Conlationes Patrum (Collationibus)

illud enim indibat humani arbitrii facultatem; hoc uero domini gratiam temtationum luctamina moderantis ostendit. in his igitur omnibus adprobatur iia semper diuinam gratiam arbitrium hominis incitare, ut illud non in omnibus taliter protegat ac defendat non [*]( 3 I Cor. 10, 12-13 16 Eph. 6, 12 21 I Cor. 10, 13 ) [*]( 1 poaait 2 acpossint Π1O 2 aequitatesTP laudabilis Π1 5 adpraehendat Π2Υ2 6 permittit, T temtari S (passim) super O\' 7 faciet T et] etiam T 8 dieet 0 9 reddet Π1O 12 adpraehendat Σ(?)Π2Υ2 15 aduersus ΥΟ cott. T quόtidię O 16 efesioe Π 18 princip. et potestates Π2O\' potestates et aduersus T 20 nequitia∗ JT 21 deus om. ΣΥ1 permittit T 22 super0 28 id om. II 24 humana Π humanam 0 26 post ostendit in T cap. 14 incipit ) [*]( 25* )

et ut incooparabili creatoris nostri clementiae mortale aliquid non pro aequalitate pietatis, sed ex aliqua indulgentiae similitudine conparemus: si nutrII pia atque sollicita diu paruulum sinu gestat, at quandoque ingredi doceat, et primum quidem eum reptare permittit, dein erectum ut alternis passibus innitatur dexterae suae uirtute sustentat, mox paululum derelictum si titubantem uiderit protinus adprehendit, nutantem suscipit, lapsum erigit et uel arcet a casu uel etiam decidere leuiter sinens eleuat post ruinam, cum autem eum ad pueritiam uel adulescentiae ac iuuentatia perduxerit robur, quaedam etiam pondera uel labores quibus non obprimatur sed exerceatur iniungit et cum aemulis decertare permittit: quanto magis caelestis ille omnium pater nouit quem sinu gratiae suae gestet, quem liberae uoluntatis arbitrio in conspectu suo exer-25 ceat ad uirtutem, et tamen adiuuat laborantem, exaudit uocantem, non relinquit quaerentem, eripit de periculo interdum etiam nescientem. [*]( 8 Iud. 3, 1—2 et 2, 22 ) [*]( 1 adnenum Πv 2 inimicus IP 4 adque 0 6 diuinae om. IITOv 7 adprobemus T hiesom 2 pro iesn naue T habet: lege diuina 8 inquid 0 10 et om. Π 12 aliquit Π(Σ) 18 pietatee Π1 14 pro ai in Π est rasura 1—2 litte- rarum sina parualam ΠΥΟv 15 gestet T 16 permittat T dehinc ΠΤΟv 17 sustentet at moz paulolum T 19 labeum ΣΠ eregit Π1 21 adulisc. n inuentutis Π2Υv iubentutis O 27 relinquid 0 )

Per quae euidenter ostenditur inscrutabilia esse iudicia dei et inuestigabiles uias eius, quibus ad salutem humanum adtrahit genus. quod etiam euangelicarum uocationum exemplis possumus adprobare. Andream namque ac Petrum ceterosque apostolos nibil de salutis suae remedio cogitantes spontanea gratiae suae dignatione praelegit: Zacchaeum ad conspectum se domini fideliter extendentem et exiguitatem staturae suae sycomori celsitudine subleuantem non solum suscipit, uerum etiam benedictione cohabitationis inlustrat: inuitum ac repugnantem adtrahit Paulum:

alium ita praecipit sibi inseparabiliter inhaerere, ut ei postulanti breuissimas pro sepultura patris non concedat indutias: Cornelio precibus et elemosynis iugiter insistenti uelut remunerationis uice uia salutis ostenditur eique angeli uisitatione praecipitur, ut accersiens Petrum uerba salutis ab eo quibus una cam omnibus suis saluaretur agnoscat. et ita multiformis illa sapientia dei salutem hominum multiplici atque inscrutabili pietate dispensat ac secundum capacitatem uniuscuiusque gratiam suae largitatis inpertit, ut ipsas quoque cnrationes non secundum uniformem maiestatis suae potentiam, sed secundum mensuram fidei, in qua unumquemque repperit uel sicut unicuique ipse partitus est, maluerit exercere.

credentem namque, quod ad emundationem leprae suae uoluntas Christi sola sufficeret, solo uoluntatis suae curauit adsensu dicens : uolo, mundare: alteri deprecanti ut adueniens per inpositionem manus suae defunctam SUam suscitaret, [*]( 1 Rom. 11, 33 4 cf. Mt. 4, 18 6 cf. Luc. 19, 2 sqq. 10 cf. Act. 9, 3 sqq. 11 cf. Mt. 8, 21 sq. 12 cf. Act. 10 25 Mt 8, 3 26 cf. Mt. 9, 18 ) [*]( 1 XVI 0 3 adtrahet Π1 euangelicoram E 6 cogitantis Π1 laccheum ΣΠ zaeheum T zaooeum 0 8 sicomori II sycomore (re in ras. m. 2) 0 celaitadinem Π1 9 benedictionem Π1 10 inni∗tum II 11 praecepit T inseperabiliter 2 12 indacias T cornilio Π1 13 aelemosinis Σ(O) 15 arcessiens ex arcersiens 0 16 et ita] etiam T 18 unicuiusque II\' 91 reppererit 0 23 aemalationem 2? 26 aeniens T )

