De Disciplina et Habitu Virginum Liber

Quodsi Christum continentia sequitur et regno Dei uirginitas destinatur, quid istae cum terreno cultu et cum ornamentis, quibus dum hominibus placere gestiunt, Deum offendunt non cogitantes esse praedictum: qui hominibus placent confusi sunt, quoniam Deus nihil fecit illos, et Paulo quoque gloriose et sublimiter praedicante: si hominibusplacerem, seruus Christi non essem? continentia uero et pudicitia non in sola carnis integritate consistit sed etiam in cultus et ornatus honore pariter ac pudore, ut secundum apostolum quae innupta est sancta sit et corpore et spiritu. instruit Paulus [*]( 4 Matth. 19,11 sq. lOApoc.14,4. 21 Pa. 52, 6. 23 Gal. 1,10. ) [*]( 1 consument W 2 ornari iam v aut ex ut W m. 2 4 dicente ipso] dicentis W uerbum domini V, hoc uerbum v illis D 6 nati sunt sic SD, nati sunt Wv, sic nati sunt v 9 angeli] euangelii W 10 sunt inquit V 12 quocumque] quoq. S fortasse recte it WV 14 preterit S, praefcrit D femina uiri portio est WDv 15 per omnia S ad protoblastum S, om. W 18 quodsi ex quod sic W 19 istae S, est illis WDv cum (ante orn.) om. S 22 paulum — praedicasse (praedicantem Y) WDYv 23 placere uellem v 24 cbristi seruus v, cbristi D 27 et (ante corpore) om. S instruit nos v paulus om. W )

et dicit: caeleps cogitat ea quae sunt Domini, quomodo placeat Deo: qui autem matrimonium contraxit cogitat ea quae sunt mundi huius, quomodo placeat uxori. sic et mulier et uirgo innupta cogitat ea quae sunt Domini, ut sit sancta et corpore et spiritu. uirgo non esse tantum sed et intellegi debet et credi: nemo cum uirginem uiderit, dubitet an uirgo sit. parem se integritas in omnibus praestet nec bonum corporis cultus infamet. quid ornata, quid compta procedit, quasi maritum aut habeat aut quaerat? timeat potius placere, si uirgo est, nec periculum sui adpetat quae ad meliora et diuina se seruat. quae uirum non habet, cui placere se simulet, integre et pure non tantum corporaliter sed et spiritaliter perseueret. neque enim uirginem fas est ad speciem formae suae comi aut de carne et de eius pulchritudine gloriari, cum nulla sit illis magis quam aduersus carnem conluctatio et uincendi corporis ac domandi obstinata certatio.

Paulus forti ac sublimi uoce proclamat: mihi autem absit gloriari nisi in cruce Domini mei Iesu Christi, per quem mihi mundus crucifixus est et ego mundo: et uirgo in ecclesia de specie carnis ac de corporis pulchritudine gloriatur. addit Paulus et dicit: qui enim sunt Christi carnem crucifixerunt cum uitiis et concupiscentiis. et quae se concupiscentiis carnis et uitiis renuntiasse profitetur, in isdem quibus renuntiauerat inuenitur. deprehenderis, uirgo, detegeris: aliud te esse iactas et aliud adfectas. maculis te [*]( 1 I Cor. 7,32 sq. 17 GaL 6,14. 21 G&L 5, 24. ) [*]( 1 dicit] docet dicens Wv celeps SW 3 huius om. v quomodo ex quo W m. 2 4 uirgo et mulier v cogitat ea W s. l. m. 2 5 ea om. D sint sanctae W 6 et (post sed) om. W 7 ut nemo v uiderit S, uidet WlD, uidit W* parem] talem S 8 nec] ne W bonum] bonum mentis scripsit Baluzivs, bonum sui Grauius; bonum cordis uel bonum suum (cf. Tertull. de uirg. uel. c. 14,90. c. 15, 96) malim sed nihil mutandum 12 habet SWI, habeatDWzro simulant WD, simulent v integrae et purae WDv corpore sed etiam spiritu v 13 perseuerent SWDv fas est uirginem v 14 de carne et om. D pulcritudine SWD 15 illi scripsit Baluzius 16 ac] et W 17 declamat W 18 crucem S mei S, nri WD ihfiiS 21 addidit D 22 carnem suam Dw 23 renunciasse D; saepissime ti et ci permutantwr in D 25 aliut S saepissime ut passim aput illut esse te Dv )

concupiscentiae carnalis aspergis, cum integritatis candidata sis et pudoris. clama, inquit Esaiae Deus, omnis caro faenum et omnis claritas eius ut flos faeni. aruit faenum et flos decidit. sermo autem Domini manet in aeternum. neminem Christianum decet et maxime uirginem non decet claritatem ullam conputare carnis et honorem, sed solum adpetere sermonem Dei, bona in aeternum mansura conplecti. aut si carne sit gloriandum, tunc plane quando in nominis confessione cruciatur, quando fortior femina uiris torquentibus inuenitur, quando ignes aut cruces aut ferrum aut bestias patitur ut coronetur. illa sunt carnis pretiosa monilia, illa corporis ornamenta meliora.

