Commentaria in Porphyrium A Se Translatum

Sed meminit Porphyrina introductionem aese conscribere neque ultra quam institutionis modus est, formam tractatus egreditur, ait enim ‘se altiorum quaestionum nodis abstinere, [*](1 protulerunt FLR praetulerint N 2 substantiales] substantiae uel E 3 inesse post rebus C esse, del. in E 4 in om. C, s. l. Sm2 6 possint Hm1P 7 ante genera add. et LP 8 intellegit in mg. Cm2, post esse in ras. N 9 causae sunt FHL sunt om. R causa G 11 demonstrantibus EFGLPm1RS; cf. Boeth. ibid. c. VI p. 718 D de- monstratiuus syllogismus 12 postremis L in (s. l.) postremis Pm2 postremo EFGPm1RS resolutoriis L resolutarii F resoluturi RS resoluituri G resolutius ac E 13 dicemus EGLPm1RS 15 demon- stratione N 16 in om. FGPR, s. l. Hm2S 17 ualeant] m2 in EHLS ualent CEm1F (n del.) GHm1NP (n in ras.) RSm1 22 nec N 23 egre- ditur] CF (aegr-) HNPm1 aggreditur L egredi EGRS aggredi Pm2 altioribus FN nodis om. Cm1Sm1 modis FNRa.c., s. l. Cm2, in mg. Sm2)

simplices uero mediocri coniectura perstringere’, quae uero sint altiores quaestiones quas se differre promittit, ita proponit : Mox, inquit, de generibus ac speciebus illud quidem, siue subsistunt siue in solis nudisque intellectibus posita sunt siue subsistentia corporalia sunt an incor- poralia et utrum separata a sensibilibus an in sensi- bilibus posita et circa ea constantia, dicere recusabo, altissimum enim est huiusmodi negotium et maioris egens inquisitionis.

Altiores,. inquit, quaestiones praetereo, ne eis intempestiue lectoris animo ingestis initia eius priraitiasque perturbem, sed ne omnino faceret neglegentem, ut nihil praeterquam quod ipse dixisset, lector amplius putaret occultum, id ipsum cuius exequi quaestionem se differre promisit, addidit, ut de his minime obscure penitusque tractando nec le|ctori quicquam [*](p. 54) obscuritatis offunderet et tamen scientia roboratus quid quaeri iure posset agnosceret, sunt autem quaestiones quas sese reti- [*](3—9] Porph. p. 1, 9—14 (Boeth, p. 25, 10—14). 8 altissimum— negotium] Abaelardus, Epistolae, Opp. I p. 5 ed. Cousin.) [*](1 simpliciores L praestringere G perscribere CFN 2 sunt N 3 inquit om. Ω ac] et ΗΝΩ post quidem add. quod EG (del.) Sm2 quae m1 4 subsistant L nudisque] nudis purisqne Ω; Porph. p. 1, 10 έν μο'να'.ς ψιλοΐς έπινοίαϊς 5 substantia Em1 sunt ante corporalia Σ, post incorporalia Δ sint LRAm2, ras. ex sunt II 6 separat R a sensibilibus om. Gm1 (s. l. m2) Sm1 (cf. proxima), ras. ex ab insensi- bilibus \m2; om. Porph. p. 1,12 ab CEa.r.Am1Am1 an in sensibilibus posita et] FG (posita s. l. m2) LRΨ an in sensibilibus (a sensibilibus m2) et S an ipsis sensibilibus (posita om.) iuncta (in mg.) et (om. II) Γ, s. l. Πm2 et (cetera om.) CEHPm1hm1 (s. l. an et in sensi- bilibus posita m2) Am1 (in mg. an sensibilibus iuncta m2) Φ an (cet. om.) NPm2 Σ 7 consistentia CHFAm1 8 enim—negotium] FHLPQ (sed est enim A) Abaelard. negotium ante est CEGRS enim est negotium huius modo (sic) N; Porph. p. 1, 13 βαθύτατης οϊοης τής τοιοΰτης πραγματείας 10 ante eis add. in, sed del. E 11 primitiaque R per- turbent FN 12 neglegentiam Gm1P praeter (s. l.) quam C praeter id quam L 13 putasset C 14 exequi quaestionem] exeeutionem (uel eis-) EGHm1LRS 15 penitus Em1FG ne L 16 effunderet Ca.c.EGLNR infunderet Cp.c.FS; cf. p. 145, 14 17 possit C a.c. Fa.c. se N)

cere promittit, et perutiles et secretae et temptatae quidem a doctis uiris nec a pluribus dissolutae, quarum prima est huius- modi. omne quod intellegit animus aut id quod est in rerum natura constitutum, intellectu concipit et sibimet ratione de- scribit aut id quod non est, uacua sibi imaginatione depingit. ergo intellectus generis et ceterorum cuiusmodi sit quaeritur, utrumne ita intellegamus species et genera ut ea quae sunt et ex quibus uerum capimus intellectum, an nosmet ipsi nos ludimus, cum ea quae non sunt, animi nobis cassa cogitatione formamus, quod si esse quidem constiterit et ab his quae sunt, intellectum concipi dixerimus, tunc alia maior ac diffi- cilior quaestio dubitationem parit, cum discernendi atque intel- legendi generis ipsius naturam summa difficultas ostenditur, nam quoniam omne quod est, aut corporeum aut incorporeum esse necesse est, genus et species in aliquo horum esse opor- tebit. quale erit igitur id quod genus dicitur, utrumne cor- poreum an uero incorporeum? neque enim quid sit diligenter intenditur, nisi in quo horum poni debeat agnoscatur, sed neque cura haec soluta fuerit quaestio, omne excludetur ambi- guum. subest enim aliquid quod, si incorporalia esse genus ac species dicantur, obsideat intellegentiam atque detineat exsolui postulans, utrum circa corpora ipsa subsistant an et praeter corpora subsistentiae incorporales esse uideantur. duae quippe incorporeorum formae sunt, ut alia praeter corpora esse [*](1 promisit C 2 doctissimis P 4 statutum L discribit E 5 id s. l. C 8 capiamus C ipsi nos] ipsos FR ipsos** (-os ex i m2) S ipsi Hm1 nos s. l. m2 9 eludimus Hm2 cogitatione] imaginatione F 11 intellectu ras. ex -tu E ac] et R 12 parat FHm1PRS discer- nendae atque intellegendae.. naturae EFGHNRS 13 natura L osten- datur N 16 utrum FHm1NP 17 an] aut ex ut F uero om. N 19 excluditur Cm2GHp.c.LPRS 20 aliquid quod] alia quae (que N) FN aliud (ex aliquid] quod E esse post species FHL, om. N 21 ac] et H intellegentiam atque] animum intelligentiamqne F intellegen- tiamque N 22 ipsa corpora EFGHN et om. CFHLN (fort. recte), del. Pm2 23 subsistentia Ca.c.Gm2L substantiae Cp.c.FN (s. l. ł subsistentes) incorporalia Gm2L) possint et separata a corporibus in sua incorporalitate perdurent, ut deus, mens, anima, alia uero cum sint incorporea, tamen praeter corpora esse non possint, ut linea nel superficies uel numerus uel singulae qualitates, quas tametsi incorporeas esse pronuntiamus, quod tribus spatiis minime distendantur, tamen ita in corporibus sunt, ut ab his diuelli nequeant aut separari aut, si a corporibus separata sint, nullo modo permaneant, quas licet quaestiones arduum sit ipso interim Porphyrio renuente dissoluere, tamen adgrediar, ut nec anxium lectoris animum relinquam nec ipse in his quae praeter muneris sus- cepti seriem sunt, tempus operamque consumam, primum quidem pauca sub quaestionis ambiguitate proponam, post uero eundem dubitationis nodum absoluere atque explicare temptabo. Genera et species aut sunt atque subsistunt aut intellectu et sola cogitatione formantur, sed genera et species esse non possunt, hoc autem ex his intellegitur, omne enim quod commune est uno tempore pluribus, id unum esse non poterit; multorum enim est quod commune est, praesertim cum una eademque res in multis uno tempore tota sit. quantaecumque enim sunt species, in omnibus genus unum est, non quod de eo singulae species quasi partes aliquas carpant, sed singulae uno tempore totum genus habent, quo fit ut totum genus in pluribus singulis uno tempore positum unum esse non possit; neque enim fieri potest ut, cum in pluribus totum uno sit tempore, in semet ipso sit unum [*](1 a om. CS, s. l. Em2 corporalitate ELS 3 possunt ELNPR 4 tamenetsi Ca.c. (tam ras. ex tam) L tam si Em1 tamensi GRS 5 quod] eo quod L tamen om. G tam N 6 uti EGLPa.r.RS ante diuelli add. aut Hm1, del. m2 7 a om. ERS, s. l. Gm2 separatae ex -ta H 8 quaestiones licet FHLPN 9 rennuente Ca.r.Ga.c.LNS ut] ita ut R 13 dubietatis L exsoluere CF 14 atque] et EGLPRS 15 solo (s. l. Pm2) et FHNP 17 uno tempore pluribus] multorum uno tempore N 18 est (s. l. m2) enim G 19 tota sit] transit F 20 est unum Fm2H 21 non, s. l. quod S, ut non CHm1N 22 carpunt RS capiant F participant Nm1 habeant Hm2Lm2P 24 possunt F possint S enim om. FN. del. L 25 unoque Gm2 sit uno FHN tempore in mg. Gm2) numero, quod si ita est, unum quiddam genus esse non poterit, quo fit ut omnino nihil sit; omne enim quod est, idcirco est, quia unum est. et de specie idem conuenit dici, quodsi est quidem genus ac species, sed multiplex neque unum numero, non erit ultimum genus, sed habebit aliud super- positum genus, quod illam multiplicitatem unius sui nominis uocabulo includat, ut enim plura animalia, quoniam habent quiddam simile, eadem tamen non sunt, idcirco eorum genera perquiruntur, ita quoque quoniam genus, quod in pluribus est atque ideo multiplex, habet sui similitudinem, quod genus est, non est uero unum, quoniam in pluribus est, eius generis quoque genus aliud quaerendum est, cumque fuerit inuentum, eadem ratione quae superius dicta est, rursus genus tertium uestigatur. itaque in infinitum ratio procedat necesse est, cum nullus disciplinae terminus occurrat, quodsi unum quiddam numero genus est, commune multorum esse non poterit, una enim res si communis est, aut partibus communis est et non iam tota communis, sed partes eius propriae singulorum, aut in usus habentium etiam per tempora transit, ut sit commune [*](p. 55) ut seruus communis uel equus, aut uno ] tempore omnibus commune fit, non tamen ut eorum quibus commune est, sub- stantiam constituat, ut est theatrum uel spectaculum aliquod, quod spectantibus omnibus commune est. genus uero secundum nullum horum modum commune esse speciebus potest; nara [*](1 numero] in numero NR quoddam FS quodque N quidem R 5 ad ultimum s. l. maximum E super se (se s. l. G) positum GR 6 sui] LP edd. ui cett. (post nominis F) hominis R 7 uocabulo] HLP edd., om. cett. concludat H concludit Lm1 includat m2 includit R 12 requirendum F perquirendum N 13 ratio Hm1N tertium genus CL 14 nestigabitur FH nestigabit N 15 quodsi] quod NR quiddam] quoddem (sic) R 17 si communis] sic omnis F quae com- munis CN si om. R post post, communis est add. ut puteus et (uel H) fons CHNP (del. m2), in mg. E, s. l. Lm2 18 proprie CFLNR post singulorum add. sunt HP, s. l. Lm2, post sunt s. l. ut puteus et fons Pm2 19 habent G etiam om. FNP iam LS 21 sit NP (ras. ex fit) est R) ita commune esse debet, ut et totum sit in singulis et uno tempore et eorum quorum commune est, constituere ualeat et formare substantiam, quocirca si neque unum est, quoniam commune est, neque multa, quoniam eius quoque multitudinis genus aliud inquirendum est, uidebitur genus omnino non esse, idemque de ceteris intellegendum est. quodsi tantum intel- lectibus genera et species ceteraque capiuntur, cum omnis intellectus aut ex re fiat subiecta, ut sese res habet aut ut sese res non habet nam ex nullo subiecto fieri intellectus non potest —, si generis et speciei ceterorumque intellectus ex re subiecta ueniat, ita ut sese res ipsa habet quae intel- legitur, iam non tantum in intellectu posita sunt, sed in rerum etiam ueritate consistunt, et rursus quaerendum est quae sit eorum natura, quod superior quaestio uestigabat. quodsi ex re quidem generis ceterorumque sumitur intellectus neque ita ut sese res habet quae intellectui subiecta est, uanum necesse est esse intellectum qui ex re quidem sumitur, non tamen ita ut sese res habet; id est enim falsum quod aliter atque res est intellegitur, sic igitur, quoniam genus ac species nec sunt nec cum intelleguntur, uerus eorum est intellectus, non est ambiguum quin omnis haec sit deponenda de his quinque pro- positis disputandi cura, quandoquidem neque de ea re quae sit [*](1 sit] s. l. Lm1? brm, om. cett. 2 post tempore add. sit Np, s. l. Em2 3 conformare N substantias FHNP ante si add. et Hm1, del. m2 ad quoniam s. l. quod Hm2 4 multiplex m2 in CEGP,Lm1 8 habeat N aut—habet in mg. Gm2 ut s. l. Lm2Sm2 9 habeat N, post add. nanus est intellectus (Intellectus otn. brm) qui de nullo subiecto capitur in mg. Lm2, s. l. Rm1? brm intellectus post potest C 11 ipsa res HLN 12 pr. in om. ENR, s. l. F 13 etiam om. CL 14 uestigabit Lm2 inuestigabat F 17 esse post intellectum F, post uanniu N, om. R 18 enim falsum est CKNP est om. H, er. L enim om. R 19 si CNPS, m1 in GHL, nec R igitur—intelleguntur om. R quoniam om. CN ac] et S neque FHN quae Sm1 20 neque FH cum om. GLPS s. l. add. E, sed del. uerus] nec uerus GLR earum HN est eorum CL non] neque N 22 fit Lm2) neque de ea de qua uerum aliquid intellegi proferriue possit, inquiritur.

Haec quidem est ad praesens de propositis quaestio; quam nos Alexandro consentientes hac ratiocinatione soluemus. non enim necesse esse dicimus omnem intellectum qui ex subiecto quidem fit, non tamen ut sese ipsum subiectum habet, falsum et uacuum uideri. in his enim solis falsa opinio ac non potius intellegentia est quae per compositionem fiunt. si enim quis componat atque coniungat intellectu id quod natura iungi non patitur, illud falsum esse nullus ignorat, ut si quis equum atque hominem iungat imaginatione atque effigiet Cen- taurum. quodsi hoc per diuisionem et per abstractionem fiat, non quidem ita res sese habet, ut intellectus est, intellectus tamen ille minime falsus est; sunt enim plura quae in aliis esse suum habent, ex quibus aut omnino separari non possunt aut, si separata fuerint, nulla ratione subsistunt. atque ut hoc nobis in peruagato exemplo manifestum sit, linea in corpore quidem est aliquid et id quod est, corpori debet, hoc est esse suum per corpus retinet, quod docetur ita : si enim separata sit a corpore, non subsistit; quis enim umquam sensu ullo separatam a corpore lineam cepit? sed animus cum confusas res permixtasque in se a sensibus cepit, eas propria ui et [*](4 Alexandro] testimonia Simplicii in Categ. Aristot. p. 50a, 45 ss., Dexippi p. 50b 15—31 (= p. 45, 12—28 Busse), Dauidis p. 51b, 10 ss. (Brandis) adfert Prantl, Gesch. d. Logik im Abendlande I 623 n. 24.) [*](6 sit CEFH (ex fit) NPR ante ut add. ita FN, s. l. Gm2Pm2 habeat FHm1NP 7 post uideri add. ut si quis dicat lineam esse cum longitudine sine latitudine non est omnino falsum F 8 compositionem] conjunctionem EGLPRS, recte? 9 quisquam HP quisque N ponat H intellectu] in intellectu F id om. N 10 patiatur NR 11 pr. atque] aut N efficiet L (c ex g m2) efficiat CF effigiat Sa.c. 12 haec E ad abstractionera s. l. ł (??)positionem Lm2 ł abscisionem Pm2 fit R 13 ita post res C, om. R 14 ille] ipse R 16 ut s. l. Cm2, del. Lm2, post hoc F 17 ad peruagato s. l. ł uulgato Pm2 18 hoc om. F est om. ELS, s. l. Gm2, et F 19 ante docetur add. et CHNP, in mg. Lm2 20 a om. ERS, s. l. Gm2 21 anima Em1Gm1Pm2Sm1 22 post permixtasque add. corporibus brm capit C eas in mg. Hm2)

cogitatione distinguit, omnes enim huiusmodi res incorporeas in corporibus esse suum habentes sensus cum ipsis nobis corporibus tradit, at nero animus, cui potestas est et disiuncta componere et composita resoluere, quae a sensibus confusa et corporibus coniuncta traduntur, ita distinguit, ut incorpoream naturam per se ac sine corporibus in quibus est concreta, specnletur et uideat. diuersae enim proprietates sunt incorpo- reorum corporibus permixtorum, etsi separentur a corpore, genera ergo et species ceteraque uel in incorporeis rebus uel in his quae sunt corporea, reperiuntur. et si ea in rebus incor- poreis inuenit animus, habet ilico incorporeum generis intel- lectum, si uero corporalium rerum genera speciesque perspexerit, aufert, ut solet, a corporibus incorporeorum naturam et solam puramque ut in se ipsa forma est contuetur, ita haec cum accipit animus permixta corporibus, incorporalia diuidens spe- culatur atque considerat, nemo ergo dicat falso nos lineam cogitare, quoniam ita eam mente capimus quasi praeter corpora sit, cum praeter corpora esse non possit, non enim omnis qui ex subiectis rebus capitur intellectus aliter quam sese ipsae res habent, falsas esse putandus est, sed, ut superius dictum [*](20 superius] p. 164, 8.) [*](2 corpore EGLRS 3 at nero om. C animi (om. cui) R et om. GRS, s. l. Lm2 post disiuncta add. ut equum et hominem quae iungi non patitur natura, post composita add. ut corpus et lineam et (sic) disiungi natura non patitur R 4 a s.l. m2 in EGLS 5 ante incorpoream add. in FLNS 7 et] ut S sunt proprietates CLR, add. ut equum et cetera R 8 ante corporibus add. et C etiamsi R et, s. l. si Cm2F separarentur F (ra s. l.) R separantur Lm1N 9 ergo om. FN, del. Lm2, uero H, s. l. Lm2 corporeis Cm1GHLPa.c.R 10 incorporeis] corporeis Cm1 11 animus inuenit FHNP post ilico add. ibi F, s. l. Gm2, add. quo E, sed del. 12 incorporalium Em1 speciesque] et species esse F prospexerit HR 14 ante haec add. et H (del. m2) N, s. l. Cm2 animus cum accipit F 15 accepit Pm1S animus accipit C post incorporalia add. ea CHm2LPN diuisa Gm2 16 desiderat Em1Ga.c. falso ante dicat F falsam CGm1Lm1 (post nosl NRS 17 capiamus Cm2N 19 sese om. F ipsae om. H, s. l. Em2, ipsa F) est, ille quidem qui hoc in compositione facit falsus est, ut cum [*](p. 56) hominem atque equum | iungens putat esse Centaurum, qui uero id in diuisionibus et abstractionibus assumptionibusque ab his rebus in quibus sunt efficit, non modo falsus non est, uerura etiam solus id quod in proprietate uerum est inuenire potest. sunt igitur huiusmodi res in corporalibus atque in sensibilibus, intelleguntur autem praeter sensibilia, ut eorum natura per- spici et proprietas ualeat comprehendi, quocirca cum genera et species cogitantur, tunc ex singulis in quibus sunt eorum similitudo colligitur ut ex singulis hominibus inter se dissi- milibus humanitatis similitudo, quae similitudo cogitata animo ueraciterque perspecta fit species; quarum specierum rursus diuersarum similitudo considerata, quae nisi in ipsis speciebus aut in earum indiuiduis esse non potest, efficit genus, itaque haec sunt quidem in singularibus, cogitantur uero uniuersalia nihilque aliud species esse putanda est nisi cogitatio collecta ex indiuiduorum dissimilium numero substantiali similitudine, genus uero cogitatio collecta ex specierum similitudine, sed haec similitudo cum in singularibus est, fit sensibilis, cum in uniuersalibus, fit intellegibilis, eodemque modo cum sensibilis est, in singularibus permanet, cum intellegitur, fit uniuersalis. subsistunt ergo circa sensibilia, intelleguntur autem praeter corpora, neque enim interclusum est ut duae res eodem in subiecto sint ratione diuersae, ut linea curua atque caua, quae [*](1 cõpositionem GHR facit post hoc H 2 quia Gm1R quod Sm2 3 id om. N, s. l. Em2H, post diuisionibus F assumptionibus Em1Gm1P atque assumptionibus CL 5 post solus add. intellectus F, scil, intellectas s. l. Lm2 6 corporibus FHN post sensibilibus add. rebus CHLNP 8 ante genera add. et CFS; et species et genera R 11 post pr. simili- tudo add. colligitur N, scil, colligitur s. l. Hm2Sm2 cognita Cm1F cognita uel cogitata N 12 ueraciter Lm2N perfecta Em1NP sit FN 13 in om. C 14 earum] Pp.c. (corr. m1?) eorum cett. 17 substantiarum R 18 collecta cogitatio Cm1LP 22 autem] tamen R 23 eadem Em1Gm1Ha.c. eidem Gm2Lm1 fin eodem m2) PR e*dem (sic) S in ante subiecto s. l., post eodem er. uid. C, om. EGLPRS 24 sint om. L concaua Cm2N cauata Lm1) res cum diuersis definitionibus terminentur diuersusque earum intellectus sit, semper tamen in eodem subiecto reperiuntur; eadem enim linea caua, eadem curua est. ita quoque generibus et speciebus, id est singularitati et uniuersalitati, unum quidem subiectum est, sed alio modo uniuersale est, cum cogitatur, alio singulare, cum sentitur in rebus his in quibus esse suum habet. His igitur terminatis omnis, ut arbitror, quaestio dissoluta est. ipsa enim genera et species subsistunt quidem alio modo, intelleguntur uero alio, et sunt incorporalia, sed sensibilibus iuncta subsistunt in sensibilibus, intelleguntur uero ut per semet ipsa subsistentia ac non in aliis esse suum habentia, sed Plato genera et species ceteraque non modo intellegi uniuersalia, uerum etiam esse atque praeter corpora subsistere putat, Aristoteles uero intellegi quidem incorporalia atque uniuersalia, sed subsistere in sensibilibus putat; quorum diiudicare sententias aptum esse non duxi, altioris enim est philosophiae, idcirco uero studiosius Aristotelis sententiam executi sumus, non quod eam maxime probaremus, sed quod hic liber ad Praedicamenta conscriptus est, quorum Aristoteles est auctor.

