Commentaria in Porphyrium A Se Translatum

Et Fabius : Sequitur, inquit, te de specie disputare. — Dic, inquam, quid sequitur? — Et Fabius : Hic, ut opinor, ordo est :

Species quoque multis dicitur modis. nam et unius cuiusque hominis forma species appellatur. rursus dicitur et pulchritudo uultus, unde pulcherrimos quosque speciosos dicimus. dicitur species et ea quae [*](20—p. 64, 3] Porph. p. 3, 21—4, 4.) [*](1 prius definitionem (uel diff-) GPST 2 post est per 10 uersuum spatium figuram quandam qua rationes definitionum datarum inlustran- tur add. Cm1, eras. et aliam fec. m2 prius rem FT 5 loc. expleuerunt Engelbrecht et Hilgard 6 haec om. GS 7 rem] Cm2F definitionem (uel diff-) cett. 8 definitionem] Cm2F (diff-), rem cett. est om. GS 9 est om. P mortale om. C perceptabile s. l. ex -tibile F 10 conuerteris] FP uerteris cett. 11 fuit D erit GS 15 se] sed DP 17 ante Et add. DE SPECIE (SPETIE CS) CGSp FINIT DE GENERE. INCIPIT DE SPECIE DΚ post ordo est add. INCIPIT (om. bm) DE SPECIE Pbm, inscriptionem om. Fr te om. C 18 Et fabius s. l. Dm2 20 modis dicitur KP 22 dicitur] et dicitur C 23 quoque GKSm1T)

supposita est generi, unde animalis speciem appella- mus, cum animal ipsum genus sit, et album coloris speciem.

Tunc ego : Speciei quoque nomen sicut generis aequiuocum puta. nam et hoc quoque multifariam appellari designat. dici tur enim, inquit, species et figura corporis et fortasse alia plura. de quibus quoniam nullus tractatus habebatur, iure praetermissa sunt. hic tamen a Victorino uidetur erratum, quod cum idem sit cuiuscumque hominis species et uultus. quasi in alia appellatione speciei uultus iterum pulchritudinem dixit, quasi uero non proinde pulchritudo uultus sit ac tota species fuerit; nam si quispiam pulcher fuerit toto corpore. etiam uultu. sed praemissis his ad illam speciem quae sub genere ponitur atque genus efficit ueniamus. namque, ut dic- tum est, substantiae ipsae nullo speciei nomine generisue censentur, nisi quadam ad se inuicem collatione sint compara- tioneque compositae. nam quod animal est, non idcirco est genus, quoniam animal est, sed idcirco, quod hominis sub se atque equi et ceterorum animantium species habet. atque idcirco ait : unde animalis speciem appellamus, cum animal ipsum genus sit; neque enim homo species diceretur, si super ipsum animalis appellatio non praedicaretur. sed ut monstraret non in unis solis substantiis genera speciesque uersari, sed etiam in omnium praedicamentorum nuncupationi- [*](14 ut dictum est] p. 43, 13 ss.) [*](1 post unde add. hominem edd., post animalis C, post appellamus F, om. cett., cf. 20; Porph. p. 4, 2 είώθαμεν λέγειν τον μέν άνθρωπον ε!οο; τού ζφοο 4 ergo Dm1KST 5 puto ex puta S hanc Cm2PSm2 7 nullis D multus, in mg. al. nullus F 8 praetermissae P a om. DPT, s. l. Sm2 10 quam si D ante pulchritudinem add. in G 11 uero om. FKS 12 quisquam P 13 praemissis post his C (prae- ex pro-) PS, praetermissis K edd. 16 ni P collatione] K edd. col- lectione cett. (coll**ione S, ec er. uid.) sunt D 17 namque quod D post animal excidisse genus coni. Brandt, cf. 2 et p. 43, 13 ss. (quo respi- cit ut dictum est 14) est genus] FGp.c.P ei (del. G) est genus DG ei genus est CST genus K 18 sub se hominis CST 20 post unde add. hominem edd.; cf. 1 24 sed etiam—exemplum om. F)

bus esse conexa, non solius substantiae dedit exemplum, sed etiam eius quod reliquum remanserat, accidentis. quid enim ait? et album coloris speciem : quae sunt in accidentis diuisione qualitatis. Sed quoniam inter se quaedam conexio est et talis comparatio atque relatio, ut praeter ad se inuicem habitudinem genera et species esse non possint — nihil enim in eorum definitionibus concludi potest, nisi ad alterutrum nominata sint; nam si substantia generis specie supposita, species uero genere superposito et ad ipsam praedicato per- ficitur. non est dubium quin cum genus definire necesse sit, iure speciem, et cum speciem, iure nobis genus praedicare necesse sit, — haec igitur etiam in generis subscriptione seruatur distinctio, cum generis definitio habita est. hoc enim dictum est tunc, esse genus quod ad distantes species diceretur, nunc uero dicendum est id esse speciem quae sub genere ponitur. sed multiplex eius definitio haberi potest. potest enim rursus dici id esse speciem, ad quam genus in eo quod quid sit praedicatur. quae res utraeque id signi- ficant, speciem poni sub genere. nam prima quidem definitio id aperte designat, secunda uero talis est : quoniam semper [*](4—13] cf. Porph. p. 4, 4—9. 13 s. cum generis—diceretur] p. 54, 23 ss. 15—18] Porph. p. 4, 10 s.; cf. infra p. 68, 7-9.) [*](2 quid] PS quidem K quod DFGT in eo. Quod C enim s. l. Cm2, er. 4 diuisione om. KS 7 ad] Sr, om. cett. (alterutrum ex adter- T) 8 nominatum T sunt D (ras. corr.) K habet T 9 spe- ciei KT specie Sm1 speciei substantia C praedicato] CP praedicatio cett. 10 quin] qui Sm1 quia CDP quod G cum s. l. Sm2. om. DGKP cunque (sic) F genus om. K quod F definire] differentiae G 11 post pr. speciem add. cum genere CP scil, cum genere s. l. Sm2 et cum speciem] C (et in ras.) T et cum specie GPS cum genere et cum specie DF iure—sit om. K 12 igitur om. C seruat GPST seruabatur brm 13 distinctio] CDFm1K. s. l. Sm2, discriptio F descriptio GSm1 (sed de- ex di- m2) districtio P 14 tunc in ras. Sm2 nunc DG distantes] res distantes C specie Cm1G tunc DGSm2 (in ras.) 16 duplex D 18 utraque Sm1T significat Dm1 20 semper maioribus minora] CGP (sed subponuntur post maioribus), minora semper maiori- bus F semper minora maioribus K semper maioribus (om. minora) DST) maioribus minora supponuntur, genus ab eo, ad quod in eo quod quid sit praedicatur, maius esse non dubium est. quod si ita est, nullus est obscuritatis error, quin species quae minor est, maiori sibi generi supponatur. nihil igitur haec secunda definitionis significatio a priore differt; si enim species sub genere non poneretur, genus ad speciem in eo quod quid sit non praedicaretur.

