Conlationes Patrum (Collationibus)

omnes itaque quas diximus eum habuisse uirtutes quamuis uelut gemmae splendidissimae atque pretiosae sint,\' tamen si praeclaro illi atque praecipuo margarito, quod ille euangelicus negotiator inquirens uniuersis quae possidet uenditis conparare desiderat, conferantur, ita earum meritum reuilescit atque [*]( 20 cf. II Cor. 11, 29 26 cf. Mt 13, 46 ) [*]( 1 intellectu K pronantiantes OKZtc 4 potuerimus 0 5 arprimentis F 6 adfectum K: aff. rsll. 7 conpnniuntur B1 9 proficere F 14 subrietas Kx 15 in om. BF (non O) eiusque βν 17 potine quam uerborum magisterio βν relegio B1K1 19 profectio B1 21 egro B\' habundauerit BF quod 0 sit] est flc 23 est] siht 0 profic. Bl KlZ adfectum K: aff. rell. 26 praecipio Kl 28 ita in O eorum .KZlc ) [*]( XIII. CMI. I. ) [*]( 41 )

Quid ergo est unum quod illis tantis tamque innumeris bonis tam inconparabiliter praeponatur, ut spretis abiectisque omnibus solum debeat possideri ? nimirum illa pars optima, cuius magnificentiam ac perpetuitatem cum relicto susceptionis atque humanitatis officio Maria praelegisset, ita praedicatur a domino: Martha Martha, sollicita es et turbaris circa multa: paucis uero opus est aut etiam uno. Maria bonam partem elegit, quae non auferetur ab ea. una ergo est theoria, id est contemplatio dei, cuius merito omnia iustificationum merita, uniuersa uirtutum studia postponuntur. et illa quidem omnia, quae in apostolo Paulo fulsisse praediximus, non solum bona et utilia, uerum etiam magna atque praeclara sunt.

sed sicut uerbi gratia stagni metallum, quod alicuius utilitatis et gratiae putabatur, fit argenti contemplatione uilissimum et rursum auri conparatione meritum euanescit argenti, aurum quoque ipsum gemmarum conlatione contemnitur et ipsarum nihilominus quamuis insignium multitudo gemmarum unius margariti uincitur claritate, ita illa omnia merita sanctitatis quamuis non solum ad praesens bona et utilia sint, uerum etiam donum aeternitatis adquirant, tamen si diuinae contemplationis meritis conferantur, uilia atque ut ita dixerim uendibilia censebuntur. et ut hanc eandem conparationem etiam scripturarum confirmet auctoritas, nonne de uniuersis quae a deo creata sunt generaliter scriptura pronuntiat dicens: et ecce omnia quae fecitdeus, bona [*]( 8 Luc. 10, 41-42 27 Gen. 1, 31 (LXX) . ) [*]( 1 contempoitor K1Z 4 erpretiB BF1 5 obtima BO 0 magnificentia ac perpetuitate BF sosceptiones F1 7 hatnilitatis 0 corr. 9 plurima Z ant (live ut) eras. in F 11 ea. De theoria BFO (nota ex marg. inrepserat) ergo et sola est O* βν cui Οβν 12 omnium B 13 apostulo B 19 contemplatione 0 contempnitur Z 20 margariti uincitur claritate BFOr: margaritae candore snperatur ţJc 21 ad praesens non solum BFO 22 sunt 0 24 uendiuilia B\' 26 creatę F1 )

haec igitur quae in praesenti non solum bona simpliciter, uerum etiam cum additamento ualde bona pronuntiantur (sunt enim re uera in hoc mundo commorantibus nobis aut ad usum uitae aut ad corporis medicinam aut ad aliquam causam ignotae nobis utilitatis adcommoda uel certe in eo etiam ualde bona, quod faciunt nos inuisibilia dei a creatura mundi per ea quae facta sunt intellecta conspicere, sempiternam quoque uirtutem eius ac diuinitatem ex tanta tamque ordinata molitione fabricae mundialis et omnium quae in ea sunt subsistentia contemplari), haec tamen omnia nec boni nomen tenebunt, si futuro illi saeculo conparentur, ubi nulla bonorum inmutatio, nulla est uerae beatitudinis formidanda corruptio.

