Tractatus super psalmos

Sed si istae non sunt, quse ergo erunt tribulationes, ob quas clametur ad dominum ? sunt plane et maximae, trahentes nos in profundum peccati. propheta enim hominem gradibus ad aeterna scandentem ex persona sua formans, quibus maxime malis cauere debeat, docet; his namque, quse consiliorum [*](1 Sic A. /. repetunt hunc sacri textus uersiculum VR et ponunt PTprioribus a sequentibus noua inscriptione non separatis. 3 utatur — adiacet Ont. PT utamur R 4 significantiam RPE suam significantiam T quamuis nia propossemus P 5 temperaret RP temperarit Tb temperet e 8 de consuetudine forte R de consuetudine enim forte PTE 10 profeta P 11 cum PTE eū (supr. scr. m. 1) R praecetur R 12 damni aut anxietas G 13 haec ferre P 14 tamquam non RPTb tamquam *++ G u b; quamquam e accidunt G accidant RT E accedant P 15 spebs G spe R 16 melius esse ex uestigiis codicis G melius RPTE 18 loci RE om. spatio uac. relicto Pdilectissimi T 19 relinquetur PTE relinqueretur (?) G relinqtur (n in ras.) R 23 planae R1 maxime P 24 hominem RE om. PT 25 quibus RPT a quibus E. )

Et quia adest, de his, quae consecuntur, rogandus est: domine libera animam meam a labiis iniquis et a lingua dolosa. haec enim sola tribulatio iustis periculosa est, malae adhortationis societas et pestiferi consilii consuetudo. a qua animus referendus est et aures obstruendae sunt. distinxit autem labia iniqua et linguam dolosam. et quidem iniquitas inuerecunda est, palam audet, palam molitur, palam perficit. hi sunt, qui abnegantes deum nullum humanis rebus adserunt relicum esse in religione dei profectum; sed solum hoc sibi [*]( 6 I Cor. 15, 38. 17 Esai. LII, 6. ) [*]( 2 in infernum RPT nos in infernum E 5 soismata RPT 6 colloquia PTE consilia R sed cf. Sabatier III, 717 et Hartel Lucif. p. 2-5 8 enim & undique R 10 ui et fraude T 11 dominatum PT 14 noster PT n? R nostra E confessio depraecandi G connersio deprapcandi PR . conuersio deprecandi T maxima est pars R et G ut uidelur (maxima est ***) maxima pare est PT maxima pars ac spes est E 17 praecantibus GR 18 et qui G consecnntur P consequntur R 19 animam m$am PTe (P meS supr. add.) animam eam V animam Rb et a lingua (et in marg. add. P) VPe a lingua RTb cf. p. 651,15 21 pestifera T 24 perfioit ex perfecit P 26 relicum G reliqum R reliquum ex reliquam P in regione G. )

Sed sequitur: quid detur tibi quid adponatur tibi ad linguam dolosam? bene ad id, quod dictum est: ad te, domine, cum tribularer clamaui, et exaudisti me: domine, libera animam meam a labiis iniquis et alingua dolosa, subicitur: quid detur tibi, et quid adponatur tibi ad linguam dolosam? ut perprophetam impleretur, quod a domino dictum est: ecce adsum tibi, tamquam in ipso puncto imprecationis hsec domini uox refertur: quid detur tibi et quid adponatur tibi ad linguam dolosam? frequenter autem interrogantis domini sermonem legimus et in nouo et in ueteri testamento, ut ad Adam: ubi es Adam? ut ad Cain: ubi est frater tuus? ut ad turbas, cum mulier fimbriam attigisset: quis me tetigit? [*](22 Gen. III, 9. Ibid. IV, 9. 23 Marc. V, 30; Luc. VIII, 45. ) [*]( 1 b. Dum esset G adimentes ex adementes P 3 sic RPT, coi. V, qui et in hoc ps. ubique decurtatus est, haec habet: dolosa autem lingua opus est fallax quod per uitae temporalis spem deducit in mortem 5 hereticorum VRT 6 uerba prophetarum — occultatia, quae GRPT praeberet, om. V 7 persoribtionibus G praescriptionibue RPTE flidacio supr. scr. P 8 di add. m. 2 V 9 eorum VRPT illorum E 10 ad dffl GYRE om. PT 11 sed sequitur R sequitur PTE sub hoc subsequitur V et quid VRPlT aut quid pie adponatur G RVf E ex adponitur m. 2 V 18 de iis, quae in P post tribularer usque ad p. 556, 21 desunt, if. Acad. p. 74 14 animam meam RTE animam G cf. p. 550, 19 15 et a lingua GRe a lingua Tb 17 impleretur Rb impleatur Te 18 imprecationia TE interpretationis R 19 quid detur R et quid detur TE ti 21 sermonem R peraonam T B 28 fimbriam RE fimbrias T tegit corr. m. 1 R. )

