Tractatus super psalmos

Sed quse ad superiora dicta sequens prophetae responsio est? heu me! quod incolatus meus prolongatus e s t! bona non possunt uideri uere bona a nobis iudicari, nisi expetantur. nam quomodo fidem iudicii nostri, nisi eorum, de quibus bene iudicauerimus, efficientia prsestabimus ? bonam pudicitiam existimamus: qui ergo opinionis nostrae fructus, nisi in ipsa pudicitiae adpetitione consistet? bona est innocentia: sed nisi festinantes atque exercentes eam uere ita sentire non intellegemur. mentium enim iudicia non uerbis significanda sunt, sed rebus explenda. conuenit igitur prophetam, expectantem post sagittas domini et illos carbones desolationis beati illius regni et aeterni temporis gloriam, id, quod expectat. desiderare. et desiderat plane. neque solum desiderat. sed moras odit et ipsam illam non potiundi iam desiderii tanti [*]( 2 Eaai. XLIX, 2 sq. 8 Cant. II, 5 (LXX). ) [*]( 1 in eodem esaia (isaia RT) meminimus RTE eseias ostendit r 2 hoc modo RTE hoc modo dicens V posuit V et posuit RTE ut V cf.Sabatier 11, 600 adn. tamquam GRTE 3 in faretra (pharetra E) VE faretra (pharetra T) RT 4 eBt hoc G VTEhoo est R 6 hunc R hunc b hanc Te 7 penitrantem T 9 expectate R 11 corporibus sibi R 17 uideri RE om. T 18 expetantur (tantur in rtw.) R 21 hona est Rb bona Te 23 intellegimur R Imentium RE amantiom T 25 desolationis RT E desolatorios V 28 moras RTE omnes moras r illam om. T potiundi Re potiendi Th. )

Querellam istiusmodi a plurimis sanctis frequenter audiuimus, tarditatem spei suae morosa corporum dissolutione deflentium. dominus in euangeliis docuit accelerationem regni cselestis orandam. inpatientem enim caritatem esse eorum, quae amet, conuenit; atque ideo dici oportet, quod ut dicamus a domino praecipimur: adueniat regnum tuum, fiat uoluntas tua. Paulus beatus in habitatione corporis sui congemescit, per incolatum carnis peregrinari se a deo conquerens. ex quo contra peregrinandum in carne scit sibi esse, ut ei cum deo sit incolatus: sed tamen melius ei esse dissolui et cum Christo esse. Ecclesiastes ait: et laudaui omnes, qui mortui sunt, super omnes, qui uiuunt usque nunc: liberata scilicet per dissolutionem corporis anima, onere atque consortio eam esse infirmis huius et periculosae carnis exutam. in hoc igitur nimium sibi prolixo in corpore incolatu congemescit propheta, festinans peregrinari a terrenis et incolere caelestia, ut derelictis corruptibilibus atque praesentibus consequatur inuisibilia et aeterna.

Iob sanctus et testimonio dei dignus non solum corporis istius incolatum congemescit, sed ipsam illam natiuitatis suse diem maledicit dicens: pereat dies, in qua natus sum, [*]( R Matth. VI, 10. 9 Rom. VII, 21. 12 Phil. I, 28. 13 Ecclesiastes IV, 2. 23 Iob. III, 8. ) [*]( 3 quaerealam (eras. I) R querelam TE 4 tarditatem R de tarditate TE morota corporum dissolutione scripsi morosam corporum dissolutione R morosam corporum dissolutionem Tb et morosa corporum dissolutione e ex morosa corporum dissolutione coni. BeT/ed. in adn. 5 in euangeliis R in euangeliis suis TE 7 quae amet RTb qui amant e 8 praecipimur RE praecipitl. T 9 tua VS RT E om. V1 in habitatione Re inhabitationem Tb 10 congemescit R congemiscit TE conquaerens R 11 ex quo Re quo Tb 12 esse dissolui Rb esset dissolui Te 13 ecclesiastes R aecclesiastes T et Ecclesiastes E fort. recte 15 corporis RE om. T 16 eam esse RTb atque etiam e infirmis E infirmae (ae in ras. m. 3f) R infirmis ex infiimae T huius et RT huiuB atque E 18 congemiscit T E et sic in seq. 23 dies in qua R (ή ήμέρα b y LXX) dies ille in quo TE. )