cuius mundi ita beatitudo describitur: erit lux lunae sicut lux solis, et lux solis septempliciter sicut lux septem dierum. magna igitur haec et praeclara intuitu atque mirifica si futuris ex fide promissionibus conferantur, continuo uanitas apparebunt dicente Dauid: omnia sicut uestimentum ueterescent. et sicut opertorium mutabis ea, et mutabuntur: tu autem idem ipse es, et anni tui non deficient. ergo quia nihil est per semet ipsum stabile, nihil inmutabile, nihil bonum nisi deitas sola, omnis uero creatura, ut beatitudinem aeternitatis uel inmutabilitatis obtineant, non hoc per suam naturam, sed per creatoris sui participationem et gratiam consequuntur, tenere meritum bonitatis creatori suo conlata non possunt.

Quodsi etiam manifestioribus adhuc testimoniis huius sententiae rationem uoluerimus adstruere, nonne cum multa pronuntiari bona in euangelio legerimus, et arborem bonam [*]( 1 Sir. 39, 16 (LXX) 7 Rom. 1, 20 15 Esai. 30, 26 19 Ps. 101, 27-28 ) [*]( 5 nobis ut Kl nobis ait Zx 6 adconmoda 0 9 conspicere et 0 11 omnia F 18 repromissionibus O2β c 20 oporturium B\' 23 omnes nero creaturae Οβν 26 consecnotar 0 consequentar (3 27 conlatae B\'(f), ) [*]( 41* )

cuius intuitu etiam ipsi apostoli, qui electionis merito bonitatem generis humani multis excesserant modis, mali esse dicuntur, domino ad eos ita loquente: si ergo uos, cum sitis mali, nostis bona dare filiis uestris, quanto magis pater uester qui in caelis est dabit bona petentibus se. denique sicut bonitas nostra supernae bonitatis intuitu in malitiam uertitur, ita etiam iustitia nostra diuinae conlata iustitiae panno menstruatae similis deputatur dicente Esaia propheta: sicut pannus menstruatae uniuersae iustitiae nostrae.

et ut aliquid adhuc euidentius inferamus, legis quoque ipsius praecepta uitalia, quae dicitur data per angelos in manu mediatoris, et de qua idem apostolus: itaque lex quidem sancta, et mandatum sanctum et iustum et bonum, si perfectioni euangelicae conferantur, minime bona diuino pronuntiantur oraculo. ait enim: et dedi eis praecepta non bona, et iustitias, in quibus non uiuent in eis. apostolus quoque ita noui lumine testamenti gloriam legis adfirmat obtundi, ut euangelici conparatione fulgoris nec glorificandam esse proclamet dicens: nam nec gloriosum est id quod [*]( 2 Mt. 7, 18 3 Mt. 12, 36 4 Mt 26, 21 7 Luc. 18, 19 10 Mt. 7, 11 16 Esai. 64, 6 19 G&L 3, 19 20 Rom. 7, 12 23 Bzech. 20, 25 (LXX) 27 II Cor. 3, 10 ) [*]( 1 theaaurum bonum nam et p 2 inquid BFOKlZ fructoB 0 3 bonos Zx bono] pono Kl 4 bone serue p 5 ait] est B 10 si] sic Kl cum 0 11 bona data dare B\'x 13 nostre Bl 16 esaya 0 prof. F 19 dicuntur β data BF: ordinata Οβν et Vulgata 20 quidem F et B s. I. m. 2: inquit (inquid K1) Οβν 26 ut eam Οβν glorificatam Οβν 27 pronuntiet βν : cf. cap. 6, 1)

quam conparatioDem etiam in parte contraria, id est in peccatorum meritis conpensandis scriptura conseruat, ut eos qui multo minus peccauerunt impiorum conlatione iustificet dicens: iustificata est Sodoma ex te, et iterum: quid enim peccauit soror tua Sodoma? et: iustificauit animam suam auersatrix Israhel, conparatione praeuaricatricis Iudae. ita igitur et uniuersarum merita uirtutum, quae superius conprehendi, cum per se bona atque pretiosa sint, tamen theoreticae claritatis conparatione fuscantur. multum etenim sanctos quamuis bonorum operum, terrenis tamen studiis occupatos a contemplatione sublimis illius boni retrahunt ac retardant.