CVPBIANVS LIBERALIS CALDONIVS IVNIVS PRIMVS CAECILIVS POLVCARPVS NICOMEDES FELIX MARRVTIVS SVCCESSVS LVCIANVS HONORATVS FORTVNATVS VICTOR DONATVS LVCIVS HERCULANVS POMPONIVS DEMETRIVS QVINTVS SATVRNINVS MARCVS ALIVS SATVRNINVS ALTVS DONATVS ROGATIANVS SEDATVS TERTVLLVS HORTENSIANVS ITEM ALIVS SATVRNINVS SATTIVS IANVARIO SATVRNINO MAXIMO VICTORI ALIO VICTORI CASSIO PROCVLO MODIANO CITTINO GARGILIO EVTVCHIANO ALIO GARGILIO ALIO SATVRNINO NEMESIANO NAMPVLO ANTONIANO ROGATIANO HONORATO FRATRIBVS S.
Cum simul in concilio essemus, fratres carissimi, legimus littera uestras quas fecistis de his qui apud haereticos et [*]( 1 Bom. 14, 12. 13. ) [*]( 3 opto ... ualere om. C filiJ fr R. — Ad Magnum de Nouatiano et de his qui in lecto consequuntur eiplicit EQ, Explicit ad Magnum de his qui in lecto consequuntor P, Ad Magnum de baptismate infirmorum explicit B, Explicit (OR. R) ad Magnum de Cornelio et Nouatiano) (explicit add. R) CR. — Epist LXX — Incipit ad Iuuaianum de hereticis baptizandis M (om. Q), Incipit ad Iunaianum liber secundus P, Incipit ad collegas de hereticia baptizandis CR, Incipit ad ceteros confessores feliciter c, om. L. — 5 cyprianus ... 1. 14 salutem] Cjprianas cum collegis Ianuario et ceteris coepiscopis fratribus salutem Vc cjprianus ... I. 15 carissimi om. Q calidonius M iusius om. CR primus caecQius om. R 6 nicompedes C marrucius LMR, marracios C snceessins CR 8 herculanius B ponponius R, pomonius C 9 marcus] ianuarius marcus CLMR rogacianus C 10 sedatus] sedonatos R alius] alilius R 11 satius M, scattius C ianuaro R 12 alio uictori om. C cusrio 01 modiano] domitiano P 13 entyciano Pv eutyciano alio gargilicr add. Pm. 2, om. CR nemisiano R1 nampanlo L nampulo antoniano om. CR 14 rogatiano] rogato CR 16 quas] ad nos add. CRcv his] iis cc )
767
schismaticos baptizati uidentur, an ad ecclesiam catholicam quae una est uenientes baptizari debeant. de qua re quamquam et ipsi illic ueritatem et firmitatem catholicae regulae teneatis, tamen quia consulendos nos pro communi dilectione existimastis, sententiam nostram non nouam promimus, sed iam pridem ab antecessoribus nostris statutam et a nobis obseruatam uobiscum pari consensione coniungimus, censentes scilicet et pro certo tenentes neminem baptizari foris extra ecclesiam posse, cum sit baptisma unum in sancta ecclesia constitutum et scriptum sit Domino dicente: me dereliquerunt fontem aquae uitae, et effoderunt sibi lacus detritos qui non possunt aquam portare, et iterum scriptura diuina moneat et dicat: ab aqua aliena abstine te et a fonte alieno ne biberis. oportet uero mundari et sanctificari aquam prius a sacerdote, ut possit baptismo suo peccata hominis qui baptizatur abluere, quia perEzechielemdicitDominus:et aspargam super uos aquam mundam, et mundabimini ab omnibus inmunditiis uestris et ab omnibus simulacris uestris. et mundabo uos, et dabo uobis cor nonum, et spiritum nouum dabo in uobis. quomodo autem mundare et
[*]( 10 Hier. 2, 13. 12 Prou. 9, 18. 16 Ez. 36, 25. 26. ) [*]( 1 catholicam ecclesiam CR una] et uera add. 01 Vc 2 est om. B 3 illic P s. l., illuc 01 4 quia] quoniam Qcv coneulendos ex consul.. L 5 non otn. 01 promimus ex pro nobb mutuis C 6 statuam Lx et om. 01 uobiscum) oim L pari] imperali P 7 confessione c certe C\'P 8 foris baptizari v; posse baptizare foris e. e. c sit] scriptum sit c baptisma ... dicente om. c 9 intra sanctam ecclesiam C sed intra ex in 10 uitae CclLPV, uiuae c2R in ras., uiuae gratis Q 11 lacos Q 12 moneat s. diuina L, s. d. praemoneat Q 13 a fonte] de fonte C alieno] aquae alienae Qv ne biberia] non ebiberis C 14 uero] ergo v sanctificare c a] per C 8. l. m. 2 15 quia] quod c 16 ezechielum Cc, ezecielum R ; prophetam add. Qcv dominus dicit v spargam CcBV 17 mundamini QBc1 hominibus c 18 et ab ... L 19 uos om. c simulacris] inmunditiis simulacris B et. mundabo] mundabo OR, emundabo v 19 uos et dabo om. B et spiritum nouum om. B 20 in nobis MQI, nobis CLQ%BP, in uos Vc et sanctificare mundare Ll ) 768
sanctificare aquam potest qui ipse inmundus est et apud quem sanctus spiritus non est? cum Dominus dicat in Numeris: et omnia quaecumque tetigerit inmundus inmunda erunt. aut quomodo baptizans dare alteri remissam peccatorum potest qui ipse sua peccata deponere extra ecclesiam non potest ?