Et idcirco quaedam a propheta interrogationis est facta conuersio; sed fidei digna consecuta responsio est. ad id enim, quod quaesitum est: quid detur tibi et quid adponatur tibi ad linguam dolosam? id est: quid tibi aduersus falsitatem eius praesidii adferatur? responsum est: sag i ttae potentes acutae cum carbonibus desolatoriis. solae enim sunt domini potentes et acutse sagittae, quae linguam dolosam ualent configere habentes in se uirtutem perurendae fraudulentiae atque uastandse; de quibus in septimo psalmo ait: sagittas suas arsuris operatus est; quse sibi utraque conueniunt. dei enim uerbum omnem nequitiam configit et omnem sensum petuantise conuulnerat et ipsum illum uehementissimum mortis aculeum conpungit. namque peccator cum audiat deum aeternum, deum mundi conditorem, deum iudicem, [*](1 Matth. XVI, 13 sq. 21 Ps. VII, 14. ) [*]( 1 homines RT (G?) homines filium hominis E 51 quid GRT quem me E 8 cogitationum G et cogitationum RTE 4 interrogatorum GTR (in R torfi in uersu exeunte add. m. p) 8 sanata RE sana T respondens — sortitus est om. T 9 adque R 18 conuersio RE fell conuersio T 15 id est VRE om. T 16 eius VRT huius E 17 poe tentes VRb potentis T potentis e cfl RTE cf. Sabatier IJ, 249 et LXX (ubi 6vv) in V desolatoriis VRE desolationis T 18 sunt dnf potentes et R sunt domini potentes eunt et T domini potentes sunt et E 19 ualent R ualeant TE perurendae RTE perimendae ed. rtcJ (cf. adn. Bened.) 20 fraudulentiae GRTe fraudolentiae b 25 mundi conditorem RE mundi čditorem ex munditorem T. )

Sed et beatus Iob hostem suum. quo confixus fuerat, ignorans cruciatus corporis sui et dolores sagittas domini esse dixit dicens: sagittae enim domini in corpore meo sunt, quarum indignatio ebibit sanguinem meum. et forte has quoque ultricium poenarum sagittas aduersus labia iniqua et linguam dolosam inprecetur propheta, quibus confixa eum lingua dolosa uniuersa labia perurantur.

Quamquam sint plures, qui spiritaliter suscepta a fidelibus caelestis doctrinae praecepta sagittas uelint existimari et carbones desolationum peccatorum emundationem, atque ita accipiendum putent carbones desolationis, quia dominus dixit: ignem ueni mittere in terram; etquiduolo, si iam accensus est? non est autem dubium, peccatorum eum ablutionem et remissionem attulisse; quem ignem iam accensum esse dixerit. quia per eum uitiorum omnium fiat sordiumque purgatio. accommodant autem ad hoc illud, quod dictum ad Esaiam est, cum per forcipem carbone conprehenso labia eius contacta sunt: ecce abstuli iniustitias tuas et peccata tua purgaui. [*]( 6 Ps. LXIII, 8. 12 Iob. VI, 4. 21 Luc. XII, 49. 27 Esai. VI, 7. ) [*]( 2 doctrinae dei telo RE ***** nae di loco (?) G doctrinae telo T 3 tritico R a tritico TE 9 telo TE zelo R 10 ostom R 18 ebibit RT obibit (?) G 14 adnersus GE aduersfl RT 15 inpraecetur GR 16 labia perurantur GRe labia iniqua perurantur Tb labia dolosa peruu rStur a 19 desolationum Ge desolatorum R desolationis Tb emndationem G adque G R 20 dixit G dixerit RTE 23 abluitionem G quem G cū R quam Tb in qua e 24 per eum RE *** cum (?) G per eam T 25 illud RTE id ad (?) G. )