Illud uero quemadmodum de his ac de propo- sitis probabiliter antiqui tractauerunt et horum ma- xime Peripatetici, tibi nunc temptabo monstrare.

Praetermissis his quaestionibus quas altiores esse praedixit, [*](21—23] Porph. p. 1, 14—16 (Boeth. p. 25, 14—16).) [*](1 earum] HPp.c.(corr. m1?) eorum cett. 3 enim om. LP quippe P, s. l. Lm2 concaua Cm2N eadcmque FLRS 6 post singulare add. est R, s. l. Sm2 9 post, alio] alio modo LR 10 post uero s. l. praeter corpora Pm2 11 subsistentia in ras. E substantia GSm1 13 ante esse s. l. ea E praeter s. l. Cm2 15 ante sensibilibus add. ipsis G 16 dixi Lp.c.Sa.c. 17 uero s. l. Cm2 20 auctor est CLP est om. G 21 ante lemma ISTORIA add. S, sic (uel HIST-) ante omnia paene lemmata uero] autem Σ post, de om. E 22 pro- babiliter] λογιχώτίρον Porph. p. 1, 15 tractauerint Cp c.GHXm1 23 monstrare (demonstrare N) temptabo FLN 24 ante Praetermissis add. EXPOSITIO S, sic paene ubique ante explicat, lemmatum Missis Sm1)

exoptat mediocrem introductorii operis tractatum, sed ne haec ipsa sibi harum quaestionum omissio uitio daretur, apposuit quemadmodum de propositis tractaturus est, ex quorumque hoc opus auctoritate subnixus adgrediatur, ante denuntiat, cum mediocritatem quidem tractatus promittit detracta obscuri- tatis difficultate, animum lectoris inuitat, ut uero adquiescat ac sileat ad id quod dicturus est, Peripateticorum auctoritate confirmat, atque ideo ait de his, id est de generibus et spe- ciebus, de quibus superiores intulerat quaestiones, ac de pro- positis, id est de differentiis, propriis atque accidentibus, sese probabiliter disputaturum, probabiliter autem ait ‘ueri similiter’, quod Graeci λογικώς uel Ινδόξως dicunt, saepe enim et apud Aristotelem λογικώς ‘ueri similiter’ ac ‘probabi- liter’ dictum inuenimus et apud Boethum et apud Alexan- drum. Porphyrius quoque ipse in multis hac significatione hoc usus est uerbo, quod nos scilicet in translatione, quod ait λογικώς, ita interpretari ut ‘rationabiliter’ diceremus omisimus, longe enim melior ac uerior significatio ea uisa est, ut pro- babiliter sese dicere promitteret, id est non praeter opini- onem ingredientium atque lectorum, quod introductionis est proprium, nam cum ab imperitorum hominum mentibus doc- trinae secretum altioris abhorreat, talis esse introductio debet, [*](p. 57) ut praeter opinionem ingredijentium non sit. atque ideo melius [*](1 haec om. S 2 harum que LS horumque Gm1 quaestionum] insti- tutionum Gm1Lm1RS omissi Em1 omisso Lm1Sm1 amissio F 3 est s. l. Em2, esset Gm1 ex] et FHN, s. l. (om. ex) Em2 quo- rum FHN 4 subnisus EGm1Sm1 aggreditur EGLPRS 8 et] ac R 10 de] R, om. cett. 11 post ait add. id est C 12 λογιχώς uel ένδόξως] edd., ante λογιχώς add. uel CGLPR; ΛΟΓΙΚΟΟ uel ΛΩΓΙ- ΚΩΟ uel alia sim. codd.; ΕΝΔΩΧΟΝ C, sim. Η endoΧΩΟ E ΕΝΑΟΓΩΟ S, alia uarie cett. 13 et om. GR est S λογιχώς] S, in cett. eadem fere quae 12 14 Boethum] b boetum p boethon Em2GNS (recte?) boeton CEm1PR boethion F bethon H boetoton Lm1 boeten m2 Boethum (-tium m)rm 16 uerbo usus est CEGLRS 17 λογιχώς] item ut 13, λογικώτερον edd. 19 se L *mitteret, s. l. pro Cm2 23 ingredientium opinionem C non ante praeter CEG (corr. m2) L atque ideo] ergo Gm1 (atque ita m2) LPm1RS melius probabiliter quam om. R, s. l. Gm2Sm2) probabiliter quam rationabiliter, ut nobis uidetur, inter- pretati sumus, antiquos autem ait de eisdem disputasse rebus, sed <se< eorum illum maxime tractatum insequi quem Peri- patetici Aristotele duce reliquerint, ut tota disputatio ad Praedicamenta conneniat.

[*](2 eisdem] E (eis in ras.) hisdem cett. disputasse post rebus C, ante de eisdem L, disputare N 3 se post illum add. brm, post sed Brandt sequi CEm2HN 4 reliquerint] Gm1HPp.r. relinquerint FSm1P a.r. relinquerent. R a. r.Sm2 reliquerunt CEGmSLNRp.r. EXPLICIT (CΟΜ- MENTARIORV add. C, COMENTORVM add. F, COMTV PLOLOGI, sic, add. S) LIB. I. INCIPIT (LIB. add. F) II.(INCIPIT. om. R) CEFGPRS (uariis cum scripturis compendiisque), subscriptio deest in HLN)

Quaeri in expositionum principiis solet, cur unum quodque ceteris in disputationis ordine praeponatur, uelut nunc in genere dubitari potest, cur genus speciei, differentiae, pro- prio accidentique praetulerit; de eo enim primitus tractat, respondebimus itaque iure factum uideri; omne enim quod uniuersale est, intra semet ipsum cetera concludit, ipsum uero non clauditur, maioris itaque meriti est ac principalis naturae quod ita cetera cohercet, ut ipsum naturae magnitudine nequeat ab aliis contineri, genus igitur et species intra se positas habet et earum differentias propriaque, nihilo minus etiam accidentia, atque ita de genere inchoandum fuit, quod cetera naturae suae magnitudine cohercet et continet, praeterea illa semper priora putanda sunt quae si auferat quis, cetera perimuntur, illa posteriora quibus positis ea quae ceterorum substantiam perficiunt, consequuntur, ut in genere et ceteris, nam si animal auferas, quod est hominis genus, homo quoque, quod species est, et rationale, quod differentia, et risibile, quod proprium, et grammaticum, quod accidens, non manebit et [*](2 ante Quaeri codd. et p exhibent idem lemma (sine inscript.) quod p. 171,10 habent, om. brm expositione CGm1L expositionis S prin- cipii CGm1L 3 dispositionis N 5 praetulerat C tractat in ras., s. l. scil, conamur Em2 tractare Em1Sm1 6 respondemus F 8 clu- ditur (i ex e m2) S naturae] naturae suae F 10 igitur] itaque C et om. CN 11 etiam minus HS 12 etiam om. R etiam et C ita] idcirco CE (in ras.) HLm2NP ideo F inchoandum fuit] erat incho- andum FHNP 13 ante cetera add. et L natura suae magnitudinis FHN coerceat et contineat Lm2 14 priora] propria LS aufert Ca.c. 19 ante proprium add. est P, s. l. Lm2 post gram- maticum add. esse FHP, s. l. Em2 post accidens add. est FP, ante N)

interemptum genus cuncta consumit, si uero hominem esse constituas uel grammaticum uel rationale uel risibile, animal quoque esse necesse est. siue enim homo est, animal est, siue rationale, siue risibile, siue grammaticum, ab animalis substantia non recedit, sublato igitur genere et cetera con- sumuntur, positis ceteris sequitur genus; prior est igitur natura generis, posterior ceterorum, iure est igitur in dispu- tatione praepositura.

Sed quoniam generis nomen multa significat hoc - est enim quod ait : Videtur autem neque genus neque spe- cies simpliciter dici; ubi enim non est simplex dictio, illic multiplex significatio est —, prius huius nominis significationes discernit ac separat, ut de qua significatione generis tractaturus est, sub oculis ponat, sed cum neque genus neque species neque differentia nec proprium nec accidens significatione simplici sint, cur de his tantum duobus, genere inquam ac specie, dixit non simpliciter dici, cum proprium, differentia atque accidens ipsa quoque sint significatione multiplici? dicen- dum est quoniam longitudinem uitans tantum speciem nomi- nauit eamque idcirco, ne solum genus significationis esse multi- plicis putaretur, enumerat autem primam quidem generis signi- ficationem hoc modo;

Genus enim dicitur et aliquorum quodammodo se habentium ad unum aliquid et ad seinuicem collectio, [*](10 s.] Porph. p. 1, 18 (Boeth. p. 26, 1). 23—p. 172. 5] Porph. p. 1, 18—23 (Boeth. p. 26, 1—8).) [*](1 esse om. P 2 post grammaticum add. esse FHP, s. l. Em2 3 esse post est Gm2L, om. EGmIRS, post esse add. constituas EP, s. l. Lm2 alt. est] sit FHNP 5 et om. FHNR consummantur S 9 enim est L 10 ante Videtur add. INCIPIT Δ DE GENERE ΓΔΛΠ2Φ Incipit diffinicio generis Ψ m. post., om. cett. autem om. HN 12 est significatio C 13 tractatus R 14 est] sit P oculos HN neque genus om. C 15 pr. nec FHP neque proprium neque N 16 simplicia G(a add. m1 uel 2) LSm2 ac] et C 17 non] nec G 18 atque om. C 19 est om. G 20 solem Gm1 21 quidem om. C 24 ad] et ad S aliquod ENPIIS aliquem in ras. Cm2, fort. aliquid m1)

secundum quam significationem Romanorum dicitur genus ab unius scilicet habitudine, dico autem Romuli, et multitudinis habentium aliquo modo ad inuicem eam quae ab illo est cognationem secundum diuisio- nem ab aliis generibus dictae.|

[*](p. 58) Una, inquit, generis significatio est quae in multitudinem uenit a quolibet uno principium trahens, ad quem scilicet ita illa multitudo coniuncta est, ut ad se inuicem per eiusdem unius principium copulata sit, ut cum Romanorum dicitur genus; multitudo enim Romanorum ab uno Romulo uocabulum trahens et ipsi Romulo et ad se inuicem quasi quadam nominis hereditate coniuncta est. eadem enim quae a Romulo societas descendit, Romanos inter se omnes uno generis nomine deuin- cit et colligat, uidetur autem secuisse hanc generis signifi- cationem in duas partes, cum copulatiuam coniunctionem admiscuit dicens; genus dicitur et aliquorum quodam- modo se habentium ad unum aliquid et ad se inuicem collectio, tamquam et illud genus dicatur ad unum se aliquo modo habere et hoc rursus genus dicatur, quod ad se inuicem unius generis significatione coniuncti sint. hoc uero minime; eadem enim a quolibet uno propagata societas et ad illum qui princeps est generis, totam multitudinem refert et ipsam [*](1 significationem] diffinitionem Φ romanura Cm1G 2 scilicet om. Porph. p. 1, 20 3 ante inuicem add. se L (s. l. m2) brm Busse; cf. p. 173, 12 4 eam quae] eamque CR 5 dictae] Hm1Lm2R\m2W dictam cett.; cf. p. 173, 14 et Porph. p. 1, 23 (τού πλήθοος_) κεκλιμένοι» 7 uno om. FGRS, s. l. Em2, unum H; cf. 21 ad quem s. l. ał quod Lm2 8 est coniuncta F 9 dicitur—Romanorum in mg. E, s. l. Gm2, uerba multitudo enim Romanorum del. Lm2 11 post trahens add. sit E (del.) G (del. m2), s. l. Lm2 12 ea E (ras. ex eadem) FHN ab CEH 14 colligit CFPm2RS alligat L 16 genus om. H, s. l. N dicitur] edd., om. H dici cett. (s. l. N) 17 ad] et ad S aliquod N 18 collectionem FH aliquo modo om. EGRS 19 rursus post genus C rursum S dicatur—generis om. GRSm1 dicatur unius generis s. l. m2 20 coniunctiua EGR coniuncta Sm2 sint] NS sunt CFHLP, om. EGR post minime add. est LPm2 22 refert—multitudinem om. EGSm1, s. l. m2 (sed praefert))

inter se multitudinem uno generis nomine conectit et continet. quocirca non est putandus diuisionem fecisse, sed omne quic- quid in hac generis significatione intellegendum fuit, aperuisse. ordo autem uerborum ita sese habet — qui est hyperbaton intellegendus —: ‘genus enim dicitur et aliquorum ad unum se aliquo modo habentium collectio et ad se inuicem aliquo modo habentium’ — rursus ‘collectio’ subaudienda; est enim zeugma —, cuius significationis adiecit exemplum : secundum quam significationem Romanorum dicitur genus ab unius scilicet habitudine, dico autem Romuli, et multitudinis rursus habitudine habentium aliquo modo ad inuicem cognationem, eam scilicet quae ab illo est, id est Romulo, secundum diuisionem ab aliis generibus dictae, scilicet multitudinis. haec enim multitudo aliquo modo ad unum et ad se inuicem habens genus dicta est, ut ab aliis discerneretur, ut Romanorum genus ab Atheniensium ceterorumque separatur, ut sit integer uerborum ordo : ‘genus enim dicitur et aliquorum collectio ad unum se quodammodo habentium et ad se inuicem, secundum quam significationem Romanorum dicitur genus ab unius scilicet habitudine, dico autem Romuli, et multitudinis secundum diuisionem ab aliis generibus dictae, habentium scilicet hominum aliquo modo ad inuicem eam quae ab illo est, id est Romulo, cognatio- [*](1 nomine] EGLRS uinculo CFHN nomine uel uinculo P 4 se FHNP qui om. ER, s. l. Gm2Sm2 6 pr. sese L 7 ante collectio s. l. et (ut uid.) C subaudiendo N, post sub. add. est LR, ante s. l. Pm2 8 zeuma EFGHPS 14 dictam EGm1Lm1PSm2 haec enim multitudo om. ERS, s. l. Gm2 aliquo modo om. FP, ante add. et C, post add. se P (del. m1?), s. l. Gm2H 15 post unum s. l. aliquid Gm2 post habens add. cognationem Pm2 edd. 17 separetur Fa.c.N separaretur CFp.c.HLm1 sit] sic H (sit post uerborum,) P (sit post ordo,) sic sit F; integer sit C; ordo uerborum, post repet. sit N 18 collectio om. E 20 ab] ad F habitudinem F, post repetit uerba post. aliquo— exemplum (6—8) G 22 dictam CEGm1Lm1Sm2 post habentium add. se Lm2P 23 id est om. S, in quo post cognationem locus p. 172, 4—13 secundum—deuincit et collegit (sic) repetitus (5 dicta est, 12 ea script.)) nem.’ Atque haec hactenus; nunc de secunda generis signi- ficatione dicendum est.

Dicitur autem et aliter rursus genus, quod est unius cuiusque generationis principium uel ab eo qui genuit uel a loco in quo quis genitus est. sic enim Orestem quidem dicimus a Tantalo habere genus, Hyllum autem ab Hercule, et rursus Pindarum qui- dem Thebanum esse genere, Platonem uero Athenien- sem; etenim patria principium est unius cuiusque generationis, quemadmodum et pater. haec autem uide- tur promptissima esse significatio; Romani enim sunt qui ex genere descendunt Romuli, et Cecropidae, qui a Cecrope, et horum proximi.

Quattuor omnino sunt principia quae unum quodque prin- cipaliter efficiunt. est enim una causa quae effectiua dicitur, uelut pater filii, est alia quae materialis, uelut lapides domus, tertia forma, uelut hominis rationabilitas, quarta, quam ob rem, uelut pugnae uictoria. duae uero sunt quae per accidens unius [*](3—13] Porph. p. 1, 23—2, 7 (Boeth. p. 26, 8—16).) [*](4 generationis om. A, in ras. C quae Gm1llm1 5 a loco] ab eo loco CEGLRS; Porph. p. 2, 1 άπ6 τού τόποα sic ex si Cm2 enim in ras. Cm2 6 oresthē C oresten LNΣΝΑΣΦ horestem FHT dicemus S genus habere F 7 Hyllum] Gm1 yllum m2 illum (ad quod s. l. tan- talum Am2) cett. autem om. G 8 ante Thebanum add. dicimus 2 9 principium] Porph. p. 2,4 αρχή τις; cf. infra p. 178, 17 10 et] ΝΨ (er. uid.) brm, s. l. Δ, om. cett. Busse; Porph. p. 2, 5 καί om. codd. quidam (habet M); cf. p. 176, 1 11 esse om. H sunt om. EFG- ΗΝSΑΑΣ, s. l. Lm2, in mg. Um2 dicuntur edd.; Porph. p. 2, 6 λέγονται; cf. p. 176, 7 12 cecropides Σ 13 a Cecrope] cecropis Ea.c. (a cecropis p.c.) G (cae- m1 ci- m2) R ex genere descendunt cecropis LSΑΑΣ, s. l. Em2 (om. cecropis), fort. ex p. 176, 8; Porph. Κεκροπίδαι ol άπό Κέκροπος eorum HLA, in ras. 2 14 efficiunt principaliter H 16 filii] et filius Em1FGLPRS post materialis add. dicitur FPR 17 ante forma add. a R, s. l. Sm2, ras. in E uelut* (i er.) C quam] NS, om. R, quae cett., fort. recte ob rem s. l. Rm2 18 pugnae uictoria] N pugna uictoriae cett. duo CNP accidentes Ea.c.GHm1 (in mg. ał accidentialiter m2) Lm1RSm2 accidentis m1)

cuiusque dicuntur esse principia, locus scilicet ac tempus. quoniam enim omne quod nascitur uel fit, in loco ac tempore est, quicquid loco uel tempore natum factumue fuerit, eum locum uel id tempus accidenter dicitur habere principium. horum omnium in hac secunda generis significatione duo quae- dam ex alterutris assumit, quae ad significationem generis uidebuntur accommoda, ex his quidem quae principalia sunt, effectiuum, | ex his uero quae accidentia, locum. ait enim ‘genus [*](p. 59) dicitur et a quo quis genitus est’, quod est effectiua princi- palium causa, ‘et in quo quis loco est procreatus’, quae est accidens causa principii. itaque haec secunda significatio duo continet, eum a quo quis procreatus est, et locum in quo quis editus, ut exempla quoque demonstrant. Orestem enim dicimus a Tantalo genus ducere; Tantalus quippe Pelopem, Pelops Atreum, Atreus Agamemnonem, Agamemnon genuit Orestem. itaque a procreatione genus hoc dictum est. at uero Pindarum dicimus esse Thebanum, scilicet quoniam Thebis editus tale generis nomen accepit. sed quoniam diuersum est illud, a quo quis procreatus est, locusque in quo quis editus, uidetur diuersa esse generis significatio procreantis et loci, quam in secunda scilicet parte enumerans unam fecit. sed ne uideretur duplex, per similitudinem coniunxit dicens : etenim patria principium est unius cuiusque generationis, [*](2 uel in ras. E et C 3 quicquid ex quo quid Cm2, ante add. et F, post add. enim L 4 accidentaliter CLN accidentialiter EGPSm2; cf. indicem Meiseri 5 ex alterutris duo quaedam FP 6 consumit S sunt Cm1H sumit Cm2, s. l. N generis significationem H 7 uidebantur LPRS uideantur EG accommodata R post quidem add. causis codd., om. unus F, del. Hm2 8 ante effectiuum add. sumit H accidentalia N 9 dici CFNP et om. C, s. l. Lm2 quisque CGRS 10 loco procreatus est L procreatus est loco N quod GKS 13 editus] editus est FHNP post quoque add. ipsa FHP, s. l. Lm2 oresten LN, item 16 14 pelopen E 15 agamemnonen EG (-men) 17 quoniam] quia FHN ante Thebis s. l. a Hm2? 18 editus] editus est CL accipit C est om. G 19 pr. quisque R editus] editus est NP (est s. l. m2) 22 post uideretur add. tamen EP, s. l. Lm2 adiunxit FN 23 patria s. l. Cm2, in mg. F generati Em1 generis RSm1) quemadmodum et pater. sed quoniam in significationibus euenit fere, ut sit aliquid quod intellectui significatae rei pro- pinquius esse uideatur, quoniam duas generis apposuit signi- ficationes, multitudinis scilicet et procreantis, cui generis nomen conuenientius aptetur, iudicat atque discernit dicens hanc esse promptissimam generis significationem quae a procreante deducta sit; hi enim maxime Cecropidae sunt qui a Cecrope descendunt, hi Romani, qui a Romulo. quae cum ita sint, confundi rursus generis significationes uidentur. si enim hi sunt maxime Romani qui a Romulo originem trahunt, et haec significatio illa est quae a procreante deducitur, ubi est reliqua, quam primam quoque enumerauit, quae est ‘mul- titudinis ad unum et ad se inuicem quodammodo se habentium collectio’? sed acutius intuentibus plurimae admodum diffe- rentiae sunt. aliud est enim a quolibet primo procreante genus ducere, aliud unum genus esse plurimorum. illud enim et per rectam sanguinis lineam fieri potest et non in multa diffundi, ut si per unicos familia descendat, huic enim aptabitur secunda illa generis significatio, quae a procreante deducitur; prima uero illa non nisi in multitudine consistit. illud quoque est, quod prima procreationis principium non requirit, sed, ut ipse ait, sufficit aliquo modo se habere ad id unde huiusmodi generis principium sumitur, secunda uero significatio nullam uim nisi procreante sortitur. item in illa primae significationis multitudine huius secundae particularitas continetur, ut in [*](2 fere] saepe C (ante euenit) LNPm2S intellectu G signi- ficandae FRSm2 propinquis F propinquus Gm1PR propinquum N 3 quoniamque Em2HLm2P, post quoniam add. qui Sm1, del. m2 4 generi EGH (s er.) 6 esse om. G 7 ducta R cecropides R 8 Cecrope] cecropede FR (-ide) post Romulo add. descendunt N 9 significationes generis C 11 ducitur Lm1 15 est s. l. F, post enim CL enim om. N aliquolibet (om. a) G 16 deducere CLm1 et om. N 18 si s. l. Lm2, del. Sm2 per—descendat] puer unicus familiam distendat Cm1FHN aptatur N 21 est] est intellegendum C primae Hm2 24 <a> procreante Engelbrecht prima EGHLm1RS) Romanorum genere Scipiadarum genus; nam cum sint Romani, Scipiadae sunt. quoniam enim ad Romulum et ad ceteros Romanos secundum Romuli habitudinem iuncti sunt, Romani sunt, Scipiadae uero dicuntur ad secundam generis significa- tionem, quia eorum familiae Scipio et sanguinis principium fuit.

