit, uel cum superscriptiones nonnullae aliter, quam Hebrseorum libris continentur, adscriptae sunt, uel cum tituli plures, cum nulli sint, praef-erantur. cum ergo ultra litterae opinionem celsioris intellegentiae sensu uolumen digestum sit, oportuit idipsum digno fine concludi, ut secundum gloriosam spei nostrae perfectionem liber quoque tanti prophetae consum- - matus existeret. primum enim in eum est numerum distributus, qui ex tripartito quinquagesimo numero esset explendus, cum neque in Hebraeis numerus singulis quibusque conexus sit, et plerique apud eos psalmi, quo minus hic triplicis quinquagesimae numerus conueniret, iuncti sunt. fuit ergo in translatoribus hoc intellegentise spiritalis, ut congestam hanc in plurimis continuatamque seriem partirentur in numerum, ut psalmorum omnium hic et ordo et numerus, qui in his tribus quinquagesimis est, possit expleri, totiusque libri idem hic quasi status existeret. qui fidei, ut in quinquagesimo psalmo centesimoque tractauimus, quorum unus secundum praescripta legis post sabbatorum sabbata confessionem peccati remissionemque conplexus est, alius [*](6 Finit psalmus CXXXUIIII (sic) incipit CL R: in seq. ffoh 228 et 229] ob humiditatem multa in R euanida sunt 10 sepe R 12 super- scriptionis R 13 haebraeorum R adscripte R 16 dignus R 17 tante R 21 quinquageaimae coni. Bened. in adn. c/. snpr. instruct. ps. cap. 11 quinquagesimus R 25 tribus quinquagesimis Bene. 1. c. (cf. supr. p. 10, 27) **** quinquagesimus (quid loco pr. fuerit [tuis uel trib'?], non liquet) R trisquinquagesimus nb. )

sub eiusdem numeri plenitudine non indulgentiam peccati, sed fructum officiumque iustitise conprehendit. post quae rursum aedificata iam in aeternum dei ciuitate et omnibus ad gratulationem eius laudemque commonitis sub eiusdem rursum numeri potestate spes est consummata sanctorum, iam ad spiritalem omnibus gloriam naturamque renouatis, ut gradatim per hoc ad dei consortium ueniretur, cum peccatorum remissio uitae innocentiam et iudicii constantiam mereretur, uitse autem innocentis iudiciique constantia spiritalis gloriae sumeret dignitatem. ac sic omnia, baptismum, resurrectio, demutatio continentur, cum prima nos libri huius quinquagesima regeneret ad innocentiam, sequens ad iudicium innocentise resurrectione perducat, tertia in naturam spiritus et laudem constituat. post uinctos enim compedibus reges ligatosque manicis nobiles et sanctorum iudicium conscriptum, cum in his omnibus gloria constitisset, gloriae tamen ipsius consummatio hsec secuta est.

Superior a proximo psalmus ad laudem nos dei ob creationum magnificentiam aduocauit; sed post cantici noui hymnum deus non adhuc in operibus laudandus, sed laudandus in sanctis est, quos post iudicium conscriptum in seternitatis gloriam collocauerit et indemutabiles iam caelesti honore donauerit: per quod in uirtutis suae laudandus sit firmamento, quia firmamentum aeternae uirtutis inuexerit absorpta in contentione morte, cum corruptionem incorruptio deuorauerit. et idcirco firmamentum uirtutis laus sequitur potestatum, quia mortem inmortalitas consumpserit tribuens, quod oculus non uidit, nec cor cogitauit, nec auris audiuit. ***** in sanctis et ad laudem *** suas ******* deus secundum apostolum nos ante mundi constitutionem in caelestibus spiritali benedictione benedixit; ad cuius laudis gloriam omnia et uocis et operum officia incitant diuersitate habitationum et claritate. laudamus idcirco in cymbalis bene sonantibus; in cymbalis exultationis [*]( 28 Ephes. I, 3. ) [*]( 10 hac sic R continetur R 18 resurrectione it resurrectio b(R?) 14 et add. Bened. 17 a proximo R proximo nb 22 firmamento acripsi firmamentum nb (Rt) 26 inmortalitatem R 27 fugientibus cod. R litteris uersua quinque prorstts jere euanuerunt. )

laus ista perficitur. quse laus omnis in sanctis est, quod ab his corruptionem carnis sanguinisque depulerit, quod ad imaginem creatoris sui sint reformati, quod conformes iam esse gloriae corporis dei coeperint, quod in omnem dei plenitudinem inpleantur, quod, cum deus spiritus sit, deum tamen non caro iam sit laudatura, sed spiritus.

Tractatus in Psalmum LXIII. ex codice Veronensi.

In finem psalmus Dauid.