Sagittam autem ipsum dominum nuncupatum in eodem Esaia meminimus hoc modo: posuit me ut sagittam electam et in pharetra sua abscondit me et ait: grande tibi est hoc, uocari te puerum meum. esse itaque intellegimus etiam hunc utilem sagittam et potentem. confixis uitiorum nostrorum aculeis salubri nos uulnere utilique penetrantem; de qua sagitta sponsa illa in Canticis dixerit: uulnerata dilectionis ego sum.

Sint ergo hse sagittae utrumque in modum expectatse. uel in poenam conscientise iniquos ac dolosos configentes uel in dilectorum sibi corporibus peccata et uitia uulnerantes: sitque uel deuastans carbo uel purgans, dummodo abnegantes deum per poenam absumat, purget autem ad perfectam innocentiam confitentes.

Sed quse ad superiora dicta sequens prophetae responsio est? heu me! quod incolatus meus prolongatus e s t! bona non possunt uideri uere bona a nobis iudicari, nisi expetantur. nam quomodo fidem iudicii nostri, nisi eorum, de quibus bene iudicauerimus, efficientia prsestabimus ? bonam pudicitiam existimamus: qui ergo opinionis nostrae fructus, nisi in ipsa pudicitiae adpetitione consistet? bona est innocentia: sed nisi festinantes atque exercentes eam uere ita sentire non intellegemur. mentium enim iudicia non uerbis significanda sunt, sed rebus explenda. conuenit igitur prophetam, expectantem post sagittas domini et illos carbones desolationis beati illius regni et aeterni temporis gloriam, id, quod expectat. desiderare. et desiderat plane. neque solum desiderat. sed moras odit et ipsam illam non potiundi iam desiderii tanti [*]( 2 Eaai. XLIX, 2 sq. 8 Cant. II, 5 (LXX). ) [*]( 1 in eodem esaia (isaia RT) meminimus RTE eseias ostendit r 2 hoc modo RTE hoc modo dicens V posuit V et posuit RTE ut V cf.Sabatier 11, 600 adn. tamquam GRTE 3 in faretra (pharetra E) VE faretra (pharetra T) RT 4 eBt hoc G VTEhoo est R 6 hunc R hunc b hanc Te 7 penitrantem T 9 expectate R 11 corporibus sibi R 17 uideri RE om. T 18 expetantur (tantur in rtw.) R 21 hona est Rb bona Te 23 intellegimur R Imentium RE amantiom T 25 desolationis RT E desolatorios V 28 moras RTE omnes moras r illam om. T potiundi Re potiendi Th. )

Querellam istiusmodi a plurimis sanctis frequenter audiuimus, tarditatem spei suae morosa corporum dissolutione deflentium. dominus in euangeliis docuit accelerationem regni cselestis orandam. inpatientem enim caritatem esse eorum, quae amet, conuenit; atque ideo dici oportet, quod ut dicamus a domino praecipimur: adueniat regnum tuum, fiat uoluntas tua. Paulus beatus in habitatione corporis sui congemescit, per incolatum carnis peregrinari se a deo conquerens. ex quo contra peregrinandum in carne scit sibi esse, ut ei cum deo sit incolatus: sed tamen melius ei esse dissolui et cum Christo esse. Ecclesiastes ait: et laudaui omnes, qui mortui sunt, super omnes, qui uiuunt usque nunc: liberata scilicet per dissolutionem corporis anima, onere atque consortio eam esse infirmis huius et periculosae carnis exutam. in hoc igitur nimium sibi prolixo in corpore incolatu congemescit propheta, festinans peregrinari a terrenis et incolere caelestia, ut derelictis corruptibilibus atque praesentibus consequatur inuisibilia et aeterna.

