Conlationes Patrum (Collationibus)

Tertia supplicatio filiorum est: fiat uoluntas tua sicut in caelo et in terra. non potest esse iam maior oratio quam optare, ut terrena mereantur caelestibus coaequari. nam quid est aliud dicere fiat uoluntas tua sicut in caelo et in terra quam ut sint homines similes angelis, et sicut uoluntas dei ab illis inpletur in caelo, ita etiam hi qui in terra sunt non suam, sed eius uniuersi faciant uoluntatem? hoc quoque nemo ea affectu dicere praeualebit nisi is solus, qui deum credit omnia quae uidentur uel aduersa uel prospera pro nostris utilitatibus dispensare, magisque eum pro suorum salute et commodis prouidum atque sollicitum quam nos [*]( 8 Mt. 25, 34 11 Mt. 6, 10 17 1. c. ) [*]( 1 cottid. D1W diabuli VP 2 feteutium DOPX 3 uirtutem W bona V flagrautiam VDX fraglantiam WO 4 furnie. V 5 mure V 8 dicitur VWP 10 illuc D1 optutibus DW definis W 13 se eras. in D futuram W: futurum rell. v 14 criminosaorum D 16 proteuus D\'P: om. W 19 optil (as in ras. m. 2) W iam caelesti D quoequari DO 22 hii DWOPX1 24 his DlOPl 27 adque VWP )

uel certe taliter accipiendum: uoluntas dei salus omnium est secundum illam beati Pauli sententiam: qui omnes homines uult saluos fieri et ad agnitionem ueritatis uenire. de qua etiam uoluntate Esaias propheta ex persona dei patris et omnis, inquit, uoluntas mea fiet. dicentes ergo ei fiat uoluntas tua sicut in caelo et in terra hoc eum aliis oramus uerbis, ut sicut hi qui in caelo sunt, ita omnes qui in terra consistunt tua, pater, agnitione saluentur.

Deinde panem nostrum ἐπιούσιον id est supersubstantialem da nobis hodie, quod alius euangelista cotidianum dixit. illud nobilitatis ac substantiae eius significat qualitatem, qua scilicet super omnes substantias sit atque omnes creaturas sublimitas magnificentiae eius ac sanctificationis excedat, hoc uero proprietatem usus ipsius atque utilitatis expressit. nam cum dicit cotidianum, ostendit quod sine ipso nullo die spiritalem uitam capere ualeamus.

cum dicit hodie, ostendit eum cotidie esse sumendum et hesternam praebitionem eius non sufficere, nisi nobis hodie quoque similiter fuerit adtributus. omnique nos tempore hanc orationem debere profundere indigentia eius cotidiana conmoneat, quia non est dies quo non opus sit nobis huius esu ac perceptione cor interioris nostri hominis confirmare, licet istud quod dicitur hodie et ad praesentem uitam possit intellegi, id est: dum in hoc saeculo conmoramur, praesta nobis hunc panem. nouimus enim eum his qui meruerint a [*]( 3ITim. 2,4 5 Esai. 46,10 10 Mt.6, 11 12Luc. 11,3 ) [*]( 1 nubis F1 aliter OPX accipiendam ......... cap. 34, 2 habes in elemosynaram desunt in W, uno quaternione deperdito 3 omnis V 4 esayae 0 5 prof. VD inquid VOP 8 hii OPX1 10 eττιοvciON DO eπιοycιωΝ X: om. P snbstantialem 0 12 cottid. Dl 13 quia D scilecet V1 14 adque VP 15 excludat 0 16 adque VP ntilitatS (S in ras. m. 2) D cottid. Dl 17 nullu V1 nullo die] nequaqui in ros. m. 2 D uictimam 0 uiam X carpere OX 18 cott. D1 21 et indigentia 0 cottid. D 22 opus sit] possit D1 25 commemoramur D\' 26 meruerunt 0 )

Et dimitte nobis debita nostra sicut et nos dimittimus debitoribus nostris. o ineJtabilis dei clementia, quae non solum nobis orationis tradidit formam et acceptabilem sibi morum nostrorum instituit disciplinam ac per necessitatem traditae formulae, qua se praecepit a nobis semper orari, irae pariter ac tristitiae euellit radices, sed etiam occasionem rogantibus tribuit eisque reserat uiam, qua clemens ac pium erga se prouocent dei indicium promulgari, et quodammodo potestatem tribuit qua indicis nostri possimus sententiam temperare, ad ueniam delictorum nostrorum exemplo eum nostrae remissionis artantes, dum dicimus\' ei: dimitte nobis sicut et nos dimisimus.

itaque securus huius orationis fiducia de suis admissis ueniam postulabit, quisque remissus erga suos dumtaxat, non erga domini sui extiterit debitores. solemus etenim nonnulli, quod est deterius, erga illa quidem quae admittuntur ad iniuriam dei, quamuis magnorum sint criminum, placidos nos et clementissimos exhibere, erga nostrarum uero uel paruissimarum offensionum debita exactores inmites atque inexorabiles inueniri.