Sed prophetae huius non in multum longe alius affectus est, quam Iob atque Hieremiae. non enim incolatum, sed prolongatum incolatum suum queritur. nam post prolixi huius incolatus sui querellam consequitur ad id, quod ait: heu u me! quod incolatus meus prolongatus est, habitaui cum habitantibus Cedar. Cedar gens est Ismahelitarum [*]( 2 Hierem. XX, 14 sq. 4 Hierem. I, 5. ) [*]( 1 ecce masculus RT ecce masculus natus est E 2 genitus som RE ex natus sum T 4 adquin (in in ras. m. 1) R atqui Te 6 de Dulus Tb deuulsa R de uentre e maledicit coepisse Re maledicat esse Th 7 esset TE eet R cognitus et RT cognitus est et E 9 in sanctificationem Rab sanctificationem Tt 10 se scilicet Rb scilicet Te 12 in substantia Tb in substantiam Re 13 & figurationis R nec figurationis TE hortum R 16 iam om. R confirmato R cf. Acad. p. 46 18 sanctificatione RTb significatione e 20 in multum R multum TE 22 quaeritur RP uerba nam post — consequitur, quae extant in RE, om. FT 23 quaerelam ex quaerellam R 24 habitaui VRP et habitani TE 25 caedar VR et sic in seq. ismaLelitarum VR hismnhelitarum PT. )

Cedar enim secundum hebraicam linguam id est, quod nobiscum pronuntiatur obscuratio. in hoc enim obscuro tenebrosoque corporum habitaculo inuisibilis illa animarum nostrarum conformatio continetur, habetque hunc contagiosi incolatus sui carcerem caelestis naturse captiua generositas. meminit huius tabernaculi sponsa illa in Canticis canticorum dicens: nigra sum et formonsa sum, filia Hierusalem, sicut tabernaculum Cedar: ex tabernaculis huius obscuritatis confessa se nigram, sed non abnuens, quia Christi sponsa sit, se esse formosam. omnis enim se spondens Christo in specie iam consistit aeterna. in his nos inluminari tabernaculis dominus praecepit dicens: lucerna corporis tui est oculus tuus, [*](2 Gen. XXV, 13. 16 Cant. I, 4. 22 Matth. VI, 22. ) [*]( 1 ineolens VRE incolis PT usque niedos VRPT usque ad Medos E cf. Acad. p. 106 et Wijlfjiin Arch. IV, 56 2 ismael VP ismahel R hismahel T et sic infr. inter fuit et genesi del. illut m.2 V 8 inquid R t Dabaoth R nabaioht P naueoth V hi VRPs hii PIT 5 putant RPTE putauerunt V 6 ei RPTE illi populo V 7 non intellpgentes RJYJ'E e n5 sit intellegere debemus saquentibus usque ad continente omissis V 9 omnino PTE omni R 10 congruat RTE congrua P 11 haebraicam R hebreicam r id est quod RPTE om. V 12 in hoc RE hoc PT 14 confirmatio e 17 et formonsa stl VPl et formosa sum RT et formosa P'b sed formosa e filia Va cf. Sahatier 11, 376 filiae RPT3 tabernaculum VPT tabernacula Re 18 ex tabernaculis RP1 ex tabernaculi TE ex tabernaculo P* obscuritatis IIP obscurilate TE 19 nigram lTE nigramq R (an nigram quidem?) quia 11PE quae T se esse ITK esse R 20 in specie Rllb in spe e 21 consisit aeternam P. )

Seruauit -autem etiam hanc rationem propheta, ut cum habitationibus Cedar habitauerit, non in habitationibus. licet enim sancti in carne uiuant, tamen, si habeant arma militiae non carnalia, sed potentia deo, cohabitabunt tabernaculis Cedar, non inhabitabunt. peregrinantes enim a corpore ut dei accolse audient ab apostolo: uos autem non est isincarne, sed in spiritu; si tamen spiritus dei habitat in uobis. sic ergo habitauit, ut cohabitaret habitantibus, ostendens in eo, quem doleat, incolatu se esse peregrinum. et quia iniquorum consortium et cohabitationem habitantium in obscuritatibus odisset, quamquam de futuro iam questus esset, adhuc etiam de praeterito ait: multum incola fuit anima mea, in multis scilicet tribulationibus labiorum iniquorum et linguae dolosse, ob quas ad dominum proclamauit.