Iob sanctus et testimonio dei dignus non solum corporis istius incolatum congemescit, sed ipsam illam natiuitatis suse diem maledicit dicens: pereat dies, in qua natus sum, [*]( R Matth. VI, 10. 9 Rom. VII, 21. 12 Phil. I, 28. 13 Ecclesiastes IV, 2. 23 Iob. III, 8. ) [*]( 3 quaerealam (eras. I) R querelam TE 4 tarditatem R de tarditate TE morota corporum dissolutione scripsi morosam corporum dissolutione R morosam corporum dissolutionem Tb et morosa corporum dissolutione e ex morosa corporum dissolutione coni. BeT/ed. in adn. 5 in euangeliis R in euangeliis suis TE 7 quae amet RTb qui amant e 8 praecipimur RE praecipitl. T 9 tua VS RT E om. V1 in habitatione Re inhabitationem Tb 10 congemescit R congemiscit TE conquaerens R 11 ex quo Re quo Tb 12 esse dissolui Rb esset dissolui Te 13 ecclesiastes R aecclesiastes T et Ecclesiastes E fort. recte 15 corporis RE om. T 16 eam esse RTb atque etiam e infirmis E infirmae (ae in ras. m. 3f) R infirmis ex infiimae T huius et RT huiuB atque E 18 congemiscit T E et sic in seq. 23 dies in qua R (ή ήμέρα b y LXX) dies ille in quo TE. )

Sed prophetae huius non in multum longe alius affectus est, quam Iob atque Hieremiae. non enim incolatum, sed prolongatum incolatum suum queritur. nam post prolixi huius incolatus sui querellam consequitur ad id, quod ait: heu u me! quod incolatus meus prolongatus est, habitaui cum habitantibus Cedar. Cedar gens est Ismahelitarum [*]( 2 Hierem. XX, 14 sq. 4 Hierem. I, 5. ) [*]( 1 ecce masculus RT ecce masculus natus est E 2 genitus som RE ex natus sum T 4 adquin (in in ras. m. 1) R atqui Te 6 de Dulus Tb deuulsa R de uentre e maledicit coepisse Re maledicat esse Th 7 esset TE eet R cognitus et RT cognitus est et E 9 in sanctificationem Rab sanctificationem Tt 10 se scilicet Rb scilicet Te 12 in substantia Tb in substantiam Re 13 & figurationis R nec figurationis TE hortum R 16 iam om. R confirmato R cf. Acad. p. 46 18 sanctificatione RTb significatione e 20 in multum R multum TE 22 quaeritur RP uerba nam post — consequitur, quae extant in RE, om. FT 23 quaerelam ex quaerellam R 24 habitaui VRP et habitani TE 25 caedar VR et sic in seq. ismaLelitarum VR hismnhelitarum PT. )

Cedar enim secundum hebraicam linguam id est, quod nobiscum pronuntiatur obscuratio. in hoc enim obscuro tenebrosoque corporum habitaculo inuisibilis illa animarum nostrarum conformatio continetur, habetque hunc contagiosi incolatus sui carcerem caelestis naturse captiua generositas. meminit huius tabernaculi sponsa illa in Canticis canticorum dicens: nigra sum et formonsa sum, filia Hierusalem, sicut tabernaculum Cedar: ex tabernaculis huius obscuritatis confessa se nigram, sed non abnuens, quia Christi sponsa sit, se esse formosam. omnis enim se spondens Christo in specie iam consistit aeterna. in his nos inluminari tabernaculis dominus praecepit dicens: lucerna corporis tui est oculus tuus, [*](2 Gen. XXV, 13. 16 Cant. I, 4. 22 Matth. VI, 22. ) [*]( 1 ineolens VRE incolis PT usque niedos VRPT usque ad Medos E cf. Acad. p. 106 et Wijlfjiin Arch. IV, 56 2 ismael VP ismahel R hismahel T et sic infr. inter fuit et genesi del. illut m.2 V 8 inquid R t Dabaoth R nabaioht P naueoth V hi VRPs hii PIT 5 putant RPTE putauerunt V 6 ei RPTE illi populo V 7 non intellpgentes RJYJ'E e n5 sit intellegere debemus saquentibus usque ad continente omissis V 9 omnino PTE omni R 10 congruat RTE congrua P 11 haebraicam R hebreicam r id est quod RPTE om. V 12 in hoc RE hoc PT 14 confirmatio e 17 et formonsa stl VPl et formosa sum RT et formosa P'b sed formosa e filia Va cf. Sahatier 11, 376 filiae RPT3 tabernaculum VPT tabernacula Re 18 ex tabernaculis RP1 ex tabernaculi TE ex tabernaculo P* obscuritatis IIP obscurilate TE 19 nigram lTE nigramq R (an nigram quidem?) quia 11PE quae T se esse ITK esse R 20 in specie Rllb in spe e 21 consisit aeternam P. )