Sed et ipsa interrogatio quae fit in baptismo testis est neritatis. nam cum dicimus: credis in uitam aeternam et remissionem peccatorum per sanctam ecclesiam, intellegimus remissionem peccatorum non nisi in ecclesia dari, apud haereticos autem ubi ecclesia non sit non peccata dimitti. itaque qui haereticos adserunt, ant interrogationem mutent ant uindicent ueritatem, nisi si eis et ecclesiam tribuunt quos baptisma habere contendunt. ungi quoque necesse est eum qui baptizatus est, ut accepto chrismate id est unctione esse unctus Dei et habere in se gratiam Christi possit. porro autem eucharistia est unde baptizati unguntur oleum in altari sanctificatum. sanctificare autem non potuit olei creaturam qui nec altare habuit nec ecclesiam. unde nec unctio spiritalis apud haereticos potest esse, quando constet oleum sanctificari et eucharistiam fieri apud illos omnino non posse. scire autem et meminisse debemus scriptum esse: oleum peccatoris non ungat caput meum. quod ante in psalmis praemonuit spiritus sanctus, ne quis exorbitans et a uia ueritatis exerrans apud haereticos et Christi aduersarios [*]( \' 2 Nam. 19, 22. ) [*]( 2 Bps SCS CBv est] es R in muneris B 4 dare alteri ex sidera altare c m. 2 5 qui ex quia c ipsa c sua om. P 6 ipsa ex ipse C est] es R 7 et om. C, et in B 8 per ... peccatorum om. c\' 9 ecclesiam c 10 haereticis c . non L, non posse CQBcv, non possunt P 11 haereticos] baptizare posse add. C\'cv interrogationem] nocem V, hanc nocem ex a uocem c 12 uindicent] uicent c si om. Mc (exh. Q) 13 contendit LP, conpellunt c ungui P est] sit Qcv 14 charismatae Q nnctione esse nnctus c, nnctionis seunctus C et] ut c 15 porro autem corr. in percipit c eucharistiam c est] et C 16 unguimur Cx oleo cv sanctificatur C*, sanctificato clv 17 oleo cl nec om. C 18 ecclesia c 21 nnguat O\'PQc, urguat 01 caput ex apud C 22 ante] autem CB exhorbitans Q 23 a uia] auta B exseras C christi] add. B: BCS ne quis exorbitans )
769
ungeretur. sed et pro baptizato quam precem facere potest sacerdos sacrilegus et peccator? cum scriptum sit: Deus peccatorem non audit: sed qui Deum coluerit et uoluntatem eius fecerit, illum audit. quis autem potest dare quod ipse non habeat, aut quomodo potest spiritalia gerere qui ipse amiserit spiritum sanctum? et idcirco baptizandus est et innouandus qui ad ecclesiam rudis uenit, ut intus per sanctos sanctificetur, quia scriptum est: sancti estote, quoniam et ego sanctus sum, dicit Dominus, ut qui in errorem seductus est et foris tinctus in baptismo uero et ecclesiastico etiam hoc ipsum deponat quod homo ad Deum ueniens, dum sacerdotem quaerit, in sacrilegum fraude erroris incurrit.