aliis de tacte fimbriae eius sperantibus medicinam uibertim sanitatis dona largitus est: aliorum morbis medellam rogatus indolsit: aliis spontaneam praestitit medicinam: aliee hortatus est ut sperarent dicens: nis sanus fieri? aliis non sperautibus ultre ingessit auxilium: aliorum desideris, priusquam uoluntati eorum satisfaceret, explorauit dicens: quid uultis ut faciam uebis? alii ignoraati Wam, qua id quod concupierat obtineret, benignus ostendit si credideris, inquiens, uidebis gleriam dei:

inter alioe ita uirtntem curatioanum afinenter effudit, ut de eis euangelista conmemeret: et curanit omnes languidos eorum: inter alios naro inmensa illa beneficiorum Christi abyssus ita obturata eet, ntdkatar: et npn poterat inter illos Iesus facere uirtutee propter incrednlitatem illorum. et ita largitas dei eeeundum capacitatem humanae fidei etiam ipsa formatur, ut huic quidem dicat: secundum fidem tuam fiat tibi, illi uero: uade, et sicut eredidisti fiat tibi, alii autem: fiat tibi sicut uis, et rursum alteri: fides tua te saluum fecit. [*]( 3 Mt. 8,8 6 L c. 13 7 cf. Mt 9,90 10 Ioh. 5, 6 12 Mt. 20, 82 14 Ioh. 11, 40 16 Mt. 14, 14 19 Marc. 6, 5-6 22 Mt. 9, 29 23 Mt. 8, 18 24 Mt. 15,28. Marc. 10, 52. Luc. 18, 42 ) [*]( 1 quod Π1 3 uerbis Π1 perceptione 5 resoluto Σ 6 et om. Υ crededisti Π1 aliiis Σ tactus ΣΟ 8 medelam Π2 19 qua] per quam T 14 optin. ΣΥ eredediiip Π1 16 intpr alios] iterum alios Υ curationum uirtutem Υ 16 affluenter JI\'T effundit Π1 commemororet T 18 abissus 0 operata Σ obdurata Υ 19 iesus inter illos O 20 eorum TO 23 et om. 2* crededisti Π1 alii autem fiat tibi op. T 24 rursus Υ 25 saluam Υ(quod pertinet ad Mt. 9, 22) )

Nemo autem aestimet haec a nobis eb hoc fuisse prolata, ut nitamur adstruece summam salutis in nostrae fidei dicione consistere secundum quorundam profanam opiaionem, qui totum libero arbitrio deputantes gretiam dei dispeasari secundum meritum uniuscuiusque definiunt: eed absoluta plane pronuntiamus sententia etiam exuberare gratiam dei et transgredi humanae interdum infidelitatis angustias.

quod in illo euangelico regnlo faoiom fnisse reminiscimur, qui dum faciliuscredit aegrotantem filium suum posse curari quam mortuum suscitari, praesentiam domini festinus inplorat dicens: damine, descende prius quam moriatar filine meas. cuius infidelitatem lieat his sermonibus Chrietus arguerit: nisi signa et prodigia uideritis, non creditis, tamen non secundum infirmitatem fidei eius gratiam suae diuinitatis exercuit nec praesentia corporali, quemadmodum ille crediderat, letales febriam morbos, sed uerbo suae potestatis exclusit dicens: uade, filius tuus uiuit.

quam superabundantiam gratke etiam in illina paraljtici curatione dominum legimna affudisse, cum ei languoris sui tantum, quo corpus fuerat resolutum, remedia poacenti animae prius ingerit sespitatem dieans: constans este fili, dimittuntur tibi peccata tua. poat quod non oredentibna seribis posse eam remittera humana peeoata ad confundendam incradulitatem corum etiam membra eius paralyaeos ualitudine resoluta potestatis suae sermone restrinxit dicens: quid cogitatis mala in cordibus uestris? quid est facilius, dicere: [*]( 1 Nemo autem.... 5 definiant] Prosp. 17, 1 ) [*]( 11 lob. 4. 49 13 1. c. 48 17 1. a 60 21 Mt 9, 2 25 1. c. 4—6 ) [*](1 XVII O extimet O 3 quorũdam Υ4 dispensataris O 6 sanse T 7 interdum humanae Πc 13 credetis O 15 quemammodum E 16 uerbum Π1 nerbo sed T 17 superhab. Π2 18 paralatici Σ paralit. ΥΟ 19 langoris O 21 bospitatem Π1 filii 0 23 parmittere Π1 confundendum 0 24 paraliseos 0 ualetudine ΣΠ1 26 restinxit O)

similiter etiam in illo, qui triginta et octo annos iuxta natatoriae crepidinem frustra decumbens de aquae illius motu sperauerat medicinam, munificentiam uHroneae largitatis ostendit. nam cum uolens eum ad salutis remedia prouocare dixisset ei: uis sanus fieri? cumque ille de humani adiutorii inopia quereretur ac diceret: hominem non habeo ut cum turbata fuerit aqua mittat me in piscinam, incredulitati eius et ignorantiae ueniam tribuens pristinae eum sanitati non illa qua sperauerat uia, sed qua uoluit dominus miseratione restituit dicens: surge, tolle lectum tuum et uade in domum tuam.

et quid mirum si haec domini potestate gesta narrentur, cum similia etiam per seruos suos diuina gratia fuerit operata? ingredientibus namque templum Petro et Iohanne cum ille claudus ex utero matris, qui gressum penitus ignorabat, elemosynam postularet, illi non uilia aera quae poscebat infirmus, sed gressus officia largiuntur et paruiesimae stipis sperantem solacia insperatae salutis praemiis locupletant dicente Petro: argentum et aurum non est mihi: quod autem habeo, hoc tibi do: in nomine Iesu Christi Naza-, reni surge et ambula.