Conlationes Patrum (Collationibus)

Itaque mens uiri iusti non debet esse similis cerae uel alterius cuiusquam materiae mollioris, quae semper characteri signantium cedens pro eius forma atque imagine figuratur quamque in se tamdiu retinet, donec alio rursum superinpresso signaculo reformetur. atque ita fiet, ut numquam in sua qualitate persistens ad formam eorum quae inprimuntur semper conuertatur ac transeat. quin potius [*]( 9 cf. Num. 15, 32 sqq. ) [*]( \'2 numinis WO: nominis VDX cottid. DWX 6 nonnullus F1 8 sacrilegos ex sacrilegus V 9 colligerat VWX1 annania D\': anania VDxWOX 10 saffira VDX saffyra W sapbira 0 11 errore D\'O: terrore reU. fuerant W 14 eandem VO 18 uidimur W\' 22 XI W 24 caraeteri DX caracteris 0 adque FO 25 quaque Dt retenet Dx 96 adque V fiat W 28 conuertantur W1 )

GERMANVS: Potestne mens nostra unum statum iugiter retinere et in eadem semper qualitate persistere?

THEODORVS: Necesse eat ut secundum apostolum ut renouatus quis spiritu mentis suae per singulos dies proficiat ad ea se quae in ante sunt semper eitendens, aut si neglexerit, consequens est ut retro redeat atque in deterius relabatur. et idcirco nullo modo poterit mens in una atque eadem qualitate durare. uelut si quis contra aquas fluminis uiolenti nauem subigere remorum inpulsione conetur, necesse est eum aut uirtute brachiorum torrentis alaei inpetum desecantem ad superiora conscendere aut remissis manibus ad praeceps prono amne reuocari.

quapropter istud erit euidens nostri indicium detrimenti, si intellexerimus nos nihil amplius adquisisse, nec dubitemus retrorsum nos omnimodis reuocatos, qua die non senserimus ad superiora progressos, quia ut dixi nec in eodem statu mens hominis potest iugiter permanere, nec in hac carne consistens ita uirtutum apicem possidebit quisque ille sanctorum, ut inmobiles perseuerent. necesse est enim aut aliquid adici illis semper aut minui, nullaque in omni creatura talis poterit esse perfectio, quae mutabilitatis non subiaceat passioni, secundum illud quod in libro beati Iob legitur: quid est homo, ut inmaculatus sit, et iustus appareat natus de muliere? ecce inter sanctos eius nemo [*]( 8 Eph. 4, 23 9 Phil. 3, 18 26 Iob 15, 14-15 ) [*]( 1 de........ quoddam V signaturiam F 2 castadiens V caract. OX 4 adqae Y 5 XII W 7 XIII W 8 singulus f 9 se eras- in D 10 neclexerit 0 11 adque VO 12 adqae VO 13 sibigere Dl sabicere W1 remorum euanuit in V 14 braciorum 0 15 desecante Dl 17 inditium VDX 19 rctranmn V1 reaocatus V\'0 20 progressuB P9 22 sanctoru W 23 mobilis Dl immobilis D\'Xb perseueret DX v 27 inmaculatos W1 iustũ Dl 28 scs V inmutabiles Dl )

solum namque deum inmutabilem confitemur, quem tantummodo sancti illius prophetae ita conpellat oratio: tu autem idem ipse es, et ipse de ae: ego sum, inquit, deus, et non mutor, quod scilicet ipse ut solus naturaliter semper bonus, semper plenus semperque perfectus, eni nihil nec adici poarit aliquando nec minui. ideoque debemus ad uirtutum studia inremiesa cura 10 sollicitudine nosmet ipsos semper extendere ipsisque nos iugiter exercitiis occupare, ne cessante profectu confestim deminutio subsequatur. ut enim diximus, in uno mens eodemque statu manere non praeualet, id est ut nec augmenta uirtutum capiat nec detrimenta sustineat. nOn adquisisse enim eius minuisse est, quia desinens proficiendi adpetitus non aberit a periculo recedendi.

Ideoque iugis cellae conmoratio retentanda est. totiens enim etiam reuersus quis uelut nonus in ea et incipiens habitator titubabit atque turbabitur, quotiens ab eadem fuerit euagatus. illam namque quam in cella residens adquisierat animi intentionem, si fuerit relaxata, recuperare rursus non sine labore poterit ac dolore, et per hoc reductus retro non de amisso cogitabit profectu, quem superadicere potuit si e cella non fuisset excussus, sed gaudebit potius, si illum statum de quo reccidit semet ipsum senserit recepisse. nam sicut amissum ac praeteritum tempus ulterius reuocari non potest, ita ne illa quidem quae perierunt possunt emolumenta restitui. quantumlibet enim post haec animi intentio fuerit operata, instantis diei profectus et praesentis temporis quaestus est, non lucri semel perditi reparatio. [*]( 3 Ps. 101, 28 4 Malacb. 3, 6 ) [*]( 3 conpellit V 4 inquid VDWO 8 ipeus V 10 diminutio VDlWX 11 in om. W 12 susteneat D1 14 apetitas W recidendi DIOX 15 IIII W retinenda V 17 habitatur V adque VO 21 ai om. Dt 28 recidit Dl OX recedit D\'W recipisse W1 25 ne illa] nulla V possunt om. W emulumenta V 27 instantius V 28 recuperatio Y c )