Et prius quidem appellatum est genus unius cuius- que generationis principium, dehinc etiam multitudo eorum qui sunt ab uno principio, ut a Romulo; namque diuidentes et ab aliis separantes dicebamus omnem illam collectionem esse Romanorum genus.

Sensus facilis et expeditus, si tamen ambiguitas una sol- uatur. cum enim prius multitudinis significationem retulerit ad generis nomen, post autem ad procreationis initium, nunc contrario modo illam prius a se enumeratam significationem dicere uidetur quae est procreationis, illam uero posteriorem quae est multitudinis; quod contrarium uideri potest, si quis ad ordinem superius digestae disputationis aspexerit. sed hic non de se loquitur, sed de humani consuetudine sermonis, in quo prius eam significationem generis fuisse dicit quae a procreante sit tracta, accedente uero aetate loquendi usu nomen generis etiam ad multitudinem habentem se quodam- modo ad aliquem fuisse translatum, hoc uero idcirco, quoniam [*](7—11] Porph. p. 2, 7—10 (Boeth. p. 26, 16—19).) [*](1 nam] natura CFL 2 scipiades HNP ante pr. ad add. et FHNP, s. l. Em2Lm2 post, ad om. L 4 scipiades N 5 quia] quod E et om. NP, s. l. Cm2 8 generationis in ras. Cm2 generis PR 9 nam- que (sic etiam B Bussii)] om. ΛΦ, add. Hm2\m2 nam 2 quam edd. Busse; Porph. p. 2, 8 το πλήθ-ος—δ 10 post aliis add. generibus F, s. l. Lm2 11 collationem Λ collectionem post esse HP; romanorum esse collectionem F 12 post facilis s. l. est Lm2Pm2 facile (om. et) FN expeditur FNPa.c. 13 retulerat F retulit R 14 post, ad om. FHNR, s. l. Sm2 post nunc s. l. autem Lm2 15 prius] posterius CLm2NP numeratam N 16 post uidetur add. priorem CGLNP 18 perspexerit C 21 loquendique CN et (s. l. m1?) loquendi H 23 ante hoc s. l. dicit Lm1?, post idcirco in mg. dixit Pm2)

superius dixerat : haec enim uidetur promptissima esse significatio, ut ab hac, id est secunda, quam promptissimam significationem esse dixit, illa quoque nuncupata uideretur, quae est multitudinis. prius enim genus inter homines appel- latum est quod quis a generante deduceret, post autem factum est, ut per loquendi usum etiam multitudinis ad aliquem [*](p. 60) quodammo|do se habentis genus diceretur propter diuisionem scilicet gentium, ut esset inter eas nominis societatisque discretio.

His igitur expletis uenit ad tertium genus quod inter philosophos tractatur cuiusque ad dialecticam facultatem multus usus est. horum quippe generum historia magis uel poesis tractat exordium, tertium uero genus apud philosophos con- sideratur. de quo hoc modo loquitur :

Aliter autem rursus genus dicitur cui supponitur species, ad horum fortasse similitudinem dictum. et- enim principium quoddam est huiusmodi genus earum quae sub ipso sunt specierum, uidetur etiam multi- tudinem continere omnem quae sub eo est.

Duplicem significationem generis supra posuit, nunc tertiam monstrare contendit, hanc autem ad superiorum similitudinem [*](1 superius] p. 174, 10. 14—18] Porph. p. 2, 10—13 (Boeth. p. 26, 19—23).) [*](1 enim] autem p. 174, 10 2 secundum GR a (s. l.) secunda E 5 quis Cm2 prius m1 7 duceretur Cm1 diuisiones EFHLm2NP 8 esset] est (s. l.) et E has FH 9 expeditis N ad om. F 10 cuius CF multus post usus Lm1R, multum G 11 poesi Cm1 13 hoc] 2 litt. er. C 14 genus ante rursus Λ, post dicitur Φ cui—genus (16) om. N, quod indicatur uoce usque addita (dicitur usque earum); sic (saepe etiam usque ad) paene constanter in N aliisque codd. ubi mediae lemmatum partes omissae sunt 15 ab.. similitudine GL\m2\Z 16 eorum Am2A earum—specierum] Porph. p. 2, 12 τών δφ’ lauto 17 ipso om. hm1 se m2Lp.c.\HA> sunt add. Gm2\m2 uideturque brm Busse; Porph. xai SoxeT xai etiam] enim F autem Δ 18 omnem] 2 (hm1ßm1) omnium CEGLPRShm2Um2 earum FHN, s. l. post omnium Lm2 sub eo est] PAm1AUm1ST est Φ sub eo (ipso F\m2 se Lm2) sunt (est E, s. l. G) specierum EFGHLNPp.c. (sunt eo sub a.c.) RS\m2Um2 sunt sub eo specierum C; cf. Porph. p. 2,12 s. 19 pro- posuit edd. 20 superiorem FLm1Pm1)

dictam esse arbitratur. superius autem dictae significationes sunt una quidem, cum nomen generis quadam principii anti- quitate ad se iunctam multitudinem contineret, alia uero, cum genus ab uno quoque procreante duceretur, quod eorum quae procreantur principium est. cum igitur sint superius duae generis propositae significationes, tertium nunc addit de quo inter philosophos sermo est, illud scilicet cui sup- ponitur species, quod idcirco genus uocatum esse sub opinionis credit ambiguo, quoniam habet aliquam similitudinem supe- riorum. nam sicut illud genus quod ad multitudinem dicitur, uno suo nomine multitudinem claudit, ita etiam genus plurimas species cohercet et continet. item ut genus illud quod secun- dum procreationem dicitur, principium quoddam est eorum quae ab ipso procreantur, ita genus speciebus suis est prin- cipium. ergo quoniam utrisque est simile, idcirco nomen quoque generis etiam in hac significatione a superioribus mutuatum esse ueri simile est.

Tripliciter igitur cum genus dicatur, de tertio apud philosophos sermo est; quod etiam describentes adsi- [*](18—p. 180, 3] Porph. p. 2, 14—17 (Boeth. p. 26, 24—27, 2).) [*](1 dictam esse arbitratur] ut dictum est GRS autem om. C, s. l. Lm2, del. Pm2 dictae] duae Lm1, ante sunt s. l. dictae m2, duae ex dictae H (ras.) Sm2, ante dictae s. l. Pm2, ante sunt edd., post R 2 quidem om. C cum in mg. Cm2 quae m1N quadam om. EFG quandam H qua RSm1 antiquitatem H 3 ad se iunctam] CLm2 ad se et adiunctam HN ad se iniunctam Sm1 ab uno quoque iniunctam R adiunctam cett.; cf. p. 177, 2 continet Cm1 (corr. in mg. m2) Nm2 aliam G 4 deduceretur E 5 qui P 6 tertiam et qua F 7 post scilicet add. genus F, s. l. Sm2 8 ante opinionis add. suae N, post CHLP, s. l. Em1?, in mg. Sm2 se m1 9 creditur Ca.r.FR 10 a multitudine Ep.c.FHN 11 suo] sub C (nomine sub uno) FHNPm2, ex suo EL ita in mg. Cm2, s. l. Nm2 13 est] esse EGLm2RS 14 post suis add. constat FHN, post genus s. l. Em2 est] CLm1P esse cett. 15 idcirco] id C nomen post generis FHNP, post quoque L 16 in hac etiam FHN hanc significationem CP 18 cum genus—sit (p. 180, 2) om. N dicitur SAm1/AS 19 etiam] etiam et R)

gnauerunt genus esse dicentes quod de pluribus et differentibus specie in eo quod quid sit praedicatur, ut animal.

Iure tertium genus philosophi ad disputationem sumunt; hoc enim solum est quod substantiam monstrat, cetera uero aut unde quid existat aut quemadmodum a ceteris hominibus in unam quasi populi formam diuidatur ostendunt. nam illud quod multitudinem continet genus, illius multitudinis quam continet substantiam non demonstrat, sed tantum uno nomine collectionem populi facit, ut ab alterius generis populo segre- getur. item illud quod secundum procreationem dictum est, non rei procreatae substantiam monstrat, sed tantum quod eius fuerit procreationis initium. at uero genus id cui sup- ponitur species, ad speciem accommodatum speciei substantiam informat. et quia inter philosophos haec maxima est quaestio, quid unum quodque sit — tunc enim unum quodque scire uidemur, quando quid sit agnoscimus —, idcirco reiectis ceteris de hoc genere quam maxime apud philosophos sermo est, quod etiam describentes adsignauerunt ea descrip- tione quam subter annexuit. diligenter uero ait describentes, non definientes; definitio enim fit ex genere, genus autem aliud genus habere non poterit. idque obscurius est quam ut primo aditu dictum pateat. fieri autem potest ut res quae [*](1 esse ante genus Pm1, post dicentes Σ et om. F 2 differentiis R quid] iterum quod P praedicetur Γ 3 ut animal om. ΑΣ 5 est solum enim CN enim est solum FP 6 existit E (it in ras.) GLPS existet Sm1 extitit HN <multitudo> a Brandt 7 una... forma EGRS diuidantur G ostendit EGLPm1S 8 multitudinis] multi- tudinem G 12 procreantis Nm1 13 atque G 14 ad speciem om. N ad differentiam Cm2FLm1Pm2 edd. 15 quaestio est FHN 16 unum om. EGRS enim] etenim FN quodque unum G 17 uidemur] debemus E (in ras.) GPm1RS, post uidemur add. uel debemus Hm1 del. m2 post reiectis add. quia non demonstrant substantiam L temptatis temporum Sm1, del. m2 19 post quod add. genus EPm1, del. m2 20 ait ex aut Em1 addit m2NP addidit F 21 ex] de H 23 dictum om. FH dictu GLS autem] enim FNP)

alii genus sit, alii generi supponatur, non quasi genus, sed tamquam species sub alio collocata. unde non in eo quod genus est, supponi alicui potest, sed cum supponitur, ilico species fit. quae cum ita sint, ostenditur genus ipsum in eo quod genus est, genus habere non posse. si igitur uoluisset genus definitione concludere, nullo modo potuisset; genus enim aliud quod ei posset praeponere, non haberet, atque idcirco descriptionem ait esse factam, non definitionem. descriptio uero est, ut in priore uolumine dictum est, ex proprietatibus infor- matio quaedam rei et tamquam coloribus quibusdam depictio, cum enim plu|ra in unum conuenerint, ita ut omnia simul rei [*](p. 61) cui applicantur aequentur, nisi ex genere uel differentiis haec collectio fiat, descriptio nuncupatur. est igitur descriptio generis haec : genus est quod de pluribus et differen- tibus specie in eo quod quid sit praedicatur. tria haec requiruntur in genere, ut de pluribus praedicetur, ut de specie differentibus, ut in eo quod quid sit. de qua re quoniam ipse posterius latius disputat, nos breuiter huius rei intellegentiam significemus exemplo. sit enim nobis in forma generis animal. id de aliquibus sine dubio praedicatur, homine scilicet, equo, boue et ceteris. sed haec plura sunt. animal igitur de pluribus praedicatur, homo uero, equus atque bos talia sunt, ut a se discrepent, nec qualibet mediocri re, sed tota specie, id est tota forma suae substantiae. de quibus dicitur animal; homo enim et equus et bos animalia nuncupantur. praedicatur ergo animal de pluribus specie differentibus. sed quonam modo fit [*](9 in priore uolumine] cf. p. 42, 8—43, 6 potius quam p. 153, 10 ss.; cf. Proleg. adn. 7.) [*](1 genere G post supponatur add. sed cum (alii add. P) subponi- tur (uel sup-) CFHN, s. l. Pm2 non—potest (3) del. E 2 col- locatur CFHNPm2 non] enim EF 7 ei (eius HN) aliud quod HNPm1RS possit EGS 9 priori LN ex om. GHS, s. l. Em2Lm2 11 plurima L plura post unum C 16 post. ut om. FG 18 late E (in ras.) FHP, ecte? 19 exemplo] hoc modo CLP 20 prae- dicetur CEGPm1RS ante equo add. et FHLN, er. P 21 boue] et boue L et er. uid. C 22 a] ad Lm1S 23 mediocri re] medio- critate H 24 forma tota E (del. tota) G 26 fit om. G) haec praedicatio? non enim quicquid interrogaueris, mox ani- mal respondetur : non enim si quantus sit homo interrogaueris, ‘animal’ respondebitur, ut opinor; hoc enim ad quantitatem pertinet, non ad substantiam. item si ‘qualis’ interroges, ne huic quidem responsio conuenit animalis, ceterisque omnibus inter- rogationibus hanc animalis responsionem ineptam atque inu- tilem semper esse reperies, nisi ei tantum apta est quae quid sit interroget. interrogantibus enim nobis quid sit homo, quid sit equus, quid sit bos, ‘animalia’ respondebitur. ita nomen animalis ad interrogationem ‘quid sit’ de homine, equo atque boue ac de ceteris praedicatur, unde fit ut animal praedicetur de pluribus specie differentibus in eo quod quid sit. et quo- niam generis haec definitio est, animal hominis, equi, bouis genus esse necesse est. omne autem genus aliud est quod in semet ipso atque in re intellegitur, aliud quod alterius prae- dicatione. sua enim proprietas ipsum esse constituit, ad alte- rum relatio genus facit, ut ipsum animal, si eius substantiam quaeras, dicam substantiam esse animatam atque sensibilem. haec igitur definitio rem monstrat per se sicut est, non tam- quam referatur ad aliud. at uero cum dicimus animal genus esse, non, ut arbitror, tunc de re ipsa hoc dicimus, sed de ea relatione qua potest animal ad ceterorum quae sibi subiecta [*](2 non] num FHN rogaueris Cm1GS 3 ante animal add. mox F respondetur F ut] non FHN 4 post qualis add. sit FHNP, s. l. Em2, s. l. homo sit Lm2 interroges] Em1Lm1P roges cett. nec CG haec CSm2 id m1 hic FN 5 interrogantibus EG 6 ineptam] CFHNPp.c.Lm2 idiotam E (s. l. i. inertem m2) GLm1 (s. l. inpro- priam m1?) Pa.c.S Hilgard idiotam uel ineptam R idiotae Engelbrecht 7 nisi] ni C 8 interrogat Em2HN enim] autem F post. quid] quidque R 9 sit om. E animal C item EGLm1PRS 11 ac] et R 13 ante bouis add. atque FHNP 14 genus autem C 15 ante alterius add. ad CEm2HN praedicationem Em1PSm1 edd., post add. refertur Pm2 edd. 18 dicas Lm2 21 esse om. EGRS, s. l. Lm2 re om. EGR, s. l. Sm2 post hoc add. nomen C, s. l. Em2Pm2, ante FHNS de del. L, s. l. Pm2 22 relatione in ras. E ratione GLPm1R) sunt praedicationem referri. itaque character est quidam ac forma generis in eo quod referri praedicatione ad eas res potest, quae cum sint plures et specie differentes, in earum tamen substantia praedicatur.

Huius autem definitionis rationem per exempla subiecit dicens :

Eorum enim quae praedicantur, alia quidem de uno dicuntur solo, sicut indiuidua ut Socrates et hic et hoc, alia uero de pluribus, quemadmodum genera et species et differentiae et propria et accidentia com- muniter, sed non proprie alicui. est autem genus qui- dem ut animal, species uero ut homo, differentia autem ut rationale, proprium ut risibile, accidens ut album, nigrum, sedere.

Omnium quae praedicantur quolibet modo, facit Porphyrius diuisionem idcirco, ut ab reliquis omnibus praedicationem generis seiungat ac separet, hoc modo. omnium, inquit, quae praedicantur, alia de singularitate, alia de pluralitate dicuntur. [*](7—14] Porph. p. 2, 17—22 (Boeth. p. 27, 2—7).) [*](1 post itaque add. ut P, s. l. Lm2 est om. R, post generis F quiddam Ea.r.G quidem CNPm1 2 praedicatione post res C 3 eo- rum CGNS, m1 in ELP 4 tantum E substantiam NR, -a ex -a CS; cf. p. 187, 11. 18 5 autem om. C, in mg. Lm2 8 indiuiduum C indibus (s. l. indiuidua Em2) diabus (a, ex e E) EG ut Socrates— hoc om. CLNP,—risibile (13) om. E (in mg. sicut socrates et hic et hoc) GH ut] sicut Em2 (in mg.) RSΑΣ et hic et hec et hoc F 9 uero om. CFLNPR autem Σ quemadmodum—risibile (13) om. CL (sed uerba est autem 11—sedere 14 exhibet p. 184, 14) NP ut genera, om. reliqua usque accidens (13) F 10 differentia Sm1 m1 pro- prium Γ 11 sed] et ΛΣ proprie] L (p. 184, 14) RΨ propria ΓΑΑΠ (ras. ex -ae) 2 (a in ras.) Φ (post alicui); Porph. p. 2, 20 ιδίως est— risibile om. R est—sedere (14) om. S 12 uero s. l. Δm2Φm2 13 ante accidens add. ut CL ut] id est CLm2P uel E et R; Porph. 2,22 otov 14 ante nigrum add. et R 16 a LPS 17 post separet add. et (F) id facit FHN, s. l. Em2 18 pr. alia] alia quidem FHN alia de singularitate om. G, s. l. Em2, post pluralitate CLm1 post. alia] alia uero FHNS dicuntur] praedicantur post singularitate FHN)