Tertia uero definitio speciei integra ratione collecta est et ipsius speciei uim naturamque demonstrat. dicit enim spe- ciem esse quae ad plurima numero differentia in eo quod quid sit praedicatur. quae definitio etiam ex supe- riore genere debuit esse planissima, sed ego nunc quantum [*](p. 23) castigata permittit breuitas explicabo. sed | prius de ipsis gene- ribus speciebusque pauca dicenda sunt. cum sint quaedam genera quae species habeant atque ipsa aliis generibus species esse possint, non est dubium ea gemina comparationis habi- tudine fungi, ut ad alia species, ad alia genera nominentur. sed si in uno filo atque ordine speculemur et quodcumque genus alicuius rei repertum sit, eius rursus genus aliud requi- ramus et rursus aliud atque aliud iterum, si nihil sit quod intellectus ratione consistat, inexplicabilis ratio interminabilisque tractabitur. sed quoniam nulla sunt in his scientiae fundamenta quae nulla consideratione animi in infinitum procedentia conclu- duntur, dicendum necessario est posse nos ascendentes usque ad tale aliquid peruenire cuius, cum ipsum ceteris genus sit, [*](9—11] Porph. p. 4, 11 s. 14—p. 68, 24] cf. Porph. p. 4, 12—5, 16.) [*](1 post genus s. l. uero Sm2 ad quod in eo quod om. G 2 esse maius Da.c.F post est add. cum genere G, idem er. S 3 obscuri- tatis] dubietatis T 5 priori C si] nam G non Sm1 (nondum m2) T 6 non om. GST ponitur GST genus] et genus G in eo ad speciem C species F 7 non om. GKST, s. l. C praedicatur GSm2T praedicetur P 9 dicitur CGPST species GPS 12 ple- nissima GSm1 nunc] non CS 14 cum] et cum C 17 pr. ad om. DPST pr. aliam F alias DPSm1 aliae m2 19 alicui T sit] est CG genus rursus C 20 iterum aliud C quo F 21 ratione] ratioque FPS 22 nulla] CT multa cett. post sunt add. quasi F 24 accedentes Dm1)

aliud genus inuenire non possumus, quod genus primum et magis genus et generalissimum nuncupetur. sed si hoc in genere contingit, ut ascendentes alicubi consistamus, non est dubium quin descendentes iterum per species ad aliquem quodam- modo calcem offenso termino consistamus. igitur cum descen- dentes per species usque ad illam speciem uenerimus quae sub se species nullas habet, illam speciem ultimam speciem et magis speciem et specialissimam nuncupemus. sed quoniam species aliquorum est continens, si aliquorum specie differen- tium continens esset, non magis species, sed genus merito uocaretur. sed quoniam continet et non specie differentes res continet, similes necesse est sibi contineat pluralitates. sed si continet pluralitatem et maius semper est id quod continet quam id quod continetur, de pluralitate illa species praedica- bitur. appellabitur igitur species de pluribus rebus numero differentibus in eo quod quid sit. species enim cum appellatur de subterioribus, superiorem speciem substantiamque declarat. nam cum dicimus : quid est Cicero? homo continuo responde- tur. cum ergo tribus modis speciei facta sit definitio, superi- ores duae non tantum sunt speciei, sed etiam subalternae speciei, quae et ipsa genus. generalissimum substantia et sub ea corpus animatum, sub animato corpore animal et sub ani- [*](1 possimus FPT 2 maius G 4 aliquem] codd. et edd. 5 descenden- tes] p descentes (sic) DK descendimus CGPST descenderimus F brm 6 species] Fp.c.T speciem Fa.c.et cett. usque] et usque CFT brm 7 post. speciem om. F 9 est om. G. s. l. S 12 pluritates P, item 13. 14 17 subterioribus] pluribus Dm1 superioribus m2 superiorem] DK subteriorem cett. (supt- C) speciem om. F specie C substan- tiam CF 19 ergo] uero D species Sm2 facta sit—substantia (21) del. et in inf. mg. add. dicatur est species quae et ipsa sit genus. genus generalissimum substantia Sm2 20 sunt] F, om. cett., post pro- xim. speciei add. conueniunt C <magis> speciei Brandt, cf. p. 68, 9 21 ante quae add. est enim species FKbrm quae et] quia C genus] CDGSm1T sit genus FSm2(cf. 19) genus ait Kp aptantur. sit genus P genus est brm generalissimum substantia] DGPSm1T genus genera- lissimum substantia Sm2 (cf. 19), fort. recte, generalissimum est substantia C generalissimum enim genus substantia FK 22 corpus animatum] corpus, sub corpore animatum corpus K edd., sed cf. p. 68, 5) mali homo, sub homine indiuidua. sed hanc diuisionem ple- nius posterius exequemur, nunc autem hoc nobis tantum sufficit. substantia igitur magis genus est, homo magis species, ita ut neque substantia species aliquando esse possit nec homo genus, corpus uero animatum uel animal ad superiora species, ad subteriora genera nominantur. si quis ergo corpus animatum uel animal uel hominem uelit exprimere et dicat : species est quod ponitur sub genere et ad quam genus in eo quod quid sit praedicatur, haec definitio et magis speciem, id est hominem, et subalternam speciem continet, id est cor- pus animatum uel animal. nam corpus animatum et animal et homo sub genere sunt posita, et ad eas omnes in eo quod quid sit appellatur, ut dictum est. si quis uero illam spe- ciem definitione monstrare uelit quae uere species est, id est specialissimam speciem, quae tantum species, numquam et genus sit, hoc modo definiet, speciem esse quae ad plurimas res numero differentes in eo quod quid sit praedicetur. sed haec definitio subalternis speciebus numquam conueniet. illae enim quae subalternae sunt species, possunt etiam pro gene- ribus accipi, si ad subiecta praedicentur. quodsi possunt pro generibus accipi, cum pro generibus acceptae fuerint, non tantum ad plurimas res numero differentes praedicabuntur, sed etiam ad plurimas res specie differentes, quippe cum sint genera. sed quia hoc in magis speciebus non euenit, ut ali- quando de specie differentibus praedicentur, haec definitio posterior solius magis speciei definitio est et eam ceterae sub- alternae species excludunt atque reiciunt. quod Porphyrius ita demonstrat : [*](2 posterius] p. 70, 19. 7—9] Porph. p. 4. 10 s.; cf. supra p. 65, 15—18.) [*](1 sub] et sub T 5 superiores FGKPm1S 7 post. (sic) uel] F. om. cett. hominem] hominem esse C 11 et] uel P 13 speciem defi- nitione] diffinitionem K 14 uoluerit KT 15 quaeque S et numquam GK 19 enim om. D 21 cum] quaecumque T acceptae] edd., accepta codd. 24 in] ut G 26 solis KSm2 diffinitionis D) Sed haec definitio eius speciei est quae magis spe- cies dicitur, aliae uero definitiones erunt etiam illa- rum quae non sunt magis species.

