Conlationes Patrum (Collationibus)

et in tantum omnes qui perennt contra dei pereunt uoluntatem, at nec ipsam mortem deus fecisse dicatur, ita scriptura testante: quia deus mortem non fecit, nec gaudet in perditione uinorum, et inde est quod plerumque, dum pro bonis contraria postulamus, uel tardius uel nequaquam nostra exauditur oratio, et rursus ea quae credimus esse contraria utiliter ut benignissimus medicus etiam inuitissimis dominus inferre dignatur ac nonnumquam perniciosas dispositiones nostras letalesque conatus ab effectu detestabili retardat ac reuocat, ac properantes ad mortem retrahit ad salutem et de inferni faucibus extrahit ignorantes.

Quam curam atque prouidentiam circa nos suam sub figura meretricis Hierusalem et perniciosa ad idolorum cultum alacritate tendentis per Osee prophetam sermo diuinus eleganter expressit. dioente namque ea: uadam post amatores meos, qui dant panes mihi, et aquas meas, lanam meam, et linum meum, oleum meum, et potum meum, respondet saluti eius, non uoluntati consulens diuina dignatio: ecce ego saepiam uias eius spinis, et saepiam eam maceria, et semitas suas non inueniet, et sequetur amatores suos, et non adprehendet: et quaeret eos, nec inueniet illos, et dicet: reuertar [*]( 1 Mt. 11, 28 5 Bom. 3, 23 6 Rom. 5, 12 9 Sap. 1, 18 21 Ot. 2, 5 25 l c. 6—7 ) [*]( 1 ad me om. T 5 Bit illa] stilla Π1 eat illa Π2 6 gloriam ΣΠΟ 8 uoluntate Σ 9 tectat Σ1 teetator Σ2 11 bonis] nobis Πc 13 credemus Σ 15 pernit. n affectu Σ 17 retrahit] trahit T 20 hosee̢ 0 propheta E profeta Π1 24 respondit ΣΥc 25 sepiam ΣΥΟ bis uiam IIv et Vulg. 26 macheria £ 0 27 adpraehendit Π1 28 dicit IIX )

ac rursum contumacias nostras atque contemptus, quibus eum ad salutares inuitantem recursus rebelli spiritu dedignamur, tali conparatione describit: et dixi, inquit: patrem uocabis me, et post me ingredi non cessabis. sed quomodo si contemnat mulier amatorem suum, sic contempsit me domus Israhel, ait dominus. satis congrue, quoniam Hierusalem adulteratae conparauerat a suo coniuge discedenti, amorem quoque ac perseuerantiam benignitatis suae uiro qui feminam deperit conparauit.

pietas enim ac dilectio dei quam eiroa humanam genus semper inpendit, eo quod nullis ita uincatur iniuriis, ut a cura nostrae salutis abscedat et quodammodo superata iniquitatibus nostris a principali suo proposito reuocetur, magis proprie exprimi alia conparatione non potuit quam exemplo uiri ardentissimo amore feminam diligentis, qui quanto magis neglegi se ac despici ab ea senserit, tanto uehementioris circa eam zeli ardore flammatur. adest igitur inseparabiliter nobis semper diuina protectio tantaque est erga creaturam suam pietas creatoris, ut non solum comitetur eam, sed etiam praecedat iugiter prouidentia, quam expertus propheta apertissime confitetur dicens: deus meus misericordia eius praeueniet me.

