Tractatus super psalmos

Qui spe caelestis desiderii detinetur, nihil obscuritatis in psalmo habebit; ex suo enim sensu intellegentiam prophetise magniloquentiae consequetur, namque cum se meminerit scriptum dei coheredem et consortem aeternorum bonorum, et similem angelis ex resurrectione renouandum et corruptione deposita in gloriam dei ac domini nostri Iesu Christi corporis conformandum futurumque incolam ciuitatis caelestis uiuis lapidibus extructae, de qua scriptum est in euangelio, cum dominus iurari per caelum inhibuisset dicens: neque per Hierosolymam, quia ciuitas est regis magni — non utique eam significans, quae prophetas occidit et lapidat, sed eam, cuius beatus apostolus Paulus ita meminit: uos estis ciues sanctorum [*]( 4 lob. X, 7. Ioh. XIV, 6. 19 Matth. V, 35. 22 Ephes. II, 19 sq. 1 dum RP svpr. add. T exeuntes RP ut exeuntes T 2 quiescunt Re quiescant PT custodiet et V cuatodit & R cuetodiet PTE dii nos R cum In illum dominus (diis P) PTE 8 illum = — beatum P introducit RP introducens TE 5 id est RPTE ipse est V Explioit psalmos CXX incip. c psalmus CXXI feliciter V Finit pslfts CXX incipit CXXI R ExjSl peal CXX incp psal CXXI P Expl. de CXX inoip. de CXXI T 8 gradil V gradum dauid R 11 desiderii ex desideri m. 2 V tenetur V 1 hoc IPS psalmo V 13 consequetur (equetur in rlU.) T consequaetur R conaequitur P 14 dei om. V 15 in gloriam R in linguam gloriam P in illam gloriam T 16 corpori ex corporis R 17 ciuitatis caelestis VPT ciuitatis R 18 iurari R iurare PTE 19 dioens R adiecit dicena PTE hierosolimam RP 20 quia RT q (supr. add.) P 88 apta paulus Be panlna petrus P paulus T iam non estis adueuae neque peregrini Bed estia cines (n ciuis) cet. V. )

Sed quse sunt illa, quse dicta sunt, ex quibus laetitia suscepta est? nempe id, quod sequitur: in domum domini ibimus. hinc gaudetur, hinc exultatur, quia hac dicta sunt, quod eundum in domum domini sit. domus domini quae sit, psalmo altero docuit dicens: quoniam elegit dominus Sion, prseelegit eam in habitationem sibi. haec requies mea in ssecula sseculorum, hic habitabo, quoniam prseelegi eam: non utique, ut diximus, hanc terrenam et caducam et p“nas“ impietatis suae luentem, sed illam liberam et caelestem Hierusalem, quia eadem et Sion est, per cuius incolatum, quia domus dei est, nos quoque ciues sanctorum et domestici dei sumus. hinc ergo laetitia. est, quod dictum sit in domum domini nos ituros.

Sed qui ista dixerunt? ne forte ignorent neue a domo eadem, in quam nos ituros nuntiant, peregrinentur; sed dicunt: [*]( 3 cf. I Cor. 18, 12. 16 Pe. CXXXI, 13 sq. ) [*]( 2 apostolorura RVPT apoetolorum et prophetarum E 3 speculam P in enigmatae R 5 quae tum nobis sint uisibilia RPT quae nobis nunc aont inuiaibilia E 7 adnuntiata ex nuntiata m. 2 V 8 formata V 9praedicatum V 10 proclamabit necesse est RTe proclamauit necesse est P necesseario (ario ex corr.) proclamauit Vcf. p. 060,24 11 profetae dicens V 12 ex quibus RPTE in quib. V 18 in domo V 15 eundd (Q in ras. m. 1) R eundem V in domum dfBi ex in domum dl m. 2 V quae om. V sit VlPT, del. V' est R 16 psalmo altero RPT in alio psalmo V declarat dicens V 17 syon R praeelegit ex praelegit P 18 in saecula saeculorum VPT in saeculum saeculi RE hic habitabo — eam om. PT habitabo ex aabitabo m. 1 R 19 quoniam om. R praelegi (ric) ex praelegit m. 2 V. )