Horum ergo ipsam subscriptionem demonstrationemque clarius se ipsum dicere promittit cum dicit :

Manifestius autem fiet hoc quod dicimus hoc modo. in omnibus praed|camentis sunt quaedam magis gene- [*](p. 24) rum et magis specierum, sunt alia mixta. magis ge- nera sunt supra quae nullum aliud genus poterit inueniri, magis species rursus. sub qua nulla species reperifur. horum interualla quae possident, et genera et species sunt, singula superioribus inferioribusque collata, ut alteri genus, alteri species appellentur.

Huiusmodi sunt, inquit, quaedam quorum genera inueniri non possunt, haecque ipsa merito magis genera nominantur, quoniam maius ipsorum aliquid inueniri non potest. nam si ista sunt genera, genus autem omnibus sub se positis maius est, quorum genus nullum est, nihil eorum maius poterit repe- riri. at quorum genus nihil poterit inueniri, merito ipsa magis genera uocitantur. sunt autem quaedam alia quae magis spe cies appellentur, sub quibus non aliae species locatae sunt. nam plus uidetur esse species ea et integrior uere species est [*](1— 3] Porph. p. 4, 12—14. 6—13] Porph. p. 4, 14—20.) [*](2 diffinitiones uero G 5 dicere om. CDPST, post promittit add. executurum C exponere P 8 sunt alia om. FGK alia s. l. Cm2 mixta] brm (uix mista scribend.) in ista ST in istis (-tis ex -ti m2) C inmistra (sic) Dm1P inter ista Dm2, om. FGK; Porph. p. 4. 16 xal ρεταξΰ τών γενικωτάτων χαι τΰιν είοικωτάτων αλλα magis] et magis FGK 12 singulaque G 13 locum ut alteri—eisdem p. 74, 1 in folio inserto add. Sm2 post post. alteri add. rei FT, s. l. Dm2 14 quaedam inquit PS genus PS 15 possit PS haecque | brm quae (uel que) haec codd. (et haec Cm2) quae p haec, quae Brandt 16 maius] magis DS ipsis GKSp.c. post potest add. genus C 17 ante genera in mg. add. magis C 18 eorum] horum D 19 genus nihil] GKPS genus nullum DF nihil maius CT potuit F 21 appellantur FGK post quibus add. quoniam CT non om. T. post uocatae s. l. Cm2, nam D lo- catae] edd. uocatae codd. collocatae Brandt 22 uere] ac uere brm)

quae genus numquam est quam ea quae aliquando genus esse potest. quodsi uerior species est quae sola species, numquam genus est, merito magis species appellata est. igitur inter magis speciem et magis genus quod est interuallum, subalterna genera et subalternae species impleuerunt. nam subalterna uocamus quaecumque ad superiora species, ad inferiora pro generibus accipiuntur, idcirco quoniam, si omnes res ad inferi- ora componas, genera, si ad superiora, species, et si ad supe- riora et inferiora eadem ducas, genera et species inuenientur. atque ideo subalterna genera et species nominata sunt, quod filo quodam atque ordine ad inferiora composita genera et ad superiora species agnoscuntur. sed haec ita genera speciesque esse possunt, non ut cui genus est, eidem iterum uelut species supponatur. nam si. ut prius ostensum est, specie sua maius est genus, non est dubium quin maior res sub minore poni non possit. atque ideo ait ut alteri genus, alteri species appellentur, quod nequaquam eandem rem et genus esse et speciem conueniret. dat igitur huius rei exemplum, quo quod dicit, facilius possit agnosci. facit igitur hanc diuisionem. ponit substantiam magis genus, supponitur substantiae corpus et incorporeum, corpori animatum corpus et inanimatum, animato corpori animal sensibile et insensibile — ut sunt ostrea uel conchilia uel echini uel arbores et alia huiuscemodi, quae uiuendi animam habent, non etiam sentiendi —, sub animali animal rationale et inrationale, sub rationali mortale et inmor- tale, sub mortali hominem, sub homine singulos homines, hoc est corpora indiuidua, Ciceronem et Virgilium scilicet et eos [*](18—p. 71, 1] Porph. p. 4, 21—25.) [*](4 interuallum quod est CT 8 post genera add. sunt FGK, s. l. S si ad—genera (11) om. T 9 genera] et genera D 10 nominatae G 14 prius] supra D magis D 15 minore] F minori cett. 17 ante eandem add. ad FGK edd. 18 speciem] K species cett. et edd. con- uenirent (sic), del. con F 19 dicat S 21 ante incorporeum add. in CDF 22 ante insensibile add. animal CDT 23 pr. uel om. CK huiusmodi KST 24 etiam om. G sentiendo C 25 sub s. l. Dm2) qui iam in partes sunt singuli. substantia ergo quae prior est, magis generis accipitur loco; genus enim solum, non etiam species est, quod numquam eius genus superius inuenitur. homo uero solum species est, nullas enim alias species sub se cohercet; singuli enim homines non specie, ut dictum est. sed numero differunt. corpus uero, quod pridem sub genere posuimus, id est substantia, ad substantiam quidem species, ad animatum corpus genus accipitur. animatum autem corpus ad corpus species est, ad animal genus, animal autem ad ani- matum corpus species uidetur, ad rationale animal genus. rationale item animal mortalis genus est, species animalis. mortale autem genus hominis est, species rationalis animalis. homo autem quod super indiuidua est, nihil de generis natura sortitus est, sed tantum sola species appellatur.

