Epistulae
Cyprian Saint, Bishop of Carthage
Cyprian. Saint. S. Thasci Caecili Cypriani Opera omnia, Pars II (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 3.2). Hartel, Wilhelm von, editor. Vienna: Gerold, 1871.
Scripsistis mihi, fratres carissimi, quod cum in Capsensi ciuitate propter ordinationem episcopi essetis, pertulerit ad uos Superius frater et collega noster Ninum Clementianum Florum fratres nostros, qui in persecutione adprehensi prius fuerant et nomen Domini confessi uiolentiam magistratus et populi frementis inpetum uicerant, postmodum cum apud proconsulem poenis grauibus excruciarentur, ui tormentorum subactos esse et gradu gloriae ad quam plena fidei uirtute tendebant diutinis cruciatibus excidisse, nec tamen post hunc grauem lapsum non uoluntate sed necessitate susceptum a paenitentia agenda per hoc triennium non destitisse: de quibus consulendum putastis an eos ad communicationem iam fas esset admittere.
Et quidem quod ad mei animi sententiam pertinet, puto his indulgentiam Domini non defuturam quos constet stetisse in [*]( 2 faciant] patienter C opto ... ufclere om. BC1. — Caecili Cypriani (Caecili Cypriani om. LR, Explicit P) ad Antonianum de Cornelio et Nouatiano (de C. et N. om. Q) explicit (om. P) BCLPQR. —) [*]( Epist. LVI. — Incipit ad Fortunatum et ceteros de his (de his Otn. LNP) qui per tormenta superantur BFLMNP. — 5 ahymno] ahymo N, adhumo B, haummo F 7 capsense LNP ciuitatis F, ciuitatem B 8 pertulerint B 9 superius V, super FLMNP, om. B frater et om. V ninum] super saturninum et B 11 dno L1 uiolentia LP 12 uicerunt F 13 grauiorihus fort. ui F, uii B, uim M, septies LNP (ex VII uidetur natum) et a BFMV, et ad LNP, et de v 14 gradum P, gradibtis B ad quem V, adq. F plenam FP, paenam B uirtutem BF tendebant] tenebant BF, peruenerant V diuturnis M 15 excedisse L nec] ne B 16 uoluptate F susceptos P a] ad BFMP paenitentiam agendam BMP 17 non om. v putasti M* an] sane F, san M 18 communionem B iam M 8. I. m. 2 admitteret B 19 ad] a B 20 constat v )
Quoniam tamen scripsistis ut cum pluribus collegia de hoc ipso plenissime tractem et res tanta exigit maius et pensius de multorum conlatione consilium et nunc omnes fere inter Paschae prima sollemnia apud se cum fratribus demorantur, quando sollemnitati celebrandae apud suos satisfecerint et ad me uenire coeperint, [*]( 1 dei F. magistratum BM et om. BLMN 2 immobiles MN 3 consulis P fremitus B 4 cruciatibus BFL 5 nobissimo F inflrmitatem BFLMN 6 defessione LMN, depssione B reueletur FL sit] si B 9 existimamus c 10 triennio BLMNPv et] ac c 11 paenitentia BM 12 et] hac B, om. FLM 14 etiam om. V 15 consilio M agentes FLMN 16 in om. FLM subuenire L 20 cum ex con M m. 2 permitterentur B IL 21 iam diu FN inuita L1, uicta F 23 plurimis V (plurimi collegae V teet. Oxon.) 24 tractarem B tanta] ita ut F inpensius FBv 25 phaace M 26 solemnia BMv sollempnitatis B, sollemnia L t 27 nos] nos N et ad me uenire coeperint add. Lm. 2in marg. nenire coeperint] uenerint F )
Statueramus quidem pridem, frater carissime, participato inuicem nobiscum consilio ut qui in persecutionis infestatione subplantati ab aduersario et lapsi fuissent et sacrificiis se inlicitis maculassent, agerent diu paenitentiam plenam et si periculum infirmitatis urgueret, pacem sub ictu mortis acciperent. nec enim.. fas erat aut permittebat paterna pietas et diuina clementia [*]( 1 fig∗∗atur M, referatur F 2 sententiam B a mnltoram LP* 8 ponderatam B opto ... ualere om. BLN\'. — Ad (Explicit ad P) Fortunatum et ceteros de his (de his om. BLNP) qui per (om. B) tormenta (tormentis B) superantur (superati Bont B) eiplicit (om. P) BFLMNP. — ) [*](Epist. LVII. — Incipit ad Comelium de lapsis LP, Incipit eiusdem seconda Q, Incipit ad Corneliom (felicitar add. C) CR. — 6 calydonios Q 7 iunius marratius om. Pl marrucins LlQ, maruscius C 8 alius ... lucianus om. CB 9 tertulus Q satius P, stattins B 10 eotyches] aarelius satarninus eutyces Q ampius] amplas LP, iamfcus Q 11 heroulanias QR (hercnlanas M) 12 mantaaios R, montani«B C 18 pomponios p. d. a. donatus om. C 14 et om. L munnulms Q, monulas C, montulas P, mannalus v 16 quidem iam Qv pridem om. CR fra kmi C, kDle B 17 penecutione C1R 18 fuisse C et] ac CQB 19 agere LPQ 20 urgerent pacem C enb icto Q, subiecto L, sabiectam C 21 fas] uere fas Ii, ueritai C permittebat) mittebat L et] ac CB aeoclesiae C )
Obtemperandum est namque ostensionibus adque admonitionibus iustis, ut a pastoribus oues in periculum non deserantur, sed grex omnis in unum congregetur et exercitus Domini ad certamen militiae caelestis armetur. merito enim trahebatur dolentium paenitentia tempore longiore ut infirmis in exitu subueniretur quamdiu quies et tranquillitas aderat, quae differre diu plangentium lacrimas et subuenire sero morientibus in infirmitate pateretur. at uero nunc non infirmis sed fortibus pax necessaria est nec morientibus sed uiuentibus communicatio a nobis danda est,, ut [*]( 2 ) [*]( 1 ac] et Q B 2 denego L seculo ex secuado C praecedentes M (recedentea Q) 3 et] ut Q (et M) ad deum] dnT C promiserit V teste Oxon. 4 et legem dederit CLPBV, legem dederit Q, qui legem dedit v legata L\'Q et] etiam c esset B 5 posset R 6 rnrsum C infestinatione C 7 crebis P 8 ut] et C oatia L indigit Q 9 parati et armati CB sumus LM (simus Q) de om. C commissa C 10 praeparemus Q 11 dederant M (desiderant Q) intra] inira Q, ad CB 13 aecclesiae C et] sed CQBv 14 ac] et CB lapsus C diem LQ destituenmt B 16 esse dandam P 18 a om. Q ■ periculo CBv 19 ingregetur Q do C ad] ac L 20 merito ex melito L 21 in om. L, et C 22 quies et P sed qui 8. I. m. 2, quis esset C differendi diu C sed diu 8. l. m. 2 23 Bero] se CB in om. C\'Q 24 ad CLlQ nec] ne LP 25 dandum 01 )
Interesse debet, frater carissime, inter eos qui uel apostatauerunt et ad saeculum cui renuntiauerant reuersi gentiliter uiuunt, uel ad haereticos transfugae facti contra ecclesiam parricidalia cotidie arma suscipiunt, et inter eos qui ab ecclesiae limine non recedentes et inplorantes iugiter ac dolenter diuina et paterna solacia nunc se ad pugnam paratos esse et pro Domini sui nomine ac pro sua salute stare fortiter et pugnare profitentur. hoc in tempore pacem nos non dormientibus sed uigilantibus damus, pacem non deliciis sed armis damus, pacem non ad quietem sed ad aciem damus. si secundum quod eos audimus et optamus et credimus fortiter steterint et aduersarium nobiscum in congressione prostrauerint, non paenitet pacem concessisse tam fortibus, immo episcopatus nostri honor grandis et gloria est pacem dedisse martyribus, ut sacerdotes qui sacrificia Dei cotidie celebramus hostias Deo et uictimas praeparemus. si autem, quod Dominus auertat a fratribus nostris, aliquis lapsorum fefellerit, ut pacem [*]( 1 et om. L inhermes Lx 3 eucharistiam L ut] aut Q O 4 putela L1 quo R, qis ex cus C totus C1 esset C uoluimus C m*n*mento Q, monumentum M 5 armemur C aut ex ait C 7 eis) his ex is L militatusis R, qui militauerint C sed qui e. 1. m. 2 ad C 8. l. m. 2 8 idoneos Cm. 2 in ras. facimus ... I. 9 domini om. C\\ add. m. 2 in marg. 10 deberet ex debet C frs kmi C, km∗ R i eras. apostatauerint 01 11 gentiliter ex generaliter C 12 facti ex fati a C aecclesiae C\' 13 suscipiuntur X1\' 14 ac dolentes LPG\', om. C\'Q 16 state C1 repugnare Q (pugnare M) 19 audiuimus CQ et optamus et credimus om. CQRV 20 steter M (ateterint Q) in om. C ingressione 01 21 congessisse L 22 episcopus L1 23 deo CR cotidie c. h. deo om. R celebremus 01 24 uictima M (uictimas Q) 25 auertat] repellat V aliqui 01 fefellerit] obrepserit Y 1 )