Ac ne conuenire quicquam horum in eam Hierusalem, quae terrena fuit, existimaretur, id consecutum est: Hierusalem, quae sedificatur ut ciuitas. non ciuitas, sed ut ciuitas; quia illa terrenae ciuitatis sedificatio et templi extructio et tabernaculi institutio speciem illius aeternae et caelestis ciuitatis prsefigurabat. et quia in omne tempus et usque ad saeculi [*]( 4 Pe. XXVI, 4. 8 Pe. XXV, 8. 15 Matth. XVI, 9. 17 Esai. LH. 7. ) [*]( 3 nam acriptura ait 1T nam cum scriptura ait R nam dicit scriptura E nS in alio psalmo ait V peti V 4 a d5 V hanc requiram om. R 5 omnibus diebus V cf. Sahatier 11, 52 omnes dies RPTE 6 uoluntatem P1 cf. Sobaiier l. c. dilectiones supr. scr. m. 2 P delectationes RTE 8 tabernaculi PT (σxηvώματος LXX) habitationis RE desiderabilis est r 9 hic — laetabilis om. V auditus RE aditns T aditur P 10 extructos (s in ras.. 3 litt.) R id opus V 11 a moysi V a moysen P 12 in martyribus V 18 hii VT aedificatoribus V 14 hinc RP hic V hii T hi E pedes VPTE pedibus R sed if. lin. 17 et Acad. p. 31, infr. 573, 26 custodes VRT custodia P 17 pulchri R 19 hac ne Rl an PT in eam potest hierusalem PT 20 quae terrena — hierusalem om. PT 28 tabernaculi instructio PT aeternae illius PT $4 quia (et om.) R. )

Sed quia unum ecclesiae corpus est, non quadam corporum confusione permixtum neque singulis in indiscretum aceruum et informem cumulum unitis, sed per fidei unitatem, per caritatis societatem. per operum uoluntatisque concordiam, per sacramenti unum in omnibus donum, unum omnes sumus, in quod nos Paulus hortatur dicens: obsecro uos, fratres, ut idipsum sapiatis omnes ean-dem caritatem exercentes, et cum fuerit, ut scriptum est: erat autem omnium, qui credebant, cor et anima unum, tunc erimus ciuitas dei, tunc sancta Hierusalem, quia Hierusalem sedificatur ut ciuitas, cuius participatio est in idipsum. dissidentes autem a coetu sanctorum et se ab ecclesiae corpore peccatis, fastu, litibus separantes participationem sanctae istius domus non habent, quia participatio ciuitatis huius in idipsum est. ex consortio enim perfectae ciuitatis unanimes non possunt participationem in diuerso habere, sed in idipsum. omnes igitur. qui unum erunt, in ea erunt. et testis est psalmus; ait namque: illic ascenderunt tribus, tribus: non una, sed plures.

Sed forte sine exceptione ab uniuersis sedificanda uide- 6 bitur ciuitas, quod in tribubus cognominatis nulla fiat exceptio, eritque populis dominum nescientibus in hanc domum [*](4 Rom. XI, 25. 11 I Cor. 1, 10. 18 Act. ap. IV, 32. ) [*]( 1 generationfl ex generatione m. 1 R .4 donec T'7? om. PT ut RP nt sicut 7' 8 unitis R unitatis P adunatis TE 10 in quod R in quo PT 11 paulus hortatur RPT hortatur Paulus E 12 eadem R Ip 16 in idipsum RT in id.sum' P in ipsu V 18 peccatis fastu litibus R peccatis praecipitantibus PTE 19 habent RPTE habebunt V ciuitatis huius RVPl1 huius ciuitatis E in ipsum r 20 est add. m. 2 V unanimes RP unianimes T 21 in diuerao RP in diuersum T in id iptam P 22 igitur RPTE enim V unum erunt RITE uno animo sunt V ut testis PT 28 illic R (lxei LXX) illuc PT trib. trib. dfii I' 26 sine exceptione RI-T sine ulla exceptione E 26 in tribus R. )