Sed hanc diuisionem sieubi in aliis rebus transferri et aptari placeat, ita considerandum est, ut quicquid fuerit cuius genus inueniri non potest. magis id genus appelletur, et quicquid cuius nulla species fuerit, id est ut super indi- uidua collocetur, illam magis speciem esse. oportet enim, si quod genus sit. super differentes specie res poni, | quod autem [*](p. 25) magis species non super specie res differentes ponitur, num- quam digne genus poterit appellari. ergo quemadmodum quod [*](1—14] Porph. p. 4, 25 —5, 1. 16—p. 72, 25] Porph. p. 5, 1—16.) [*](1 parte CDPT singulari T 2 loco ante magis F, ante accipitur GK non] ne C 3 ei C 4 sub se species CT 7 substantia] substan- tiam F sub (in mg. m2) substantia P 8 genus accipitur—corpus (10) in sup. mg. Cm2 9 animal autem — animal genus in sup. mg. Pm2 10 uidetur species DPS rationabile D 14 sed] quod DPST 16 ut del., et scr. Dm2 17 cui F appellatur D 18 et ex ut Dm2 post quicquid add. est C est ut om. C 19 illa* D illa K et C speciem esse] species nominetur C 20 post res poni in D figura ordi- nem cognationemque notionum substantiae ceterarumque (p. 70, 19 ss.) inlustrans posita est quid D 21 specie* (s er.) C non] si P post ponitur add. sed super indiuidua quae C 22 genus digne F· genus] species CDT possunt C quemadmodum] F. post add. quo- niam CDGPST, ante K quod post pr. genus p. 72, 1 F)

superius genus super se nullum genus habet, magis genus dicitur, ita et species quae sub se species non habet, sed tantum indiuidua, merito magis species appellatur. illa autem quae in medio posita sunt, non eiusdem sunt habitudinis. nam quoniam species esse possunt, non sunt magis genera, et quo- niam genera possunt esse, idcirco numquam magis species praedicantur. nam illis quae supersunt, species sunt, illis uero quae subsunt, loco generis praeponuntur. cum igitur duae formae sint omnium rerum, aut ut genera praeponantur aut ut species supponantur, summitates, id est generalissimum genus et specialissima species, singulas tantum continent habitudines, illud, ut tantum genus, numquam species uideatur, illud, ut sola species, numquam etiam genus appelletur. sub- alterna uero, quae media sunt, duas formas habent, id est utrasque. namque, ut frequentius inculcatum est, et generis quodammodo parentelam et speciei deriuationem sortita sunt. nec hoc fortasse nos turbet, quod species specialissima habet sub se aliquid. namque homo cum sit magis species, habet sub se singulos homines. haec enim quamuis indiuiduis super- sit, numquam formam specialitatis inmutat. cum enim sub se indiuidua habeat, quod ea contineat quae sub una specie sint et nulla substantiae proprietate discrepent, species eorum uocatur quae continet. ita homo et animalis species dicitur, quia continetur, et hominum singulorum species est, quia eos continet qui nulla umquam specie discrepabunt. definitio ergo magis generum magisque specierum talis est : magis genus [*](25—p. 73, 7] Porph. p. 5, 17—23.) [*](1 genus nullum DKPS 2 et om. FGK quae] Hilgard quoniam codd. edd. 3 appelletur, corr. m1? F 6 esse possunt GKS 7 ad praedicantur s. l. ł appellantur D 8 proponuntur DPS 9 sunt P pr. ut aut CDKT 10 ut om. DΤ 11 genus om. CDT 12 ante species add. ut D 13 sola] semper T 14 quae] quoniam F 15 nam DS 16 et s. l. Cm2 17 quod] quoniam F 18 aliquid sub se KS 21 quod ea] quae ea T quae FGS quod K quae] et quae FGK sub om. PT species P 22 substantia FGKS 25 ergo] igitur FGK 26 est om. C) esse di|citur quod genus semper sit, numquam species, et [*](p. 26) quo superius nullum genus sit; rursus magis species est quae semper species sit. numquam genus, et iterum, quae numquam diuiditur in species et quae ad plurima numero differentia in eo quod quid sit praedicatur. illa uero alia, ut saepe dictum est, et genera et species esse possunt, superioribus scilicet inferioribusque collata. Hoc autem attentissime respicien- dum est, quod in diuersis longe nationibus in eo genere ubi ex sanguine aliqua cognatio deducitur, diuersarum cognationum gens ad unum caput generis duci potest. nam quoniam Romani a Romulo sunt, Romulus autem a Marte, Mars a Ioue, poterit gens Romanorum ad Iouem duci. item quoniam Athenienses a Minerua, Minerua a Ioue, potest Atheniensium gens ad eundem Iouem duci. item quoniam Persae a Sole, Sol autem a Ioue, possunt Persae quoque ad eundem Iouem uelut ad originem propriam deduci. ita diuersissimae gentes ad unius cognationem erigi possunt, quod idem speciebus generibusque non fit. numquam enim diuersa genera sub uno genere pote- runt accommodari. Aristoteles enim primorum generum decem praedicamenta constituit, quae uelut aliquis fons, ita subteri- oribus omnibus ortum quodammodo nationemque profuderint. haec igitur decem genera quoniam generalissima sunt et supe- rius eis nullum inueniri genus potest, ad unum genus reduci non poterunt. quodsi decem genera prima ad unum genus [*](7—18] Porph. p. 5, 23—6, 5. 18—p. 75, 6] Porph. p. 6, 5-11.) [*](2 quo] quod S sit genus D rursum DK est om. C quae| CT quod cett. 3 species semper CFG 5 alia om. D ut om. F 7 et inferioribus P 8 quod| quam D 10 gens] genus CFKT nam] nam- que C 12 genus CS 12—16 item quoniam Athenienses — deduci] CKT item quoniam persae— (14) duci (deduci G, etiam K) item quoniam athenienses—duci (deduci G) DFGPS 13 genus C 17 ante speciebus add. in F 18 poterant P 19 decem] deesse D praedicamenta decem FGK 21 profuderunt T 22 genera] praedicamenta FK 23 potest] non potest D 24 locus quodsi—sub eisdem (p. 74, 1) bis, fol. 10b’ (S(??)) et fol. 11a(S(??)) in S scriptus est (cf. ad p. 69, 13)) reduci non poterunt, nec illa quae sunt sub eisdem generibus. id est species subalternaque genera, ad unum genus aliquando poterunt applicari. nam si prima eorum genera ad unum superius duci non possunt, non est dubium quin ea ipsa quae sub ipsis sunt, ab uno genere coherceri continerique non patiantur. nam si substantia, qualitas et quantitas et cetera sub alio communi genere poni non possunt, quod ipsa magis sunt genera, nec quicquid sub substantia fuerit, id est sub eodem genere, ut animal uel homo, uel item sub qualitate uel quantitate, ad aliquod genus commune se poterunt appli- care. numquam enim inueniri genus poterit quod haec decem genera solitario et proprio intellectu intra se possit uelut species continere. at dicat quis haec omnia decem genera si uere sunt subsistentia, quodammodo uel entia dici posse. flexus enim hic sermo est ab eo quod est esse, et in participii abusionem tractum est propter angustationem linguae Latinae compressionemque. haec igitur, ut dictum est, entia poterunt appellari, et ens hoc ipsum, id est esse, genus eorum fortasse dici uidebitur. sed falso. namque omnia quae inter se aequi- uoce nominantur, numquam eiusdem continentiam generis sortiuntur. quippe quorum substantia discrepat, non est dubium quin generis quoque ipsius definitio discrepabit; haec autem ut entia nominentur, non uniuoce, sed aequiuoce praedi- cantur. nam quoniam substantia ens est et item qualitas ens, <sed> si quis rationem definitionemque qualitatis dixerit, [*](1 illa] DFKS(??)p.c.(ras. i ex u) ulla CGPS(??) a.c.S(??)T sunt om. S(??) generibus om. C 4 duci ex reduci D, ex dici Sm2 dici FK 6 patiatur G pr. et om. FGP 7 non poni C (s. l. add.) 8 genera sunt P sub om. GKST, s. l. Dm2, in mg. Pm2 id est om. D sub eodem genere om. F 9 ut] C. om, cett. 10 applicari FPT 11 genus poterit inueniri FGK 12 genera om. F ueluti FG 14 substantia Gm1 uel] FGKSa.c. et substantia (et subst. er. S) uel CDPS substantia essentia T possunt G 16 abusione GKPS tractus CDm2 angustiam T latinae linguae G 17 comprehensionemque G 18 eorum om. F 19 dici om. G 20 numquid F num G generis continentiam DP 25 sed add. Engelbrecht et definitionem FG, post defin. add. substantiae et edd. qualitas KPa.c.) eadem natura utriusque non poterit conuenire, non est du- bium quin substantia et qualitas non uniuoce, sed aequiuoce praedicentur. quodsi aequiuoce praedicantur, sub eiusdem generis fonte poni non poterunt. non est igitur in generibus speciebusque aliquod genus solum quod possit diuersa rerum genera cohercere.

