Domum taliter regebat ecclesiae, ut nec profusione immoderata commissam penum exhauriret nec odia sordenti parcitate contraheret. intercessionum etiam tunc certamina proludebat. nam ubicumque pro remediis miserorum episcopi mittebatur imperio, tanta exigebat beneficium arte supplicandi, ut sentirent sibi in causis profuisse conplurimi, ipsum per se episcopum non uenisse. augebatur circa eum per dies singulos [*]( 1 doBam T 3 laboris patientiam. Pb 4 quoties TV 6 ilico (1 in ras.) B, illioo Pb 16 profota LV profetantem LY 16 uideris B 20 legi T indiz B 21 fluiuerunt L 22 signabatur T, signabat Boll. 28 eclesise B 24 comisaam T exaoriret B 26 miserorum (mis ex mei? corr.) L 27 arce T 28 cõplurimi — uenisse T in ras. corr. per B se] pesse 1(es in is corr.) B 29 nOli om. B . sigulos B )
339
popularis affectus et magnis successibus cumulabatur amor qui ex iudicio descendebat. desiderabatur in illo sacerdotium, cum nemo nutritoris eius optaret interitum. ipsum tamen ne odor quidem huius opinionis afflauerat: arbitrabatur ad profectum suum sufficere, si cum bona semper aestimatione seruiret. postquam tamen inualida senectus et semper de infirmitatibus querula uenerabilem uirum Crispinum pontificem occupauit, istius sustentabatur manibus, in huius nitens erigebatur amplexus, pes illius erat oculus dextera: cuius ministerio quicquid optasset fieri ante iussionem suam uidebat impletum, praesentiunt enim bonae mentes eorum desideria, quibus cum integritate famulantur. talis in diaconatu a uicesimo incipiens octo annos inpleuit. et quidem tunc status ecclesiae Ticinensis bona clericorum fruge pollebat. erant caelestes uiri, quos iste a perfectione incipiens anteibat: fuit Siluester archidiaconus ea tempestate, homo in uetusta disciplinarum instructione probatissimus; fuit uir insignissimus Bonosus presbyter, tam nobilis sanctitate quam sanguine, Gallus quidem prosapia, sed caelestis indigena: fuere alii et numero plures et uirtute praestantes, quorum idcirco facio mentionem, quia parua laude dignus est qui tantum miseris antefertur.
Circa finem tamen uitae, quem spiritu praeuidebat sanctus antistes, Mediolanum uicinam expetiit ciuitatem, ubi nobilium germina messe quadam mundae ingenuitatis excreuerant quos uisitationis gratia requisitos talibus uir dei sermonibus appellauit: "ecce, fili, iam me aetas conpellit ad transitum: iam [*]( 1 am∗or B 2 illo] eo Pb 3 eius] aui Pb nec T 5 proficere T 7 quaerula B 9 eregebatur B oculos L; 10 quidquld B 11 presentiunt LTV 19 cum om. V\', add. m. i 13 uicenBimo B, uigesimo LaPV2b expleuit Sirm. 14 eclesiae B 15 anibat P, amabat b 16 homo om. T 18 presbiter BLTV 19 et alii T 28 preuidebat LTV ,% 24 anteetis B 25 germana B1LV1, germanam L eBe ex ee I corr. L 27 fili B, fllii LTV mea etas BLT, mea aetas V conpellet B , ) [*]( 22* )
340
originariam ad iis suum reuocat terra particulam. commendo ciuitatem, commendo ecclesiam, commendo hunc, cuius labori et gratiae debeo quod usque ad hoc tempus ubi et grandaeuus et debilis, cuius corporea soliditas et uirtus animae inbecillitatem meam portauit sine fastidio, cuius ambulaui pedibus, tenui aliquid manibus, nidi oculis, ordinaui sermone. duo uidebamur intuentibus, cum unus per concordiam fieret ex duobus". haec Rusticio inlustri uiro dieta penitus insederunt, qui in omni dicendi genere exercitatissimus tali est orsus eloquio: "scimus, sancte pater, scimus et profunda consideratione perspeximus, iuuenem istam non oportere pro aetatis inmaturitate censeri nec debere grauis consilii hominibus teneros pro quadam obice annos adferri: uir namque cana morum integritate probabilis geminata laude dignus est, si illi ad uenerabile mentis imperium puerile corpus obtemperet. uiue tu tamen, uiue exemplum et forma bonorum operum, et uberiores in eo, si adhuc possunt crescere, lucidae conuersationis fructus adiunge". his dictis conticuit st ille piissimus pontifex beniuolentiae eius inpendens gratias, quod secum pari de discipulo aestimatione sentiret, dicto uale discessit atque Ticinum quasi ad seulerum festinans regressus est: qui aliquantis diebus emensis morbo regio perfusus, lucem saeculi nostri superna habitatione commutauit.