quisquis igitur in se delinquenti fratri non ex corde remiserit, non indulgentiam, sed condemnationem deprecatione hac sibimet inpetrabit, suaque professione semet ipsum poscet dirius iudicari dicens: remitte mihi sicut et ego remisi. quod cum illi secundum suam petitionem fuerit repensatum, quid aliud subsequetur quam ut exemplo suo inplacabili ira et inremiesa sententia puniatur ? [*]( 4 Kt. 6, 12 ) [*]( 3 alia X 4 demitte D\'P 5 dibitoribus V1 6 tradedit D\' 7 sibi] sibi in nobis OX 8 pro D necessitate D\'0 furmulae V1 9 orare D\' euelli 0* 11 clemnte D\' clementS D* iuditium Y 12 possumus FP 14 demitte D\'P 15 dimittimus D2OPv 18 quae quidem 0 22 adque YP inuenire D\' 24 inpetrauit DP 25 poscet OX: poscit FDP 26 sicut] sunt D1 (ortum ex compendio f) 27 aliui V subsequitur DP )

quod formidantes nonnulli, cum in ecclesia haec oratio ab uniuersa plebe concinitur, hunc locum taciti praetermittunt, ne scilicet semet ipsos obligare potius quam excusare sua professione uideantur, non intellegentes quod frustra cauillationes has iudici omnium praetendere moliantur, qui quemadmodum iudicaturus sit supplicibus suis uoluit praemonstrare. dum enim erga eos non uult inmitis atque inexorabilis inueniri, formam sui iudicii designauit, ut quemadmodum nos ab illo iudicari cupimus, ita nostros fratres, si quid in nobis deliquerint, iudicemus, quia iudicium sine misericordia ei qui non fecit misericordiam.

Deinde sequitur: et ne nos inducas in temptationem, de quo non minima nascitur quaestio. si enim oramus ne permittamur temptari, et unde erit in nobis uirtus constantiae conprobanda secundum illam sententiam: omnis uir qui non est temptatus, non est probatus, et iterum : beatus uir qui suffert temptationem? non ergo hoc sonat ne inducas nos in temptationem, id est: ut non permittas nos aliquando temptari, sed: ne permittas nos in temptatione positos superari.

temptatus est enim Iob, sed non est inductus in temptationem. non enim dedit insipientiam deo nec ad illam ad quam trahebatur temptatoris uoluntatem ore impio blasphemus intrauit. temptatus est Abraham, temptatus est Ioseph, sed neuter illorum inductus est in temptationem, quia nullus eorum consensum [*]( 13 Iac. 2,13 15 Mt. 6,13 18 Sir. 34,11 20 Iac. 1,12 ) [*]( 3 remittitar Y nubis F1 remisserimus V nubis F1 5 nninina F1 6 tacite D1 oblegare D\' 10 innites Dl 11 adque VOP inoenire D1 13 nnbis F1 in nos DP (non OX) 16 indncas] patiaris induci D 16 pascitur D1 17 nubis V* 19 et iterum... 20 temptationem (om. DPX 22 ut non] ne D 23 anperaie D 26 blasf. VO 27 temtatus (poet Abrabam) Y ioaep D 28 temptatione D\'P )

Videtis ergo qualis nobis ab ipso qui per illam exorandus est iudice orationis sit modulus et forma proposita, in qua nulla diuitiarum petitio, nulla memoria dignitatum, nulla potentatus ac fortitudinis postulatio, nulla corporeae sanitatis seu temporalis uitae mentio continetur. nihil enim caducum uult a se, nihil uIIe, nihil temporale aeternitatum conditor iDplorari. itaque magnificentiae eius ac munificentiae maximam inrogabit iniuriam, quisque his sempiternis petitionibus praetermissis transitorium aliquid et caducum ab eo maluerit postulare, et offensam potius quam propitiationem iudicis sui uilitate orationis incurret

Haec igitur oratio licet omnem uideatur perfectionis plenitudinem continere, utpote quae ipsius domini auctoritate uel initiata sit uel statuta, prouehit tamen domesticos suos ad illum praecelsiorem quem superius commemorauimus statum eosque ad illam igneam ac perpaucis cognitam uel expertam, immo ut proprius dixerim ineffabilem orationem gradu eminentiore perducit, quae omnem transcendens humanum sensum nullo non dicam sono uocis nec linguae motu nec ulla uerborum pronuntiatione distinguitur, sed quam mens infusione caelestis illius luminis inlustrata non humanis atque angustis designat eloquiis, sed conglobatis sensibus nelat de fonte quodam copiosissimo effundit ubertim atque ineffiabiliter eructat ad deum, tanta promens in illo breuissimo temporis puncto, quanta nec eloqui facile nec percurrere mens in semet ipsam [*]( 1 Mt. 6, 13 3 I Cor. 10, 13 ) [*]( 1 temptatnri F1 2 diabolo VDPX super OP 5 quales Dl 6 modns D 11 conditur F* 12 quisqais Pv 13 aliquod D 14 pustulare F 15 incurret OX: incurrit VD 16 perfectionem plenitndinis F 20 ant propancis D 22 pducit D 23 non om. 0 24 qnam] quia (ia in ras.) V 25 adque FP 26 de] e 0 27 effadit D1 adque VOP eructuat 0 29 ipsa D )

Quis uero possit diuersitates et causas ipsas atque origines conpunctionum quantalibet experientia praeditus sufficienter exponere, quibus inflammata mens atque succensa ad orationes puras ac feruentissimas incitatur? quarum pauca, quantum potuerimus ad praesens per inluminationem domini reminisci, exempli gratia proponemus. nonnumquam etenim psalmi cuiuscumque uersiculus occasionem orationis ignitae deeantantibus nobis praebuit. interdum canora fraternae uocis modulatio ad intentam supplicationem stupentium animos excitauit.