Epistulae

Cyprian Saint, Bishop of Carthage

Cyprian. Saint. S. Thasci Caecili Cypriani Opera omnia, Pars II (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 3.2). Hartel, Wilhelm von, editor. Vienna: Gerold, 1871.

Nec putetis sic uos euangelium Christi adserere, dum uos met ipsos a Christi grege et ab eius pace et concordia separatis, cum magis militibus gloriosis et bonis congruat intra domestica castra consistere et intus positos ea quae incommune tractanda sunt agere ac prouidere. nam cum unanimitas et concordia nostra scindi omnino non debeat, quia nos ecclesia derelicta foras exire et ad uos uenire non possumus, ut uos magis ad ecclesiam matrem et ad uestram fraternitatem reuertamini quibus possumus hortamentis petimus et rogamus. opto uos, fratres carissimi, semper bene ualere.

CVPRIANVS CORNELIO FRATRI S.

Et religiosum uobis et necessarium existimaui, frater carissime, ad confessores qui illic sunt et Nouatiani ac Nouati obstinatione et prauitate seducti de ecclesia recesserunt litteras breues facere, quibus eos pro adfectione mutua conuenirem ut ad matrem suam id est ecclesiam catholicam reuertantur. quas litteras tibi a Mettio hypodiacono legi prius mandaui, ne quis aliud me scripsisse fingeret quam quod meis litteris continetur. mandaui tamen eidem [*]( 1 putetis] potestis BFQ uosmet] uos et B 2 a otn. B gre- gem BLlQ pace et] pace BLQ 3 intra] in F domestica) dominica maluit Balueius ó sunt om. B hac Q prouidere posaimus F nnanimia F nostran F 6 debeam F et foras Q 7 nt] et B 8 nostram v 9 carissimi om. BP 10 bene semper B. — Ad (ExpJicit ad P) Maximum et Nicostratum (Nicostratum et Maximum L; de unitate add. Q) explicit (om. P) BFLPQ. — \\ ) [*]( Epist. XLVII. — Incipit item ad eundem ∗V∗ FB, Incipit einsdem quinta Q, Incipit ad eundem feliciter C, Incipit ad Cornelium LP. — 13 nobis Rv nobis et necessarium nobis Oxon. existimanit C ff kDri C 15 prauitati Q brebes FQ 16 conuenirent FLQ, eonnenire B suam om. CR 17 reucrtentur 01 tibi om. CB a] ab Q, et P mettio] demetrio F, metdio L, dio P, etio Q, mecyopo C, metio B et in ras. 18 diacono C alius de me ClFLPQB, aliud de me C* 19 confinentur C, continentur M (continetur Q) idem FLPQ, et dem C )

606

Mettio a me ad uos misso at de tuo arbitrio rem gerat. et si easdem litteras confessoribus putaueris esse credendas,. tunc eas tradat. opto te, frater carissime. semper bene ualera.

CVPRIANVS COEXELIO FRATRI S.

Legi litteras tuas, frater carissime. quas per Primitiuum conpresbyterum nostrum misisti, in quibus te conperi motum quod cam de Hadrumetina colonia Polycarpi nomine ad te litterae dirigerentur, posteaquam nos ego et Liberalis in eundem locum uenissemus, coepissent illuc ad presbyteros et ad diaconos litterae dirigi.

Quod scire te aolnmas et pro certo credere nulla id leaitate aut contumelia factum. sed cum statuissemus collegae conplures qui in unum conueneramus ut legatis ad nos coepiscopis nostris Caldonio et Fortunato missis omnia interim integra suspenderentur, donec ad nos idem collegae nostri rebus illic aut ad pacem redactis aut pro ueritate conpertis redirent, presbyteri et diaconi in Hadrumetino consistentes Polycarpo coepiscopo nostro absente [*]( 1 metio 22, meotio C, mentio F\' ameamednos C coisso B re F 2 credendas FP\' Q*, reddendas BLMP1Q1Rv et tuDe Q 3 tradet C opto ... nalere on. CL. — Explicit prima I, Explicit ad CoraeKum I. P, Ad Cornelium explicit F, Ad Comelium ∗V∗ (epiitola ∗V∗ Q) BQ, Explicit C. — ) [*](Epist. XLVIII. — Incipit (om. O ad Cornelium ∗III∗ Lιορ, Incipit ad eundem ∗III∗ P, Ineipit ad eundom ∗VIIII∗ ad confessores et de adrometino consilio Z, Ad eundem aepistula -XI- p. — 5 fratri om. L 6 presbyterum fi 8 hadrnmetin L, adrimetina Z poloearpi L, polieaipi ιομ. ad te oui. Zu 9 diriguntur Z, dirigentnr Px ∗∗ego et P, om, p 10 inuenissemus et P illic u, et ad] et Zριμ, nostros et o sed nostros exp. m. 2 12 te μ s. l. m. 2, a te Z uoluimus ομ1 id om. iop 13 sed cmn om. LP collegae corr. in eollegarum μ m. 2, om. iop 15 omnia ... ad nos-om* Z 16 rebus om. Z ad om. L 17 redirent] audirent LP (corruptum ex adirent?) 18 adrumentina ιορ, badrimeti Z, hadrametino corr. in badrnmetin colonia Lm. 2 episcopo Z, om. p abscente p )

