Epistulae

Adque o frustrandae fraternitatis inrisio. o mieerorum laAentatftium eadem deceptio, e haereticae institutionis inefficax et uana traditio hortari ad satisfactionis paenitentiam et subtrahere de satisfactione medicinam, dicere fratribus nostris: plange et lacrimas funde et diebus ac noctibus ingemesce et pro abluende et purgando delicto tao largiter et frequenter operare, sed. extra ecclesiam post omnia iØta morieris: quaecumque ad pacem pertinent facies, sed nullam pacem quam quaeris accipies.\' quis non statim pereat, quis non ipsa desperatione deficiat, quis non animum suum a proposito lamentationis auertat? operari tu putas rusticum posse, si dixeris: agrum peritia omni rusticitatis exerce, culturis diligenter insiste, sed nullam messem metes [nullam uindemiam premes], nullos oliueti tui fructus capies nulla de arboribus poma decerpes.\' uel si ei cui dominium et usum nauium suadeas dicas: \'materiam de excellentibus siluis mercare, frater, carinam praeualidis et electis roboribus intexe, [*](1 Dent. 24, 16. ) [*](1 eiit] perit R, erit et itdrom 0 3 legimus B 4 fractoQ satu et factionife E* 5 ortatur in ortatore et cofr. C 6 et OM. C ad om. BC* Q aegari BQ 8 atque oj a quo B, o exatq. C frnstraada fraternitas B o om. BB lamentium L, lametantium et amentbae v 9 oom. BCPJt haereticae om. C inefficat L t in ras. 11 medicinam] medicum C 1S ingemisce Bv M quamconq. 01 -16 pereatnr 01 ipea] ista B deficiatur 01 17 a] et a C anertator C tu om. B, tum C 18 rnsticitate B 19 cuitor excultoris C insistere B meaM metes nullam B, om. C 20 nullam uindemiam premes om. BLPQ nnllns BLP 21 poma om. C decerpiB Jj ei om. CQ cui om. B et] est Q 22 sua- des R, stradens Co et dicas PQ Bed Q et s. l. (et om. M) 23 carÎnam] kme nanem B erectis B intexere B, inex∗∗ JJ )

Praeclndere est adque abscidere iter doloris ac paenitendi uiam, ut cum in scripturis Dominus Deus reuertentibus ad se et paenitentibus blandiatur, nostra duritia et crudelitate, dum fructus paenitentiae intercipitur, paenitentia ipsa tollatur. quod si inuenimus a paenitentia agenda neminem debere prohiberi et deprecantibus adque exorantibus Domini misericordiam secundum quod ille misericors et pius est per sacerdotes eius pacem posse concedi, admittendus est plangentium gemitus et paenitentiae fructus dolentibus non negandus. et quia apud inferos confessio non est nec exomologesis illic fieri potest, qui ex toto corde paenituerint et rogauerint in ecclesiam debent interim suscipi et in ipsa Domino reseruari, qui ad ecclesiam suam uenturus de illis utique quos in ea intus inuenerit iudicabit. apostatae uero et desertores uel aduersarii et hostes et Christi ecclesiam dissipantes, , nec si occisi pro nomine foris fuerint, admitti secundum apostolum possunt ad ecclesiae pacem, quando nec spiritus nec ecclesiae tenuerunt unitatem.

Hasc interim, frater carissime, pauca de multis quantum potui breuiter decucurri, quibus et desiderio tuo satisfacerem et te magis ac magis collegii et corporis nostri societate coniungerem. si autem tibi ueniendi ad nos opportunitas et facultas fuerit, l [*]( 1 clauos B et nelis C 4 abscidere OLPQRV, abscide B, absctndere v 5 nt] et BQ in om. &QR* scriptoris omnibus Bv 7 tolletur C 8 a eorr. in ad C penitentiam agendam C 9 exoptantibus CB, exortaDtibus Q (ezorantibus M) misertcordia Q 10 et ex est C 12 negatur C quia] quoniam CB infernum dum C 13 qui] quia B corde] non add. L 14 interim] interins v suscipe L, suscipient 01 15 ipsam P domo M (dno Q) ad] ade B de] et de Q, est de B 16 quod C indicauit B 17 et hostes] hostis B dissipantis B 18 nomine] eius add. C 8. i. apostolorum L; inserit MQ : dicentem uenire non sed non om. Q 19 non possunt B ad] in CB 20 ecclesiam C; inserit L: ideo nec spenec ecclesiae tenuerint BC, tennerant L 21 frTkmT Q 22 brebiter B decurri C 23 collegio CQ (collegii M) societate BLPQY, societati CRv 24 oportunitas CLPQ )