Sed sunt aliquae diuites et facultatum ubertate locupletes, quae opes suas praeferant et se bonis suis uti debere contendant. sciant primo illam diuitem esse quae Deo diues est, illam esse locupletem quae locuples in Christo est, bona esse illa quae sint spiritalia, diuina, caelestia, quae nos ad Deum ducant, quae nobiscum aput Deum perpetua possessione permaneant. ceterum quaecumque terrena sunt in saeculo accepta et hic cum saeculo remansura, tam contemni debent, quam mundus ipse contemnitur, cuius pompis et deliciis iam tum renuntiauimus, cum meliore transgressu ad Deum uenimus. Iohannes nos excitat et hortatur spiritali et caelesti uoce contestans: nolite, ait, diligere mundum neque ea quae in mundo sunt. si qui dilexerit mundum, non est caritas patris in illo: quoniam omne quod in mundo est concupiscentia carnis est et concupiscentia oculorum et ambitio [*]( 2 Es. 40, 6 sq. 22 I Io. 2,15 sq. ) [*]( 1 candida v 2 pudoris] pndica S clamat ex clama Sm.2 eseiae <S dominus v 4 dei W, dei nostri scripsit Krabinger manebit S 5 et] uel W 6 computare W, copolare D 7 in carne Dv 8 nominis SWDV, nominis domini v 10 ignis W uel bestias v ut ex aut W m. 2 12 ubertate] libertate W 14 in deo v; cf. p. 195, 3 15 illa esse WD sunt v 16 dom S 17 dominum V possessione] uisione W, mansione v 19 condemni W, contempni D condemnitur W, contempnitnr D 20 iam tunc v, tantum D 21 ad deum] a dmo S hinc ioannes v 22 contestans] corroborans v ait om. W 23 si quis Wv 24 claritas D quo W s s.[l. m. 2 25 est in mundo S est carnis est D )

saeculi quae non sunt a patre sed ex concupiscentia saeculi. et mundus transibit et concupiscentia eius, qui autem fecerit uoluntatem Dei, manebit in aeternum, quomodo et Deus manebit in aeternum. aeterna igitur et diuina sectanda sunt et omnia de Dei uoluntate facienda sunt, ut Domini nostri uestigia et magisteria sectemur qui monuit et dixit: non descendi de caelo, ut faciam uoluntatem meam sed uoluntatem eius qui me misit. quodsi non est maior domino suo seruus et liberatori debet obsequium liberatus, qui esse cupimus christiani debemus quod Christus dixit imitari. scriptum est et legitur et auditur et in exemplum nostri ecclesiae ore celebratur: qui dicit se in Christo manere debet quomodo ille ambulauit et ipse ambulare. ambulandum est uestigiis paribus, aemula ingressione nitendum. tunc respondebit ad fidem nominis sectatio ueritatis et credenti praemium datur, si quod creditur et geratur.

Locupletem te dicis et diuitem. sed diuitiis tuis Paulus occurrit et ad cultum adque ornatum tuum iusto fine moderandum sua uoce praescribit. sint, inquit, mulieres cum verecundia et pudicitia conponentes se, non in tortis crinibus neque auro neque margaritis aut ueste pretiosa, sed ut decet mulieres promittentes castitatem per bonam conuersationem. item Petrus ad haec eadem praecepta consentit et dicit: sit in muliere non exterior ornamenti aut auri aut uestis cultus sed cultus cordis. quodsi ille mulieres quoque admonet coercendas at ad ecclesiasticam disciplinam religiosa obseruatione moderandas quae excusare cultus [*]( 7 10. 6,38. 12 1 10. 2, 6. 20 1 Tim. 2, 9 sq. 25 1 Petro 8, 3 sq. ) [*]( 1 snnt S, est D, om. W ex] a W concupiscentia saeculi SW, mundo D, cone. mundi V 4 manet Dv 6 magisteria SWDV, mag. diuina v 8 meam W 8. I. m. 2 9 si D 8. 1. m. 2 domine suo maior W 11 dixit] fecit uel dixit et fecit uel fecit et docuit v 14 est igitnr v 15 nitendum est WD respondit D, respondet v 16 credetur 8 20 uericondia S, uirecundia D 21 puditicia D in om. 8 22 praetiosa SWD; ita hac uoce constanter 25 sit ex sint W m. 2 27 illi — admonent v 28 religiosam 8 cultos D ) [*]( JXL ) [*]( 13 )

suos soleant per maritum, quanto id magis obseruare uirginem fas est, cui nulla ornatus sui conpetat uenia nec deriuari in alterum possit mendacium culpae, sed sola ipsa remaneat in crimine.