607

ignorabant quid nobis in commune placuisset. at ubi nos in praesentia uenimus, conperto consilio nostro ipsi quoque id quod et ceteri obseruare coeperunt, ut in nullo ecclesiarum istic consistentium consensio discreparet.

Quidam tamen mentes nonnumquam et animos sermonibne suis turbant, dum aliter quaedam quam se habet ueritas nuntiant. nos enim singulis nauigantibus, ne cum scandalo ullo nauigarent, rationem reddentes, nos scimus hortatos esse ut ecclesiae catholicae matricem et radicem agnoscerent ac tenerent. sed quoniam latins fusa est nostra prouincia, habet etiam Numidiam et Mauritaniam sibi cohaerentes, ne in urbe schisma factum absentium animos incerta opinione confunderet, placuit ut per episcopos retenta a nobis rei ueritate et ad conprobandam ordinationem tuam facta auctoritate maiore, tunc demum scrupulo omni de singulorum pectoribus excusso, per omnes omnino istic positos litterae fierent, sicuti fiunt, ut te uniuersi collegae nostri et communicationem tuam id est catholicae ecclesiae unitatem pariter et caritatem probarent firmiter ac tenerent. quod diuinitus euenisse et consilium nostrum prouidenter processisse gaudemus.

Ita enim nunc episcopatus tui et ueritas pariter et dignitas apertissima luce, manifestissima et firmissima conprobatione [*]( 1 ignorabant enim Zp. ad L\' P praesentia o, praesentiam LZp, praesenti Ριρ (in praesentia nenire pro in praesens n. dictum uidetur) 2 consilio conperto L quaeque p. id om. Zp. et om. Z 3 seroare p. istic om. Z 5 quidam] qui LP 6 et dum Z 7 ne] nec Q ullo] illo 0 8 reddentes] redidisse iop scimus nos tJ, scimus Zμ hortatos nos eos μ, hortatos eos v, honoratos eos Z esse μ a. I. m. 2 ut] qui Z 9 radicem et matricem ZtJ, rationem ei matricem p. ac] et p 10 etiam] enim Zv numidiam] in india Z manretaneas dnas Z, maoreteBam dnas n 11 ne om. LPZ scisma PZio 12 iacerta] sincera Z nt om. LPZVp 13 retenta] recente p. ueritatem p et ad] ad ιρ ordinationem tuam om. Pl . 14 tum fi 15 pectore o1 excusso] ezclnso V istic] in proaincia ista iof 16 sicut Pp ut te] nitae f* uniuerei L s. I. m. 2 11 toam om. Z id eat om. L\', ∗i∗ μ catholicae om. Z 19 processisso] profecisse Zp. 00 ita] sic iog, sit P neritas ex uirtna Lm. 2 21 luce et Piogv est comprobatione fundata io, est confirmatione fundata Q, probatione f. eat Zp, conprobatione fundata P )

608

fundata est. at ei rescriptis collegarum nostrorum qui ad nos litteras inde fecerunt et ex relatione ae testimoniis coepiscoporum Pompei et Stephani et Caldoni ac Fortunati ordinationis tuae et origo necessaria et ratio iusta et gloriosa quoque innocentia omnibus nosceretur. quod ut simul cum ceteris quoque collegis nostris stabiliter ac firmiter administremus adque [ut] catholicae ecclesiae concordi unanimitate teneamus, perficiet diuina protectio. ut Dominus qui sacerdotes sibi in ecclesia sua eligere et constituere dignatur. electos quoque et constitutos sua uoluntate adque opitulatione tueatur, gubernanter inspirans ac subministrans et ad inproborum contumaciam frenandam uigorem et ad lapsorum fouendam paenitentiam lenitatem. opto te, frater carissime, semper bene ualere.

COHNELIVS CYPRIANO FRATBI S.

