Epistulae
Cyprian Saint, Bishop of Carthage
Cyprian. Saint. S. Thasci Caecili Cypriani Opera omnia, Pars II (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 3.2). Hartel, Wilhelm von, editor. Vienna: Gerold, 1871.
Nam et de Trofimo, de quo tibi scribi desiderasti, non ita res est ut ad te pertulit rumor et mendacium malignorum. nam, sicut et antecessores nostri saepe fecerunt, conligendis fratribus nostris carissimus frater noster necessitate succubuit. et quoniam cum Trofimo pars maxima plebis abscesserat, redeunte nunc ad ecclesiam Trofimo et satisfaciente et paenitentia deprecationis errorem pristinum confitente et fraternitatem quam nuper abstraxerat cum plena humilitate et satisfactione reuocante auditae sunt eius preces et in ecclesiam Domini non tam [*]( 1 crucifigerentor C\' 2 laniaret JS 3 protegeret B quem sacerdotem quem L 5 tantum quantum B eiusdem Q et om. B timore Q 8 iactentur B 9 nolo ex noli C miraris Ql (mireris Q2М) 10 dotaini Q lateret Cl et] ut B infamat L 11 ut] et BQ 12 sordirentur LI, odirentur B 13 nullam JB1 iactant BL, actitant C 14 sacrificauerunt CQRv commutationem C 15 eos demum] eosdem Q (eos de M) 17 trophimo v ut solet scripsi desideras B 18 mendacio B post malignorum repetit C: nam sicut de trofimo 19 et om. BQBv nostro Lx colligendus R 20 frater om. BQ noster om. L, noster cornelius v necessitati v 21 pars] parci C accesserat B redeunte et C 22 satispaciente R1 24 prouocante C 25 et om. Q ecclesia BQ et non Q, nam C tam] tantum BLQ )
Sed et quod passim communicare sacrificatis Cornelius tibi nuntiatus est, hoc quoque de apostatarum fictis rumoribus nascitur. neque enim possunt laudare nos qui recedunt, aut expectare debemus ut placeamus illis qui nobis displicentes et contra ecclesiam rebelles sollicitandis de ecclesia fratribus uiolenter insistunt. quare et de Cornelio et de nobis quaecumque iactantur nec audias facile nec credas, frater carissime.
Si qui enim infirmitatibus occupantur, illis sicut placuit in periculo subuenitur. postea quam tamen subuentum est et periclitantibus pax data est, offocari a nobis non possunt aut opprimi aut ui et manu nostra in exitum mortis urgeri, ut quoniam morientibus pax datur necesse sit mori eos qui acceperint pacem, cum magis in hoc indicium diuinae pietatis et paternae lenitatis appareat quod qui pignus uitae in data pace percipiunt hic quoque ad uitam percepta pace teneantur. et idcirco si accepta pace commeatus a Deo datur, nemo hoc debet in sacerdotibus criminari, cum semel placuerit fratribus in [*](1 trotrmus ex trofimo fuerat C 2 fuerat om. B 3 esset R cum exp. C ueniflsent om. C tractato BQR illuc L 4 pro ... l. 6 trofimus add. C m. 2 in marg. 7 ad te] ante B locum et C 8 sacerdotis CQv uaurpent L 10 quoque] etiam CQJRv de] et B fictis C a. l. m. 2, finctis Q 11 receduut] a nobis add. CRv 12 displicent QB et om. C 13 sollicitandos C os ex us de om. L 14 quare et] quare B 15 carissime om. C 16 quia B 17 tamen quam v est exp. R 18 soffocari CR 19 aut otn. C ui et om. B exitu BQ utom. Q 21 et eum B indicium BCBY, iudicium LQ 22 et patemae ex et patientiae B, otn. L lenitatis] bonitatis BB, om. L apparuit B 23 perceptam RQ pace om. B 24 dno Q datus C 25 in om. Q frat fratri in pericuii B )