Exaudi, deus, orationem meam, dum deprecor ad te: a timore inimici erue animam meam. scrutati sunt iniquitates, defecerunt scrutantes scrutinio. spiritus enim prophetalis, qui per Dauid loquebatur, audiens omnia et sciens uniuersa hoc in loco non solum Iudseorum malignam conspirationem, uerum etiam philosophorum inanem scientiam et haereticorum peruersam contumaciam pronuntiat aliquando deficere; in hoc capitulo ostenditur, cum dicit: perscrutati sunt iniquitates, defecerunt scrutantes scrutinio. omnium ergo malorum hominum ingenia deficiunt, ut ostendit propheta. philosophus enim mundi dominatum inpugnat nunc aquis, nunc terrae, nunc caelo dei nomen indulgens; hsereticus autem doctrinam fidei mentitur. contra quos omnes peruigili cura et adsidua ad dominum oratione pugnauit. [*]( 13 depraecor 16profetalis 18 filosoforum 19 hereticorum 23profeta et sic semper filoeofus 24 aquiB ex quisq corr. m. 2 26 pugnauit ex pugrauit m. 2. )

ob hoc igitur propheta dixit: exaudi, deus, orationem meam, dum deprecor ad te. uigilandum ergo in oratione dei est, ut, cum fatigari anima in pressuris c“perit, deus semper oratus exaudiat nosque ab his, quae timemus, eripiat; insequenti enim psalmo ait: a timore inimici eripe animam meam. deus enim non tunc tantum orandus est, cum quae timentur euenerint. semper itaque indefessis precibus orandus est, ut nos a timore eorum, quorum dominatum timemus, eripiat. propheta ergo non ignarus, quae euentura sint, inminentibus semper tribulationibus anxius et ad omnem timorem inimici sollicitus deum orat ob ea, quse timet, ut, cum in tribulatione fuerit, exaudiatur; neque enim dei misericordiam metus noster, sed fides promeretur. et adiecit: protexisti me a conuentu malignantium, a multitudine operantium iniquitatem, qui exacuerunt ut gladium linguas suas, intenderunt arcum rem amaram, ut sagittent in obscuro inmaculatum. sed arcus homicidse linguae semper intentus est et acumen gladii linguse eius praesto est; uolant enim letales eius sagittae et non dubium est, quid efficiant: hoc enim quserunt, ut sagittent in obscuro inmaculatum; hunc enim quaerit malignus interficere inmaculatum, cui per baptismum facta remissio est ueterum criminum, nondum tamen doctrinis spiritalibus eruditum; sed simplicem et ex nouae natiuitatis infantia tenerum quaerit intento arcu per rerum ignorantiam uulnerare. ait enim: subito sagittabunt eum et non timebunt naturam simplicem et inmaculatam. hanc enim fallere quaerunt, huic occultos laqueos prsetendunt, ut per latentes insidias interficiant innocentem. sequitur enim: firmauerunt sibi uerbum malum; disputauerunt, ut absconderent laqueos; dixerunt: quis uidebit eos? semper enim ex se aduersus fidem praesto sunt. et ideo dictum est: absconderunt laqueos et dixerunt: quis uidebit eos? [*]( 2 depraecor 4 quae add. m. 2 7 euenerit itaquae corr. m. 2 9 euenturam corr. m. 2 11 inimicis orat supr. scr. m. 2 14 malignatium (sic) a multitudine operantium add. m. 2 17 homioaidae corr. m. 1 lingua 18 ex acumS 27 <I. runt occultos e.z occultas m. 2 31 dictum es. ) si hsereticus peruertere fidem temptet, incredibile est quantis eam ingeniis subuertere contendat; si spem aeternitatis nostrae philosophia inpugnet, mirum in modum omne bonum prsesentis uitse ponit in corpore, ita ut ingenii sui uirtute caelestis institutio subrui possit. uterque ergo scrutantes deficiunt pro eodem propheta: defecerunt scrutantes scrutinio. sed quid ad deum humana peruersitas? quid aduersus opificem operis ingenium? licet omnibus argumentis ad euertendam ueritatem ingenium suum ostendat, deficiet tamen aduersus ueritatem adsertio falsitatis; atque ideo subsequitur: perscrutati sunt iniquitates, defecerunt scrutantes scrutinio. exquirant licet omnia naturalium causarum secreta, in ipsa tamen operis sui intentione deficiunt doctrinis spiritalibus refutati. qui enim sub tantis omnia docent, audient a nobis aeternae uirtutis deum. iam si fidem hsereticus destruere temptet, dei filium semper fuisse cognoscet, nullo a patre interuallo temporis separatum; cognoscet ipsum esse uirtutem, sapientiam dei, hominis conditorem; hunc prima mundi crimina diluuio abluisse, hunc Moyseo legem dedisse, hunc in prophetis fuisse, hunc per carnis infirmitatem carnis gloriam renouasse. deficient igitur aduersum ista scrutantes. post hsec ait: accedet homo et cor altum, et exaltabitur deus. per uirtutem enim doctrina dei eruditur; et cui in altum cor sit, ad deum haec diuinse operationis praeconia proferentur, ita ut eorum ipsorum, qui haec audiant, confessione laudetur. hoc est ergo: accedet homo et cor altum, et exaltabitur deus. cognita enim scrutantium defectione et accedente homine cordis alti magnificentia dei agnoscitur; nam quis non magnificabit deum, quem mundi huius cognouerit conditorem? quis non metuet, quem [*]( 1 hereticus 9 subuertere ex suertere m. 2 postea uerha repeiila fidem temptet — ingeniis subuertere del. m.2 8 filosofia 6 scrutinio ex scrutino m. 1 7 humana ex huma m. 2 qui aduersus 9 ingenium auum ostendat in marg. infer. add. m. 2 10 adque .14 sub tantis h. I. = sub tam uilibus cf. Georges Lex. II, 2713 20 deficiet 21 ecrot tantis ar (i add. m. 7, r in ras. m. 2) 25 audiant ex audiunt corr. m. 2. ) iudicem sciet? quis non renasci in innocentiam cupiat, cum peccati remissionem per nouam natiuitatem accipiat? quis iam renatus peccare non desinat et in innocentia paruoli [uelit] permanere, cum talium sciat regnum esse caelorum ? haec professio nostra scrutantium ingenia debilitat, haec doctrinae spicula, quae paruolorum sagittse sunt, stultas disputationes uulnerant. adnuntiatis enim operibus dei IOBC incipient facta eius intellegi, tunc in his lsetabitur iustus, tunc eum omnes recti corde laudabunt. in his est laetitia sanctorum, in his spes firmissima. ob haec deum, qui recto sunt corde, laudabunt scientes esse remissionem peccatorum, mortis peremptorem, zaboli debellatorem, deum et dominum nostrum legum Christum, qui est benedictus in saecula saeculorum.