Tunc Fabius : Abundanter haec, inquit, omnia, et de his ipsis rebus frequentius inculcatum est. sed perge ad sequentia.— Faciam, inquam. haec enim, ut arbitror, secuntur :

Ergo decem genera constituit Aristoteles in Praedicamentis quae magis genera sunt, at uero illae quae magis species sunt, semper in plurimo quidem numero sunt, non tamen in infinito. at indiuidua quae sub magis speciebus sunt, infinita sunt semper.

Hoc enim dicere uult quod multo plures species sunt quam genera; habet enim genus sub se plurimas species. et quoniam decem genera rerum omnium prima sunt, species specialis- simae non solum decem sunt, sed plures, non tamen infinitae. indiuidua uero quae sub magis speciebus sunt, infinita sunt et eorum intellegentia nulla umquam capi potest, quae enim | [*](p. 27) infinita sunt, nullo scientiae termino concluduntur. igitur omnis nobis diuisio omnisque scientia a magis generibus per subalterna genera usque ad magis species deducatur; ibi enim consistentes integram superiorum scientiam capere possumus ac retinere. si quis autem indiuidua uelit scientia disciplinaque comprehendere, frustra laborat, sed ita iubemur a magis gene- [*](10—15] Porph. p. 6, 11—13. 20 s.] Porph. p. 6, 16. 22 —p. 76, 5] Porph. p. 6, 13—15.) [*](1 eademque F edd. utrisque Dm1 brm 7 omnia] dicta sunt omnia D 8 ipsis hiis F ad om. DPST 13 non s. l. Dm2 in om. DKP, del. C, s. l. Sm2 16 post enim add. idem C sunt species P 18 omnium rerum FGK specialissimae] principalissimae F 19 post plures add. sunt DT, er. uid. S 23 nobis] a nobis G per ex et Dm2)

ribus usque ad magis species per media interualla decurrere, ut specificis differentiis diuidentes subalterna genera a magis generibus usque ad magis species descendamus. specificae autem differentiae sunt quae speciem quamcumque declarant. declaratur autem species differentiis hoc modo. si quis enim dicat substantiam, ut ponat sub substantia corpus, sub corpore animatum corpus, sub animato corpore animal, sub animali rationale, sub rationali mortale, has omnes species, quae sunt substantiae, cum pro differentiis posuerit, hominis scilicet species informabitur. nam corpus animatum ab inanimato corpore differentia est, porro autem animal ab insensibilibus et rationale ab inrationalibus et mortale ab inmortalibus dif- ferentiae sunt. haec igitur omnia cum iunxeris, unam speciem declarabis, id est hominem. nam cum dicis corpus animatum, animal rationale et mortale, quae scilicet differentiae in sub- alterno ordine sibi suppositae sunt, hominem demonstrasti. sunt autem quaedam aliae differentiae, quae tales sunt ac si dicas animal rhetoricum, quod solus homo rhetor esse possit. sed haec differentia non specifica differentia est et substantiam hominis naturamque non perficit, sed tantum artem quandam scientiamque esse commendat. illae igitur in diuisionibus dif- ferentiae speciesque prosunt ex quibus illa quae dicitur magis species informatur, et haec uocatur specifica differentia quae magis speciem possit efficere. ergo cum per haec descensum fuerit ad magis species, relinquenda sunt sub magis speciebus indiuidua nec eorum aliqua scientia requirenda, nam illa non [*](1 interualla media FGK 6 pr. sub om. K, s. l. Dm2Sm2 8 has] et has T 9 pro s. l. DSm2 10 informatur CDST 11 post animal add. sensibile D, s. l. Cm2 12 inrationabilibus CDFS differentiae sunt post inrationalibus T 17 aliae quaedam T 19 differentia est et om. CD, s. l. Sm2, et om. KP substantia CD, add. est CD enim P 21 scientiae KPSm1 scientia qui m2 scientia D esse om. G, er. S 22 speciesque om. K specieique F speciei* (q. er.) S dicitur post magis P, post species F 25 ad] et DS relinquendae DS 26 eorum] eorum est GKP perquirenda T) solum infinita sunt, sed etiam quaecumque in sese continuerint infinita fiunt. rhetorica enim species est, sed cum uenerit in singulos homines, tunc per singulos et infinitos diuisa singula etiam fiet et infinita. si enim omnes quicumque sunt uel fuere numerentur rhetores, nullus umquam huiusce numerationis finis erit, cum praesertim etiam per infinita tempora in futu- rum singuli homines rhetores esse possint.