Cum ergo inter ipsos qui sacrificauerint multa sit diuersitas, quae inclementia est et quam acerba duritia libellaticos cum his qui sacrificauerint iungere, quando is cui libellus acceptus est\' dicat: cego prius legeram et episcopo tractante cognoueram non sacrificandum idolis nec simulacra seruum Dei adorare debere, et idcirco ne hoc facerem quod non licebat, cum occasio libelli fuisset oblata, quem nec ipsum acciperem nisi ostensa fuisset occasio, ad magistratum uel ueni uel alio eunte mandaui, Christianum me esse, sacrificare mihi non licere, ad aras diaboli me [*]( 1 snbuenire L 2 libellatos L, libellatis B 3 sacrificauernnt Qv 4 aequandi sunt R 8. I. m. 2, aequandus C sed us ex a 5 a uoluntate C\' luctatus v, uictus ex luctus C 7 ad om. BM (exh. Q) 8 accedin JB totn B1 pactione LV, factione B, passione Q, perfectione CR, perfunctione v, peractione fort. 11 extorrens B, et torres B et profugi... offerens om. B secedebant B sed se in ras. ospitia C 12 suscepit Q deo BC multas animas v uiuentes] solnentes C et om. B inoolomes CQR 13 animas om. v deprecentnr] seruabit add. B 14 sacriflcaaernnt 11 sit multa L multi.... 1.16 sacrificanerint om. B . 15 ius clementia M sed ius 8. I. m. 2 (inclementia Q) est et] essetCQK iis c 16 sacrificanernnt e hia BC cuius CRV est om. R 17 legebam B epm C\' 18 sacrificando Cl 19 ne hoc] nec ego B 20 acceperim C nisi] ant si B 21 et occasio B vel*ueni R, neni C mandanit BC\' christiano 01 22 mihi] me Q ad in et ad corr. C aram Q )
Quorum si paenitentiam respuamus habentium aliquam fiduciam tolerabilis conscientiae, statim cum uxore cum liberis, quos incolumes reseruauerant, in haeresim uel schisma diabolo inuitante rapiuntur: et adscribetur nobis in die iudicii nec ouem sauciam curasse et propter unam sauciam multas integras perdidisse: et cum Dominus relictis nonaginta nouem sanis unam errantem et lassam quaesierit et inuentam umeris suis ipse portauerit, nos non tantum non quaeramus lassos, sed et uenientes arceamus, et cum pseudoprophetae gregem Christi nunc uastare et lacerare non desinant, occasionem canibus et lupis demus ut quos persecutio infesta non perdidit eos nos duritia nostra et inhumanitate perdamus. et ubi erit, frater carissime, quod apostolus dicit: omnibus per omnia placeo, non quaerens quod mihi est utile, sed quod multis; ut saluentur. imitatores mei estote, sicut et ego Christi. et iterum: factus sum [*]( 21 I Cor. 10, 33. 11, 1. 23 I Cor. 9, 22. ) [*]( e 1 uenire ex ueri B ob] ad B, ab 01 2 mmaculatus C 4 feralis ex fragilis C cibi M in ras., qui Q contagia] contraria B pol- Inerunt BC 6 et qaod] quod R nunc om. B 7 deceptis B structas M (instructus Q) 10 conacientia est B 11 reeeruauerint V, reseraauerat Q, reseruando B schismate ex schismatici C inuitate R 12 adscriberetur B, adscriptura Cx 14 nonaginta nouem om. C 15 et lapsam C, uel lassam B in humeris C 16 aiterum non om. BQ quaerimus C, curamus Q lassos BV, lassus L, lapsos CQRv 17 et cum in nec cum eorr. C seudoprophetam R 18 occaaione R, occansionem Q (occasionem M) lupis ex I.pus R ut] et CR 19 nos L s. I. tJI. 2 20 erat Q (erit M) kmi M (k. Q) dixit B 21 quaeres B 22 utile est Qv ut ex et C 23 sicat et) sicut B et ... lucrarer om. B )
Alia est philosophorum et Stoicorum ratio, frater carissime, qui dicunt omnia peccata paria esse et uirum grauem non facile flecti oportere. inter Christianos autem et philosophos plurimum distat. et cum apostolus dicat: uidete ne quis uos depraedetur per philosophiam et inanem fallaciam, uitanda sunt quae non de Dei clementia ueniunt, sed de philosophiae durioris praesumptione descendunt. de Moyse autem legimus in scripturis dictum: et fuit Moyses homo lenis nimis. et Dominus in euangelio suo dicit: estote misericordes, sicut et pater uester misertus est uestri. et iterum: non est opus sanis medicus, sed male habentibus. quam potest exercere medicinam qui dicit: (ego solos sanos curo, quibus medicus necessarius non est\'. opem nostram, medellam nostram uulneratis exhibere debemus. nec putemus mortuos esse, sed magis semianimes iacere eos quos persecutione funesta sauciatos uidemus: qui si in totum mortui essent, numquam de isdem postmodum et confessores et martyres fierent.