Tractatus in psalmum CXXXII. ex cod. Verenensi et Vaticano 521.

Ecce, quam bonum est et iucundum habitare fratres in unum. bonum et iucundum est in unum fratres habitare, quia, cum in uno habitant, conuentu ecclesiae congregantur; cum fratres nuncupantur, unicae uoluntatis caritate concordes sunt. ad primam enim apostolorum prsedicationem hoc magnum praeceptum fuisse legimus, quod dicitur: erat enim omnium credentium cor et anima una. hoc itaque populo dei congruit. sub uno patre fratres esse, sub uno spiritu unum esse, sub una domo unianimes incedere, sub uno corpore unius corporis membra esse. iucundum et bonum est habitare fratres in unum. conparationem uero huius boni iucundique propheta constituit dicens: [*]( m 1 in innoceentiam corr. m. 2 cupiat — et in innocentia (sic) in marg. infer. add. m. 2 3 uelit addidi cf. p. 232, 9 5 specula 8 corda stipr. scr. m. 2 12 et add. m. 2 fl add. m. 2 xpm add. m. 2 Explicit psalmua LXIII incipit psalmus LXIIII postea dõ gra? a man. rec. 19 eclesiae congraegantur V 26 iucundum V iocundum r et sic infr. 27 conparatione V comparationem r. )