Nec quisquam dicat: qui martyrium tollit sanguine suo baptizatur, nec pax illi ab episcopo necessaria est habituro gloriae suae pacem et accepturo maiorem de Domini dignatione mercedem primo idoneus esse non potest ad martyrium qui ab ecclesia non armatur ad proelium, et mens deficit quam non recepta eucharistia erigit et accendit. Dominus enim in euangelio suo dicit: cum autem uos tradiderint, nolite cogitare quid loquamini. dabitur enim uobis in illa hora quid loquamini. non enim uos estis qui loquimini, sed spiritus patris uestri qui loquitur in nobis. quando autem dicat in traditis adque in confessione nominis constitutis spiritum patris loqui, quomodo potest ad confessionem paratus aut idoneus inueniri qui non prius pace accepta receperit spiritum patris, qui corroborans seruos suos ipse loquitur et [*]( 18 Matth. 10, 19. 20. ) [*]( « i 1 impendentes C 2 preliaturus accipiant C decepit C\'M (decipit Q) 3 nos] nos et C et om. C 4 facies CB 5 perrespicere 01 de his indicat] dominus autem Y 6 cito] est cito V 7 malis bonis L, malibolis MQ1 8 malis M (magis Q) 10 ne om. Q 11 praeferri qui habet ex preterri quia libet C 12 quicquam L1 13 abitura C, abluturo R 14 accepturus C 16 armatus C 17 eregit Q (erigit ex egit M) ascendit C1 enim om. CB 18 cum in qui corr. C 19 loquimini 01 dabitur ... loquamini om. C in illa hora om. M (exh. Q) 21 in eras. in B 22 confessionem Q 24 inuenerit C1, )
.Ne igitur ore nostro, quo pacem negamus, quo duritiam magis humanae crudelitatis quam diuinae et paternae pietatis opponimus, oues nobis commissae a Domino reposcantur, placuit nobis sancto spiritu suggerente et Domino per uisiones multas et manifestas admonente, ut quia hostis nobis inminere praenuntiatur et ostenditur, colligere intra castra milites Christi et examinatis singulorum causis pacem lapsis dare, immo pugnaturis arma suggerere. quod credimus uobis quoque paternae misericordiae contemplatione placiturum. quod si de collegis aliquis extiterit qui urguente certamine pacem fratribus et sororibus non putat dandam, reddet ille rationem in die iudicii Domino uel inportunae censurae uel inhumanae duritiae suae. nos quod fidei et caritati et sollicitudini congruebat, quae erant in conscientia nostra protulimus, diem certaminis adpropinquasse, hostem. uiolentum cito contra nos exurgere, pugnam non talem qualis fuit sed grauiorem multo et acriorem uenire, hoc nobis diuinitus frequenter ostendi, de hoc nos prouidentia et misericordia Domini [*]( 1 meae C eas] eos CRv ut non] ne CQR ut non p. o. meas om. MQl 2 pasca* R s eras. etiam CLQ pascant LP, pascam M (pascent Q sed e corr.), pascen. R s eras. eas] oues meas 6 traham C 3 pascam eos C, pascam B 5 quo-quo] quod-quod C 6 dulcedinem diuinae maluit Routh; pietatis dnlcedinem Eramus, pietatis lenitatem malim; cf. epist. 68 c. 1: diuinae pietatis et lenitatis paternae solacia opponiatur C 7 dnos repascantnr C nobis om Pl 8 a dno C sed a s. L 9 admonemur ex et admonentur C ut quia C\'LPQR (conf. p. 536,12), et quia C1 nobis hostis C, hostis Rv 10 intra]\'in CR, inter P et om. v, ut C 13 collegis ex collegens C 14 inrgente B putabat Q, putet Vv 15 illi M (ille Q) diem L dno vel] xncipit F 16 censura C* inhumana ex inhnmane in C 17 caritatis FQ, caritate C sollicitudinis FQ, sollicitudine C concruebat F, congruebant Q 18 pertnlimns Q die R adpropinquare CR 19 et pngnam Pv 20 dininitas C1, scimus diuinitus codd. Oxon. 21 ostenditur CFQ (ostendit M) noa] nobis Q prouidentiae et misericordiae M (prouidentia et misericordia Q) )