Hic Fabius : Hoc igitur, inquit, erat quod ait :

Porro autem uel artium uel disciplinarum cum indiuidua per homines singulos esse coeperint. rationem ad percipiendum capere uel habere om- nino non possunt.

Et ego : Hoc, inquam, est quod ‘cum artes uel disciplinae quae in sua specie una ante collecta fuerant, in indiuidua uenerint’, id est per singulos homines in infinitam multitu- dinem innnmerabilemque sese dispertiunt; hoc autem idcirco euenit, quod haec eadem ratio est quam Porphyrius ipse dicere non neglexit. genus enim cum unum sit, plurimarum spe- cierum progenitiuum est; namque sub uno genere plures spe- cies inueniuntur. idcirco species genus illud unde profluunt. in plurima segregant atque dispertiunt. genus autem plurimas colligit res, sicut ipsum a plurimis iterum speciebus diuiditur. namque homo, coruus et equus, quae sunt species, quantum ad animal aequaliter animalia sunt. ita nomen animalis omnes suas species intra se continet. quodsi et in homine animalis [*](9—12] Victorinus uerba Porph. p. 6, 16 τα δέ άπεφα—επιστήμην (cf. supra p. 75, 20 s.) dilatauit. 18—p. 78, 25] cf. Porph. p. 6, 16—23.) [*](1 in] inter T se DPT 2 fiunt] sunt CG 3 etiam singula FGK singularis (om. etiam) C 4 fit CDP et om. FS, s. l. K fuer enumerentur G 5 rhetores numerentur CT 7 possunt FGPa.c. 10 ante indiuidua add. ad P, s. l. S homines om. P, post singulos FGK 13 quod] quia D 14 collectaque DPT fuerint FGK in om. P 15 in om. PT, s. l. S 19 progenitiuum] progenitorum (-arum m2) unum S 20 inueniuntur. idcirco, post add. quoniam edd. 22 res colligit C pluribus DPSm2 item GK iterum speciebus del. Sm2 speciebus om. P 23 nam S 24 post ita add. enim FG hoc K 25 et s. l. Dm2)

nomen est et in coruo et in equo, non est dubium quoniam illud genus quod sub se ipsum ea continet, species diuisae inter se diuidant multiplicentque. colligit igitur genus species in se, species uero genus ipsum suapte natura dispertiunt. est igitur genus collectiuum specierum suarum et quodam- modo adunatiuum, species uero diuisiuae generis et quodam- modo multiplicatiuae. igitur quicumque ad magis genera ascendit, omnem specierum multitudinem per genera colligit adunatque. cum uero a magis generibus usque ad magis species decurritur, omnis unitas generum superiorum in mul- tifidas ramosasque species segregabitur. quod autem ait mul- titudo capienda, proinde est ac si diceret ‘multitudo facienda’ est; nam cum diuidis genus in species, easdem species multas esse accipis, quas tu idem fecisti. species [*](p. 28) quoque ab hac generis adunatione ac quodammo|do collec- tione non discrepant. namque et ipsae infinitatem indiuidu- orum ad unam reuocant formam. singulorum enim hominum species, quae est homo, collectiua est hoc modo. ad hominis enim speciem cuncti singuli homines unus homo sumus, id est prima species quae nos continet cohercetque. porro autem ipsa species in nos multos scissa diuiditur. omne enim quod singulum est atque indiuiduum, illud unde nascitur diuidit, omne quod non est singulum atque indiuiduum, sed diuidi potest, non ipsum magis diuidit subteriora quam col- ligit. [*](11 multitudo capienda] Porph. p. 6, 17.) [*](1 dubium eat D quoniam] quin Cm2P 2 ipso Cm2 eas Cm2 3 igitur] itaque FG 4 apte Km2 6 diuisiua DPST et quo- dammodo] CF quodammodo et G quodammodo DKPST 7 multi- plicatiuae] (uel -ue) CDPSm2 (multiuae m1) T multifidae FG multi- plicatiue uel multifide K 10 post omnis add. autem, sed del. C 14 ante fecisti add. in genere C 15 ab] a Sm1 et m2 16 discrepat FGPSm1T infinitam Sm1 19 sumus] sunt T 22 est s. l. Cm2 ante indiuiduum add. non K 23 omnem CK ante indiuiduum add. non FGK 24 non om. F ipsum] per se ipsum FGK supe- riora P)

His igitur expeditis constat genus plurimarum esse specierum genus et speciem plurima sub se indiuidua coher- cere. nam si qua sunt subteriora, illa quae sunt superiora dispertiunt et in multitudinem dissipant diuiduntque; quare non est dubium quin superiora semper inferioribus pauciora sunt. praedicamenta uero aliud de alio uel ad se inuicem quae torquentur, hoc modo sunt. omnis enim res alia aut maior erit aut minor aut aequa. omne quod est maius, de minore poterit praedicari; nam cum animal sit maius ab homine, poterit animal de homine praedicari. minus uero de maiore non dicitur. nam quoniam animal est et homo et equus, ad animal hominem si praedicare uolueris, tantum haec con- uenit praedicatio, quantum conuenit animalis partem esse super hominem. age enim, conuerte et dic hoc esse animal quod hominem : quantum igitur pars est animalis, quae hominis speciem contineat, tantum animal homo est. in illis autem aliis partibus animalis quae aliud continent quam est species hominis, hominis appellatio non conuenit. nam si dicas ‘animal hoc est quod homo’, in illa parte in qua equus est animal et coruus, ista talis praedicatio non aptatur atque ideo uni- uersaliter non conuertuntur. nam si dicis ‘omnis homo animal’, uerum est, si dixeris ‘omne animal homo’, falsum est. quodsi maiora de minoribus idcirco praedicantur, quia omne minus in se continent, et minora de maioribus idcirco non praedi- cantur, quia maiora minoris definitionem superuadunt et [*](1—p. 81, 17] Porph. p. 6, 24—7, 12.) [*](1 constitit DPST genus] genus et C et genus brm 3 qua] quae CDK 4 in om. DFG 6 sint edd. ad s. l. ex sub Dm2 7 sunt] fiunt C enim om. CT 9 praedicari poterit P 13 animalis— hominem] CD (animal) PT animal esse hominem FG animale est ho- minem K, in S uerba quantum—conuerte cum sup. mg. desecta 14 esse hoc D hoc om. PT animal esse P 15 pars est om. D est pars CP est om. T 17 continet D 19 quod est K animal—aptatur om. Tbrm, pro quo non erit homo brm 21 post animal add. est CG, s. l. Sm2 22 post animal s. l. est Sm2 25 minorum C)