de singularitate uero, inquit, praedicantur quaecumque unum quodlibet habent subiectum de quo dici possint, ut ea quibus singula subiecta sunt indiuidua, ut Socrates, Plato, ut hoc album quod in hac proposita niue est, ut hoc scamnum in quo nunc sedemus, non omne scamnum – hoc enim uniuersale est —, sed hoc quod nunc suppositum est, nec album quod in niue est — uniuersale est enim album et nix —, sed hoc album quod in hac niue nunc esse conspicitur; hoc enim non potest de quolibet alio albo praedicari quod in hac niue est, quia ad singularitatem deductum est atque ad indiuiduam formam constrictum est indiuidui participatione. alia uero sunt quae de pluribus praedicantur, ut genera, species, differentiae et propria et accidentia communiter, [*](p. 62) sed non proprie alicui. | genera quidem de pluribus praedi- cantur speciebus suis, species uero de pluribus praedicantur indiuiduis; homo enim, quod est animalis species, plures sub se homines habet de quibus appellari possit. item equus, qui sub animali est loco speciei, plurimos habet indiuiduos equos de quibus praedicetur. differentia uero ipsa quoque de pluri- bus speciebus dici potest, ut rationale de homine ac de deo corporibusque caelestibus, quae, sicut Platoni placet, animata sunt et ratione uigentia. proprium item etsi de una specie praedicatur, de multis tamen indiuiduis dicitur, quae sub conuenienti specie collocantur, ut risibile de Platone, Socrate et ceteris indiuiduis quae homini supponuntur. accidens etiam [*](1 uero om. FHN 2 possunt CLm1 3 ante Plato add. ut FH, s. l. Lm2 et N edd. 4 quod] ut F ut] et N 6 sed] sed et F 7 niui Gm2Sm1 enim est FL 8 niui Sm1, item 9 9 hac] alia EFGR (a.c.ut uid. ac p.c.) Sm1 10 post, ad om. GHLR, s. l. Em2Nm2, in FSm2 14 propriae FGa.c.Sm1 propria CHLN post alicui uerba lemmatis p. 183, 11—14 est autem—sedere add. L 15 plurimis FN 16 post indiuiduis add. suis CFHP 17 qui] quod FHN 19 praedicatur FHN 20 potest dici E 21 quae om. R, s. l. Sm2 q. er. N 22 item] autem Lm2P specie om. C 23 tamen ante de H 25 post indiuiduis add. dicitur CLP, s. l. Hm2 hominibus EG homini* (b.? er.) L supponantur Em1GS supponuntur ante homini C) de multis dicitur; album enim et nigrum de multis omnino dici potest quae a se genere specieque seiuncta sunt. sedere etiam de multis dicitur; homo enim sedet, simia sedet, aues quoque, quorum species longe diuersae sunt. accidens autem quoniam communiter accidens esse potest et proprie alicui, idcirco determinauit dicens et accidentia communiter, sed non proprie alicui. quae enim proprie alicui accidunt, indi- uidua fiunt et de uno tantum ualentia praedicari, ea quae communiter accipiuntur, de pluribus dici queunt. ut enim de niue dictum est, illud album quod in hac subiecta niue est, non est communiter accidens, sed proprie huic niui quae oculis ostensionique subiecta est. itaque ex eo quod commu- niter praedicari poterat — de multis enim album dici potest, ut albus homo, albus equus, alba nix —, factum est, ut de una tantum niue praedicari illud album possit cuius partici- patione ipsum quoque factum est singulare. omnino autem omnia genera uel species uel differentiae uel propria uel acci- dentia, si per semet ipsa speculemur in eo quod genera uel species uel differentiae uel propria uel accidentia sunt, mani- festum est quoniam de pluribus praedicantur. at si ea in his speculemur in quibus sunt, ut secundum subiecta eorum formam et substantiam metiamur, euenit ut ex pluralitate praedicationis ad singularitatem uideantur adduci. animal enim, [*](3 enim om. C et (s. l. m2) enim L sedit CN simia] post sedet FH et simia R aues] auis N set et aues F sedet auis H 4 quo- que om. FN, uero L quarum Lm1 post sunt s. l. sedent Pm2 scil, sedent Sm2 5 ante communiter add. et FHN, s. l. Em2Pm2 7 propria HN pr. alicui om. GLR quae s. l. Sm2 cum E (s. l. m2)FH enim proprie s. l. Em2Sm2 propria N accidunt ali- cui E 8 ea quae] et quae E ea quidem quae N eademque cum P et cum F cum H 9 queunt om. Em1G, s. l. Sm2 possunt E m2 Pm1 (potest m2) R 10 niui Sm1 niue est subiecta HL niui Sm1 nunc G 12 ostensione GRS ita* (q. er.) C ita quoque Sm2, ad itaque s. l. quoque Hm2 15 niui GSm1 17 differentias CE (s in er. e?) GL 20 quoniam] quod G 21 ut] et FN subiectam CEGH a.r.Lm1PSm2 22 substantiamque (om. et) FHNP metiantur E mentiamur Ca.r.Sa.c. eueniet HN pluritate Gm1P) quod genus est, de pluribus praedicatur, sed cum hoc animal in Socrate consideramus — Socrates enim animal est —, ipsum animal fit indiuiduum, quoniam Socrates est indiuiduus ac singularis. item homo de pluribus quidem hominibus praedi- catur, sed si illam humanitatem quae in Socrate est indiuiduo consideremus, fit indiuidua, quoniam Socrates ipse indiuiduus est ac singularis. item differentia ut rationale de pluribus dici potest, sed in Socrate indiuidua est. risibile etiam cum de pluribus hominibus praedicetur, in Socrate fit unicum. communiter quoque accidens, ut album, cum de pluribus dici possit, in uno quoque singulari perspectum indiuiduum est. Fieri autem potuit commodior diuisio hoc modo. eorum quae dicuntur, alia quidem ad singularitatem praedicantur, alia ad pluralitatem, eorum uero quae de pluribus praedicantur, alia secundum substantiam praedicantur, alia secundum acci- dens. eorum quae secundum substantiam praedicantur, alia in eo quod quid sit dicuntur, alia in eo quod quale sit, in eo quod quid sit quidem, genus ac species, in eo quod quale sit, differentia. item eorum quae in eo quod quid sit praedi- cantur, alia de speciebus praedicantur pluribus, alia minime; de speciebus pluribus praedicantur genera, de nullis uero species. eorum autem quae secundum accidens praedicantur, alia quidem sunt quae de pluribus praedicantur, ut accidentia, [*](1 plurimis R 5 si s. l. Lm2Sm2 quae et est om. F est— indiuidua in mg. Cm2 7 est post singularis E 9 hominibus om. FN praedicatur CEGL (ante hominibus) Pm1RS dici possit N in Socrate om. ER unica Em1GS unicam Lm1 unita R 10 cum s. l. Em2Sm2 11 possit dici E singulari] singulari corpore CFHN perspectum] CE (in ras.) FH, m2 in LPS perspecta Lm1 a.c. (perfecta m1p.c.)R perfectam Pm1Sm1 profecto (alt. o in ras.) N profecto perfecta G in- diuidua EGLm1RS 12 ante eorum add. ut GRS, del. EL 13 dicun- tur] praedicantur Pm2 praedicantur] dicuntur L (ex dicantur m2) P 14 plurimis R praedicantur] dicuntur N 17 pr. quod—differentia (19) in ras. Em2 post, in eo—differentia (19) om. GR 19 iterum FN 20 pluribus (plurimis H) praedicantur FHN 21 post speciebus add. quidem FHNP pluribus om. GRS, s. l. Lm2, post praedicantur Em1Fm1 23 post pluribus add. speciebus CFHN, s. l. Em2) alia quae de uno tantum, ut propria. Posset autem fieri etiam huiusmodi diuisio. eorum quae praedicantur, alia de singulis praedicantur, alia de pluribus. eorum quae de plu- ribus, alia in eo quod quid sit, alia in eo quod quale sit praedicantur. eorum quae in eo quod quid sit, alia de diffe- rentibus specie dicuntur, ut genera, alia minime, ut species, eorum autem quae in eo quod quale sit de pluribus prae- dicantur, alia quidem de differentibus specie praedicantur, ut differentiae et accidentia, alia de una tantum specie, ut propria. eorum uero quae de differentibus specie in eo quod quale sit praedicantur, alia quidem in substantia praedicantur, ut diffe- rentiae, alia in communiter euenientibus, ut accidentia. et per hanc diuisionem quinque harum rerum definitiones colligi possunt hoc modo. genus est quod | de pluribus specie differen- [*](p. 63) tibus in eo quod quid sit praedicatur. species est quod de pluribus minime specie differentibus in eo quod quid sit praedicatur. differentia est quod de pluribus specie differentibus in eo quod quale sit in substantia praedicatur. proprium est quod de una tantum specie in eo quod quale sit non in sub- stantia praedicatur. accidens est quod de pluribus specie differentibus in eo quod quale sit non in substantia praedicatur. [*](1 quae om. FN una C (s. l. add. specie) FHN possit FRS potest N 2 etiam om. LP 4 post pr. sit add. praedicantur CFHNP, s.l. Lm2 6 specie] speciebus Ea.r.FLNPS 7 autem in mg. E, s. l. Lm2 9 accidentia et differentiae C post accidentia add. communiter Pm2 edd. 10 uero om. GRS, in mg. Em2Lm2 quae in mg. Em2 de differentibus specie om. GLRS, in mg. de specie differentibus Em2 de om. C 11 substantiam RSa.r. 12 conuenientibus Pm2 13 de- finitiones] diuisiones FHm1 14 specie differentibus hic F, post quid sit (15) cett.; cf. proxima et p. 193, 1 15 est] autem E 18 substan- tiam R proprium—praedicatur (20)] om. GR, in mg. Em2 proprium (uero s. l. add. Lm2) est quod de pluribus minime specie differentibus in eo quod quale ait (sit s. l. Lm2) non in substantia praedicatur LPm2 non in substantiam praedicatur Sm1, del. m2, in sup. mg. (ante non inse- renda) haec proprium est quod de pluribus specie minime differentibus, deinde pauca uerba, quorum extremum <praedi>cat<ur>, cum mg. abscisa, sequuntur uerba accidens est (20)—praedicatur (21), m2 20 ante specie add. et CE (del.) GLP)

Et nos quidem has diuisiones fecimus, ut omnia a semet ipsis separaremus, Porphyrio uero alia fuit intentio. non enim omnia nunc a semet ipsis disiungere festinabat, sed tantum ut cetera a generis forma et proprietate separaret. idcirco diuisit quidem omnia quae praedicantur aut in ea quae de singulis praedicantur, aut in ea quae de pluribus, ea uero quae de pluribus praedicantur, aut genera esse dixit aut species aut cetera, horumque exempla subiciens adiungit :

Ab his ergo quae de uno solo praedicantur, diffe- runt genera eo quod de pluribus adsignata praedi- centur, ab his autem quae de pluribus, ab speciebus quidem, quoniam species etsi de pluribus praedican- tur, sed non de differentibus specie, sed numero; homo enim cum sit species, de Socrate et Platone praedicatur, qui non specie differunt a se inuicem, sed numero, animal uero cum genus sit, de homine et boue et equo praedicatur, qui differunt a se inui- cem et specie quoque, non numero solo. a proprio uero differt genus, quoniam proprium quidem de una sola specie, cuius est proprium, praedicatur et de his quae sub una specie sunt indiuiduis, quemadmodum [*](9—p. 189, 16] Porph. p. 2, 22—3, 14 (Boeth. p. 27, 8—28, 7).) [*](2 separemus GNRm1Sm1 porphirii Lm1 fuit alia CN 4 forma generis H separet NPa.c.Sm1 ante idcirco add. hic FRS 5 diuisit s. l. Em2 separauit m1 quidem s. l. R, ante diuisit L 6 praedicarentur FHLm2Pm2 plurimis Em1Lm2 uero] autem C 7 plurimis FGm2N praedicarentur FHLm2 8 horum F 9 Ab om. GHP, s. l. ER ergo] uero H praedicarentur N 10 prae- dicantur Em1GLm2PRSm2 Busse 11 ab his—accidens (p. 189, 14)] Ω, om. cett., sed in S particulae lemmatis plerumque HISTORIA (cf. ad p. 167, 21) inscriptae uariis locis expositionis p. 189, 17—193, 16 insertae sunt, item particulae quaedam in L; quorum locorum lectiones hic pro- ponentur post. ab] Ω (etiam B Bussii) a edd. Busse 12 post quidem add. differunt genera Γ praedicatur ΛΣ 13 sed non] sed om. Σ non tamen Hm2‘i’ 14 Platone] de platone A 16 sit genus Σ 17 boue] de boue Γ 18 et om. ΓΦ non] Porph. p. 3, 1 aX\’ οΰχί solum edd. cum Porph. τώ άριθ·μώ μόνον 20 hiis Φ 21 una om. Porph. p. 3, 3)

risibile de homine solo et de particularibus homini- bus, genus autem non de una specie praedicatur, sed de pluribus et differentibus specie. a differentia uero et ab his quae communiter sunt accidentibus differt genus, quoniam etsi de pluribus et differentibus spe- cie praedicantur differentiae et communiter acciden- tia, sed non in eo quod quid sit praedicantur, sed in eo quod quale quid sit. interrogantibus enim nobis illud de quo praedicantur haec, non in eo quod quid sit dicimus praedicari, sed magis in eo quod quale sit. interroganti enim qualis est homo, dicimus ratio- nalis, et in eo quod qualis est coruus, dicimus quo- niam niger. est autem rationale quidem differentia, nigrum uero accidens. quando autem quid est homo interrogamur, animal respondemus; erat autem homi- nis genus animal.

Nunc genus a ceteris omnibus quae quolibet modo praedi- [*](3 specie s. l. Γ, om. optimi codd. Porph. p. 3,5, delend. uid. Bussio 5 locum quoniam—animal (16) post genus p. 193, 18 add. LS etiamsi LSsΠ*ΙΓ specie differentibus ΛΣ; Porph. p. 3, 6 διαφερόντων τψ ειόει 6 differentia Lm2S 7 sed non] Δ (ad sed s. l. id est tamen m1?) Π (ad sed s. l. uel tamen m1?) A Busse tamen non LSΤΣΦ non tamen Ψ edd.; Porph. p. 3, 8 άλλ’ οόκ, cf. supra p. 188, 13, infra 190, 12 7 sit om. L sed in eo quod quale quid sit] codd. cum Porph. p. 3, 8 codicib. Lm2Mm2 άλλ’ έν τψ όποιον τ£ έστιν, delend. uid. Bussio 8 quid om. SΦ interrogantibus—sit (11) om. Φ ad interrogantibus s. l. uel interrogati Δ nobis] LSAm2Ii (del. m2) Busse nos Am1 (enim post nos,) Ψ, om. ΓΔ2 (decst Φ); Porph. p. 3, 8 έρωτησάντων γάρ ήμών uel τινών codd. 9 post illud s. l. quomodo (m1?) uel de quo (m2) Δ haec s. l. Lm2 10 post quale add. quid Π (del. m2) Ψm Busse, om. LSVMpbr, om. etiam p. 194, 7 (cf. p. 195, 4. 196, 8. 15), aliquid s. l. Λ (deest Φ); Porph. p. 3, 10 έν τψ ποιόν τί έατιν 11 interroganti] ΑΣa.r.Ψ interrogantibus S interrogati cett.; Porph. p, 3, 10 έν γάρ τψ έρωταν 12. dicimus] Πm2ΣΨ, om. Φ, dicitur cett.; Porph. p. 3, 11 οομέν 14 autem om. N quid est] quidem FN qui Gm1, s. l. est m2 quod est L 15 interrogamus PA, m1 in EGRZ interrogemus S erat] RS, m1 in ΡΔΛ, est 1 erit cett.; Porph. p. 3, 13 vjv genus ho- minis Σ)

cantur separare contendit hoc modo. quoniam enim genus de pluribus praedicatur, statim differt ab his quidem quae de uno tantum praedicantur quaeque unum quodlibet habent indiui- duum ac singulare sublectum; sed haec differentia generis ab his quae de uno praedicantur, communis ei est cum ceteris, id est specie, differentia, proprio atque accidenti idcirco, quo- niam ipsa quoque de pluribus praedicantur. horum igitur sin- gulorum differentias a genere colligit, ut solum intellegendum genus quale sit sub animi deducat aspectum, dicens : ab his autem quae de pluribus praedicantur, differt genus, ab speciebus quidem primum, quoniam species etsi de pluribus praedicantur, non tamen de differentibus specie, sed numero. species enim sub se plurimas species habere non poterit, alioquin genus, non species appellaretur. [*](p. 64) si enim genus est quod de pluribus specie | differentibus in eo quod quid sit praedicatur, cum species de pluribus dicatur et in eo quod quid sit, huic si adiciatur ut de specie differenti- bus praedicetur, speciei forma transit in generis; id quoque exemplo intellegi fas est. homo enim praedicatur de Socrate, Platone et ceteris quae a se non specie disiuncta sunt, sicut homo atque equus, sed numero : quod quidem habet dubitationem quid sit hoc quod dicitur numero differre. numero enim differre aliquid uidebitur quotiens numerus a [*](2 quidem om. CHN qui G, ex quae Lm2 3 post praedicantur add. ut socrates et hic et hoc H quae CN 5 uno] uno solo LS est ei L est om. CEHN 6 post specie add. et FHP, s. l. Lm2 accidente Lm2Pm1N 9 aspectum deducat E ab] CL (s. l.) NSm2, om. cett. 10 autem] enim P post pluribus add. id est (add. specie, sed del. E) ab his quae (haec s. l. E) de pluribus Em2GPRS 11 a R primum om. S, s. l. Lm2; deest p. 188, 12 12 praedicatur S non tamen] sed non S de om. FHNP 15 plurimis Em2GPRS 16 plurimis EGR dicatur] praedicetur C praedicatur edd. 19 fas est] placet HNPm1 post enim s. l. cum sit species Em2Pm2 (ex p. 188,14) quod est species Lm2 20 et ceteris del. E qui Ep. c. disiuncta (ad quod s. l. differunt)—equus del. E 21 post equus add. uel bos LP 23 differre (in mg. H) post aliquid FHLN aliquis GS quoties (-cies) EPRS) numero differt, ut grex boum qui fortasse continet triginta boues, differt numero ab alio boum grege, si centum in se contineat boues; in eo enim quod grex est, non differunt, in eo quod boues, ne eo quidem : numero igitur differunt, quod illi plures, illi uero sunt pauciores. quomodo igitur So- crates et Plato specie non differunt, sed numero, cum et So- crates unus sit et Plato unus, unitas uero numero ab unitate non differat? sed ita intellegendum quod dictum est numero differentibus, id est in numerando differentibus, hoc est dum numerantur differentibus. cum enim dicimus ‘hic Socrates est, hic Plato’, duas fecimus unitates, ac si digito tangamus dicentes ‘hic unus est’ de Socrate, rursus de Platone ‘hic unus est’, non eadem unitas in Socrate numerata est quae in Pla- tone. alioquin posset fieri ut secundo tacto Socrate Plato etiam monstraretur. quod non fit. nisi enim tetigeris Socratem uel mente uel digito itemque tetigeris Platonem, non facies duos, dum numerantur. ergo differunt quae sunt numero dif- ferentia. cum igitur species de numero differentibus, non de specie praedicetur, genus de pluribus et differentibus specie dicitur, ut de boue, de equo et de ceteris quae a se specie inuicem differunt, non numero solo. tribus enim modis unum quodque uel differre ab aliquo dicitur uel alicui idem esse, [*](3 continet EGLRS differt C, add. neque CP, s. l. Hm2, s. l. nec Lm2 4 ne—differunt] H (post quidem del. haec m2) N igitur om. EG nec in eo (recte?) quidem differunt. Igitur numero differunt L non nisi quidem numero. Igitur differunt numero F non nisi (eo add. S, sed del.) quidem numero differunt RS Numero igitur (Igitur numero C) differunt, cet. om. CP 5 quomodo] quo R igitur] uero C 6 specie—Plato om. F 7 pr. unum PS 8 differt CEm2NPR post intellegendum add. est CL 10 dum] cum F 12 ante rursus s. l. et S 14 possit FLRS posset fieri in mg. Cm2 ut] in Cm2Em2G tactu socrates Em1G 15 ante etiam add. et (sed et in etiam del. uid. E) EG demonstraretur LP 19 speciebus CFHN post genus s. l. quoque Lm2 et om. Em1 (s. l. et de m2) R specie differentibus EF 20 pr. de om. CL et om. FH de s. l. Em2Lm2 ceterisque quae F inuicem specie FN) genere, specie, numero. quaecumque igitur genere eadem sunt, non necesse est eadem esse specie, ut si eadem sint genere, differant specie. si uero eadem sint specie, genere quoque eadem esse necesse est, ut cum homo atque equus idem sint genere — uterque enim animal nuncupatur —, differunt specie, quoniam alia est hominis species, alia equi. Socrates uero atque Plato cum idem sint specie, idem quoque sunt genere; utrique enim et sub hominis et sub animalis praedicatione ponuntur. si quid uero uel genere uel specie idem sit, non necesse est idem esse numero, quod si idem sit numero, idem et specie et genere esse necesse est; ut Socrates et Plato, cum et genere animalis et specie hominis idem sint, numero tamen reperiun- tur esse disiuncti. gladius uero atque ensis idem sunt numero, nihil enim omnino aliud est ensis quam gladius, sed nec specie diuersi sunt, utrumque enim gladius est, nec genere, utrumque enim instrumentum est, quod est gladii genus. quoniam igitur homo, bos atque equus, de quibus animal praedicatur, specie differunt, numero ergo etiam eos differre necesse est. idcirco hoc plus habet genus ab specie, quod de specie differentibus praedicatur. nam si integram generis defi- nitionem demus, dabimus hoc modo : genus est quod de plu- [*](1 ante genere add. id est P, s. l. Hm2Lm2 genere—esse specie om. EGRS numero] et numero C 2 esse post specie C, ante eadem FH ut si—differant specie om. FHNPm1, in mg. add., sed del. m2 genere—eadem sint om. C 3 sunt F 4 est] esse (idem ante necesse) GSm1 sunt EFGKHm1NRSm1 5 animalia FHN nuncupantur FHNS differentia Hm1N 6 species om. FG, ante est C 7 uterqne EGLPRS, recte? 8 et om. CP sub hominis et om. GLRS, s. l. Em2Pm2 post, sub om. C ponitur Lm2Sm2 9 sit] sint S sunt Fm1 (in mg. est m2) Nm1 10 quod si—necesse est post disiuncti (13) transpos. et 13 enim pro uero scr. brm 12 tamen] tantum CLm1 15 diuersi* (s er.), om, sunt C est gladius FN 16 ad instrumentum s. l. bellicum Em2 17 bos ante homo EG atque bos post equus FN 18 ergo om. FHNP, del. Cm1? Lm1? Sm2 etiam s. l. Lm1? 19 ante id- circo add. et F, s. l. Sm2 ab specie om. EGLS a R de] a R ab CEGLS 20 post specie s. l. quidem L definitionem (uel diff-) generis FHNP 21 dabimus om. EG (add. dicimus post modo) RS, s. l. Lm2, post modo C) ribus specie et numero differentibus in eo quod quid sit prae- dicatur, at uero speciei sic : species est quod de pluribus numero differentibus in eo quod quid sit praedicatur. A proprio uero differt genus, quoniam proprium quidem de una sola specie, cuius est proprium, praedicatur et de his quae sub una specie sunt indiuiduis. proprium semper uni speciei adesse potest neque eam relinquit nec transit ad aliam, atque idcirco proprium nuncupatum est, ut risibile hominis; itaque et de ea specie cuius est proprium praedicatur et de his indiuiduis quae sub illa sunt specie, ut risibile de homine dicitur et de Socrate et Platone et ceteris quae sub hominis nomine continentur. genus uero non de una tantum specie, ut dictum est, sed de pluribus. differt igitur genus a proprio eo quod de pluribus speciebus praedi- catur, cum proprium de una tantum de qua dicitur appelletur et de his quae sub illa sunt indiuiduis. A differentia uero et ab his quae communiter sunt accidentibus differt genus. differentiae atque accidentis discrepantiam a genere una separatione concludit. omnino enim quia haec in eo quod quid sit minime praedicantur, eo ipso segregantur a genere; nam in ceteris quidem propinqua sunt generi, nam et [*](1 specie—differentibus] specie non (non Lm2 s. l. et R et cum cett. P) numero solo (solo s. l. Lm2, om. P) differentibus LPR 2 plurimis S 3 in—sit om. HN 4 proprium] prius S proprium—praedicatur] pro- prium praedicatur et de una sola specie C quidem—est proprium om. G, s. l. Em2 quidem om. etiam S 6 post proprium add. uero N enim brm 7 uni om. GS, post speciei E (s. l. m2) HR 9 post hominis add. est edd. 11 et] ut RS de om. FN, s. l. Pm2 Platone] de platone G et ceteris] ceterisque FHNP 12 qui Em2 13 ut s. l. Hm2Pm2 de om. N plurimis CEm1GNR, add. et differentibus specie S, in mg. Pm2 (om. specie) 14 praedicetur Lm2P 15 post tantum s. l. specie Lm2 appellatur FHm1NR 17 sunt accidentibus] accidunt HN 18 genus] cf. ad p. 189, 5; post locum p. 189, 5—16 uerba Quare—praedicantur p. 194, 20 s. add. L discrepantia FL 19 separatione del. et s. l. diffinitione Em2, post separatione add. uel definitione Hm1, del. m2 20 sint Em2HN 21 in] CL (s. l. m2) N, om. cett.) de pluribus praedicantur et de specie differentibus, sed non [*](p. 65) in eo quod quid sit. si quis enim | interroget : qualis est homo? respondetur rationalis, quod est differentia; si quis : qualis est coruus? dicitur niger, quod est accidens. si autem interroges : quid est homo? animal respondebitur, quod est genus. quod uero ait : haec non in eo quod quid sit dicimus praedi- cari, sed magis in eo quod quale sit, hoc magis quaesti- oni occurrit huiusmodi. Aristoteles enim differentias in sub- stantia putat oportere praedicari. quod autem in substantia praedicatur, hoc rem de qua praedicatur, non quale sit, sed quid sit ostendit. unde non uidetur differentia in eo quod quale sit praedicari, sed potius in eo quod quid sit. sed sol- uitur hoc modo. differentia enim ita substantiam demonstrat, ut circa substantiam qualitatem determinet, id est substanti- alem proferat qualitatem. quod ergo dictum est magis, tale est tamquam si diceret : uidetur quidem substantiam significare atque idcirco in eo quod quid sit praedicari, sed magis illud est uerius, quia tametsi substantiam monstret, tamen in eo quod quale sit praedicatur.