Mutabilitati autem etiam supernas potestates ut diximus subiacere declarant illi, qui de eorum numero corruptae uoluntatis uitio conruerunt. unde neque illi inmutabilis naturae esse putandi sunt, qui in illa qua creati sunt beatitudine perseuerant, eo quod in contrariam partem non fuerint similiter deprauati. aliud namque est inmutabilis naturae esse, aliud uirtutis industria bonique custodia per inmutabilis dei gratiam non mutari.

quidquid enim per diligentiam vel adquiritur uel tenetur, potest etiam per neglegentiam deperire. ideoque dicitur : ne beatifices hominem ante exitum suum, quod uidelicet adhuc in conluctatione quis et ut ita dixerim scammate constitutus, quamuis uincere soleat ac frequentes palmas uictoriae consequatur, non potest tamen a metu ac suspicione incerti prouentus esse securus.

et idcirco deus solus inmutabilis uel bonus dicitur, qui bonitatem non industriae studio, sed naturaliter possidens non potest aliud quid esse quam bonus. nulla igitur uirtus potest inmobiliter ab homine possideri, sed ut parta iugiter teneatur, necesse est eam semper illa qua adquisita est sedulitate atque industria custodiri.

Lapsus uero quispiam nequaquam subitanea ruina conrmase credendus est, sed aut prauae institutionis deceptus exordio aut per longam mentis incuriam paulatim uirtute animi decedente et per hoc sensim uitiis increscentibus casu miserabili concidisse. ante contritionem enim praecedit iniuria, et ante ruinam mala cogitatio. quemadmodum domus numquam subitaneo ad ruinam procumbit inpulsu, nisi aut antiquo uitio fundamenti ant longa inhabitantium desidia stillicidiis primum paruissimis penetrantibus corrupta [*]( 10 Sir. 11, 30 24 Proy. 16, 18 (LXX) ) [*]( 1 XV W 8 uoluniatee D1 inmntabiles D1W1 4 po- tudi V 5 contriam V 7 custudia V per] p D gratia VD2 8 quicquid VX quicquit W 9 necleg. 0 12 soemmate 0 frequenter FD1 18 niotoriae V poteest 01 14 snspitione VDX 15 quia. F 18 parata D patrata X retineatur 0 semper pro illa D 19 aque F adque 0 cnstndiri F 20 XVI W 23 deoedente VX: decidente J)WOv 24 praecidit V 26 procmnbet WOX . )

quod animae spiritaliter euenire idem Salomon aliis uerbis ita designat stillicidia, inquiens, eiciunt hominem in die hiemali de domo sua. eleganter ergo mentis incuriam domati conparauit tectoque neglecto, per quam primo quidem uelut minutissima quaedam penetrant ad animam stillicidia passionum. quae si uelut parua ac leuia neglegantur, conrumpunt tigna uirtutum et post haec influunt imbre largissimo uitiorum, per quem in die hiemali, id est in tempore temptationis, ingruente inpugnatione diaboli expelletur mens de habitatione uirtutum, in qua scilicet aliquando cireumspectam diligentiam retinens uelut in domus propriae possessione requieuerat.

His itaque conpertis infinitam spiritalis cibi percepimus uoluptatem, ita ut ex hac conlatione maiore animi gaudio repleremur, quam ante tristitia super nece sanctorum fueramus adfecti. non solum enim de quibus haesitabamus edocti sumus, uerum etiam illa, quae pro tenuitate sensus nostri minus inquirere noueramus, sub illius quaestionis interrogatione cognouimus. [*]( 4 Eccles. 10, 18 (LXX) 7 Prov. 27, 15 (LXX) ) [*]( 2 negligentiam W necleg. 0 adque V 3 dirinatim 0. influit D 4 pegritiis V 5 lignitia D1W1 manu mustillabit D1 manus stillabit D\' 6 eolomon W saiamon X 8 domu D\' eliganter W dogmati V domui WO 9 neclecto WO 12 influent 0 13 hiemale D\' id eet om. D\' 14 diabali VDl ezpellitur VO 16 domu 0 domo propriae possessionis D\'X 17 cybi D percipimus D1 21 illa quae) aliaq; D1 tenuetate F1 22 illius euanuit in V 23 cognommus. Explicit conlatio abbatia theodori de joece sanctorum VDWOX )