quodammodo exsuperant, non est dubium quin illa quae sunt aequalia, sibi possint ipsa conuerti. aequalia autem illa sunt quae neque minora neque maiora sunt, id est, ut si in quam- libet speciem apponantur, et omni illi speciei adsint et nulli alii; nam omnis homo risibile est et nulla alia species risibili potest proprio nuncupari, atque ideo quoniam aequalia sunt, conuertuntur. dicis enim : quid est homo? risibile; quid est risibile? homo. et item : quid est hinnibile? equus; quid est equus? hinnibile. quodsi semper maiora de minoribus praedi- cantur, superiora necesse est genera esse et omnia subalterna minora fiunt. quodsi subalterna omnia minora sunt, non est dubium quin. si quis per subdiuisionem descendat ad ultimam speciem, quodcumque genus de uicinis sibi praedicabitur, etiam de subalternis. namque substantia habet sibi uicinum ad subteriora genus, ad se uero speciem, quod est corpus; de hoc igitur substantia praedicatur, si quis enim interroget : quid est corpus? dicitur substantia. sub corpore uero est ani- matum corpus et sub eo animal. ergo quoniam substantia idcirco praedicatur de corpore, quia illi est superior, necesse est, quibus corpus superius fuerit, eisdem etiam sit substantia superior. nam si, corpus praedicatur de animato corpore et de animali, praedicabitur etiam substantia de animato corpore et de animali. sic igitur quaecumque superiora fuerint, de subterioribus non solum sibi uicinis, sed etiam longe sub- terioribus praedicantur. nam si maiora sunt his quae sibi uicinae sunt speciebus, multo maiora erunt etiam illis quibus [*](1 quae—illa sunt in mg. Dm2 2 possunt Fa.c.KT 3 post. nec C 5 homo omnis C risibile] risibiles (sic) F risibilis Sm2 7 quid est risibile in mg. Dm2, s. l. Sm2 8 homo in mg. Dm2 iterum D 10 superiora —esse et] superiora genere DS ad superiora genera P subalterno (o in ras. m2) D 11 fiant Dm2 (sunt m1) PSm2 13 praedicabitur repet. ante etiam F, post subalternis G, ubi praedicetur add. brm 15 de hoc—est corpus in mg. Dm2 17 pr. est om. F 20 fuerit superius D sit om. GK 21 corpore] corpus C 22 praedicabitur—de animali om. P, in mg. Dm2 24 uicina D 26 multa Da.c.K) illae uicinae species fuerint ampliores. ergo de quibuscumque species praedicatur, de ipsis praedicabitur et illius speciei genus. nam si species aliqua alicui maior est, multo genus speciei ipsius illa re qua species maior est, maius erit. atque ita ad id praedicabitur, quemadmodum ipsa species antea praedicata est. quod si ita est, non est dubium genus quoque generis illius quod ad illud ad quod species praedicabatur, poterat praedicari, etiam id quoque de eo <ad> quod species et genus speciei praedicabatur, praedicari posse. nam si quis dicat Ciceronem esse hominem, cum animal hominis genus sit, non erit absurdum Ciceronem animal praedicari, et cum animalis ipsius substantia genus sit, non erit inconueniens Ciceronem substantiam praedicari, quoniam quae supersunt, de subterioribus praedicantur et ea quae sub|teriora sunt, si [*](p. 29) qua alia sibi subteriora habeant, illud primum genus habebunt etiam ista subteriora et de his non inconuenienter praedicabi- tur. igitur species de indiuiduo praedicatur ut maius, magis genus uero de omnibus subalternis et de magis specie praedi- catur. aequo enim modo dicitur et corpus substantia et ani- matum corpus substantia et sensibile corpus substantia et rationale animal substantia et mortale substantia et homo substantia, et de ipsis etiam magis genus indiuiduis praedi- catur. potest enim Cicero dici substantia, species uero sola de nullis aliis nisi de indiuiduis praedicatur, ut dictum est, indiuidua autem ipsa de nullo alio praedicantur nisi de ipsis, id est singulis. natura autem indiuiduorum haec est, quod [*](9 ss. (Ciceronem)] Porph. p. 7, 10 ss. (Σωχράτψ) 17—p. 82, 13] Porph. p. 7, 12—27.) [*](1 uicinae speciee om. F fuerunt Fm1K, fuer. ante species GK post ergo add. quoniam D quando FG quandocumque K 3 est maior D 5 ad id ita G ante ea D 6 non est om. F post dubium add. quod GK, s. l. Sm2, quin (quod m2) cum F 7 illud] aliud KSm1T species om. D 8 ad add Engelbrecht et Hilgard quo CF, ras. ex quod GS de quo brm 15 supteriora sibi C 17 de] et de FGKSm2 maius, magis] magis species C 18 uero genus GT subalternis omnibus DP 22 post praedicatur add. ut dictum est FGKSm1, del. m2 26 id est om. FG) proprietates indiuiduorum in solis singulis indiuiduis constant et in nullis aliis transferuntur atque ideo de nullis aliis praedicantur. Ciceronis enim proprietas cuiuslibet modi fuerit. neque in Catonem neque in Brutum neque in Catulum ali- quando conueniet. at uero proprietates hominis quae sunt idem quod est rationale, mortale, <sensibile,> risibile, in pluribus et in omnibus indiuiduis possunt et singulis conuenire. omnis enim homo et singulatim indiuiduus et rationalis est et mortalis et sensibilis et risibilis. atque ideo illa quorum proprietates possunt <in> aliis conuenire, possunt de aliis praedicari, haec autem quorum proprietas in aliis non conuenit, nisi ipsis tantum sin- gulariter, de aliquibus aliis praeter se singulariter praedicari non possunt. Repetendum est igitur quod omne indiuiduum specie continetur, species uero ipsa cohercetur a genere et unum quasi omnium corpus magis genus est et numquam est pars, indiuiduum uero pars semper est, numquam est totum. species autem et pars et totum merito nuncupatur, nam ad genus pars est, ad indiuidua totum; diuidit enim genus, ut dictum est, et indiuidua colligit. sed species pars est alterius, id est generis, totum uero non est partis, sed partium. namque genus unum est et plures species unius rei, id est unius generis species pars est. et quoniam indiuidua plura sunt et infinita sub una specie, quae illa indiuidua col- ligit, species illa non est unius totum, id est non est partis totum, sed plurimorum, id est partium; plures enim partes [*](13—p. 83, 2] Porph. p. 7, 27—8, 3.) [*](1 constant indiuiduis DΡ 2 in s.l. CD 3 proprietatis F proprie- tates KTa.c. fuit CDPST 4 catullum FGKST 5 idem] id est GK id T 6 sensibile add. Engelbrecht 8 singulatim] DS singillatim cett. est om. F et (uel K) sensibilis (add. est F) om. P 9 et risibilis] KP, om. cett. 10 in add. Brandt et T haec] brm horum codd. 11 nisi] nisi in se C non in se T post tantum add. indiuiduis FGK, s. l. Sm2 12 praeter se singulariter om. F se om. K, s. l. Sm2 13 igitur est DPST 16 alt. est ante pars K, post DT 21 et] ad F 22 post. est om. F 24 partis (ex pars,)—indiuiduorum in mg. Dm2) sub ea indiuiduorum sunt, quarum totum species, id est homo appellatur.