Quare de pluribus praedicari diuidit genus ab his quae de uno solo eorum quae sunt indiuidua praedi- cantur, differentibus uero specie separat ab his quae [*](20—p. 195, 5| Porph. p. 3, 14—19 (Boeth. p. 28, 7—13).) [*](1 plurimis FH 3 respondebitur R rationabilis N quis om. R, post s. l. scil. (om. brm) interroget Hm2brm post, est om. HN 4 dicetur FHN interrogetis N 9 autem] uero FHN 10 qualis Cm2FHP 16 tamquam] ac F 20 uerba Quare—praedicantur (21) et p. 193, 18 et hic (hic om. praedicatur) habet L, eadem iam ante lemma add. S predicari ex preditur Pm2 genus diuidit hic L hiis F 21 sola F eorum—accidentibus (p.195, 3)] Ω, in sup. mg. non sunt indiuidua (21)— accidentibus add. Lm2? dicuntur ut indiuidua quae de una solummodo substantia dicuntur R, om. cett. codd. eorum quae sunt indiuidua om. p. 193, 18 L eorum om. L (hic) A 22 ante differentibus add. de ΓΛΦ; differentibus—quibus praedicantur (195, 5) post colligamus p. 196,1 inseruit S, itaque uerba quae (195, 3)—quibus praedicantur (195, 5) et illic et hic habet separatur Φ, in mg. genus add. Γ)

sicut species praedicantur uel sicut propria; in eo autem quod quid sit praedicari diuidit a differentiis et communiter accidentibus, quae non in eo quod quid sit, sed in eo quod quale sit uel quodammodo se habens praedicantur de quibus praedicantur.

Tria esse diximus quae significationem hanc tertiam generis informarent, id est de pluribus praedicari, de specie differenti- bus et in eo quod quid sit. quae singulae partes genus a ceteris quae quomodolibet praedicantur distribuunt ac secer- nunt, quod ipse breuiter colligens dicit; id enim quod de pluribus praedicatur, genus ab his diuidit quae de uno tan- tum praedicantur indiuiduo. indiuiduum autem pluribus dici- tur modis. dicitur indiuiduum quod omnino secari non potest, ut unitas uel mens; dicitur indiuiduum quod ob soliditatem diuidi nequit, ut adamans; dicitur indiuiduum cuius praedicatio in reliqua similia non conuenit, ut Socrates : nam cum illi sint ceteri homines similes, non conuenit proprietas et praedi- catio Socratis in ceteris. ergo ab his quae de uno tantum praedicantur, genus differt eo quod de pluribus praedicatur. restant igitur quattuor, species et proprium, differentia et acci- [*](6 diximus] p. 181, 15.) [*](2 diuiditur Φ, s. l. genus add. Lm2 differentibus S 3 ante quae add. et CEGP quae om. R non om. S (hic) quod] quia R 4 post. sit] Σ est cett; cf. p. 196, 8 quodammodo in ras. Em2 quod ad modum CG quemadmodum LP quod a modo R quomodo Ψ edd. Busse; Porph. p. 3, 19 πώς; cf. supra p. 128, 10 5 praedicantur om. ΓΦ ante de quibus add. de his S (ad p. 194, 22) ab his Σ his A hiis Φ de quibus praedicantur] S (ad p. 194, 22) ΓΛ (de s. l.) 2Φ, om. cett. 7 informant FHm1N post, de] Hm2LPm2, om, CEGNRS, sed FHm1Pm1; cf. p. 181, 16 8 et om. R 9 quolibet modo CL (modo s. l. m2) N quo***libet (libe er. uid.) F praedicatur GPm1 10 col- ligens breuiter EGS 12 dicitur pluribus C 13 non potest secari CFN 14 indiuiduum—dicitur (15) om. G 15 adamas HLm1P (-as ras. ex -ans), amans R 18 ceteros NP 20 igitur] ergo FP dif- ferentiae EHa.c.NP, ante add. et H, s. l. Lm2)

dens, quorum a genere differentias colligamus. singulis igitur differentiis ab his rebus segregabitur genus. ea quidem dif- ferentia qua de specie differentibus genus dicitur, separat ab his quae sicut species praedicantur uel sicut propria. species enim omnino de nulla specie dicitur, proprium uero de una tantum specie praedicatur atque ideo non de specie differenti- bus. item genus a differentia et accidenti differt, quod in eo quod quid sit praedicatur; illa enim in eo quod quale sit appellantur, ut dictum est. itaque genus quidem ab his quae de uno praedicantur differt in quantitate praedicationis, ab speciebus uero et proprio in subiectorum natura, quoniam genus de specie differentibus dicitur, proprium uero et species minime. item genus in qualitate praedicationis a differentia accidentique diuiditur. qualitas enim praedicationis quaedam est uel in eo quod quid sit uel in eo quod quale sit praedicari.

Nihil igitur neque superfluum neque minus con- tinet generis dicta descriptio.

Omnis descriptio uel definitio debet ei quod definitur aequari. si enim definitio definito non sit aequalis et si quidem maior sit, etiam quaedam alia continebit et non necesse est ut semper definiti substantiam monstret; si minor, ad omnem definitionem [*](16 s.] Porph. p. 3, 19 s. (Boeth. p. 28, 13 s.)) [*](1 quarum Cm1Lm1 colligamus ante differentias C colligemus (e ex i) H; cf. ad p. 194, 22 2 ea quidem—dicitur om. S 3 post differentibus add. praedicari edd. separat ab his] FLm1R dum separat ab his S differt ab his CN differt (s. l. Em2) ab (a L) specie et proprio HP, s. l. Lm2(seperat—propria [4] del. Lm2, om. P), s. l. et ab his add. Hm2, om. EG separatur ab his edd.; cf. p. 194, 20 4 praedicantur post propria H 5 nulla] nulla alia LS 8 enim] uero FHN 10 a LNR 13 ab FHP (b er.) 15 praedicare GR 16 Nihil ex Nil Pm1? pr. neque om. ΛΛΠΣΨ Porph. p. 3, 19 Busse, del. Γm2 17 genus F dicta om. E, s. l. Σ, post descriptio G locus Porph. p. 3, 19 s. plenior est (cf. τής έννοιας, quod deest ap. Boeth.) 18 Omnis descriptio in mg. Em2 (in contextu ras.), om. GR, s. l. Sm2 post Omnis add. enim L, s. l. Sm2, post debet C (er.) EGR 19 definito om. FPS et om. CFN 21 definitio (uel diff) Ca.r.N post si s. l. sit L definitio C definiti (uel diff-) Em2HN)

substantiae non peruenit. omnia enim quae maiora sunt, de minoribus praedicantur, ut animal de homine, minora uero de maioribus minime; nemo enim uere dicere potest ‘omne animal homo est’. atque idcirco si sibi praedicatio conuertenda est, aequalis oportebit sit. id autem fieri potest, si neque super- fluum quicquam habet neque di|minutum, ut in ea ipsa generis [*](p. 66) descriptione. dictum est enim esse genus quod de pluribus specie differentibus in eo quod quid sit praedicetur, quae descriptio cum genere conuerti potest, ut dicamus quicquid de pluribus specie differentibus in eo quod quid sit praedicetur, id esse genus. quodsi conuerti potest, ut ait, nec plus neque minus continet generis facta descriptio.

[*](1 substantiam CEm2 4 pr. est om. C 5 oporteat EGHL (a del.) PRS ante sit add. ut E (in ras. m2) FLNPR, s. l. Cm2Hm2 6 habeat R diminutiuum Em1 7 enim est G esse s. l. Em2L, post genus Pm2 8 praedicatur Em2FNa.c. 9 post ut s. l. si Lm2 quicquid] quod EGLm1RS 10 praedicatur Em2 11 conuerti potest] * (ñ er.) con- uertitur C conuertitur. est F conuerti (non del.) potest S neque— neque FLm2P nec—nec HLm1 neque—nec N 12 continet s. l. Nm2 Sm2, om. F, post generis CEGL facta] dicta p. 196, 17 ANICII MANLII (MALLII G) SEVERINI BOETII V. C. ET ILL EXCONS. ORD. PATRICII IN ISAGOGAS (YSAGOG. E) PORPHYRII ID EST INTRODVCTIONEM (introductiones C) A SE TRANSLATAS EDITI- ONIS SECVNDAE COMMENTARIVS SECVNDVS EXPLIC. (commen- tum in secdo lib. explic. C, post PORPHYRII add. SCDE EXPOSITIO- NIS LIB. II. EXPLICIT E) INCIPIT LIBER TERTIVS C (pleraque litt. minusc. scr.) GE (uariis cum scripturis compendiisque); sede trans- lationis comtarius expł incip lib IΙI. L; EXPL COMMENTARIVS. II. INCIPIT LIB TERTIVS. S; EXPLIC COMENTORV LIBER SCDS. INCIPIT TERTIVS N·, EXPLICIT LIBER SECDS. INCIPIT LIBER TERTIVS (TERCIVS LIBER P) FP; INCIPIT LIBER TERTIVS R; subscriptio deest in H)

Superior de genere disputatio uideatur forsitan omnem etiam speciei consumpsisse tractatum. nam cum genus ad aliquid praedicetur, id est ad speciem, cognosci natura generis non potest, si speciei quae sit intellegentia nesciatur. sed quoniam diuersa est in suis naturis eorum consideratio atque discretio, diuersa in permixtis, idcirco sicut singula in prooemio proposuit, ita diuidere cuncta persequitur. ac primum post generis disputationem de specie tractat. de qua quidem dubitari potest. si enim haec fuit ratio praeponendi generis reliquis omnibus, quod naturae suae magnitudine cetera con- tineret, non aequum erat speciem differentiae in ordine trac- tatus anteponere, quod differentia speciem contineret, cura praesertim differentiae ipsas species informent. prius autem est quod informat quam id quod eius informatione perficitur. posterior igitur est species a differentia, prius igitur de dif- ferentia tractandum fuit. etenim prooemio etiam consentiret, in quo eum ordinem collocauit quem naturalis ordo suggessit, dicens utile esse nosse quid genus sit et quid differentia. huic respondendum est quaestioni, quoniam omnia quaecumque [*](19 dicens] p. 147, 5. 7. 148, 17.) [*](2 uidetur CGHL, ras. ex uideatur PS 3 sumpsisse CHN 5 ne- scitur FHm1 7 mixtis Fa.c.Lm1 8 posuit H diuidere ante ita G, post cuncta CLP, diuise HNa.c. prosequitur Gm1PR 10 pro- ponendi CFNR genus R 12 nonne Em2FHPSm2 ante aequum add. et HP, s. l. Em2 speciei differentiam EFHLm2P; cf. p. 239, 9 13 obtineret CLm1 14 ipsae CNP est s. l. Gm2Lm2 15 informet E 16 post Em1GLm1RS igitur] ergo C a om. CRS, er. L 17 ut enim N ut CH etiam om. CF 18 post quo add. prius CN eam ordine CFN quam CFN 19 post dicens add. ubi ait E 20 ante huic add. sed E)

ad aliquid praedicantur, substantiam semper ex oppositis sumunt. ut igitur non potest esse pater, nisi sit filius, nec filius, nisi praecedat pater, alteriusque nomen pendet ex altero, ita etiam in genere ac specie uidere licet. species quippe nisi generis non est rursusque genus esse non potest, nisi referatur ad speciem; nec uero substantiae quaedam aut res absolutae esse putandae sunt genus ac species, ut superius quoque dictum est, sed quicquid illud est quod in naturae proprietate consistat, id tunc fit genus ac species, cum uel ad inferiora uel ad superiora referatur. quorum ergo relatio alterutrum constituit, eorum continens factus est iure tractatus :

De specie igitur inchoans ait hoc modo.

Species autem dicitur quidem et de unius cuiusque forma, secundum quam dictum est : ‘primum quidem species digna imperio’. dicitur autem species et ea quae est sub adsignato genere, secundum quam sole- mus dicere hominem quidem speciem animalis, cum sit genus animal, album autem coloris speciem, trian- gulum uero figurae speciem.

Sicut generis supra significationes distinxit aequiuocas, ita idem in specie facit dicens non esse speciei simplicem signi- ficationem. et ponit quidem duas, longe autem plures esse [*](7 superius] cf. p. 158, 3 ss. 180, 23 ss. 13—19] Porph. p. 3, 21— 4,4 (Boeth. p. 28, 15—21). 20 supra] p. 171, 9 ss.) [*](1 positis Gm1Sm1 3 nomen] non Ea.c.Ga.c. 4 uideri EP 8 in om. R 9 consistit CLNPSm2 constat Em1 tum R ac] et H 10 referuntur FLm1 referantur NS refertur Pm2R 11 continuus CN 12 ante De add. sed CH, m1 in LRS, si E de ex sed Sm2 sed del. Lm2Rm2 13 ante Species inscriptio DE SPECIE (EXPLICIT DE GENERE. INCIPIT DE SPECIE Ψ) additur in 11 et om. L 14 primum] G edd. primi L primis Sm1 priami cett. Busse; Porph. p. 4, 1 πρώτον piv είδος άξιον τυραννίδος (Eurip. Aeol. frg. 15, 2 N.); cf. quemlibet illum infra p. 200, 22 15 post digna add. est HNPRAAΦ, s. l. LSm2, edd. Busse; om. Porph. post et ras., s. l. etiam Γ 17 qui- dem om. N, post add. esse FR, s. l. L, esse post speciem s. l. Pm2 cum—animal om. S 18 autem om. Ε ΑΣ 20 ita om. HN)

manifestum est, quas idcirco praeteriit, ne lectoris animum prolixitate confunderet. dicit autem primum quidem speciem uocari unius cuiusque formam, quae ex accidentium congre- [*](p. 67) gatione perficitur. cautissime autem dictum est unius|cuius- que, hoc enim secundum accidens dicitur. quae enim uni cuique indiuiduo forma est, ea non ex substantiali quadam forma species, sed ex accidentibus uenit. alia est enim sub- stantialis formae species quae humanitas nuncupatur, eaque non est quasi supposita animali, sed tamquam ipsa qualitas substantiam monstrans; haec enim et ab hac diuersa est quae unius cuiusque corpori accidenter insita est, et ab ea quae genus deducit in partes. postremumque plura sunt quae cum eadem sint, diuersis tamen modis ad aliud atque aliud relata intelleguntur, ut hanc ipsam humanitatem in eo quod ipsa est si perspexeris, species est eaque substantialem determinat qualitatem; si sub animali eam intellegendo locaueris, deducit animalis in sese participationem separaturque a ceteris ani- malibus ac fit generis species. quodsi unius cuiusque proprie- tatem consideres, id est quam uirilis uultus, quam firmus incessus ceteraque quibus indiuidua conformantur et quodam- modo depinguntur, haec est accidens species secundum quam dicimus quemlibet illum imperio esse aptum propter formae [*](1 praeterit CEGLPR 2 primo FHNP 3 formam] CN figuram cett 5 haec GL (s. l. add. species m2) RSm1 uni om. EGRS 6 ea om. HN 7 ante species (specie H) add. ac CHN ex om. CH 8 forma, s. l. species (m. 2) E pr. quae] sed quae E eaque] ea quae EFGH Lm1Sm2 9 post sed add. est brm, post qualitas S 11 unius cuiusque corpori] CNPm2R in (s. l. Lm2) unius cuiusque (in add. Lm1, del. m2) corpore (ex -ri Lm2) FHLPm1 unius cuiusque (in s. l. Sm2) corpore EGS accidentaliter CLm2P sita FHLm1 si ita Na.c. ea] hac F 12 postremoque CNPm2 (recte?) postremo quoque Rm1 postremum quae Rm2S postremum H 13 sunt FH post atque add. ad CHR 14 in- telligantur LRm1 15 si post humanitatem FHN respexeris N eaque] Cm1N ea quae cett. determinet R 16 eam om. GPRS (recte?), s. l. Em2 17 se Lm1N 18 species generis C 20 informantur LPm2 21 accidentalis Lm2Pm2 22 quamlibet FLm1 quodlibet Sm2 illum om. CHLNP illud RS) eximiam dignitatem. huic aliam adiungit speciei significationem, id est eam quam supponimus generi. nos uero triplicem speciei significationem esse subicimus, unam quidem substantiae quali- tatem, aliam cuiuslibet indiuidui propriam formam, tertiam de qua nunc loquitur, quae sub genere collocatur. creden- dum uero est propter obscuritatem eius quam nos adie- cimus, quia nimirum altiorem atque eruditiorem quaereret intellectum, ea tacita praetermissaque ceteras edidisse. cuius quidem speciei haec exempla subiecit, ut hominem quidem animalis speciem, album autem coloris, triangulum uero figurae; haec enim omnia species nuncupantur eorum quae sunt genera, animal quidem hominis, albi autem color, trianguli figura.

Quodsi etiam genus adsignantes speciei meminimus dicentes quod de pluribus et differentibus specie in eo quod quid sit praedicatur, et speciem dicimus id quod sub genere est.

Dudum cum generis descriptionem adsignaret, in generis definitione speciei nomen iniecit dicens id esse genus quod de pluribus specie differentibus in eo quod quid ait prae- dicaretur, ut scilicet per speciei nomen definiret genus. nunc uero cum speciem definire contendat, generis utitur nuncupatione dicens speciem esse quae sub genere ponatur. [*](13—16] Porph. p. 4, 4—7 (Boeth. p. 28, 21—23). 18 (dicens)—20] p. 180, 1 s.) [*](3 subiecimus CLN substantialem FLm2Bm2 4 indiuiduam G 5 collocatur (-catur in ras. m2) E colligatur GLm2 (colligitur m1) Rm1s 6 est] est quod EPRS 7 quia] quae CN quaerit C quaeret Hm1N 8 praetermissa quae Em1Sa.c. praetermissa Rm1 dedisse Gm1 edidisset R, ante edid. add. ipsum r 9 ut] et EGLm1Ra.c.S 11 eorum quae] CFHN earum quae EGR earumque LPS 12 trianguli figura] Lm1 figura trianguli Pm2 forma trianguli HNPm1 trianguli forma cett.; fort, trianguli >uero>; cf. 10. 199, 19 13 Quodsi] Quid sit FPm1 (Quod sit m2) Quod CL Sic Λ2 signantes F 14 et om. F, s. l. R 15 sit om. ERS praedicatur—quid sit (19) om. N id s. l. Hm2 16 quod sub assignato genere ponitur (est p) edd., Porph. p. 4, 6 το όπό τό άποοοθ-έν γένος 19 et differentibus p. 180, 1 20 genus definiret C 21 nunc] nam Cm1)

cui quidem dicto illa quaestio iure uidetur opponi. omnis enim definitio rem declarare debet quam definitio concludit, eamque apertiorem reddere quam suo nomine monstrabatur. ex notioribus igitur fieri oportet definitionem quam res illa sit quae definitur. cum igitur per speciei nomen describeret uel definiret genus, abusus est uocabulo speciei uelut notiore quam generis atque ita ex notioribus descripsit genus. nunc uero cum speciem uellet termino descriptionis includere, generis utitur nomine rerumque conuertit notionem, ut in generis quidem sit notius speciei uocabulum, in speciei autem descrip- tione sit notius generis, quod fieri nequit. si enim generis uocabulum notius est quam speciei, in definitione generis speciei nomine uti non debuit. quodsi speciei nomen facilius intellegitur quam generis, in definitione speciei nomen generis non fuit apponendum. cui quaestioni occurrit dicens :

Nosse autem oportet <quod>, quoniam et genus ali- cuius est genus et species alicuius est species, idcirco necesse est et in utrorumque rationibus ntrisque uti.

Omnia quaecumque ad aliquid praedicantur, ex his de quibus praedicantur, substantiam sortiuntur; quodsi definitio unius cuiusque substantiae proprietatem debet ostendere, iure ex alterutro fit descriptio in his quae inuicem referuntur. ergo quoniam genus speciei genus est et substantiam suam et [*](16—18] Porph. p. 4, 7—9 (Boeth. p. 28, 23—29, 1).) [*](2 post, definitione (uel diff-) CHNPm2 claudit C nec concludit F 3 monstrabat E (-bat ex -batur? m2) R 5 sit] est FHN 6 notiorem FR 8 uelit FHNPm1 9 conuertit] uidetur conuertere CHLm2P genere R 10 post quidem add. descriptione CFHLN, in mg. Em2, fort. recte autem] quidem C uero FHNP 11 sit om. G pr. genus FH 16 autem om. Porph. quod add. edd.; Porph. p. 4, 7 είϊέναι χρή ότι, έπεί χτλ. 17 pr. est om. FN, s. l. Λ, ante alicuius Σ idcirco in utrisque necesse est utrorumque rationibus uti Σ 18 et] hoc N om. FPSAS neutrorumque Em1 utrasque Em1 utriusque Λ 20 post definitio add. uel descriptio CFHNP, s. l. Em2Lm2 22 ante inuicem add. ad CL, s. l. Pm2, ad se F, s. l. Rm2 23 ante substantiam add. in FHm1, del. m2 post, et om. F, s. l. Hm2Sm2)

uocabulum genus ab specie sumit, in definitione generis speciei nomen est aduocandum, quoniam uero species id quod est sumit ex genere, nomen generis in speciei descriptione non fuit relinquendum. quoniam uero diuersae sunt specierum qualitates — aliae enim sunt species, quae et genera esse possunt, aliae, quae in sola speciei | permanent proprietate neque [*](p. 68) in naturam generis transeunt —, idcirco multiplicem speciei definitionem dedit dicens :

Adsignant ergo et sic speciem : species est quod ponitur sub genere et de quo genus in eo quod quid sit praedicatur. amplius autem sic quoque : species est quod de pluribus et differentibus numero in eo quod quid sit praedicatur. sed haec quidem adsignatio specialissimae est et quae solum species est, aliae uero erunt etiam non specialissimarum.