Scripsistis mihi, fratres carissimi, quod cum in Capsensi ciuitate propter ordinationem episcopi essetis, pertulerit ad uos Superius frater et collega noster Ninum Clementianum Florum fratres nostros, qui in persecutione adprehensi prius fuerant et nomen Domini confessi uiolentiam magistratus et populi frementis inpetum uicerant, postmodum cum apud proconsulem poenis grauibus excruciarentur, ui tormentorum subactos esse et gradu gloriae ad quam plena fidei uirtute tendebant diutinis cruciatibus excidisse, nec tamen post hunc grauem lapsum non uoluntate sed necessitate susceptum a paenitentia agenda per hoc triennium non destitisse: de quibus consulendum putastis an eos ad communicationem iam fas esset admittere.

Et quidem quod ad mei animi sententiam pertinet, puto his indulgentiam Domini non defuturam quos constet stetisse in [*]( 2 faciant] patienter C opto ... ufclere om. BC1. — Caecili Cypriani (Caecili Cypriani om. LR, Explicit P) ad Antonianum de Cornelio et Nouatiano (de C. et N. om. Q) explicit (om. P) BCLPQR. —) [*]( Epist. LVI. — Incipit ad Fortunatum et ceteros de his (de his Otn. LNP) qui per tormenta superantur BFLMNP. — 5 ahymno] ahymo N, adhumo B, haummo F 7 capsense LNP ciuitatis F, ciuitatem B 8 pertulerint B 9 superius V, super FLMNP, om. B frater et om. V ninum] super saturninum et B 11 dno L1 uiolentia LP 12 uicerunt F 13 grauiorihus fort. ui F, uii B, uim M, septies LNP (ex VII uidetur natum) et a BFMV, et ad LNP, et de v 14 gradum P, gradibtis B ad quem V, adq. F plenam FP, paenam B uirtutem BF tendebant] tenebant BF, peruenerant V diuturnis M 15 excedisse L nec] ne B 16 uoluptate F susceptos P a] ad BFMP paenitentiam agendam BMP 17 non om. v putasti M* an] sane F, san M 18 communionem B iam M 8. I. m. 2 admitteret B 19 ad] a B 20 constat v )

Quoniam tamen scripsistis ut cum pluribus collegia de hoc ipso plenissime tractem et res tanta exigit maius et pensius de multorum conlatione consilium et nunc omnes fere inter Paschae prima sollemnia apud se cum fratribus demorantur, quando sollemnitati celebrandae apud suos satisfecerint et ad me uenire coeperint, [*]( 1 dei F. magistratum BM et om. BLMN 2 immobiles MN 3 consulis P fremitus B 4 cruciatibus BFL 5 nobissimo F inflrmitatem BFLMN 6 defessione LMN, depssione B reueletur FL sit] si B 9 existimamus c 10 triennio BLMNPv et] ac c 11 paenitentia BM 12 et] hac B, om. FLM 14 etiam om. V 15 consilio M agentes FLMN 16 in om. FLM subuenire L 20 cum ex con M m. 2 permitterentur B IL 21 iam diu FN inuita L1, uicta F 23 plurimis V (plurimi collegae V teet. Oxon.) 24 tractarem B tanta] ita ut F inpensius FBv 25 phaace M 26 solemnia BMv sollempnitatis B, sollemnia L t 27 nos] nos N et ad me uenire coeperint add. Lm. 2in marg. nenire coeperint] uenerint F )

Statueramus quidem pridem, frater carissime, participato inuicem nobiscum consilio ut qui in persecutionis infestatione subplantati ab aduersario et lapsi fuissent et sacrificiis se inlicitis maculassent, agerent diu paenitentiam plenam et si periculum infirmitatis urgueret, pacem sub ictu mortis acciperent. nec enim.. fas erat aut permittebat paterna pietas et diuina clementia [*]( 1 fig∗∗atur M, referatur F 2 sententiam B a mnltoram LP* 8 ponderatam B opto ... ualere om. BLN\'. — Ad (Explicit ad P) Fortunatum et ceteros de his (de his om. BLNP) qui per (om. B) tormenta (tormentis B) superantur (superati Bont B) eiplicit (om. P) BFLMNP. — ) [*](Epist. LVII. — Incipit ad Comelium de lapsis LP, Incipit eiusdem seconda Q, Incipit ad Corneliom (felicitar add. C) CR. — 6 calydonios Q 7 iunius marratius om. Pl marrucins LlQ, maruscius C 8 alius ... lucianus om. CB 9 tertulus Q satius P, stattins B 10 eotyches] aarelius satarninus eutyces Q ampius] amplas LP, iamfcus Q 11 heroulanias QR (hercnlanas M) 12 mantaaios R, montani«B C 18 pomponios p. d. a. donatus om. C 14 et om. L munnulms Q, monulas C, montulas P, mannalus v 16 quidem iam Qv pridem om. CR fra kmi C, kDle B 17 penecutione C1R 18 fuisse C et] ac CQB 19 agere LPQ 20 urgerent pacem C enb icto Q, subiecto L, sabiectam C 21 fas] uere fas Ii, ueritai C permittebat) mittebat L et] ac CB aeoclesiae C )