Cogitaueram quidem, fratres dilectissimi, atque in notis habebam, si rerum ratio ac temporis condicio permitteret, secundum quod frequenter desiderastis, ipse ad uos uenire, et quantulacumque mediocritate exhortationis nostrae praesens illic fraternitatem corroborare. sed quoniam sic rebus urguentibus detinemur ut longe istinc excurrere et diu a plebe cui de diuina indulgentia praesumus abesse non detur facultas, has interim pro me ad uos uicarias litteras misi. nam cum Domini instruentis dignatione instigemur saepius et admoneamur, ad uestram quoque conscientiam admonitionis nostrae sollicitudinem perferre debemus. scire enim debetis et pro certo credere ac tenere pressurae diem super caput esse coepisse et occasum saeculi atque antichristi tempus adpropinquasse, ut parati omnes ad proelium stemus nec quicquam nisi gloriam uitae aeternae et coronam confessionis dominicae cogitemus, nec putemus talia esse quae ueniunt qualia fuerunt illa quae transierunt. grauior [*]( 1 admonere C, admonemur v ac pietate C, accipietate B 2 snis ... militantibus om. B 3 congressionem M (congressionea) 4 optamus ... ualere om. CLQ carissimeJ sanctissime in dno 22. — Ad Cornelium (*• lapsis add. F, de lapsis add. L, epistula secunda add. Q) explicit FLQR, Explicit ad Cornelium (de lapsis add. P) CP. — ) [*](Epiat. LVIII. — Incipit ad tibarithanos Q, Incipit ad tibaritanos BE, Incipit ad Thebaritanos exhortatoria P. — 9 nenirem B quantulumcumque Q, quantulamcumqueB 10 mediocritatem B 11 conroborarem BR nergentibus B 12 excnrrerem B 13 datur Mw (deturilfQ) 14 ad uos om. P struentis R 15 admonemur B 16 sollicitndine P 18 coepis B et om. B 20 quicquam] quam B gloria. MQ, gloriae B, gloria R 21 concitemus B 22 quales. T1 fuerint ille B )
Quae nunc omnia consideranda sunt nobis, ut nemo quicquam de saeculo iam moriente desideret, sed sequatur Christum, qui et uiuit in aeternum et uiuificat seruos suos in fide sui nominis constitutos. uenit enim tempus, fratres dilectissimi, quod iam pridem Dominus noster praenuntiauit et docuit aduenire dicens: ueniet hora ut omnis qui uos occiderit putet se officium Deo facere. sed hoc facient, quoniam non cognouerunt patrem neque me. haec autem locutus sum uobis ut cum uenerit hora eorum, memores sitis quia ego dixi uobis. nec quisquam miretur persecutionibus nos adsiduis fatigari et pressuris angentibus frequenter urgeri, quando haec futura in nouissimis temporibus Dominus ante praedixerit et militiam nostram magisterio et hortamento sui sermonis instruxerit, Petrus quoque apostolus eius docuerit ideo [*]( 6 I lo. 2, 6. 9 Rom. 8, 16, 17. 17 Io. 16, 2-4. ) [*]( 1 imminet] fratres dilectissimi add. V 2 se] uos Q 4 christi BQl (ehristmn MQ2) funderant R1 est enim] stent B 5 id] si id R et docuit] docuit Q 8 paulus beatus apoatolus BP, apostolus paulus Q, paulus B exhortatur] exoptatur B 9 autem filii BPQRV, autem filii dei v dei coheredes om. B 11 magnificemur R 12 a nobis P ut om. B 13 morientem B aequantnr B 14 et uiuit] uiuit v 15 ueniet R 16 noster om. BV dieens] docens v 17 uenit B 18 officium] obsequium v hoc] haec v 19 nouerunt V 21 quia] quae BP 22 agentibun BMI (angentibus M2Q) 23 praedixerat B 25 eius om. V ) [*](in. ) [*](42 )