Tribus speciem definitionibus informauit, quarum quidem duae omni speciei conueniunt omnesque quae quolibet modo species appellantur, sua conclusione determinant, tertia uero non ita. cum enim duae sint specierum formae, una quidem, cum species alicuius aliquando etiam alterius genus esse potest, altera, cum tantum species est neque in formam generis [*](9—15] Porph. p. 4, 9—14 (Boeth. p. 29, 2—7).) [*](1 genus om. H generis FLS ab om. F a NR, s. l. Hm2 specie s. l. Hm2 species F definitionem (uel diff-) FGHP 2 pr. est] fuit Lm2 (post aduocandum) Pm2 3 descriptione] definitione (uel diff-) CFHLm2N diffinicione uel descripcione P 4 relinquendum] omittendum FHN uero post sunt H 8 reddit FN 9 ergo] uero PLm2 autem Σ et er. Λ speciem sic F quae CNRhm1 (quo m2) ΛΣ 10 quo] EGHLm2Pm1 > qua cett. 11 amplius—praedicatur (13) om. L 12 et om. S ac EGRS 13 post praedicatur add. ut homo equs (sic) bos et asinus et cetera C 14 specialissimae] ΧΨρ (-me) specialissima cett. codd. brm; Porph. p. 4, 12 aΰτη μέν ή άπόδοσις τού εΐδιχωχάτου άν εΐη et om. FHR, s. l. Pm2, del. Sm2 sola C 17 omnis G 18 determinan- tur Hm2 19 post ita s. l. est Hm2 sint om. Em1 sunt CEm2GR ante specierum add. species Cm1, del. m2 20 post cum s. l. sit Lm2, post aliquando EP (del. m1?), post species s. l. scil. sit N)

transit, priores quidem duae, illa scilicet in qua dictum est id esse speciem quod sub genere ponitur, et rursus in qua dictum est id esse speciem de quo genus in eo quod quid sit praedicatur, omni speciei conueniunt. id enim tantum hae definitiones monstrant quod sub genere ponitur. nam et ea quae dicit id esse speciem quod sub genere ponitur. eam uim significat speciei qua refertur ad genus, et ea quae dicit id esse speciem de quo genus in eo quod quid sit praedicatur, eam rursus significat speciei formam quam retinet ex generis praedicatione. idem est autem et poni sub genere et de eo praedicari genus, sicut idem est supponi generi et ei genus praeponi. quodsi omnis species sub genere collocatur, mani- festum est omnem speciem hoc ambitu descriptionis includi. sed tertia definitio de ea tantum specie loquitur quae numquam genus est et quae solum species restat. haec autem species ea est quae de differentibus specie minime praedicatur. nam si id habet genus plus ab specie, quod de differentibus specie praedicatur, si qua species praedicetur quidem de subiectis, sed non de specie differentibus, ea solum erit superioris generis species, subiectorum uero non erit genus. igitur praedicatio ea quam species habet ad subiecta, si talis sit, ut de differen- tibus specie non praedicetur, distinguit eam ab his speciebus [*](2 ponitur—genere (5) om. N rursum CR 3 quo] Schepss qua codd. et edd.; cf. p. 203, 10 4 praedicaretur EGLRS praedicetur edd. 5 ponuntur Cm2HN 6 speciem om. Sm1 species m2G post eam add. tantum FHNP, s. l. Lm2 7 qua] CNP quae cett. 8 quo] p Schepss qua codd. brm; cf. 3 genus s. l. Em2, ante add. species G praedicetur FHLm2NP praedicaretur S 9 speciei om. C 10 est post autem E (s. l. m2) R supponi EFGHLRS 11 generi] genere CGm1 12 omnes (sed collocatur) ELN 13 post est add. autem CEGL (del. m2) S (del. m2) 15 est om. EGS, ante genus ΗR, fit L per- stat E (pers in ras.) HNa.c. 17 habet ante plus FH, post N, plus post habet L a RS 18 si qua species om. N praedicetur om. N praedicatur Em1HSm2 post subiectis add. Species uero differentibus numero N 19 de om. N 21 de—non] non differentibus specie N 22 ante distinguit add. sed hanc terciam, sed del. E, post add. enim, sed del. RS) quae genera esse possunt et monstrat eam solum speciem esse nec generis praedicationem tenere. illa igitur tertia de- scriptio speciei quae magis species ac specialissima dicitur, definitur hoc modo : species est quod de pluribus numero differentibus in eo quod quid sit praedicatur, ut homo; praedicatur enim de Cicerone ac Demosthene et ceteris qui a se, ut dictum est, non specie, sed numero discrepant.

Ex tribus igitur definitionibus duae quidem et specialis- simis et non specialissimis aptae sunt, haec uero tertia solam ultimam speciem claudit. ut autem id apertius liqueat, rem paulo altius orditur eamque congruis inlustrat exemplis :

Planum autem erit quod dicitur hoc modo. in uno quoque praedicamento sunt quaedam generalissima et rursus alia specialissima et inter generalissima et specialissima sunt alia. est autem generalissimum quidem super quod nullum ultra aliud sit superueniens genus, specialissimum autem, post quod non erit alia inferior species, inter generalissimum autem et spe- cialissimum et genera et species sunt eadem, ad aliud [*](7 ut dictum est] p. 188, 13 ss. 12—p. 206, 18] Porph. p. 4, 14— 5,1 (Boeth. p. 29, 7—30, 2).) [*](1 et (s. l. m2) monstrabat S monstratque FHNP solam Sm2 3 speciei] solum species est N speciei—species ac] quae (s. l. m2) solum * species magisque (in ras.) species H 4 hoc modo in mg. Hm2 ante species add. Dicitur enim FHP et differentibus numero p. 203, 12 6 Cicerone] socrate N post ac add. de R 8 duae—claudit] C (om. pr. et) E (in ras. m2) FH (solum) LNP duabus quidem et specialis- simas et non specialissimas species claudit GR una quidem et specialis- simam et non specialis ultimam speciem claudit Sm1, del. et in mg. corr. m2 (apte sunt post duae quidem,) 10 id om. LR rem om. EGS, s. l. Pm2, post orditur Lm2 12 in uno quoque—solum species (p. 206, 17)] RSQ, om. cett. 14 rursum Γ et inter—alia om. RS 15 sunt om. Tm1, in mg. scil. sunt ut corpus m2, est ut uid. Δ 16 super— ultra] ultra quod nullum RS ultra nullum ΓΦ 17 specialissima R quod] quam RS 18 autem om. Γ 19 ante et genera add. alia p alia sunt quae brm; Porph. p. 4, 19 άλλα, α ν,α'ι γένη)

quidem et ad aliud sumpta. Sit autem in uno prae- dicamento manifestum quod dicitur. substantia est quidem et ipsa genus. sub hac autem est corpus, sub corpore uero animatum corpus, sub quo animal, sub animali uero rationale animal, sub quo homo, sub ho- [*](p. 69) mine uero Socrates et Plato et qui|sunt particulares homines. sed horum substantia quidem generalissi- mum est et quod genus sit solum, homo uero specia- lissimum et quod species solum sit, corpus uero species quidem est substantiae. genus uero corporis animati; et animatum corpus species quidem est corporis, genus uero animalis. animal autem species quidem est cor- poris animati, genus uero animalis rationalis, sed rationale animal species quidem est animalis, genus autem hominis, homo uero species quidem est rationalis animalis, non autem etiam genus particularium homi- num, sed solum species. et omne quod ante indiuidua proximum est, species erit solum, non etiam genus.

Praediximus ab Aristotele decem praedicamenta esse dis- [*](19 Praediximus] p. 151, 12.) [*](1 quidem post eadem R5 ad om. Λ, s. l. RT uno] uno quoque RA (quoque er.) Φ, ad uno s. l. isto Am2 2 est quidem] RΓΦ est quiddam (repet, est S) cett. 3 est post corpus S, om. Φ 5 uero] RSTiI (s. l. m2) Φ, om. ΛΛΣΊ Busse; Porph. p. 4. 23 δέ 6 uero] codd. nostri, om. Busse; Porph. p. 4, 24 δέ post, et om. RS 7 eorum RS generalissimum] codd. PQ (non L) Bussii edd. genera- lissima codd. nostri; Porph. p. 4, 25 τό γινικώτατον 8 uero om. R 9 ante et add. est 2 pr. specie R 10 est om. 2, s. l. Δ 11 et] sed et brm, recte ut uid.; Porph. p. 4, 27 αλλά καί est om. R 12 animal autem] rursus animal brm; Porph. p. 4, 28 κάλιν δέ to ζώον 13 uero] ΓΔ (s. l. m2) Π*!', om. cett. animalis] Δ (s. l. m2) ΣΊ’ (post ratio- nalis). om. cett.; Porph. p. 4, 29 γένος δέ τού λογικού ζώου 14 animal— est om. R 15 autem] uero RS 16 autem del. hm2 genus etiam R 17 et om. CEGP indiuiduum F 18 est s. l. E erit CGR solum species erit LS erit solum species E solum species est CR solum speciem non etiam genus esse liquet G 19 Praedicimus R, add. etiam L)

posita, quae idcirco praedicamenta uocauerit, quoniam de ceteris omnibus praedicantur. quicquid uero de alio praedicatur, si non potuerit praedicatio conuerti, maior est res illa quae praedicatur ab ea de qua praedicatur. itaque haec praedicamenta maxima rerum omnium, quoniam de omnibus praedicantur, ostensa sunt. in uno quoque igitur horum praedicamentorum quaedam generalissima sunt genera et est longa series spe- cierum atque a maximo decursus ad minima. et illa quidem quae de ceteris praedicantur ut genera neque ullis aliis sup- ponuntur ut species, generalissima genera nuncupantur, idcirco quia his nullum aliud superponitur genus, infima uero quae de nullis speciebus dicuntur, specialissimae species appellantur, idcirco quoniam integrum cuiuslibet rei uocabulum illa sus- cipiunt quae pura inmixtaque in ea de qua quaeritur proprie- tate sunt constituta. at quoniam species id quod species est ex eo habet nomen, quia supponitur generi, ipsa erit simplex species, si ita generi supponatur, ut nullis aliis differentiis praeponatur ut genus. species enim quae sic supponitur alii, ut alii praeponatur, non est simplex species, sed habet quan- dam generis admixtionem, illa uero species quae ita supponitur generi, ut minime speciebus aliis praeponatur, illa solum spe- cies simplexque est species atque idcirco et maxime species et specialissima nuncupatur. inter genera igitur quae sunt generalissima et species quae specialissimae sunt, in medio [*](1 uocauit Lp.c.P dicuntur N 3 poterit CNSm1 res om. E, sed ras., ratio R 4 post, praedicatur] dicitur HNP 5 maxime Em1G a.c. 7 quaedam] quae CFHN genera om. CN, ante sunt F et om. CHN 8 maximis CFHNPm2 11 quia] quoniam HN 14 inper- mixtaque Em2HPm2 intermixtaque NPm1 de qua s. l. Sm2 de quo R quae E (ex alia uoce) N 15 at] ut CFN quod] quoniam E 16 nomen om. FN quia] quoniam F 17 aliis om. C 18 ante alii add. generi CL (del. m2), post s. l. P 19 simplex om. GRS, s. l. Em2Lm2 22 atque idcirco maxime (-ma H) species est (est om. H) in mg. Hm1?, s. l. Lm2 ante species add. est P, post C, s. l. Lm2 24 specialissima EGSm1 sunt om. EG, s. l. Pm2, post quae L) sunt quaedam quae superioribus quidem collata species sunt, inferioribus uero genera. haec subalterna genera nuncupantur, quod ita sunt genera, ut alterum sub altero collocetur. quod igitur genus solum est, id dicitur generalissimum genus, quae uero ita sunt genera, ut esse species possint, uel ita species, ut sint genera nonnumquam, subalterna genera uel species appellantur. quod uero ita est species, ut alii genus esse non possit, specialissima species dicitur.

His igitur cognitis sumamus praedicamenti unius exem- plum, ut ab eo in ceteris quoque praedicamentis atque in ceteris speciebus in uno filo atque ordine quid eueniat possit agnosci. substantia igitur generalissimum genus est; haec enim de cunctis aliis praedicatur. ac primum huius species duae, corporeum, incorporeum; nam et quod corporeum est, substantia dicitur et item quod incorporeum est, substantia praedicatur. sub corporeo uero animatum atque inanimatum corpus ponitur, sub animato corpore animal ponitur; nam si sensibile adicias animato corpori, animal facis, reliqua uero pars, id est species, continet animatum insensibile corpus. sub animali autem rationale atque inrationale, sub rationali homo atque deus; nam si rationali mortale subieceris, hominem feceris, si inmortale, deum, deum uero corporeum; hunc enim mundum ueteres deum uocabant et Iouis eum appellatione [*](1 quidem om. EG collata] FHm1NPm2 collatae Cm2EGHm2 (add. e, sed exters.) Lm2 collocata Pm1 collocatae Cm1Lm1RS (in ras.) sunt species CLR 2 haec] et C nominantur FHNP 3 alterutrum Ea.r.Pm1 alterutro Pm2 5 ita s. l. Em2Lm2, ante ut C 6 ut sint—est species (7) s. l. Em2 9 igitur] ergo E 11 ante in add. ut Lm2Pm2 uno quoque Em2H (quoq. del. m1?) PRS quod Ea.c. GLm2Pm1R 14 duae om. HN sunt add. C,s.l. Pm2, ante duae L post pr. corporeum add. et C, s. l. Pm2, atque FHN 15 ante post. substantia add. et ES (del), ex R 17 sub animato—ponitur om. R post. poni- tur] collocatur FHNP 18 adicies RS 19 inanimatum Cm1Lm2NPm2S (in s. l. minus cert.), post add. et s. l. Pm2 20 post rationali add. autem L 22 feceris om. GRS, s. l. Em2, scil. fecisti (ante hominem) s. l. Sm2 constituis L post uero s. l. dico Lm2, post corporeum Sm2 23 deum ueteres LN)

dignati sunt deumque solem ceteraque caelestia corpora, quae animata esse cum Plato, tum plurimus doctorum chorus arbitratus est. sub homine uero indiuidui singularesque homines ut Plato, Cato, Cicero et ceteri, quorum numerum pluralitas infinita non recipit. cuius rei subiecta descriptio sub oculos ponat exemplum. |

substantia [*](p. 70) corporea | incorporea corpus animatum | inanimatum animatum corpus sensibile | insensibile animal rationale | inrationale rationale animal mortale | inmortale homo Plato | Cicero Cato

Superius posita descriptio omnem ordinem a generalissimo us- que ad indiuidua praedicationis ostendit. in qua quidem substantia generalissimum dicitur genus, quoniam praeposita est omnibus, nulli uero ipsa supponitur, et solum genus propter eandem scilicet causam, homo autem species solum, quoniam Plato, [*](1 dignati sunt] designauerunt Em2 deum quoque HLm2P 2 cum] tum Em2F platone Lm2PSm1 tunc CGLSm1 4 cato om. C, ante plato L, tito N 5 oculis CFP 6 ponit Lm1 figuram supra de- pictam exhibent P (est altera de duabus ipsa quoque a m1 facta, prior minus dilucida est), nisi quod ad pr. animal add. sensibile et rationale post post. animal pos., et E, in quo ordo nominum cato plato cicero est, simillima est in G, sed extrema pars homo—Cicero deest, et in H, nomina tamen socrates plato cicero sunt; in S uoces mediae tantum substantia—homo extant, sub uoce homo unum nomen est FVLCO GONCŁ, (explicare non potuimus); figura deest in CFLNR, in F post ponat exemplum est SVBSTANTIA 8 ad om. H, s. l. Em2 indiuiduum FLN in qua] et E 10 uero] ergo H)

Cato et Cicero, quibus est ipsa praeposita, non differunt specie, sed numero tantum. corporeum uero, quod secundum a sub- stantia collocatur, et species esse probatur et genus, substantiae species, genus animati. at uero animatum genus est animalis, corporei species. est enim animatum genus sensibilis, animatum uero sensibile animal est; ipsum igitur animatum propter pro- priam differentiam, quod est sensibile, recte genus esse dicitur animalis. animal uero rationalis genus est et rationale mor- talis. cumque rationale mortale nihil sit aliud nisi homo, rationale fit animalis species, hominis genus. homo uero ipse Platonis, Catonis, Ciceronis non erit, ut dictum est, genus, sed est solum species. nec solum differentiae rationalis species est homo, uerum etiam Platonis et Catonis ceterorumque species appellatur, propter diuersam scilicet causam. nam rationalis idcirco est species, quoniam rationale per mortale atque inmortale diuiditur, cum sit homo mortale. idem nero homo species est Platonis atque ceterorum; forma enim eorum omnium homo erit substantialis atque ultima similitudo. est autem communis omnium regula eas esse species specialis- simas quae supra sola indiuidua collocantur, ut homo, equus, coruus — sed non auis; auium enim multae sunt species, sed hae tantum species esse dicuntur —, quorum subiecta ita sibi sunt consimilia, ut substantialem differentiam habere non possint. in omni autem hac dispositione priora genera cum inferioribus coniunguntur, ut posteriores efficiant species; nam [*](1 Cato] tito N et om. P, s. l. Lm2 5 corporis FN enim] autem CLSm2 6 ipsum post igitur FL (s. l. m2), om. EGRS propter] praeter H 7 quae ER 8 post rationale add. est genus R, s. l. scil. genus L 11 Catonis om. CLN titonis N ante Ciceronis add. et CFHP 12 species est solum C 13 catonis et platonis CL platonis titonis N 15 post rationalis add. homo G 16 homo om. EGLS 17 atque] et C eorum enim E 18 erit] est FHNP 19 ante om- nium add. et R post regula add. est EG esse ante eas FNS (s. l. m2), om. EGR 21 enim] uero CEGLRS 22 haec Gm1NR hee P species om. E quarum Em2FSm2 sibi om. R 24 dis- putatione F 25 iunguntur CLm1 coniungantur m2 efficiunt Fa.c.Sm1 efficiat m2) ut sit corpus substantia, cum corporalitate coniungitur et est substantia corporea corpus. item ut sit animatum, corporeum atque substantia animato copulatur et est animatum substantia corporea habens animam. item ut sit sensibile, eidem tria illa superiora iunguntur. nam quod est sensibile, tantum est, quantum substantia corporea animata retinens sensum, quod totum animal est. item superiora omnia rationi iuncta effi- ciunt rationale postremumque hominem superiora omnia nihilo minus terminant; est enim homo substantia corporea, animata, sensibilis, rationalis, mortalis. nos uero definitionem hominis reddimus dicentes animal rationale, mortale, in animali scilicet includentes et substantiam et corporeum et animatum atque sensibile. et in ceteris quidem speciebus atque generibus ad hunc modum uel genera diuiduntur uel species describuntur.

Quemadmodum igitur substantia, cum suprema sit, eo quod nihil sit supra eam, genus erat generalis- simum, sic et homo, cum sit species post quam non sit alia species neque aliquid eorum quae possunt diuidi, sed solum indiuiduorum| — indiuiduum enim est [*](p. 71) Socrates et Plato —, species erit sola et ultima species [*](15—p. 212, 18] Porph. p. 5, 1—16 (Boeth. p. 30, 2—20).) [*](4 eadem H idem ex eidem Lm2 6 retinet CN habens L 7 ratio- nali Pm2 coniuncta HL efficiuntur Ea.r.GS 8 postremoque CHNP (recte?) postremum (-mo L) uero LS 11 inter mortale et in animali add. quia animal includit[ur] in se et substantiam et corporeum et animatum atque sensibile R 12 atque] et H 14 describuntur] dis- tribuuntur FN 15 cum] R (sed ante breuis ras.) fi quae cum cett. (quae del. et in mg. scr. parentesis 5m2); an quae scribend.? suprema om. S summa G 16 eo quod] et Aa.c. nihil] nullum NSA sit om. F, s. l. Λ, est post eam Λ2 erat] RSm1 erit m2F sit P est cett. codd. edd. Busse; Porph. p. 5, 2 ήν 17 sic et—species dicitur (p. 212, 15)] RSQ, om. cett. et] etiam RSΤΦ, glossa ut uid. ad et in Π 18 alia] aliqua RS; add. inferior ΔΛΠΣ*Ρ Busse, post species Γ, om. RSΦ edd. Porph. p. 5, 3 aliud R 19 post diuidi add. in species edd., recte ut uid., etiam Bussio placet; Porph. p. 5, 3 χών χέμνεοΟαι ουναμένων εις είδη post indiuiduorum add. species R 20 post Plato add. et hoc album brm, fort. recte; Porph. p. 5, 4 xat χοοχι χό λεοχόν solum R solam S)

et, ut dictum est, specialissima. quae uero sunt in medio, eorum quidem quae supra ipsa sunt, erunt species, eorum uero quae post ipsa sunt, genera. quare haec quidem habent duas habitudines, eam quae est ad superiora, secundum quam species ipsorum esse dicuntur, et eam quae est ad posteriora, secundum quam genera ipsorum esse dicuntur. extrema uero unam habent habitudinem. nam et generalissimum ad ea quidem quae posteriora sunt, habet habitudinem, cum genus sit omnium id quod est supremum, eam uero quae est ad superiora, non habet, cum sit supre- mum et primum principium, specialissimum autem unam habet habitudinem, eam quae est ad superiora, quorum est species, eam uero quae est ad posteriora, non diuersam habet, sed etiam indiuiduorum species dicitur, sed species quidem indiuiduorum uelut ea continens, species autem superiorum, uelut quae ab eis contineatur.