qui cum in nobis ortum quendam bonae nolotatis inspexerit, inluminat eam confestim atque confortat et incitat ad salutem, incrementum tribuens ei quam uel ipse plantauit uel nostro conatu uiderit emersisse. nam et [*]( 18 adest... 21 prouidentia] Prosp. 2, 8 28 qui cum ... 26 emersisse] Prosp. 2, 8 ) [*]( 4 Hierem. 3, 19-20 22 Pa. 58, 11 26 Esai. 65, 24 ) [*]( 2 nunc mihi eet II rursus Σv 8 contemtua I innitante Π 5 dixit Σ inquid 0 6 contempnat Π 7 contemsit ΣΟ israel 2 ιՐrł T 8 Hiernsalem] ιՐrł 2 (cf. adnot. ad XV, 1, 3) adulterae ΠΥΟv10 femina 0 17 neclegi I ac despici om. Πc 18 post flammatur habet T: VIIII 21 prof. Π 23 quemdam Π 26 emisisse 2 et om. ΠΥΟv ) [*]( 24* )

Ynde non facile humana ratione discernitur quemadmodum dominus petentibus tribuat, a quaerentibus inueniatur aperiatque pulsantibus, et rursus inueniatur a non quaerentibus se, palam adpareat inter illos qui eam non interrogabant, et tota die expandat manus suas ad populum non credentem sibi et contradicentem, resistentes ac longe positos uocet, inuitos adtrahat ad salutem, peccare cupientibus explendae copiam subtrahat uoluntatis, ad nequitiam properantibus benignus obsistat.

eai autem facile pateat, quomodo salutis summa nostro tribuatur arbitrio, de quo dicitur: si uolueritis, et audieritis me, quae bona sunt terrae manducabitis, et quomodo non uolentis neque currentis, sed miserentis sit dei? quid etum sit illud, quod deus reddet unicuique secundum opera eius, et: deus est qui operatur in nobis et uelle etperficere, pro bona uoluntate, et: hoc non ex uobis, sed dei donum est: non ex operibus, ut ne quis glorietur? quid sit etiam illud quod dicitur: adpropinquate domino, et adpropinquabit nobis, et quod alibi dicit: nemo uenit ad me nisi pater qui misit me adtraxerit [*]( 7 Vude non .........23 quis glorietur] Presp. 2, 4, 3, 1 ) [*]( 2 Essai. 30,19 8 cf. Mt 7,7 9 cf Romam. 10, 20—21. Essai. 65, 1—2 16 Essai 1,19 18 Rom. 9,16 20 Rom. 2,6. Pbil. 2. 13 22 Eph 2, 8—9 24 Iac. 4, 8 25 Ioh. 6, 44 ) [*]( 2 ego audiampost eis om.T 4 occasionem Σ2 5 perstruit Z affectus T 6 monstrat II 7 non distinguit T quemammodum X 8 quaer. ac T 9 rarsum O 11 eexpandit Z 13 ac trahat Υ 14 uoluptatisμ 19 mismerantis Π 21 nobis Σ: cf. c.12, 8. III, 15, 1 24 illut n adpropinquitate Σ225 uos Π2 )

tuis, et uias tuas dirige, et quid sit quod orantes dicimus: dirige in conspectu tuo uiam meam, et: perfice gressus meos in semitis tuis: ut non mOlleantur uestigia mea? quid sit quod iterum conmonemur: facite uobis cor nouum, et spiritum nouum, et quid sit illud quod repromittitur: dabo eis cor unum, et spiritum nouum tribuam in uisceribus eorum: et auferam cor lapideum de carne eorum, et dabo eis cor carneum: ut in praeceptis meis ambulent, et iudicia mea custodiant?

quid sit quod praecipit dominus dicens: laua a malitia cor tuum Hierusalem, ut salua fias, et quid sit quod id ipsum propheta a domino postulat dicens: cor mundum crea in me deus, et iterum: lauabis me, et super niuem dealbabor? quid sit quod ad nos dicitur: inluminate uobis lumen scientiae, et quid sit quod de deo dicitur: qui docet hominem scientiam, et: dominus inluminat caecos, uel certe quod orantes dicimus cum propheta: inlumina oculos meos ne umquam obdormiam in mortem, nisi quod in his omnibus et gratia dei et libertas nostri declaratur arbitrii, quia etiam suis interdum motibus homo ad uirtutum adpetitus possit extendi, semper uero a domino indigeat adiuuari?