Obtemperandum est namque ostensionibus adque admonitionibus iustis, ut a pastoribus oues in periculum non deserantur, sed grex omnis in unum congregetur et exercitus Domini ad certamen militiae caelestis armetur. merito enim trahebatur dolentium paenitentia tempore longiore ut infirmis in exitu subueniretur quamdiu quies et tranquillitas aderat, quae differre diu plangentium lacrimas et subuenire sero morientibus in infirmitate pateretur. at uero nunc non infirmis sed fortibus pax necessaria est nec morientibus sed uiuentibus communicatio a nobis danda est,, ut [*]( 2 ) [*]( 1 ac] et Q B 2 denego L seculo ex secuado C praecedentes M (recedentea Q) 3 et] ut Q (et M) ad deum] dnT C promiserit V teste Oxon. 4 et legem dederit CLPBV, legem dederit Q, qui legem dedit v legata L\'Q et] etiam c esset B 5 posset R 6 rnrsum C infestinatione C 7 crebis P 8 ut] et C oatia L indigit Q 9 parati et armati CB sumus LM (simus Q) de om. C commissa C 10 praeparemus Q 11 dederant M (desiderant Q) intra] inira Q, ad CB 13 aecclesiae C et] sed CQBv 14 ac] et CB lapsus C diem LQ destituenmt B 16 esse dandam P 18 a om. Q ■ periculo CBv 19 ingregetur Q do C ad] ac L 20 merito ex melito L 21 in om. L, et C 22 quies et P sed qui 8. I. m. 2, quis esset C differendi diu C sed diu 8. l. m. 2 23 Bero] se CB in om. C\'Q 24 ad CLlQ nec] ne LP 25 dandum 01 )

Interesse debet, frater carissime, inter eos qui uel apostatauerunt et ad saeculum cui renuntiauerant reuersi gentiliter uiuunt, uel ad haereticos transfugae facti contra ecclesiam parricidalia cotidie arma suscipiunt, et inter eos qui ab ecclesiae limine non recedentes et inplorantes iugiter ac dolenter diuina et paterna solacia nunc se ad pugnam paratos esse et pro Domini sui nomine ac pro sua salute stare fortiter et pugnare profitentur. hoc in tempore pacem nos non dormientibus sed uigilantibus damus, pacem non deliciis sed armis damus, pacem non ad quietem sed ad aciem damus. si secundum quod eos audimus et optamus et credimus fortiter steterint et aduersarium nobiscum in congressione prostrauerint, non paenitet pacem concessisse tam fortibus, immo episcopatus nostri honor grandis et gloria est pacem dedisse martyribus, ut sacerdotes qui sacrificia Dei cotidie celebramus hostias Deo et uictimas praeparemus. si autem, quod Dominus auertat a fratribus nostris, aliquis lapsorum fefellerit, ut pacem [*]( 1 et om. L inhermes Lx 3 eucharistiam L ut] aut Q O 4 putela L1 quo R, qis ex cus C totus C1 esset C uoluimus C m*n*mento Q, monumentum M 5 armemur C aut ex ait C 7 eis) his ex is L militatusis R, qui militauerint C sed qui e. 1. m. 2 ad C 8. l. m. 2 8 idoneos Cm. 2 in ras. facimus ... I. 9 domini om. C\\ add. m. 2 in marg. 10 deberet ex debet C frs kmi C, km∗ R i eras. apostatauerint 01 11 gentiliter ex generaliter C 12 facti ex fati a C aecclesiae C\' 13 suscipiuntur X1\' 14 ac dolentes LPG\', om. C\'Q 16 state C1 repugnare Q (pugnare M) 19 audiuimus CQ et optamus et credimus om. CQRV 20 steter M (ateterint Q) in om. C ingressione 01 21 congessisse L 22 episcopus L1 23 deo CR cotidie c. h. deo om. R celebremus 01 24 uictima M (uictimas Q) 25 auertat] repellat V aliqui 01 fefellerit] obrepserit Y 1 )