Seruauit -autem etiam hanc rationem propheta, ut cum habitationibus Cedar habitauerit, non in habitationibus. licet enim sancti in carne uiuant, tamen, si habeant arma militiae non carnalia, sed potentia deo, cohabitabunt tabernaculis Cedar, non inhabitabunt. peregrinantes enim a corpore ut dei accolse audient ab apostolo: uos autem non est isincarne, sed in spiritu; si tamen spiritus dei habitat in uobis. sic ergo habitauit, ut cohabitaret habitantibus, ostendens in eo, quem doleat, incolatu se esse peregrinum. et quia iniquorum consortium et cohabitationem habitantium in obscuritatibus odisset, quamquam de futuro iam questus esset, adhuc etiam de praeterito ait: multum incola fuit anima mea, in multis scilicet tribulationibus labiorum iniquorum et linguae dolosse, ob quas ad dominum proclamauit.

Sed cuiusmodi incolatus sibi fuerit, ostendit dicens: cura his, qui oderant pacem, eram pacificus. hoc proprium et dignum prophetae est, simultates et motus naturae alienae uoluntatis suae pace cohibere et infidas quasque animorum ac turbulentas affectiones omni placabilitatis modestia continere. et haec dominus docuit pacificans ipse in semet, quae in caelis et in terra sunt, orare pro persequentibus, neminem odisse. [*]( 1 Matth. VI, 23. 2 I Thess. 5, 5. 9 Rom. VIII, 9. ) [*]( 1 ai lumen quod in te est tenebrae sunt PTE cf. Sabatier 111, 36 quodsi oculus tuus tenebrosus R (librarius ad uersiculum antecedentem sacri textus aberrauit) 4 cum habitationibus PTb cum habitantibus (ntib in ras. 1) R cum habitantibus e 7 militiae RTE ex miliae P tabernaculis PTE in tabernaculis R cf. de loco uniuerso ac de sententia In adn. Bened. 8 non inhabitabunt E non = 1= habitabunt P non & habitabunt RT 9 accolae R (ubi cco in ras.) PTE 11 habitantibus PTE habitanteB R ostendens RE contuens PT 12 incolatu se esse RTE incolatu'esse P peregrinG PTE ex peregrina corr. m. 1 R et PTE ex tum et corr. R 13 cohabitationem RT habitationS V coh*bitationes E conhabitationibus P 15 animea V 18 cum is qui oderant V cf. Sabatier 11, 250 oum odientibus PTE cum odientes R 90 motus PTE supr. scr. m. 1 R 21 pace RTE pacem P. )

Sed prophetae restat et aliud officium. doctrinam scilicet dei uniuersis constanter ingerere et uerbum uitae seternse iugiter praedicare. non inmemor quoque huius fuit ministerii; nam ait: cum loquebar illis, inpugnabant me gratis. erat quidem pacificus cum pacis inimicis, sed praedicationem pacis ipsius oderant pacis inimici et ad doctrinam dei commouebantur, quos per modestiam prophetae silentium eius in pace cohibebat; atque ita cum inimicis pacis propheta pacificus est et praedicare pacem propheta non desinit, sed pacis praedicatorem inimici pacis inpugnant.