Ex tempore in istam bonorum omnium consensus adducitur: magnus ilico in tota urbe concursus : rapitur a lamentatione funebri ia gaudium populi consecrandus antistes. flebat iste [*]( 2 eclesiam B 8 grandenus BLPV, grandeus T 4 cuius B, om. LPTVb conporea L* inbecillitatem (ci ex 1?) B J 8 rustico Pb rustico L dicao T1 paenitos B 9 dioenti L* tali B, talis LPTVb 10 alloquio T 11 istum inuenen T 14 propabilis B\' 16 optamperet BL 16 for∗∗ma (bo eras.) L 18 his (s corr.) L, hic T dictis (d ex 1 corr.) L 19 patri L 20 extimatione P, axistimatione b uaile T, ualde L dicto] dato B recte fort dicessit T 21 sepulchrum BLV 24 ei tempore B, ex templo L, exemplo (t add. m. 2) V, exthnplo T isto B homina L1 25 magnos B 26 antistis B )
341
intemperanter dolore mortis paternae, cui reddi debitas lacrimas promiscuae multitudinis laetitia non sinebat, resistebat in quantum poterat et indignum se iam apostolica imitatione clamitabat: sed tantum magis surgebat in eo dilectio cunctorum, quantum in multitudine magna solus erat qui se uocitaret indignum, nunc quid pluribus utar qui omnia explicare non ualeo ? finitimarum ciuitatum iunguntur studia et adtrahitur tanta collectio, ac si initiandus esset totius orbis episcopus. ducitur Mediolanum adhuc reluctans et magna si dimitteretur munera promittens, qui ut fieret, noluit spondere uel minima. consecratur cum omni celebritate cunctorum. exultabat mundus de tam sanctae ordinationis insignibus extranearum habitatores urbium tanto se tripudio iactabant, quasi ipsis proprie profuturus infulas sacerdotales exceperit. aliquos tamen magnarum urbium incolas edax consumebat inuidia, quod tantum oppidi Ticinensis angustia habere meruisset antistitem, eam apud ipsos sola pontifices metropolitanae iactantiae uocabuia tuerentur.
Exacto ergo dedicationis suae die Ticinum rediit conuocatisque uniuersis presbyteris presbyteris ministris talibus eos instruxit et confortauit adloquiis: "quamuis me, fratres carissimi, inter primordia inmatura titubantem iudicii uestri et susceptae dignitatis pondus oppresserit, memini tamen quod magna gratiae uestrae debeam, cui maxima contulistis. et licet parendi [*]( a 1 debitis B, debitas aliquas Plb 8 initiatione fort. 6 uocitaret ex concitaret L nũquid T 7 finitarum L1, fortunarum T 8 attraitar T si iniciandus esset in ras. corr. T 9 in modiolanum LPTlV si L 1. I. 10 dimitterentur T nnmera L 11 celeritate BT 12 exsultabat LTV 13 urbum L 11I BT 12essnltsbatLTV 13nrbamL tripudo L, trepudio (o ex am corr.) B 14 propriae B profuturas Schattus infolas B excepesit Bb, exciperet LPTV, exceperint Schottus 16 opidi T 17 antestitem B sala B pontificis eom. Schottus 18 iactancι̃ne B 20 preepiterie B, presbiteris S 21 carissimi—titubantem om. B* aM. corr. in mg. inf. kmi BPT, om. b 22 inmatume B, immature Boll. ur̃ι (r ex i corr.) L 28 quid Sirm. magna am. t et. Sirm. )
342
uobis magis quam iubendi habuerim uoluntatem, mutaui tamen per officium personam, seruiendi animum non omisi. estote pacifici, estote unianimes, onus meum mecum diuidite: fit enim ad portandum facilis sarcina, quam multorum colla sustentant. meam uobis communionem seruandam cum omni humilitate polliceor, neque futurum esse quemquam, qui me, nisi cum deo nostro, possit offendere. auctorem bonorum operum seruate pudicitiam et ne iniuriosum putetis quod grandaeuos et presbyteros de continentia et integritate seruanda puer appellat. conuersatio, non anni, aut adulescentiam aperit aut senectam. speculamini meae conuersationis interna et si indignum aliquid agnoscitis, coercete. nemo ut ecclesiae principem admonere timeat, si probat errantem". his ita dictis conticuit. surrexerunt omnes et consona quasi ex pristina meditatione sub momentanea tamen uoce dixerunt: "haue, pater probatissime, haue pontifex singularis: bonum te quidem uniuersorum sensit electio, sed optimum etiam tua testantur alloquia. crescis sanctis meritis apud conscientiam nostram et aperiris luce operum supra quam porrigebatur opinio". quibus breuiter perstrictis suscepto omnes munere discesserunt.