Sed cuiusmodi incolatus sibi fuerit, ostendit dicens: cura his, qui oderant pacem, eram pacificus. hoc proprium et dignum prophetae est, simultates et motus naturae alienae uoluntatis suae pace cohibere et infidas quasque animorum ac turbulentas affectiones omni placabilitatis modestia continere. et haec dominus docuit pacificans ipse in semet, quae in caelis et in terra sunt, orare pro persequentibus, neminem odisse. [*]( 1 Matth. VI, 23. 2 I Thess. 5, 5. 9 Rom. VIII, 9. ) [*]( 1 ai lumen quod in te est tenebrae sunt PTE cf. Sabatier 111, 36 quodsi oculus tuus tenebrosus R (librarius ad uersiculum antecedentem sacri textus aberrauit) 4 cum habitationibus PTb cum habitantibus (ntib in ras. 1) R cum habitantibus e 7 militiae RTE ex miliae P tabernaculis PTE in tabernaculis R cf. de loco uniuerso ac de sententia In adn. Bened. 8 non inhabitabunt E non = 1= habitabunt P non & habitabunt RT 9 accolae R (ubi cco in ras.) PTE 11 habitantibus PTE habitanteB R ostendens RE contuens PT 12 incolatu se esse RTE incolatu'esse P peregrinG PTE ex peregrina corr. m. 1 R et PTE ex tum et corr. R 13 cohabitationem RT habitationS V coh*bitationes E conhabitationibus P 15 animea V 18 cum is qui oderant V cf. Sabatier 11, 250 oum odientibus PTE cum odientes R 90 motus PTE supr. scr. m. 1 R 21 pace RTE pacem P. )

Sed prophetae restat et aliud officium. doctrinam scilicet dei uniuersis constanter ingerere et uerbum uitae seternse iugiter praedicare. non inmemor quoque huius fuit ministerii; nam ait: cum loquebar illis, inpugnabant me gratis. erat quidem pacificus cum pacis inimicis, sed praedicationem pacis ipsius oderant pacis inimici et ad doctrinam dei commouebantur, quos per modestiam prophetae silentium eius in pace cohibebat; atque ita cum inimicis pacis propheta pacificus est et praedicare pacem propheta non desinit, sed pacis praedicatorem inimici pacis inpugnant.

Secundum hunc psalmum canticum graduum aliqui referendum esse ad personam domini et saluatoris nostri existimant aptantes maxime ei dictum hoc: per diem sol non uret [*]( 1 Rom. XII, 18. 8 loh. XIV, 27. ) [*]( 1 1toces et apostolus — eat in nobis, quae extant in RE, om. PT 9 cum hominibus pacem habentes R cf. Sabatier JIJ, 642 (prob. cum omnibus hominibus pacem habentes) cum omnibus hominibus pacem ne habeatis e cum omnibus pacem habeatis b cum omni homine (homi IIf') pacem habere PT 12 pacificus RITE profeta pacificus V inimicis V*RP*TE inimicus V1 inimici p1 15 cohibebat VRP'T cnnhibebat P1 Explicit psalmus CXVIIII incipit psalmus CXX r Explicit psalmus CXVIIII incipit XX (sic) R Finit psalmus CXVIIII incipit psalmus CXX P Expl. CXVIIII incip. CXX T 20 in montes ex in monte m. 2 V auxilium V c/. infr. adiutorium h. 1. R 22 canticum RPa. (rf. Stud. 1886 p. 341) canticorum Tb 24 ei in ras. RP. )

Leuaui oculos meos in montes. humanae mentis natura ea est, ut. si cogitatione aliquid contemplemur, talem se nobis unaquseque species exhibeat, qualem eam et cogitando formemus. quoquo enim mentis nostrae oculos intenderimus, id ipsum, in quo defixi sunt, referunt ad sensum. et ut planius intellegi id, quod dictum est, possit, adferemus exemplum. si quis hiemis die uer cogitauerit et ornamentum eius lumine mentis inspexerit, oblitterata hieme, in qua sit atque algeat. totum ei in sensu suo uer cum habitu suo ornatuque consistet. adeo mentis oculi oculis corporis praestant, ut ineunte in nos obliuione praesentium totos nos obtineat quidam quasi animo prsesumptus usus absentium. hoc igitur quo spectet, mox uidebimus.