Nec quisquam dicat: qui martyrium tollit sanguine suo baptizatur, nec pax illi ab episcopo necessaria est habituro gloriae suae pacem et accepturo maiorem de Domini dignatione mercedem primo idoneus esse non potest ad martyrium qui ab ecclesia non armatur ad proelium, et mens deficit quam non recepta eucharistia erigit et accendit. Dominus enim in euangelio suo dicit: cum autem uos tradiderint, nolite cogitare quid loquamini. dabitur enim uobis in illa hora quid loquamini. non enim uos estis qui loquimini, sed spiritus patris uestri qui loquitur in nobis. quando autem dicat in traditis adque in confessione nominis constitutis spiritum patris loqui, quomodo potest ad confessionem paratus aut idoneus inueniri qui non prius pace accepta receperit spiritum patris, qui corroborans seruos suos ipse loquitur et [*]( 18 Matth. 10, 19. 20. ) [*]( « i 1 impendentes C 2 preliaturus accipiant C decepit C\'M (decipit Q) 3 nos] nos et C et om. C 4 facies CB 5 perrespicere 01 de his indicat] dominus autem Y 6 cito] est cito V 7 malis bonis L, malibolis MQ1 8 malis M (magis Q) 10 ne om. Q 11 praeferri qui habet ex preterri quia libet C 12 quicquam L1 13 abitura C, abluturo R 14 accepturus C 16 armatus C 17 eregit Q (erigit ex egit M) ascendit C1 enim om. CB 18 cum in qui corr. C 19 loquimini 01 dabitur ... loquamini om. C in illa hora om. M (exh. Q) 21 in eras. in B 22 confessionem Q 24 inuenerit C1, )

.Ne igitur ore nostro, quo pacem negamus, quo duritiam magis humanae crudelitatis quam diuinae et paternae pietatis opponimus, oues nobis commissae a Domino reposcantur, placuit nobis sancto spiritu suggerente et Domino per uisiones multas et manifestas admonente, ut quia hostis nobis inminere praenuntiatur et ostenditur, colligere intra castra milites Christi et examinatis singulorum causis pacem lapsis dare, immo pugnaturis arma suggerere. quod credimus uobis quoque paternae misericordiae contemplatione placiturum. quod si de collegis aliquis extiterit qui urguente certamine pacem fratribus et sororibus non putat dandam, reddet ille rationem in die iudicii Domino uel inportunae censurae uel inhumanae duritiae suae. nos quod fidei et caritati et sollicitudini congruebat, quae erant in conscientia nostra protulimus, diem certaminis adpropinquasse, hostem. uiolentum cito contra nos exurgere, pugnam non talem qualis fuit sed grauiorem multo et acriorem uenire, hoc nobis diuinitus frequenter ostendi, de hoc nos prouidentia et misericordia Domini [*]( 1 meae C eas] eos CRv ut non] ne CQR ut non p. o. meas om. MQl 2 pasca* R s eras. etiam CLQ pascant LP, pascam M (pascent Q sed e corr.), pascen. R s eras. eas] oues meas 6 traham C 3 pascam eos C, pascam B 5 quo-quo] quod-quod C 6 dulcedinem diuinae maluit Routh; pietatis dnlcedinem Eramus, pietatis lenitatem malim; cf. epist. 68 c. 1: diuinae pietatis et lenitatis paternae solacia opponiatur C 7 dnos repascantnr C nobis om Pl 8 a dno C sed a s. L 9 admonemur ex et admonentur C ut quia C\'LPQR (conf. p. 536,12), et quia C1 nobis hostis C, hostis Rv 10 intra]\'in CR, inter P et om. v, ut C 13 collegis ex collegens C 14 inrgente B putabat Q, putet Vv 15 illi M (ille Q) diem L dno vel] xncipit F 16 censura C* inhumana ex inhnmane in C 17 caritatis FQ, caritate C sollicitudinis FQ, sollicitudine C concruebat F, congruebant Q 18 pertnlimns Q die R adpropinquare CR 19 et pngnam Pv 20 dininitas C1, scimus diuinitus codd. Oxon. 21 ostenditur CFQ (ostendit M) noa] nobis Q prouidentiae et misericordiae M (prouidentia et misericordia Q) )