Sed quoniam est in illis quod paenitentia sequente reualescat ad fidem et ad uirtutem de paenitentia robur armatur, — quod [*]( 1 I Cor. 12, 26. 8 Col. 2, 8. 12 Num. 12, 3. 13 Luc. 6, 36. 14 Matth. 9, 12. ) [*]( 1 infirmis infirmus CM (infirmus inflrmis Q) 2 unum membrum CQR 3 ot si] si L laetentur R unum m. collaetantur om. B membrom unum L 6 alia est ex aliae si C istoicorum R 6 peccata] petra C pari C grauem] ad gratiam C sed ad 8. l. 8 deprehendetur C\' 10 sunt] a nobis add. Bv 11 praesumptionis L moyei BC legis C in om. BC 13 estote] ergo add. B sieut] quomodo CBV 15 opus R sed us corr., eps C\' 16 potest] post B medicina B ego ex ergo C solus BCQ sanos R sed nos 8. 1, ona. C 17 nostram om; Q (exh. M) medelam Bv 18 uulnerantis 01 exhibere debemus uulneratis B nec] non v 20 uidimus B eisdem Qv 22 in om. B poenitentiae Cl, paenitentiam L sequenter L, frequenter B eualescat L, euanescat B 23 de om. BCB paenitentiae BCB robor C )
Neque enim praeiudicamus Domino iudicaturo quo minus si paenitentiam plenam et iustam peccatoris inuenerit, tunc ratum faciat quod a nobis fuerit hic statutum. si uero nos aliquis paenitentiae simulatione deluserit, Deus qui non deridetur et qui cor hominis intuetur de his quae nos minus perspeximus iudicet et seruorum sententiam Dominus emendet, dum tamen nos meminisse, frater, debemus scriptum esse. frater fratrem adiuuans exaltabitur, et apostolum quoque dixisse: in contemplatione habentes unusquisque, ne et uos [*]( 19 Prou. 18, 19. 20 Gal. 6, 1. 2. ) [*]( .1 deficiant R sed ant 8. I. 3 opera] desideraria C conuertet JB1, conuertant B ad exp. C haereticus C et om. 22, et ad L, uel B schismaticiis C reiectus] piectos B abj ad L 4 transeant B et si] est QM sed in M t s. 1. nomen] dm 8. I. add. C 5 constitutos 01, om. L a om. Q 6 et coronari in mortem C kmi C1 7 admittis ad paenitentiam B 8 sacrificantes B I, sacrificatis etc. exh. P fol. 515; cf. p. 482,10 exitus L subuenire CPl, obueniri L quia] quo CR exhomologesim B apud] ad B 10 subtrahitiur LP 11 et armatus B, om. CL 12 urserit corr. in surrexerit QB (orserit M) 13 si om. LP 14 peccatoris om. Q (exh. M) tum Q 15 nos ex non C poenitentia B 16 decloserit L. 17 indicat 01 18 seruorum suorum v sententiam] poenitentiam RC*, poenitentiae 01 domini L emendat C nos ex non C 19 frater] propterea B, frater carissim* v debeamus CLv 20 dixibse] dedisse L contemplationem B 21 contemptemini L )
Cuius pietatem et clementiam cogitantes, non acerbi adeo nee duri nec m fouendis fratribus inhumani esse debemus, sed dolere cum dolentibus et cum flentibus flere, et eos quantum possumus auxilio et solacio nostrae dilectionis erigere, nec adeo inmites et pertinaces ad eorum paenitentiam retundendam nec iterum soluti et faciles ad communicationem temere laxandam. iacet ecce saucius frater ab aduersario in acie uulneratus. inde diabolus conatur occidere quem uulnerauit, hinc Christus hortatur ne in totum [*](3 I Cor. 10, 12. 4 Rom. 14, 4. 8 I Io. 2, 1. 2. 12 Rom. 5, 8. 9. ) [*]( 1 honera B, onora L inplebitis B 3 ponit BCX 4 in alio CQR dicit BP quis es qui] qui es B 6 dominus V iterum. stabilire OR, statuere v eum] illum BPQ 7 dominum nostrum iesum christum Q aduocatum] habemus add. B deprecationem C nem s. I. 8 probat ORv, rogat B ista corr. in ita CM (ista Q) 9 scripsi Q delinquetis 01 si quia BQBv 11 iustum] suffragatorem Qv et om. Q 12 et om. Q posuit et dicit Q 14 sanguinem ipsius Q 15 eliberabimur LPBV, et liberabimur B, liberabi- mus CQv 16 acerui a deo BB nec duri bis L1, et duri Q 17 in om. C inhumane Px, inunani 01 dolore 01 18 fiere cum flentibus q" 19 nostro d. eligere B inmittes P1, inmittit B 20 paenitentiam] duritiam CB soluti] remissi CR 21 lancxandam Cl,. relaxandam V 23 occidere conatur Q uulnerabit R toto B " )
Nec putes, frater carissime, hinc aut uirtutem fratrum minui aut martyria deficere quod lapsis laxata sit paenitentia et quod paenitentibus spes pacis oblata. manet uere fidentium robur inmobile et apud timentes ac diligentes corde toto Deum stabilis et fortis perseuerat integritas. nam et moechis a nobis paenitentiae tempus conceditur et pax datur. non tamen idcirco uirginitas in ecclesia deficit aut continentiae propositum gloriosum per aliena peccata languescit. floret ecclesia tot uirginibus coronata et castitas ac pudicitia tenorem gloriae suae seruat nec quia adultero paenitentia et uenia laxatur, continentiae uigor frangitur. aliud est ad ueniam stare, aliud ad gloriam peruenire, aliud missum in carcerem non exire inde donec soluat nouissimum quadrantem, aliud statim fidei et uirtutis accipere mercedem, aliud pro peccatis longo dolore cruciatum emundari et purgari diu igne, aliud peccata omnia passione purgasse, aliud denique pendere in die iudicii ad sententiam Domini, aliud statim a Domino coronari.