Leuat in montes propheta oculos. quosnam oculos? nempe de quibus scriptum est: reuela oculos meos, et cognoscam mirabilia de lege tua; et rursum: prseceptum domini lucidum, inluminans oculos. numquid non isti oculi nostri corporali lumine ad contemplandum accensi sunt? numquid non naturam uidendi sortiti sunt? quse inluminatio uel quae reuelatio erit necessaria? deinde qua? uisuri mirabilia in lege? nisi forte in casis festa frondium, in templo pecudum sanguinem, in pascha agni uictimam, [*](22 Pa. CXVIII, 18. 24 Ps. XVIII, 9. ) [*]( 2 quo — P 8 iudicio horum (o horum in ras. m. 1) R iudicio eorum PT iudiciorum a 9 natura ea V natura ex naturae R naturae PT contemplemur ex contemurmplemur m. 2 V talem RPT talis T 12 in quo defixi RPT in quod fixi (in add. m. 2) V sunt ex sumus m. 2 V 16 totum & R uer — suo om. R 91 leuat RPT leuauit ergo V 99 acribtum est VP 28 de lege tua VRe (ita etiam p. 381, 7 VRCp) ex lege tua PT 28 mirabilia R in casis (iRT in causis P. )

Mentis ergo oculos propheta eleuauit in montes. quosnam in montes? non utique in hos lucis atque aris profanatos et conuentibus impios, neque illos siluis horridos, saxis nudos, prseruptis inuios, niuibus concretos; quid enim in his admirationis aut spei situm est? sed montes accipimus propheticos libros ex terra in altum eleuatos, per quos sit in superiora conscensus et gradus in aeterna. poterimus autem et montes existimare angelica ministeria, caelorum uirtutes et potestates, quarum ministerio nobis in sublimia praestatur ascensus. si enim secundum Danielum dominus ipse mons magnus est, non ambigendum est montes eos nuncupari, qui praecepti eius et uoluntatis et communicandae in nos beatitudinis sunt ministri.

In hos igitur montes propheta oculos cordis eleuans horumque intra se omnium monita, ministeria, officia. dona contemplans et in his intellegentise suae lumen intendens reddidit sensui suo contemplatae speciei integram perfectamque naturam et totum id, quod cogitatione uiderat, mente continuit sciens, unde uenturum esset auxilium ei, dicens: unde ueniet [*](1 religionis RPT *** onis C religione E otium ex totium R et ut RP sed ut T 2 qui spectatores Re quia spectatores PT in id C VRPT ad id E 3 uerba sed ad — optabatur, quae in VRT extant, om. G, in mary. add. P 4 optatur V 5 ergo om. V propheta eleuauit VPTR (in R litt. ta e in rml.) profetae **** G mones C 6 in montes VPT montes Re in his C 7 neque illos GR neque in illos PTE 8 admirationis GRPT aut admirationis E 10 eleuatoa CV elatos RPT 11 uerba et gradus in aeterna, quae sunt in CRPT, om. V existimare CiRPT intellegere V 12 angelica CRPT1 euangelica V miniateria CRPT mysteria V caelorum C et caelorum VRPT quarum m GRPT quortl V 18 in sublimia GRPT in caelu V 14 danihaelum R danihelum T danielem P 15 praeceptis P 17 oculos cordis VR coulos PT releuans P 19 et in his GRPT et in his igitur V 22 sciens RPT insciens V unde VRPT unde ei E auxilium ei V auxilium & R auxilium — dicens om. PT. ) [*]( XXII. Hilar. Plct. pan J. ) [*]( 86 )