Quantam sollicitudinem et anxietatem sustinuimus de his confessoribus qui dolo et malitia hominis callidi et ueteratoris fuerant circumuenti et paene decepti et ab ecclesia alienati, tanta [*]( 1 nt] nt et iop 2 et] ut P μ 1, 8. 1. Z 3 chaldoni LP, ealdonii ιορv fortnnati] forti L 4 origo] ratio μ etnttio corr. M et traditio L m. 2 5 ab omnibiu Zιμορv nosoerentor p quoque om. Zμ collegae nostri p, 6 ministremos u catholica Pp 7 concorditer o2ιρ, pacem concordiae p, pacem concordi Zv nnanimitatem ιορμ1, unitate L perficiat Ριορ, proficiet u 8 protectio] dignatio Zμv dno Z 9 et constituere om.p dignantur L noloptate L 10 teneatur Z gnbernantes v, gnbernans gubemantes Zμ ac] et p 11 et exp. p 12 ad lapsorum] lapsorum Za lenitatem om. Z opto ... nalere om. L 13 nalere amen Z. — Explicit ∗III∗ L, Erplicit ad Cornelium ∗III∗ Po, Ad Cornelium ∗VIII∗ explicit Z, Explicit t, om. pp. — ) [*](Epist. XLVIIII. — Incipit reBcripta Corneli ad Ciprianum de sci. maticia (epistola prima Cypriani add. C) CT, Incipit ad eundem (Ad Coinelium epistola p) nona Ru. - 15 Cyprianns Cornelio C1Rμ salutem om. RT 16 ancxietatem C iis v 17 doto et μ s. l. m. 2 homini T caldidi T\' 18 faernnt Tl docepti) accepti T tantam laetitiam CR )

609

laetitia adfecti sumus et Deo omnipotenti et Christo Domino nostro gratias agimus, cum cognito suo errore et intellecta hominis maligni. uelut serpentis astutia uenenata ad ecclesiam unde exierant, sicuti ipsi ex suo corde profitentur, simplici uoluntate uenerunt. et primo quidem fratres nostri probatae fidei amantes pacem unitatem optantes tumorem illorum horum mollitiam nuntiabant, fides tamen non idonea, ut facile nobis credere daretur illos repente esse mutatos. postea uero Vrbanus et Sidonius confessores ad compresbyteros nostros uenerunt adfirmantes Maximum confessorem et presbyterum ** secum pariter cupere in ecclesiam redire. sed quoniam multa praecesserant ab eis designata, quae tu quoque a coepiscopis nostris et ex litteris meis cognouisti, ut non temere eis fides haberetur, ex ipsorum ore et confessione ista quae per legationem mandauerant placuit audiri. qui cum uenissent et a presbyteris quae gesserant exigerentur, nouissime quod per omnes ecclesias litterae calumniis et maledictis plenae eorum nomine frequentes missae fuissent et paene omnes ecclesias perturbassent, circumuentos se esse [*]( 1 adfecti] adepti CR et μ s. I. m. 2 dno μ 2 egimus Bv cum] cum eos CBTfi2, cum eo μ1, cum ii v; fort. cum ad nos et om. CR intellegant μ, intellegamus C, intela T 3 uelut] uel T serpentis] hominis μ astuti astutia T; fugientes add. C m. 2 de ecclesia sup. ad ecclesiam p m.2 4 sicut Bfi ex] in T 5 uenerunt BT, uenisse Cu probate CTu fidemi R 6 amante B timorem C illorum CRVμ, illum T Ox. horum om. Oxon. 7 mollitiam C1RTVμ, mollitiem C1, mollitum iam Oxon. adnuntiabant Τμ fide Vv non] aut V (corruptum ex haut) 8 dabatur V repente Vμ, repentes T, pentes C1, penitus C2v, rumpente B mutatos om. p1 uero] uero quam CRv nrbanos T 9 presbyteros CBfi 10 confessores 01 compresbyterum μ secum] secundum CB; presbyterum Secundum secum fort. 11 in ecclesiam cupere p sed om. in ras. T praecesserat RT, processqrunt V 12 eis ex cis T designata] disseminata V que B sed ue in ras., q. C quoque ex quaeque p m. 2 a C 8. I. m. 2 coepo nro C ex om. C 13 cognouistis T his μ ipsius CRΤμ1 14 ista quae] itaque B legatione R mandaueram CBTft1 15 exigerentur] eis ingrederentur T; fort. eia ingererentur 16 calomniis C, calumnias T et om. T 17 frequenter Cv 18 se om. B adfirmauerunt CBv ) [*]( III. ) [*]( 39 )

610

adfirmarunt neque quae in istis litteris inessent scisse, tantummodo subscripsisse, calliditate eius circumductos se commisisse quoque schismati et haeresis auctores fuisse ut paterentur ci manum quasi in episcopatum inponi qui cum haec et cetera eis fuissent exprobrata, ut abolerentur et de memoria tollerentur deprecati sunt.