[*](2 ipsa om. R, post sunt Γ species erunt RS; Porph. p. 5, 6 είη αν εϊδη 3 uero—sunt om. S, s. l. autem quae sunt sub se erunt m2 uero] autem RSm2V<]?} fort. recte post ipsa] sub ipsis R 4 duas habent ΔΛ2 Busse; Porph. p. 5, 7 έχει Sio σχέσεις habentes S 7 dicuntur esse R extremae (-me) Sm1hm1A2m2b 8 habent unam Δ et generalissimum] id quod generalissimum est RS; Porph. p. 5, 9 το τε γάρ γενιχώτατον 9 habet] habet unam Δ 10 genus post omnium R, post sit SΣ id] hic R ea R 11 post uero add. habitudi- nem Γ non habet hic om., post principium add. non habet habitudi- nem R, add. et (ut diximus) supra quod non est aliud superueniens genus edd. cum Porph. p. 5,12 12 ante specialissimum add. et brm Busse, fort. recte, om. codd. (etiam LPQ Bussii); Porph. p. 5, 12 «ύ τί> είδιχώτατον δέ specialissimam RTm1 specialissima S autem] etiam brm 13 eam om. RS 14 posteriora] inferiora RS511, recte? 15 non diuersam] Sm1 edd. quorum diuersam Am1 non (del. uel om. diuersam,) Sm2Am2 et cett. Busse; Porph. p. 5, 14 oi% άλλοίαν species dicitur—indiuiduorum om. FHN, sed—indiuiduorum om. CT 16 qui- dem om. Σ, post add. dicitur edd.; codd. quidam Porph. p. 5,15 λέγεται eam N 17 post continens add. est Σ autem] uero L 18 his NR illis F contineantur CEm2H continetur NΩ (sed corr. Km2, ex -entur IIm2))

Ex proportione speciei nomen et generis ostendit. nam ut genus, quoniam non habet genus supra se, generalissimum genus dicitur, ut substantia, ita species, quoniam non habet sub se speciem, sed indiuidua, specialissima species dicitur, ut homo. quid est autem species non habere? his praeesse quae neque in dissimilia diuidi possunt, ut genera diuiduntur, neque in similia secantur, ut species. quae uero inter genera generalissima speciesque specialissimas constituta sunt, ea et species et genera nuncupantur, quoniam et ipsa aliis suppo- nuntur et his alia subiciuntur, quorum uel in dissimilia uel in similia possit esse partitio. cumque duae sint habitudines et quasi comparationes oppositae, quae in omnibus generibus speciebusque uersentur, una quidem quae ad superiora respi- ciat, ut specierum, quae suis generibus supponuntur, alia uero quae ad inferiora, ut generum, cum speciebus propriis praeponuntur, generalissima quidem genera unam tantum reti- nent habitudinem, eam scilicet quae inferiora complectitur, illam uero quae ad praeposita comparatur, non habent. gene- ralissimum enim genus nulli supponitur. item species specia- lissima unam possidet habitudinem, per quam scilicet ad sola genera comparatur, illam uero quae ad inferiora committitur, non habet; nullis enim speciebus ipsa praeponitur. at uero quae subalterna sunt genera, utraque habitudine funguntur. [*](1 propositione FPm1 et om. N, del. Sm2, etiam FL 2 super F se om. CN, s, l. Lm2 4 species specialissima FHN 5 speciem Lm2 post habere add. nisi (ex 2 al. litt. m2) L hoc est N id est R, inseruit Pm1? 6 possint ESm2 7 ante neque add. sed P, del. m1?, s. l· Lm2 quae—constituta] specialissimae constitutae, cet. om. EGRS 8 ea et] illae (illa L) uero EGLRS 9 et om. FP quoniam] quae EGLm1R subponantur S 10 subiciantur S pr. uel om. EGR, s. l. Lm2 uel in similia om. EGRS 11 possint EGLm1S possunt R paratio Cm1 partitiones EGLa.r.RS cumque—comparationes om. EGRS, in mg. Lm2 duo Cm1 sunt NPa.c. 12 subpositae CHm1Lm1N, om. F 13 uersantur EGL 16 una Cm1 retinent ante tantum H retinet R habent N 18 illam—comparatur (21) om. S habet G, m1 in CEH 19 genus enim H nullis F 23 quae] illa quae F utramque habitudinem G)

nam et illam possident quae ad superiora respicit, quoniam quae subalterna sunt, habent superpositum genus, et illam quae de inferioribus praedicatur; habent enim subalterna genera suppositas species, ut corporeum ad substantiam quidem eam retinet habitudinem qua potest poni sub genere, ad ani- matum uero eam qua potest de specie praedicari. specialis- simae uero species licet ipsae indiuiduis praeponantur, tamen praepositi habitudinem non habebunt, idcirco quoniam illa quae speciei ultimae supponuntur, talia sunt, ut quantum ad substantiam unum quiddam sint non habentia substantialem differentiam, sed accidentibus efficitur, ut numero saltem distare uideantur, ut paene dici possit et pluribus praeesse speciem et quodammodo nulli omnino esse praepositam. nam cum species substantiam monstret unam, quae omnium indi- uiduorum sub specie positorum substantia sit, quodammodo nulli praeposita est, si ad substantiam quis uelit aspicere. at si accidentia quis consideret, plures de quibus praedicetur species fiunt, non substantiae diuersitate, sed accidentium multitudine. itaque fit ut genus quidem semper plurimas sub [*](1 ad illam et quae s. l. ał illud et ał quod L ad om. CGHLPS quoniam quae] quantum que S 2 post sunt add. genera P, s. l. Lm2 3 praedicantur Hm1Sm1 4 superpositas Hm1 5 qu*a (i er.) C poni potest E 6 quae EHm1LPN specie] speciebus R 7 prae- ponuntur Hm1Pm1 8 subpositi E habent EP habebit Gm2 9 ul- tima EGLm1S ad substantiam] substantia F 10 quidem GLm2S non] nec FHLm2NP habentia] Em2 habentes CEm1GL (es ex al. litt. m2) PS habentem R habent FHN 11 post sed s. l. scii, ex Hm1? accidentibus del. et s. l. ał accidentalem Hm2 uel al., acci- dentalem, s. l. ał accidentibus Lm1, s. l. Nam accidentibus m2 saltim Lm2NPR 12 possint EFGLRS et] nec F, m1 in HLN 13 species EGL (es in er. em? m2) Pm1RS esse om. FHN praepositae EGLRSm2 (-tum m1) nam cum—praeposita est (16) in sup. mg. Lm2 14 monstraret HPm1 monstrat RS unam, quae] S unaque CFHNP (ras. ex -que) unam quamque EGR unam* L 15 substantiae GLR sit s. l. ante substantia Pm2, om. EGLR, est S ante quodammodo add. fit HN, post nulli C, om. est (16) CHN 16 ad om. EGPRS 17 ac GR praedicatur EGLRS) se habeat species; de differentibus enim specie praedicatur, differentia uero nisi pluralitati non conuenit. at uero species etiam uni aliquando indiuiduo praeesse potest. si enim unus, ut perhibetur, est phoenix, phoenicis species de uno tantum indiuiduo praedicatur; solis etiam species unum solem intel- legitur habere subiectum. ita nullam multitudinem | species [*](p. 72) per se continet, cum etiam si unum sit tantum indiuiduum, speciei tamen non pereat intellectus; quibusdam enim suis quasi similibus partibus praeest. ut si aeris uirgulam diuidas, secundum id quod aes dicitur, idem et partes esse intellegitur et totum. idcirco dictum est speciem, licet sit indiuiduis praeposita, unam tamen habitudinem possidere, unam scilicet qua species est. quoniam enim praepositis subditur, species nuncupatur, et est superiorum species tamquam subiecta inferiorum quoque species, idcirco quoniam eorum substantiam monstrat. speciem uero substantiam nuncupamus, nec ita est species substantia indiuiduorum, quemadmodum speciei genus; illud enim pars substantiae est, ut animalis homo. reliquae enim partes rationale sunt atque mortale, homo uero Socratis atque Ciceronis tota substantia est; nulla enim additur dif- ferentia substantialis ad hominem, ut Socrates fiat aut Cicero, [*](1 de differentibus enim] quod de differentibus CL 2 ni C 4 est post unus FHP, post phoenix N 5 solem] EGPpr solum cett. codd. bm; cf. p. 218. 3. 219, 17. 7 cum om. S ut CFN tantum om. ENRS; cf.p. 219,11 post indiuiduum add. unius generis G 8 tamen om. C perit Sm2, add. sensus et F 9 post uirgulam add. in partes suas (suas partes P) id est (id est om. F) aeneas particulas (particulas om. F, aeneas uirgulas, sed del. L) CFHLN, in mg. Pm2 10 in- telliguntur H 12 possidet FN unam] illam L eam unam F 13 ante qua s. l. in Sm2 14 nuncupatur] nominatur FHN 16 demonstrat CEGLP est om. S, post species in ras. N, esset F 17 substantia (ia ex ie F) ante species FNa.c.RS, post indiuiduorum C 18 ani- malis homo] EGLm1 homo animalis Sm2P animal hominis CLm2Sm1 hominis animal FH (inis in ras. m2 et post animal 2 litt. er.) NR 19 etenim R sunt om. EGR post mortale add. adduntur (om. N) animali ad diffiniendam substantiam hominis N edd. uero om. CFGLRS) sicut additur animali rationale atque mortale, ut homo integra definitione claudatur. idcirco igitur species specialissima tantum species est atque hanc solam possidet habitudinem ad superiora quidem, quoniam ab his continetur, ad inferiora uero, quoniam eorum substantiam format et continet.

Determinant ergo generalissimum ita, quod cum genus sit, non est species, et rursus, supra quod non erit aliud superueniens genus, specialissimum uero, quod cum sit species, non est genus et quod cum sit species, numquam diuiditur in species et quod de pluribus et differentibus numero in eo quod quid sit praedicatur. ea uero quae in medio sunt extremorum, subalterna uocant genera et species, et unum quodque ipsorum speciem esse et genus ponunt, ad aliud qui- dem et ad aliud sumpta. ea uero quae sunt ante spe- cialissima usque ad generalissimum ascendentia, et genera dicuntur et species et subalterna genera, ut Agamemnon Atrides et Pelopides et Tantalides et ultimum Iouis.

Posteaquam naturam generum ac specierum diuersitatemque monstrauit, eorum ordinem definitionis descriptionisque com- memorat. ac primum quidem generalissimi generis terminum [*](6-19] Porph. p. 5, 17—6, 3 (Boeth. p. 30, 21—31, 7).) [*](1 rationalis atque mortalis N 3 possidet] optinet P 6 post deter- minant add. philosophi C ergo om. CN enim EGLm1<t>p.c.; Porph. p. 5, 17 τοίνον ita om. CGHP, s. l. Em2Am2 quod] quoniam S 7 sit genus NR et rursus—genera ut (17)] LRSii, om. cett. rursum S 8 erit] LRST est cett.; Porph. p. 5, 18 οΰχ αν ειη 9 pr. quod] quae Sha.c. post. quod—et quod (10) om. L 10 diuidatur S 11 et] et de L 13 uocant] Λ2Φ uocantur cett. edd. Busse; Porph. p. 5, 21 χολοΰσι 14 ipso eorum S speciem] Brandt species codd. Busse ponunt] Am2Um2, e coni. scr. Busse, ponuntur Tm1 possunt m2 cum cett.; species esse potest et genus edd.; Porph. p. 5, 22 xal έχαοτον αδτών είδος είναι xal γένος τίθενται 17 post, et om. R ut om. FS 18 et om. CEG pelides F post. et om. C 19 ultimo F 20 Post**quam CL diuersitatem GLm1R, -que in ras. E, er. P)

inducit, id esse generalissimum genus quod cum ipsum genus sit, non habet superpositum genus, hoc est speciem non esse, et rursus, supra quod non erit aliud superueniens genus. si enim haberet aliud genus, minime ipsum generalissimum uocaretur. specialissima uero species hoc modo : quod cum sit species, non est genus, ex opposito, quoniam opposita ex oppo- sitis describuntur interdum. nam quoniam praepositio opposita est suppositioni, genus autem praeponitur, species uero sup- ponitur, si idcirco erit primum genus, quia ita superponitur, ut minime supponatur, idcirco erit ultima species, quia ita supponitur, ut praeponi non possit, oppositorum igitur recte ex oppositis facta est definitio. Est alia rursus descriptio : quod cum sit species, numquam diuidatur in species, id est genus esse non possit. si enim omne genus specierum genus est, si quid non diuiditur in species, genus esse non poterit. Est rursus alia definitio : quod de pluribus et differentibus numero in eo quod quid sit praedicatur. de qua definitione saepe est superius demonstratum. nunc [*](18 saepe superius] p. 188, 12. 190, 11 ss. 203, 11. 205, 4.) [*](1 inducit] RSm1 indicit Em1 indicat GLa.c. dicit CEm2FHLp.c. NPSm2 inducit dicens brm indicat dicens p id om. EGRS, s. l. Lm2 3 non om. EGRS, s. l. Lm2 superueniens om. EGRS, s. l. Lm2 si—genus om. EGRS, in mg. sup. Lm2 5 uocetur EGLm1Sm2; post inlatus est locus p. 219,14—220, 3 quoniam ridere—exemplam in EGL, quoniam irridere (sic)—praedicatur p. 219, 15 (qui locus tamen infra quoque extat) in S specialissima—idcirco erit (10) in ras. C post modo add. describitur edd. 6 opposito] opposita F opposito est H; post add. Quia sicut genus (genus in mg. F) generalissimum est cui non aliud genus superponitur, ita et species specialissima nuncupatur, cui alia species non subponitur (superponitur F) et utrumque ex opposito dicitur alterius sicut pater ex opposito dicitur filii F, in inf, mg. cum nota d(esunt) h(aec) Hm1? opposita om. EGR, s. l. Sm2 7 quoniam om. EN 9 si er. E sed La.c, Pm2 11 ante ut add. rursus RS ut praeponi non possit] ut minime praeponatur CFHN (in mg. add. m2) oppositorum om. EGLRS recte om. C 13 quod] Lm1 edd. quae cett. ante numquam add. quae CGHm1, del. m2 diuiditur CLRSm1 14 est om. C possit] posse CFN potest edd. 16 potest EGLRS Est] et FHNS et om. N) illud attendendum est. si, ut paulo superius dictum est, speciei unum indiuiduum potest esse subiectum, ut phoenici atomum suum, ut soli corpus hoc lucidum, ut mundo uel lunae, quorum species singulis suis indiuiduis superponuntur, qui conuenit dicere speciem esse quae de pluribus numero differentibus in eo quod quid sit praedicatur? sunt enim quaedam quae de numero differentibus minime dicuntur, ut phoenix, sol, luna, mundus. sed de his illa ratio est de qua etiam superius pauca reddidimus, quae paululum inflexa commodissime nodum quae- [*](p. 73) stionis absoluit. | omnia enim quae sub speciebus specialissimis sunt, siue infinita sint siue finito numero constituta siue ad singularitatem deducantur, dum est aliquod indiuiduum, semper species permanebit neque indiuiduorum deminutione, dum quodlibet unum maneat, species consumitur. ut enim dictum est, tametsi plura sint indiuidua, substantiales differentias non habebunt. id uero in genere dici non conuenit, quod his praeest quae substantiali a se differentia disgregata sunt; praeest enim speciebus quae diuersis differentiis informantur. [*](1 paulo superius. 8 superius] p. 215, 2 ss.) [*](1 est om. G, s. l. Lm1 si, ut] sicut FGPSm1 sic La.c. supra RS 3 suam S solis F mundi FR, add. hoc inane spacium s. l. Lm2, post lunae in mg. et hoc immane spacium quod uidemus P quo- rum] quae Lm1 4 indiuiduis om. EGRS post superponuntur add. quod si ita est ut species de uno quolibet indiuiduo praedicetur (praedicatur P) ut de phoenice (phe- P) P edd. qui] quomodo Hm2LP 6 praedicetur L 8 mundus om. EGRS, s. l. Lm2 illa his EG ratio est om. EG 9 paulum N inplexa (uel im-) EHm1LP nodum ras. ex modum EN 10 sub] suis EGS in suis R specialissima GPm1RS 11 sint] sunt CHa.c.Lm1R finita CHm2N 12 deducuntur Lm2R adducuntur P, add. ut fenix uel sol R aliquid FL semper—deminutione om. EGRS, in mg. Lm2 semper s. l. Pm1?, post species N, om. L (m2) 13 deminutione] C diminutione cett. dum om. S si EGLm1R 14 ante consumitur add. non EGL (del. m2) RS ut] quod EGLRS 15 tamenetsi G tamen si RS sunt F ante substantiales add. si G, s. l. Sm2, ras. in E 16 id uero om. EG quod L idcirco id R id circo Sm1, circo del. m2 18 ante speciebus s. l. genus E) si igitur earum una perierit et ad unitatem speciei reducta sit ratio, genus esse non poterit, quia de differentibus specie praedicatur. non ita in speciebus. si enim omnium indiuidu- orum natura consumpta sit et ad unius singularitatem indi- uidui superpositae speciei praedicatio peruenerit, est tamen species ac permanet. talia enim sunt illa quae pereunt ac desunt, quale est id quod permansit et subiacet. quod uero dicimus de pluribus numero differentibus speciem praedicari, duobus id recte explicabitur modis, uno quidem, quia multo plures sunt species quae de numerosis indiuiduis praedicantur, quam hae quibus unum tantum indiuiduum uidetur esse sup- positum, dehinc hoc, quia multa secundum potestatem dicuntur, cum actu non semper ita sint, ut risibilis homo dicitur, etiamsi minime rideat, quoniam ridere potest. ita igitur species de numero differentibus praedicatur; nihilo enim minus phoenix de pluribus phoenicibus praedicaretur, si plures essent, quam nunc, quando unus esse perhibetur. item solis species de hoc uno sole quem nouimus, nunc dicitur, at si animo plures soles et cogitatione fingantur, nihilo minus de pluribus solibus indiuiduis nomen solis quam de hoc uno praedicabitur. idcirco igitur species de pluribus numero differentibus dicitur praedicari, cum sint aliquae quae de singulis indiuiduis appellentur. Illa uero quae subalterna uocantur ita definiri queunt : subalternum [*](1 eorum EFGLm1RS redacta EGLPm2RS edd. 2 de om. E 3 si enim] nam si EGLRS 5 suppositae LNR superposita S uene- rit EGLRS 6 alia EGLa.c.RS ante sunt s. l. non E 7 quale] quam EGLa.c.RS et] ac CFHNP 8 de numero pluribus Ca.c. numero de pluribus p.c. 9 excusatur EGLRS quidem uno EG multo om. FN, s. l. H 11 hae om. ER hee C eae H ea N ante qui- bus add. e CR, er. uid. E tantum om. S suppositum esse RS 12 dehinc] deinde EGLRS hoc om. FHNS 13 semper om. CFH 14 etiamsi—praedicatur om. F de loco quoniam ridere eqs. in EGLS cf. ad p. 217, 5 igitur] etiam E 15 nihil EGLPRS 16 phoenicibus om. F 17 ita (a in ras. m2) E hoc om. S, post uno F 18 ac EGR ante animo s. l. in Pm2 19 cogitationes Ca.c.F ante de add. enim EG 20 praedicatur EGLRS 22 appellantur FHN) genus est quod et genus esse poterit et species, ad eumque modum est ut in familiis, quae procreant et procreantur, ut etiam subiectum monstrat exemplum : ut Agamemnon Atri- des et Pelopides et Tantalides et ultimum Iouis. Atreus enim Pelopis filius tamquam eiusdem species quasi Agamemnonis genus est. item Agamemnon Pelopides et Tan- talides, cum Pelops ad Tantalum comparatus Tantalusque ad Iouem quasi species itemque Tantalus ad Pelopem, Pelops ad Atreum tamquam genera esse uideantur, cum Iuppiter ueluti sit horum generalissimum genus.

Sed in familiis quidem plerumque ad unum redu- cuntur principium, uerbi gratia ad Iouem, in generibus autem et speciebus non se sic habet. neque enim est commune unum genus omnium ens nec omnia eiusdem generis sunt secundum unum supremum genus, quem- admodum dicit Aristoteles. sed sint posita, quemad- [*](11-221, 7] Porph. p. 6, 3—11 (Boeth. p. 31, 7—17). 16 Ari- stoteles] Metaph. II, 3, p. 998b, 22.) [*](1 et om. RS et genus om. EG ad—ut] CG (ut om.) Hm2 ad eumque (et ad eum N) modum sunt ut Hm1N ad eumque (eum que* L eundem Pm2) modum qui (s. l. Lm2, part. in ras. Pm2) est (s. l. Pm2) LP ad eum modum qui est EFR ad eum (eum del. m2, post que eu er.) modum, in ras. quae est m2 S 4 et Tantalides—Iouis] Lm2Pm2 (om. et Tantalides) R edd., post species (5) Lm1S, om. cett. 5 quasi] quae si Sm1, del. m2, ante add. et F, s. l. Pm2, est R 6 Agamem- nonis] tamen his (is R) EGLm1R tamen non his Sm1, del. m2 genus est del. Sm2 est om. P ante Pelopides add. non E atrides non (non del. m2) L 7 comparatus] (s in ras. m2) H comparatur (cõ-) cett Tantalusque] ut tantalus quae G 8 idemque CP idem N 9 Atreum] creontum EG creontem Lm1 tareontum S tamquam] quasi EGLR quae S uelut HP 11 reducuntur ante ad N, post reducuntur add. omnes L, s. l. Pm2; reducunt coni. Busse; cf. p. 224, 19 reduci; Porph. p. 6, 3 άναγουοι 12 ad om. EGRSA 13 speciebus] in speciebus R sic se ΝΣ habetur EG neque—dicerentur (p. 221, 5)] RSQ, om. cett. enim om. R 14 neque Busse 15 sunt generis Γ 16 sunt \m22; Porph. p. 6, 6 χείοθ·ω quemadmodum om. S, add. dictum est edd., idem post Praedicamentis hm2Wm2 (cf. p. 224, 19); om. Porph. p. 6, 7)

modum in Praedicamentis, prima decem genera quasi prima decem principia; uel si omnia quis entia uocet, aequiuoce, inquit, nuncupabit, non uniuoce. si enim unum esset commune omnium genus ens, uniuoce entia dicerentur; cum uero decem sint prima, com- munio secundum nomen est solum, non etiam secun- dum rationem, quae secundum nomen est.

