Institutiones

Quamobrem si euangelico praecepto uolumus oboedire et. apostoli ac totius ecclesiae illius primitiuae seu patrum, qui nix tutibus ac perfectioni eorum nostris temporibus successerunt, imitatores exsistere, non nostris definitionibus adquiescamus, de hoc tepido ac miserabili statu perfectionem nobis euangelicam pollicentes, sed illorum sectantes uestigia circumuenire nosmet ipsos minime studeamus et ita monasterii disciplinam institutionemque pariter expetamus, ut in ueritate renuntiemus huic mundo, nihil ex his quae contempsimus infidelitate nos retrahente seruantes, cotidianum uictum non recondita pecunia, sed opere proprio conquiramus.

Fertur sententia sancti Basili Caesariensis episcopi ad quendam prolata Syncletium tali quo diximus tepore torpentem. qui cum se renuntiasse diceret huic mundo, quaedam de propriis facultatibus sibimet reseruauit, nolens exercitio suarum manuum sustentari et humilitatem ueram nuditate et operis contritione monasteriique subiectione conquirere. et [*]( 1] Phn. 4, 15-16. ) [*]( 1 filippenses C 2 euuaug. L sum machedoniam L S ocleaia. A iccipiendi HI 4 thessallonicamC thpssalonica ALK thesalonicam H et ante semel oml. H cum Uulg. 5 usus GH usibus T 6 qua L conceperant C 7 eis inueniuntur C inueniuntur ois L quislibet H* I quamobrem ... praecepta euan. in C euuang. L 10 eclesiae Å illius om. AT cf. II, 5, 3 patribus C 12 emitatoree W existere G7HL 13 euuang. L 16 expetimus Hy expectamus L1 huic mundo om, Å 17 ii* H contemsimua Å nostra et 18 reseruantes H fort. seruanta (et) 20 basili A: baailit rell. cessarienais H 21 sincletium HLT quodH1L tempore IP 22 renuntiasse se Ac huic diceret, L quedam sibi Av23 sibimet om. Av 24 pt nuditatem et L nuditatanque (om. et) H 25 monasteri quoquc A1 ) [*]( 17e )

Itaque si agonem spiritalem certare legitime cupimus, hunc quoque perniciosum hostem a nostris cordibus extrudamus: quem quantum superare non magnae uirtutis est, tantum et eodem uinci ignominiosum plenumque dedecoris. a potente enim elidi, licet sit in deiectione dolor et gemitus in amissione uictoriae, tamen quodammodo de aduersarii robore uictis nascitur consolatio; sin uero et inimicus exilis et genus conluctationis I infirmum, ultra deiectionis dolorem confusio turpior et ignominia detrimento grauior infertur.

De quo haec erit summa uictoria triumphusque perpetuus, ut, quemadmodum dicitur, ne minuto quidem nummo conscientia monachi polluatur. inpossibile namque est eum, qui uictus in exigua stipe concupiscentiae semel in corde suo radicem susceperit, non maioris desiderii protinus incendio conflagrari. tamdiu namque miles Christi uictor ac securus cunctaque cupiditatis inpugnatione erit externus, donec initia concupiscentiae huius hic nequissimus spiritus in eius corde non seuerit. quapropter cum in cunctis generibus uitiorum generaliter serpentis caput oporteat obseruari, in hoc praecipue diligentius conuenit praecaueri. quod si fuerit intromissum, sua materie conualescens ipsum sibimet uehementiora suscitabit incendia. ideoque non solum pecuniarum cauenda possessio, uerum etiam uoluntas ipsa de animo penitus extrudenda. non enim tam effectus filargyriae uitandus est quam affectus ipsius radicitus amputandus: nihil enim proderit pecunias non haberi, si uoluntas in nobis fuerit possidendi. [*]( 21] cf. Gen. 3, 15. ) [*]( 1 inquid H\' sincletium L sincleti II sincletii T 3 legitime cer tare HT 4 peruitiosum GL perninosissimum et cordibus nostris C 8 uictus L1 9 ai L 10 infirmus IJ 16 suscipmt H1 17 xpimiles G (non S) 18 cupiditatis huius L 19 huius om. L hic tm. H ser- uauerit H1 21 capud H1 obseruare L dilegentius L122 praecauere L\' suae H1 sucL materie AG; materie (-ne) LIV matera H2T0 23 conualiscens Å ipse H ipsi L suscitauit L1 24 pecuniarum ... pag 145,4 paupertatis desunt in Å M extrudenda est H tamen H\' 26 phylargiriae L (passim) 27 etenim L habere Hr 28 possedendi Hl - )

Possibile namque est etiam non habentem eas nequaquam filargyriae morbo carere nihilque ei prodesse beneficium nuditatis, quia cupiditatis uitium resecare non ualuit, paupertatis bono non uirtutis merito delectatus et necessitatis onere non sine cordis languore contentus. quemadmodum etiam corpore non pollutos euangelicus sermo pronuntiat corde moechatos, ita pecuniae quoque pondere minime sarcinatos affectu ac mente cum filargyris condemnari possibile est: occasio enim eis habendi defuit, non uoluntas, quae semper apud deum solet magis quam necessitas coronari. itaque festinandum nobis est, ne in uanum laborum nostrorum emolumenta depereant. miserabile namque est paupertatis ac nuditatis exitus tolerasse, fructus uero earum cassae uoluntatis uitio perdidisse.

Uis nosse quam perniciose, quam noxie fomes iste, nisi fuerit diligenter excisus, ad eius interitum qui eum conceperit fruticet et omnigenis pullulet ramunculis uitiorum? respice Iudam apostolorum numero deputatum, quia noluit serpentis huius caput letale conterere, qualiter eum suo ueneno peremerit et concupiscentiae laqueis inretitum ad quam abrupti praecipitii crimen inpegerit, ut redemptorem mundi et hnmanae salutis auctorem triginta argenteis persuaserit uendere. qui nequaquam esset ad tam scelestum proditionis facinus deuolutus, si non filargyriae morbo fuisset infectus, nec dominicae negationis reus sacrilegus extitisset, nisi prius solitus fuisset creditos sibi loculos conpilare. [*]( 6] cf, Matth 5, 28. 18] cf. Gen. 3, 15. 25] cf. loh. 12, 6. ) [*]( 3 qui L2 refreuari L maluit H 4 et] sed Å 5 corde LI quem- modum L 6 pollutus H1L1 mechatos G1 moechatus H1 8 phylargiriis L possibile] necesse L occassio H1 ocasio Lx 9 aput A 10 est nobis H 11 emolamenta H1 aemulumeuta L1 12 miserabile ... pag. 146, 17 morte uiultAuit desunt in A misserabile H est om. L 13 eorum LI causae G1HT et L tx Corr. 14 pernitiose SL fomis Lx 15 coeperit H 16 fruticet Gr: fructiticet HLTc omne genus L ramumculis H1 ramusculis H2T0 17 in iudaiu H non uoluit H 18 loetale L 19 perimerit G1L1 peremeret H1 quamGL: tam H 20 inpigerit G1 mundi ... 21 auctorem om. G 21 XXX G ob triginta argenteos H 22 ad tam esset H 24 uegationiK GHT et e in textu: necatjonis L et v m margine: cf. 25, 1 reus ac H eitetisset Hl )