Sed forte sibi Israhel hoc esse debitum uindicabit, id est, qui secundum litteram et non secundum spiritum, qui carnalis et non caelestis, qui crucifigens dominum, non qui adorans est? sed ab hac spe repulsus est. illic enim conscenderunt tribus, tribus domini testimonium Israhel. non tribus Israhel in testimonium gentium, sed tribus domini in testimonium Israhel. tribus enim domini dixerunt: uenite ascendamus in montem domini et in domum dei Iacob: et adnuntiabit nobis uiam suam, et ambulabimus in ea. ex Sion enim exiet lex, et uerbum domini ex Hierusalem. ex Hierusalem enim exiens uerbum domini uenit ad gentes. hse introeunt in sanctam ciuitatem, in testimonium Israhel.

In quod tandem testimonium? ad confitendum, inquit, nomini domini. tribus domini nomen domini confitentur. hoc autem est testimonium Israhel. ille Israhel a [*]( 4 Ioh. VIII, 44. Matth. XXV, 41. 13 Esai. II, 3. ) [*]( 1 istud RPT illud E 9 illic RPX illuc PTA 8 qui GV quae RTP dfii GRTV di P 4 a diabolo GRPT fili diaboli V abite GR abite a me PT 6 erunt GRlrT sunt V 7 sibistrahel G uiDdicabit GRT uindicauit P uendicabit e 8 et non seoundum GR non secundum PT qui carnalis et non -GRT quia carnalis et nunc P 10 sed ab GPT sed qui ab R illic GRP1 illuc PTJF conscendernnt GRPT ascenderunt E 11 G h l. uocem tribus semel posuit istrahel G israel Re illi israel PT 13 sq. ita GR (ubi hae tantum uariae lectiones: 13 dixerunt G dixerant R 16 in ea R in eam G)PThaec tantum habent: tribus enim dñi et in domum dei iacob et adnuntiabit nobis uiam suam et ambulabimus (ambulauimus P) in ea; unde foeda amplificatio nata rit in E, explicaui Stud. 1886,336 exion GP 18 ueniet G heae G haea 7: 20 in quo GP 21 nomini dfii GRPT nomini eius V tribus dfii GRPT tribus enim domini E confitentur GPT confitetur R 92 testimonium israhel (istrahel G) GPRT testimonium e. )

Sed confessio ista iudicium est. iudicatur enim per eos, quibus dictum est: sedebitis super duodecim tribunalia iudicantes duodecim tribus Israhel. non solum hi iudicabunt. sed et regina austri condemnabit et Niniuitse [*]( 28 Matth. XIX, 28. ) [*]( 1 in farao GR ablutua RE ablatua PT 4 orucem G crederet GPT O credet R 6 mannam R manna PT 9 falsi GRP fals ||| T 11 intercepit G intercaepit R interfecit PTE 12 testimonio G 18 illi testamentum 1 GRP illius testamentum TE 14 oruc.ariu P crucarium RT rucarium (?) G 16 credidit G R credit PT 17 adhorant R airtutes caelestes R uirgines oaelestes G caelestes uirtutes PT 19 nomini dni GR dfli nomini PT 21 nomini ex nomine m. 1 R 28 tribunalia V thronos RPT 25 iudicabunt VE iudicant RPT condemnabit RPTE b et ipsa iudicauit V nineuitae V niniuetae T. )

Hic igitur sedes . iudicii erit, ubi in testimonium Israhel tribus domini ascendent ad nomen domini confitendum, in ecclesia scilicet, sanctorum lapidum ciuitate, quae domus domini est. ait enim: quia illic sederunt sedes in iudicium. sedes super domum Dauid. Dauid nunc quoque, sicut in ceteris locis, domino nomen ex corpore est. scriptura enim. ubicumque mentionem adsumendi corporis facit, Dauid eum solita est nuncupare, nomen ei ex parente carnis adsumens. non est autem ex eo perturbatio intellegentise suscipienda, quod quaedam ex praeterito prophetae locuti sint; iam enim de hoc eodem in plurimis locis rationem et frequenter edidimus. deo namque conplectenti in se omnia futura pro factis sunt; et cuius tam fidelis praescientia est, ut, quae nondum gesta sunt. tamen ab eo iam pro et praeteritis habeantur et gestis. denique statim res se futuri temporis loqui propheta demonstrat