Cum de subalternis generibus diceret, familiae cuiusdam posuit exemplum, quae ab Agamemnone peruenit ad Iouem, quem quidem pro numinis reuerentia ultimum posuit. quantum enim ad ueteres theologos, refertur Iuppiter ad Saturnum, Saturnus ad Caelum, Caelus uero ad antiquissimum Ophionem ducitur, cuius Ophionis nullum principium est. ne igitur quod in familiis est, id in rebus quoque esse credatur, ut res omnes possint ad unum sui nominis redire principium, idcirco deter- minat hoc in generibus ac speciebus esse non posse; neque enim sicut familiae cuiuslibet, ita etiam omnium rerum unum esse principium potest. fuere enim qui hac opinione tenerentur, ut rerum omnium quae sunt unum putarent esse genus quod ens nuncupant, | tractum ab eo quod dicimus ‘est’; omnia enim [*](p. 74) [*](3 inquit] sententia, non uerba Aristotelis.) [*](1 quasi in ras. Σ sic Am1 sicut Ψ 2 prima om. Γ, post decem Π 2 uocat Am1II 3 nuncupauit S, in ras. ex -bit Γ 4 genus omnium Busse entia uniuoce R post uniuoce add. omnia edd. cum Porph. p. 6, 9 πάντα 5 uero] autem Γ enim ΔΔΣΦ; Porph. p. 6, 10 δέ sunt FH prima] principia Lm1 prima genera m2P (genera s. l. m2), prima principia NΓΣ 7 ante rationem (ante nomen E) add. definitionis (uel diff-) ELRSQ, om. Porph. p. 6, 11 quam E post est add. solum CHN 8 Cum] Quoniam CLm1NS Quoniam (del. m2) cum H di- cens CLm1N dicit in ras. S cuius Pm1 cuiusque F eiusdem R 9 ponit Sm2 ab om. F, s. l. Gm2 10 nominis EGLS nomini R 11 ad ueteres] aduertere Sm1 aduertisse CEFGLm2P aduertit se R referantur Hm1N 12 caelium (uel ce-) LPm2RS zethum F zechum N Caelus]Hm2 caelius (uel ce-) LPm2Sm2 celium R caelum CEGHm1Pm1Sm1 zetus F zehus N othionem F (sed ophionis) 14 esse (Pm2 est m1) quoque FHNP 15 ante sui exters. uid. proprii E 17 familia H 19 ut] et Fa.c.S ut et N 20 est] esse S)

sunt et de omnibus esse praedicatur. itaque et substantia est et qualitas est itemque quantitas ceteraque esse dicuntur; nec de his aliquid tractaretur, nisi haec quae praedicamenta dicun- tur, esse constaret. quae cum ita sint, ultimum omnium genus ens esse posuerunt, scilicet quod de omnibus praedicaretur. ab eo autem quod dicimus ‘est’ participium inflectentes Graeco quidem sermone Sv Latine ens appellauerunt. sed Aristoteles sapientissimus rerum cognitor reclamat huic sententiae nec ad unum res omnes putat duci posse primordium, sed decem esse genera in rebus, quae cum a semet ipsis diuersa sint, tum ad nullum commune principium reducantur. haec autem decem genera statuit substantiam, qualitatem, quantitatem, ad aliquid, ubi, quando, situm, facere, pati, habere. quod uero occurrebat quoniam de his omnibus esse praedicaretur — omnia enim quae superius enumerata sunt genera, esse dicuntur —, ita discussit ac reppulit dicens non omne commune nomen communem etiam formare substantiam nec ex eo debere genus esse commune arbitrari, quod de aliquibus nomen commune praedicaretur. quibus enim definitio communis nominis con- uenit, illa communis nominis iure species iudicabuntur et communi illo uocabulo uniuoce praedicantur, quibus uero non conuenit, uox his communis tantum est, nulla uero substantia. id autem manifestius declaratur exemplis hoc modo. animal hominis atque equi genus esse praedicamus; demus igitur [*](1 post. et om. EGRS, s. l. Lm2 2 cetera C 3 de] in GLm1RS 5 esse om. EGRS, s. l. Lm2 6 autem s. l. L enim C est] esse FS principium EG, m1 in LPS inflectentes post quidem N 7 quidem ante Graeco R ante sermone add. de P, s. l. L post Latine add. autem FHN, s. l. Pm2 8 prudentissimus FNP rerum] principiorum EGLm1Pm1RS 9 omnes ante res C, om. EGRS, s. l. Lm2 dici FGm1Pm2 10 ad FHNRm1 ipso Em1GPm1S ipsa FHN ipsos Rm1 sunt CLm1R edd. 11 reducuntur EFGLm2RPm1S 15 nu- merata CEGL innumerata S 16 repulit CEFHRP 17 eo debere] eodem uere (e re add. S) EGSm1 18 post arbitrari add. debet E 19 praedicatur E praedicetur FHNP nominis communis FN 22 his uox FHNP 23 manifestis FLp.c. 24 praedicatur S dicamus CHN) animalis definitionem, quae est substantia animata sensibilis; hanc si ad hominem reducamus, erit homo substantia animata sensibilis, nec ulla falsitate definitio maculatur. rursus si ad equum, erit equus substantia animata sensibilis; id quoque uerum est. conuenit igitur haec definitio et animali, quod commune est homini atque equo, et eidem equo atque homini, quae species ponuntur animalis. ex quo fit ut homo atque equus utraque animalia uniuoce nuncupentur. at si quis hominem pictum hominemque uiuum communi animalis nomine nuncu- pauerit, definiat si libet animal hoc modo, substantiam ani- matam esse atque sensibilem. sed haec definitio ei quidem homini qui uiuus est conuenit, ei uero qui pictus est, minime; neque enim est animata substantia. igitur homini uiuo atque picto, quibus communis nominis definitio, id est animalis, non potest conuenire, non est animal commune genus, sed tantum commune uocabulum diciturque hoc nomen animalis in uiuo homine atque picto non genus, sed uox plura signi- ficans; uox autem plura significans aequiuoca nuncupatur, sicut uox ea quae genus ostendit, uniuoca dicitur. itaque id quod dicitur ens, etsi de omnibus dicitur praedicamentis, quoniam tamen nulla eius definitio inueniri potest quae omnibus prae- dicamentis possit aptari, idcirco non dicitur uniuoce de prae- dicamentis, id est ut genus, sed aequiuoce, id est ut uox plura significans. Conuincitur etiam hac quoque ratione id quod dicimus, ens praedicamentorum genus esse non posse. [*](2 hanc] uel hanc E 3 facultate Em1 4 equus] equi CFPm2 5 definitio (uel diff-) haec FHN 6 homini] et homini CNP atque] et, FHNPR eidem] CEm2FH a.r.NPR idem Em1GHp.r.Lm1S eadem Lm2brm ea eidem p 8 animalis EGLa.c. una uoce E nun- cupantur C nominentur FHN 9 uiuum] uerum EGLm1PRS 10 si libet] scilicet CHm1N animal om. E 12 uero] FHP, om. S, quidem cett. 13 est post substantia LP 16 dicitur quae Em1Sm1 dicitur quod LSm2 dicitur quia CFN 17 genus] genus est FN uox—significans om. CEGP, s. l. Lm2Sm2 18 autem] enim RS ante aequiuoca add. quae CEGP nuncupantur GS 19 ita ELm1 23 id est om. CFN ut genus om. F 24 quoque om. N) unius enim rei duo genera esse non possunt, nisi alterum alteri subiciatur, ut hominis genus est animal atque animatum, cum animal animato uelut species supponatur. at si duo sint sibimet ita aequalia, ut numquam alterum alteri supponatur, haec utraque eiusdem speciei genera esse non possunt. ens igitur atque unum neutrum neutri supponitur; neque enim unius dicere possumus genus ens nec eius quod dicimus ens, unum. nam quod dicimus ens, unum est et quod unum dicitur, ens est; genus autem et species sibi minime conuertuntur. si igitur praedicatur ens de omnibus praedicamentis, praedicatur etiam unum. nam substantia unum est, qualitas unum est, quantitas unum est ceteraque ad hunc modum. si igitur, quoniam esse de omnibus praedicatur, omnium genus erit, et unum, quoniam de omnibus praedicatur, erit omnium genus. sed unum atque ens, ut demonstratum est, minime alterum alteri praeponitur; duo igitur aequalia singulorum praedica- mentorum genera sunt, quod fieri non potest. cum haec igitur ita sint, id Porphyrius determinauit dicens non ita in rebus, ut in familiis omnia ad unum principium posse reduci nec omnium rerum commune esse genus posse, ut Aristoteli pla- cet; sed sint posita, inquit, quemadmodum in Praedi- [*](p. 75) camentis dictum est, prima decem ge|nera quasi decem prima principia, scilicet ut nulla interim ratio perquiratur, sed auctoritati Aristotelis concedentes haec decem genera nulli [*](3 ac R sint post aequalia pos. RS, repet. FL (s. l. m2) P 4 sibi- metque (quae F) FLm2Pm1 ita s. l. Lm2 5 ante haec add. aequa C, sed del. eidem Pm2 eius S 6 neutris Em1 8 pr. unum post nec, om. post ens H dicitur om. S dicimus Rbrm 13 esse] ens Lm2P post omnibus add. his CP, in mg. Hm2, add. praedicamentis (s. l. m2) his L post erit add. ens CHN et unum—omnium genus om. R 15 sed] si in ras. Em2 ut om. FH 16 praeponi FH 17 hoc Ea.c. edd. 18 sit edd. 19 deduci LS duci Em1 20 genus ante esse CFN, post posse S poterit F 21 sint] FHm1 sunt cett. 23 prima om. N, post principia R ut om. EGS 24 auctoritate Em1Hm1 ad auctoritatem FN accedentes CFNS) alii generi esse credamus subiecta, quae si quis entia nuncupat, aequiuoce nuncupabit, non uniuoce; neque enim una eorum omnium secundum commune nomen definitio poterit adhiberi. quae res facit, ut non uniuoce de his aliquid praedicetur. si enim uniuoce praedicaretur, genus esset eorum commune nomen quod de omnibus praedicaretur; at si genus esset, definitio generis conueniret in species. quod quia non fit, com- mune his id quod dicimus ens, uocabulum est uocis signi- ficatione, non ratione substantiae.

Decem quidem generalissima sunt, specialissima uero in numero quidem quodam sunt, non tamen infi- nito, indiuidua autem quae sunt post specialissima, infinita sunt. quapropter usque ad specialissima a generalissimis descendentem iubet Plato quiescere, descendere autem per media diuidentem specificis differentiis; infinita, inquit, relinquenda sunt; neque enim horum posse fieri disciplinam.

[*](10—17] Porph. p. 6, 11—16 (Boeth. p. 31, 17—32, 1). 14 Plato] Phileb. p. 16 C. Polit, p. 262 A—C. Sophist. p. 266 A. B adfert Busse.)[*](1 entia nuncupat] ERS (-pet), etiam entia nuncupat N ab ens entia nuncupat (-pet Lm2) CGL etiam nuncupat (nuncupat post ens P) ab ens entia HP entia nuncupat ens F 2 nuncupabit (-uit FHN) post uniuoce FHNP, nuntiauit S unam—definitionem (uel diff-) poterit adhibere FHN 3 nomen ex non Em2G 5 esse Hm1, add. ens s. l. L, ante esset P eorum om. CN, post commune L 6 nomen in mg. Hm2, del. Lm2 ens CH(in mg.) Lm2 (s. l. ante eorum) N 7 con- uenerit Em1 8 his om. GS 10 sunt om. S 11 in numero om. Δ quodam] quaedam Pm1 sunt om., post indiuidua add. est S tam C infinito] Fp. c. (finito a.c.) Hm2STNttp.c.Φ in infinito Hm1NWa.c. indefinito C (ras. ex -tio)EGL a.c. (in indefinito et ał definito corr. m1) PRkIPV (in er.) 12 indiuidua—quiescere) LRSQ, om. cett. 13 sunt infinita LRS Busse; cf. p. 226, 22 a om. R 15 ante descendere post usque (cf. ad p. 178, 14) add. ad id CHP diuidentem per me- dia Γ 16 ante infinita add. indiuidua uero Δ, sed del., post add. uero ΓΦ 17 enim s. l. L, del. Γ horum] Nii (ante add. et ΛΦ, er. uid. Γ, post add. indiuiduorum Γ) eorum cett.; Porph. p. 6, 16 τούτων disciplina Cm1)

Quoniam specierum nosse naturam ad sectionem generum pertinet quoniamque scientia infinita esse non potest — nullus enim intellectus infinita circumdat —, idcirco de multitudine generum, specierum atque indiuiduorum rectissima ratione persequitur dicens supremorum generum numerum notum — decem enim praedicamenta ab Aristotele esse reperta quae rebus omnibus generis loco praeferenda sint —, species uero multo plures esse quam genera. nam cum decem suprema sint genera cumque uni generi non una, sed multae species supponantur proximaeque species supremis generibus subalterna sint genera usque dum ad ultimas species descendatur, nimirum unius generis multas species esse necesse est utrobique dif- fusas, specialissimas uero multo plures esse quam subalterna, quoniam per multitudinem generum subalternorum ad specia- lissimas descenditur species. quas multo plures esse quam genera subalterna hoc maxime ostenditur, quod inferiores sunt; semper enim genera in plura subiecta diuiduntur. decem uero generum species multo plures quam unius existere manifestum est, uerum tamen etsi plures sunt, certo tamen numero con- tinentur; quem facile si quis discutiat omniumque generum species persequatur, possit agnoscere. indiuidua uero quae sub una quaque sunt specie, infinita sunt uel quod tam multa [*](1 generis EGLRS, recte? 2 scienti GRS scienti alicui Lm2 5 su- premorum] supra horum EG, m1 in LPS ante numerum add. esse FHNP, post notum L 6 post reperta s. l. commemorat Em2 7 gene- ris om. R, post loco L, generum S sunt CFH (ras. corr.) NPRSm2 8 nam cum—genera om. EGRS 9 sunt FLP (ras. corr.) 11 sint post genera C sunt F 13 subalternas FH (s in ras. m2) N, ante sub. add. genera PS, s. l. Lm2 16 hoc] in hoc F inferiora FHm1Lm2NP 17 semper enim genera] FHN semper si genera Cm1 semper enim sub- alterna (genera subalterna P) Cm2 (part. in mg.) P et semper subalterna genera RS et (om. G) semper subalterna EGL plurima N 18 ge- neris G unius] generis unius R species unius generis Lm1 19 sint L compraehenduntur L 21 prosequatur NR 22 species G specie ante sunt FHLNR tam] FHN ea EGLPRS tam ea C)

sunt diuersisque locis posita, ut scientia numeroque includi comprehendique non possint, uel quod in generatione et cor- ruptione posita nunc quidem incipiunt esse, nunc uero desinunt. atque idcirco suprema quidem genera et subalterna et species eas quae specialissimae nuncupantur, quoniam finitae sunt numero, potest scientiae terminus includere, indiuidua uero nullo modo. idcirco igitur Plato a magis generibus usque ad magis species id est specialissimas praecipiebat facere secti- onem; per ea enim quae finita essent numero, iubebat descen- dere diuidentem, ubi autem ad indiuidua ueniretur, standum esse suadebat, ne, quod natura non ferret, infinita colligeret. ita uero genera in species diuidi comprobabat, ut specificis differentiis soluerentur. de specificis autem differentiis melius in eo titulo ubi de differentia disputatur, ac largius disseremus. hic enim hoc tantum dixisse sufficiat, eas esse specificas dif- ferentias quibus species informantur, ut rationale uel mortale hominis. cum igitur diuidimus animal, rationali atque inratio- nali, mortali inmortalique separamus. <hoc ergo> ceteraque genera talibus differentiis quae subiectas species informent, Plato censuit esse diuidenda usque dum ad specialissima [*](13 de specificis—disputatur] lib. IV c. 8.) [*](1 sint EFGHp.r. (ex sunt) LPRS numeroque] FHN in unum EGLm1 (numero m2) RS numeroque in unum CP concludi LS 3 uero) ex quidem uero P recepit Brandt, quidem CEGLRS, om. FHN; cf. p. 223, 12 5 easque (om. quae,) LR specialissime GS 7 igitur om. C magis a EGLPRS usque ad magis species] FHN magis om. C quam a speciebus cett. 8 id est] e ut uid. er. C specialissimas] CFHN a (add. L) specialissimis cett.; cf. p. 225, 13 9 essent] sunt FN 10 diuidentem] diuisionem EGHm1 (diuisorem m2) Lm1PRS 11 nec HN 12 comprobat ELm1 (probabat m2) R ut et soluerentur om. EGPm1 (s. l. m2) RS post ut add. in edd. 13 autem om. EGLPm1 (uero m2) RS 14 de om. FG differentiis CS a.c. 16 rationabile E uel om. ERS et Lm1 17 ante rationali et inrationali add. in Em2 rationale atque inrationale (uel irr-) EGN p.c.RS 18 mortali om. N mortale EGLPS inmortaleque EGNp.c.PRS; mortale (sic) ac (s. l.) inmortali L 18 hoc ergo add. Brandt, cetera <quo>que Engelbrecht separabimus FHN separauimus R 19 informant Fa.c.Lm1NR) ueniretur, dehinc consistere nec infinita sequi, quoniam indi- uiduorum numquam esset nec disciplina nec numerus.

Descendentibus igitur ad specialissima necesse est diuidentem per multitudinem ire, ascendentibus uero ad generalissima necesse est colligere multi-

[*](p. 76) tu|dinem. collectiuum enim multorum in unam natu- ram species est et magis id quod genus est, particularia uero et singularia e contrario in multitudinem semper diuidunt quod unum est; participatione enim speciei plures homines unus, particularibus autem unus et communis plures; diuisiuum est enim semper quod singulare est, collectiuum autem et adunatiuum quod commune est.

Diuidere est in multitudinem quod unum fuerat ante dis- soluere, omnisque diuisio e contrario compositionem coniunc- tionemque meditatur. quod enim, cum sit unum, dispertiendo diuiditur, id ipsum ex pluribus rursus partibus adunando componitur. ut igitur superius dictum est, indiuiduorum qui- dem similitudinem species colligunt, specierum uero genera : similitudo uero nihil est aliud nisi quaedam unitas qualitatis. ergo substantialem similitudinem indiuiduorum species colli- gere manifestum est, substantialem uero similitudinem spe- cierum genera contrahunt et ad se ipsa reducunt. rursus [*](3—13] Porph. p. 6, 16—23 (Boeth. p. 32, 1—8). 9 participa- tione—11 plures] Abaelardus, Theolog. christ., II p. 486 ed. Cousin. 18 superius] p. 166, 8 ss.) [*](3 ante igitur add. illis L necesse—singulare est (12) om. N 4 ire ante per LT ascendentibus—plures (11)] Ω, om. cett. 6 post multitudinem excidisse in unum coni. Busse (cum Porph. p. 6, 18 e’:; εν), add. edd. 8 e contrario—semper] Γ edd. cum Porph. p. 6, 20 semper in multitudinem e contrario cett. codd. Busse 9 est unum Φ 10 unus, unus autem et communis particularibus plures Abaelard. 11 commune Pa.c. communes Φ enim post est FSΦ, om. CELR, ante est cett. 12 est om. E 14 est] enim C est enim L in om. G, s. l. Lm2 15 post dissoluere add. est C 17 plurimis F 19 uero] ergo CEGLm1RS 20 nisi] ni C)

generis adunationem differentiae in species distribuunt, spe- cieique adunationem in singulares indiuiduasque personas accidentia partiuntur. cum igitur haec ita sint, necesse est semper cum a genere descendis ad speciem, diuidendo semper facere multitudinem, cum uero ab speciebus ascendis ad genera, componendo colligere et plura quae in specierum differentiis fuerant similitudine qualitatis adunare. in speciebus etiam idem considerari potest. ut enim ipsae indiuidua, quae sunt infinita, una similitudine substantiali colligunt. ita indiuidua speciem propria infinitate distribuunt. omnia enim indi- uidua disgregatiua sunt et diuisiua, species uero et genera collectiua, species quidem indiuiduorum collectiua atque adu- natiua, specierum uero genera, ut ita dicendum sit : genus quidem species distribuunt et species ab indiuiduis in multi- tudinem deducuntur, rursus autem genus quidem multas species colligit, species autem particularem singularemque multitudinem ad singularitatis deducit unitatem. igitur plus genus adunatiuum est quam species. species namque sola indiuidua colligit, genus uero tam species quam ipsarum quo- que specierum indiuiduas contrahit singularesque personas. sed in hoc conuenienti utitur exemplo dicens quoniam partici- patione speciei, id est hominis, Cato, Plato et Cicero pluresque reliqui homines unus, id est milia hominum [*](1 post generis s. l. ergo E species] specie G speciem Lm1 2 ante indiuiduasque s. l. in Hm2 3 haec igitur LNP 4 species ELm2R 5 a ELS ad (tamen speciebus) G 6 et om. EGLPRS plures EFGLPm1RS quae ante fuerant EGLPRS 7 fuerint S simili- tudinum (-nem Pm2) qualitates (ex -tis Pm2) EFGLPRS ante adunare add. et EGLPR 8 poterit Lm2 ante ipsae add. species N, post in mg. Cm1? ipsae] Cm2H ipsa cett. 9 unam similitudinem substantialem EFGLRS 10 propriam infinite (uel -tae, -tate H) EGHLPRS 12 post adunatiua add. est CGH (in mg. m1?) Lm2 NPm2 13 specierum uero genera s. l. Hm2 14 distribuit EGRS 15 ducuntur EGHN 17 ducit HN 19 cum species tum N 20 indiuidua EGHLPRS 21 participationi G 23 post unus add. est Hm2) in eo quod sunt homines, unus homo est; at uero unus homo, qui specialis est, si ad hominum multitudinem qui sub ipso sunt consideretur, plures fiunt. ita et plures homines in spe- ciali homine unus est et specialis unus in pluribus infinitus. sic igitur quod singulare quidem est, diuisiuum est, quod uero commune, quoniam multorum unum est, ut genus ac species, collectiuum atque adunatiuum.