Ceterum probare est haereticorum et schismaticorum baptisma consentire in id quod illi baptizauerint. neque enim potest pars illic inanis esse et pars praeualere. si baptizare potuit, potuit et spiritum sanctum dare. si autem sanctum spiritum dare non potest, quia foris constitutus cum sancto spiritu non est, nec baptizare uenientem potest, quando et baptisma unum sit et spiritus sanctus unus et una ecclesia a Christo Domino nostro super Petrum origine unitatis et ratione fundata. ita fit ut cum omnia apud illos inania et falsa sint, nihil eorum quod illi gesserint [*]( 2 Io. 9, 31. 8 Leu. 19, 2. ) [*]( 1 ungueretur CtPQ, urgueretur C1 pro om. c facere precem p. Qc, potest precem facere CR 2 sacrilegis C1 peccatis c1 peccatores c, peccator ex peccata C 3 qui eum Q2v (quid eum Q\', qui deum M) 4 illum audit om. V dare ex facere C 5 potest L s. l. m. 2, potest is C* gerere CLR, agere PQcv qui ipsa c1, quippe Cl 6 est innouandus est August. de bapt. c. Don. V 29, om. R 7 rudis ex nudus C, om. Aug. ut ex et c sanctos] spm ca C, spm c m ex s 8 quoniam] quia CRv, quomodo c 9 et om. P sum om. L dicit dns om. c errore P, erroribus c 10 reductus C, ductus c 11 ipso c1 dum c 12 in om. L .. sacrilegium C et errore C 13 est] est et L et om. C et schismaticorum c 8. 1. 14 illi om. c 16 et] etiam C, om. c spiritum sanctum v, dum spm Cl, spm scm post dare c a. I. spiritum sanctum cv 17 potest] potuit c cum ex sum C 19 domino nostro] dno ClRv, dno non L 20 petram R originem Clcx Q rationem c1, tractatione 01 21 horum c illi quod c, quae illi CRv ) [*]( III. ) [*]( 49 )
770
probari a nobis debeat. quid enim potest ratum et firmum esse apud Dominum quod illi faciunt quos Dominus hostes et aduersarios suos dicit in euangelio suo ponens: qui non est mecum aduersus me est: et qui non mecum colligit, spargit, et beatus quoque apostolus Iohannes mandata Domini et praecepta custodiens in epistula sua posuerit: audistis quia antichristus uenit. nunc autem antichristi multi facti sunt. unde cognoscimus quia nouissima hora est. ex nobis exierunt, sed non fuerunt ex nobis. si enim fuissent ex nobis mansissent nobiscum. unde nos quoque colligere et considerare debemus an qui aduersarii sunt Domini et appellati sunt antichristi possint dare gratiam Christi. quare qui cum Domino sumus et unitatem Domini tenemus et secundum eius dignationem sacerdotium eius in ecclesia administramus, quaecumque aduersarii eius et antichristi faciunt repudiare et reicere et pro profanis habere debemus et eis qui de errore et prauitate uenientes agnoscunt unius ecclesiae ueram fidem, dare illis per omnia diuinae gratiae sacramenta unitatis et fidei ueritatem. optamus uos, fratres carissimi, semper bene ualere.
[*]( 3 Luc. 11, 23. 7 I Io. 2, 18. 19. ) [*]( 1 debeant c1M (debeat Q) ratum] gratum Q, tractum R et] aut P 2 deum CcQv (dominum August. I. c. V29) illis c\' quos ex quot c etostes et c alterum et s. I. 3 dicit] esse Aug. non est exp. C 4 aduersus ... mecum om. C aduersum Aug. v mecum non Aug. LBc sed in L non a. I. collegit L 6 posuerit] dicens add. cv 8 multi antichristi Lc 9 ei n. e. s. n. fuerunt] a nobis exierunt quia non erant add. Cm.2 in marg. 10 fuis M (fuissent Q) nobis] exierunt add. Bl, exp. m. 2 11 permansissent ( C2 R, permanens C\'; utique add. Bv nobiscum mansissent Q colligerit C, collere M (colligere Q) et om. C i et considerare om. c 12 debemus et considerare L an qui] antequi M (an..qui Q) 13 possnnt L, poss.int Q (possint M) qui] si CVc 15 ecclesiam Q 16 aduersariis B alterum et om. CB 17 pro profanis P sed pro eras., profana CBVc qui de] quidam ex quidem c errorem et prauitatem c 18 uenientes corr. in reicientes c adgnoscunt L, qui agnoscunt 01 dare ex date C 19 gratiae] gloriae B sacramenta et C2Vc\'v uanitatis C\' 20 optamus ... ualere om. CLQc opto te fr kme P. — Ad Iubaianum )