Nam cum tamquam de praeterito commemorasset, ascendisse illic tribus domini et sedisse super sedes domus Dauid, nunc iam uelut publicae doctrinae et admonitionis affectu commonuit in futurum dicens: rogate, quae ad pacem sunt [*](1 super Ionae praedicationem R (cf. Vngel Curt. Ruf. Ip. 25) snper ionae prae **** G snper lonae praedicatione PT praedicante iona (ex dona) profeta V propter Ionae praedicationem e 2 et illa RPT et regina anstri 1 3 solomonis V in quibus GRPT in qua regina V praefiguratio GRPT figura V 4 et paenitentiae GRPT paenitentiae V 6 istrahel et tribus a dni ascendunt G 8 eciesia G ciuitate P 9 illic RPT ille Y in iudicium GVRTP1 in iudicio P'e 10 = uoque (tn ras. erat q) R 11 dfio nomen GRPT nomen di V domini nomen e scribtura G r s 17 complectendi P pro facti (acti i. ras.) R prophetis P 18 praescientiae.* G praesentia est RPT 19 iam tp & praeteritis R iam pro praeteritis PT (sed iam pro prae in ras. P) iam perfecta et pro praeteritis E 22 illic GRPe illuc Tb 28 uelud R. )

Neque enim interrogatse pacis fructus exiguus est, quia id sequitur: et abundantia diligentibus te. perfectos fructus dilectio pacis expectat et abundantem felicium prouentuum copiam sperat. quod idipsum benedictio in Iacob ad spem fidelium prseformata significat; benedictus enim ita est fratris benedictionibus occupatis: ecce odor filii mei, sicut odor agri pleni, quem benedixit deus. ager plenus et fertilis, reddens centesimum fructum, hic aeternis copiis abundabit. et nunc quidem interim beatis fructibus abundamus. quos nobis ad speciem fructuum aeternorum ecclesise sacramentum et pacis unitas subministrat. hoc autem sacramentum spei communis corporalium et communium rerum nominibus ostensum est, quod scientes intellegent. namque abundantise huius et copiae idem propheta psalmo altero meminit dicens: dedisti laetitiam in corde meo, a tempore frumenti et uini et olei sui multiplicati sunt in idipsum. haec igitur abundantia est in idipsum. per hanc enim pacis [*]( 15 Gen. XXVII, 27. 24 Ps. IV, 7 sq. ) [*]( 1 praescientiae GPT praesentiae R in his GRTe in iis P 8 extractio (?) G 5 ergo est GRPT est ergo E rogate (a in ras.) PR 6 uerba secundum — graecitatis, quae sunt in GRPT, om. V est sermo GRPT sermo est V sed pacem GRPT pacem V 7 cum enim GRPT cum enim ex cum m. 2 V 8 dici sibi in domum RPT dici * ibi indici n* in domum G tunc confidenter dicere poterunt in domum V 16 fratris GRT fratribus P 17 hic RT huic P 18 habundabit R Csic fere semper) 19 ad speciem G in speciem RPT in spem e eclaesiae R 91 hominibus P 23 fidem propheta R 25 et uini RPT (xal ofvov LXX) uini G 26 in idipsum GPT in idipsud R per hanc RPT super hanc G. ) [*]( XXII. Hilar. Plct. par. I. ) [*]( 37 )

Dehinc sequitur: fiat pax in uirtute tua, et abundantia in turribus grauibus tuis. pax atque uirtus domus huius conexa sunt sibi. posse enim aliquid nisi ei pace non poterit, quin participatio eius in idipsum est, in idipsum autem esse pax sola consequitur. perfecta uero uirtus eorum tantum est, qui congregantur in idipsum; et idcirco ait: fiat pax in uirtutibus tuis.