sicut unguentum de capite, quod descendit in barbam Aaron, quod descendit in oram uestimenti eius. Aaron unguentum conpositum fuit ex odoribus, unde unguitur in sacerdotem. hanc consecrationem primum sacerdoti suo deo esse conplacuit; dominum quoque nostrum inuisibiliter unctum esse a consortibus suis. unctio ista terrena non est; non cornu, ut reges ungebantur, sed oleo laetitiae unctus est. denique post hanc unctionem Aaron secundum legem Christus est nuncupatus. ut igitur hoc unguentum immundos cordium spiritus, quocumque infusum fuerit, extinguit, ita et per unctionem caritatis, concordiam, deo iam quod est suaue spiramus apostolo dicente: Christi bonus odor sumus. ut ergo placitum hoc in primo deo est Aaron sacerdote unguentum, ita bonum et iucundum est habitare fratres in unum. descendit autem unctio a capite in barbam. barba autem uirilis aetatis ornatus est. neque enim nos paruulos esse in Christo oportet, nisi ad id tantum, quod dictum est, ut simus paruuli malitia, non sensu. infideles autem omnes apostolus paruulos esse dicit, quod infirmi sint ad cibum firmum, adhuc lacte egeant apostolo dicente: lacte uos potaui, non cibo; nondum enim poteratis, sed nec adhuc potestis. de se autem ita dicit: cum factus sum uir, dereliqui quse sunt paruuli. unguentum ergo hoc descendit a capite in barbam Aaron, in consummatae fidei uirum. caput autem uiri secundum apostolum Christus. Moyses unguentum hoc composuit et confudit, sed conponendum et confundendum deus docuit. de capite ergo, id est de Christo [*]( 1 de V in r in barbam aaron r in barba aron V 2 in orS V in ora r 3 conpositil V compositum r odorib. V hodoribus ez odoribus m. 2 r 4 unde r unde unde V ungueitur corr. m. 1 r ungitur r in sacerdotS ex in aacerdo m. 2 V in sacerdotem ex sacerdotem m. 1 r hao consecratione r 5 suo d5 esse conplacuit V suo complacnit r d5n quoque V quoque dominum r 6 consortiumbus corr. m. 1 V ista terrena ista non V 7 ungebantur V unguebantur r 8 poet V m per r unctione aro* hic desin. V 9 ohristus est nuncupatua est 10 sordium cf. p. 687,12 11 founctionem exunctionem m. f 13 saoerdotis 14 iocundum. ) descendit in barbam. descendit autem etiam in ora uestimenti. ora autem uestimenti ea sunt, quae ad pedes defluunt, per quod corpus hoc unguenti a capite in barbam et deinde ad uestimenti ora descendit. nam dum ora uestimenti et barba memoratur, omne in his corpus ostenditur. additur etiam et alterius comparationis similitudo, cum dicitur: et sicut ros Hermon descendit in montem Sion. ros ab Hermon descendit, in montem Sion ascendit. multo enim interuallo a se hi duo montes diuisi sunt. neque sane natura hoc fert, ut ros a loco in locum descendere posse uideatur. Sion enim secundum doctrinam caelestem ecclesiam accipimus, uel quae nunc est, uel quae erit sanctorum coetu secundum resurrectionem frequentata. Hermon autem mons est in Ph“nice, cuius interpretatio hebraice anathema dicitur propterea, quod angeli, ut . fertur, concupiscentes filias hominum, cum de caelo descenderent, in hunc montem excelsum conuenerunt et illic de concupiscentise suse desideriis disposuerunt. sic etiam nescio cuius liber extat; sed hoc nec nosse debemus eo, quod in libro legis non continetur; commemorata autem ob id tantum sunt, propterquam hodie gentes montem hunc profana religione uenerantur. ros uero de caelis est et inter benedictionum munera optari eum meminimus. ergo quia munera et benedictiones dei, cum primum consecrata essent — omnia enim benedixit deus —, postea uero peccata constiterunt, gratum deo est, ea munera rursum in sedem redire. benedictus enim homo fuit; sed post benedictionem istam peccauit. et qui mauult peccatoris psenitentiam quam mortem, uult benedictionis suse rorem ab Hermon monte in Sion descendere, id est ex impietatis sede in sanctificationis locum transire. in rore enim omnia reuirescunt, aluntur, augentur, spirant, excrescunt. est ergo bonum atque iucundum, ut a gentili errore, id est a profana Hermon ueneratione, descendens ad Sion, id est ad aeternae beatitudinis domum, transeat: quoniam illic mandauit dominus benedictionem et uitam usque in sseculum sseculorum. [*]( 8 corpus hoc hoc unguenti 7 syon et sic semper 9 hii 11 celestem aecclesiam 13 phenice 14 hebraicae propterea ut angeli 20 prophana uox uero 21 benedictionem optare 24 constituerunt 26 penitentiam 81 iocundum prophana Explicit ps. CXXXII. )

Initium tractatus in psalmum LXVII. ex cod. Parisino 1692.

In finem Dauid psalmus cantici.

Exsurgat deus, et dissipentur inimici eius. et specialiter intellegitur iste psalmus et generaliter. specialiter ipsum dominum [hortatur], ut resurgat a mortuis et disperdat inimicos suos, hoc est diabolum et exercitum eius aut ludseos. generaliter autem, quando in tribulatione sumus et angustia et dicimus: exsurge, utquid dormitas, domine? adiuua nos! quomodo et apostoli in nauicula [ad] excitum dominum dormientem dicentes: magister, salua nos, perimus.

Et fugiant, qui oderunt eum, a facie eius. non dixit pereant, sed fugiant, quia peccatores in conspectu dei non possunt stare. prseuidens propheta orat, ut eo exsurgente diabolicse dominationes effugiant, quia et nunc indubitanter credendum est, quod ad inuocationem eius nominis stare non possint. sicut deficit fumus, deficiant: non ut in nihilum reducantur, sed ut quiescant a peccatis suis. sicut fluit cera a facie ignis. sicut cera soluitur et non perdit naturam suam, sed mollescit, sic et isti non pereant, sed deponant malitiam suam; et sic conuertantur ad psenitentiam et saluentur. sic pereant peccatores a facie dei, quia peccatores non sunt digni uidere deum. et iusti epulentur: qui permanent in sua iustitia, qui uitia non habent, delectentur in domino etc.