Ciuitatem autem necesse est diuerso aedificiorum genere consistere. non enim omnis est murus, porta, turris, neque omnis plateae, porticus, tabernae, neque domus, forum, templa, palatium: sed et differentibus inter se domorum magnificentiis differunt quoque cohabitantium dignitates. in omni uero genere ciuitatis nihil neque firmius neque utilius neque celsius turribus est. solita uero scriptura est grauia pro firmis et inmobilibus nuncupare; sic ubi ait: in populo graui laudabo te. nunc quoque cum de pace uirtutis memorasset, abundantiam beatitudinis perfectae et aeternae ciuitatis huius principibus tamquam firmissimis et grauissimis deputauit dicens: et abundantia in turribus grauibus tuis. superius dixerat: et abundantia diligentibus te; non ergo omnium est abundantia, sed diligentium deum. deinde adiecit: fiat pax in uirtute tua; pax enim ecclesise et unitas uirtutem nobis firmitatemque praestat secundum illud apostoli: et pax dei, quae exsuperat omnem sensum prudentiae, custodiet corda uestra in Christo Iesu. nunc quoque hanc abundantiam, quam [*]( 17 Ps. XXXIV, 18. 25 Phil. IV, 7. ) [*]( 2 abnndantia GPT = abundantia = R 4 grauibus RPT gr *** G om. V adque G VR 6 conexa sunt sibi R conez ** sunt ** G conexa (connexa P) sibi sunt PTE inuicem conexa sunt sibi V 7 perfecta uero R per peccata uero P pacata uero T perfecta uero ao pacata E 9 in uirtutibus tuis RPe in uirtute tua T 14 in omni uero RPTx sed in omni V 15 celsius GRPT excelsius V 16 sic ubi GR sicut PT sicuti E 18 memorasset GRPT memoria esset V itoces et aeternae, quae extant in GRPT, om. V 19 principibus GRPT prinoipib. popalorum V et grauissimis G VRe om. PT 22 diligentium deum PT diligentiam (?) de∗∗ G diligentium R 25 pax ufa P pax uestra T. )

Sequitur deinde prophetae magnus affectus et in omnem hominem credentem sollicitudo pise admonitionis. ait enim: propter fratres meos et proximos meos loquebar pacem de te: propter domum domini dei mei qusesiui bona tibi. multitudinem in fratribus suis proximisque huius ciuitatis significat; propter quos pacem de ea locutus est, ut audientes se ipsos in aedificium consummandae huius ciuitatis aptarent. sed qui pacem propter fratres et propinquos suos de ea loquitur, ciuitati eidem propter domum dei bona quaerit dicens: propter domum domini dei mei quaesiuibona tibi. ciuitati ergo bona propter domum domini quaesita sunt. discernens enim gloriam domus dei a ciuitatis uniuersitate, quia necesse est ornatum domus regiae aedificationi ciuitatis totius anteferri, quaesiuit bona eidem ciuitati. primum enim fratres et propinqui eius per praedicationem pacis facti sunt domini ciuitas. secundum uero ciuitas ipsa iam ex propinquis eius et fratribus constituta, audiens dignitatem domus dei, domus omnis dei ipsa esse properauit. ac sic ciuitati huic [*]( 2 quicumque PT quecdque G qui eum ex quicumq m. '1 R diligerint R 8 intelligendum est RPT intellegitur V 4 promiscuam RPT promiscuam omnib. V nec totius — ciuitatis om. V sed eorum tantum fidelium & Bcoru R sed fidelium tantum et sanctorum V sed eorum tantum sanctorum et fidelium PT 5 ceterae PTE ceteris R 6 prestiterit P 7 sequitur RT aequatur P prophetae RT prophetiae P 10 domini om. PT 11 tibi bona PT 12 huius ciuitatis significat R huius signifioat ciuitatis PTE loqutus sum R 18 ut om. PT audientes RP audentes T 14 aptare PT fratres et propinquos suos R fratres et propinquos ** G fratrefl suos et propinquos PT 15 ciuitati ide P 16 domini om. PT quaesiui bona tibi R quaesiui bo**** G quaesiui tibi bona PT 18 a ciuitatis uniuersitate RT ciuitatis uniuersitatS P 19 domus di regiae R 22 secundd P saecundum R secundo TE 24 properauit P properabit RT. ) [*]( 37* )