Sed de genere et specie sufficienter dictum. et quoniam matutinae salutationes uocant, in futuras noctis uigilias quod est reliquum transferamus.

[*](3—5] Porph. p. 8, 4—6.)[*](3 post dictum add. est CKT (om. et), s. l. Sm2, ante G subscriptio deest in FK; EDITIONIS PRIME COMMENTORV IN ISAGOGAS. EXPL. LIB. I. INCIPIT LIBER SECVNDVS C; EDITIONIS PRIMAE IN ISAGOGAS COMTO(??). LIB. I EXPLICIT. INCIPIT LIB SECVN- DVS. DE DIFFERENTIA. D; EXPLIC EDITIONIS PRIME LIBER PRIMVS. INCIPIT. II. DE DIFFERENTIA. Gp; EDITIONIS PRIME EXpłCIT IN ISAGOGIS. INCIPIT. II. (sic) S; EXPŁ. LIB I. INCIP. II. de differencia. P; subscriptio partim erasa, superest EDITIONIS ΡRΙΜE.... I incip II. T)

Multa nobis a parente natura excelsius quam ceteris animantibus grauia illustriaque concessa sunt. quae nos ita quasi quaedam benigna artifex humanitatis excoluit, ut primum nobis reputandi considerandique animos rationemque concederet, post uero ratione reperta proloquendi conferret usus iussis- setque nos non corporis sensibus a beluis, sed mentis diuini- tate distare. quae cum se sibi adiunxerit et a suae uiuacitate naturae non discesserit, tunc uero sicut ipsa est aeterni generis, ita quoque famam in posteros uitamque gloriae infinitissimis temporibus coaequat. sin uero se prauis libidinibus corporis [*](p. 30) obnoxi|am perdendam corrumpendamque permiserit, naturam corporis sequitur. nam nihil eius uiuacitatis post corpora remanet cui omnis labor et studium de rebus corporis atque in corpus inpensum est. quare annitendum est, ut nos meli- ores curatioresque reddamus, non ea re qua pecudibus nihil distare possumus, sed quo caelestium uirtutum similitudine aeternitatis gloriam factis egregiis dictisque mereamur. sed de his alias, nunc ad propositum reuertar.

[*](inscript. DE DIFFERENTIA add. bm 2 nobis] tam nobis DT excelsius om. DPT (recte? fort. add., quia uerba nobis—anim. com- paratiuo egere uidebantur), s. l. Sm2 5 considerandique om., post concederet add. et considerandi F animos considerandique rationem G 6 referret F usus iussissetque] GK iussissetque T iussitque D iussit sed quae Sm1 usus sed quae CPSm2 usus sed quae natura F 8 ante distare add. concessit F, post C, docet P quae cum se sibi] DGPT cum se sibi C quam cum sibi F quam sibi K quecumque* sibi Sm1 quam* sibi cum m2 9 uero om. CF, er. S 10 in infinitissimis G infinitis Pm1 11 si K se om. G paruis Cm1Sm1 12 ante perden- dam add. mens se FG mense K, post s. l. se Sm2 13 eius om. P uiuacitatis eius FGK corpore Cm1 14 cuius DFGPT 15 nitendum S 16 accuratioresque FGSm2 acucioresque K 17 possimus FGKP)

Cum igitur alterius noctis consueta lucubratio uigiliaeque uenissent, credo hesternae rationis subtilitate captus uel qua ipse est cupiditate discendi audiendique studio uigilantius quam umquam surrexerat, Fabius ad me perrexit. qui post- quam consalutatus sequentis a me operis promissam con- tinuationem reposceret, Faciam, inquam, non inuitus, quippe cum nec mihi sit in uita quicquam melius agere et tu hanc mihi iucunditatem studio tuo augeas, quod mihi perquam gratissimum est. placuit igitur ut, quoniam hesterna dissertio speciem explicuerat, alterius expositionis principium de sequenti differentia sumeretur. — Hic Fabius : Uberrime. inquit, a te hesternis uigiliis de generibus et speciebus expositum est. sed, ut dici audio, subtilior de differentiis tenuiorque tractatus est. — Non. inquam, inmerito. nam uarie acceptae differentiae uarias habebunt etiam potestates. erunt namque alias genera, alias species, alias uero differentiae. sed hoc postea demonstra- bitur, nunc uero ita, ut arbitror, textus est :

Omnis differentia et communiter et proprie et magis proprie dicitur.

Differentiam quoque multis modis appellari designat. dicit autem tribus his modis fieri differentiam, cum aut communes sunt aut propriae aut magis propriae. communes sunt quibus omnes aut ab aliis differimus aut a nobis ipsis. nam sedere uel ambulare uel stare differentia est; nam si tu ambules, ego uero sedeam, in situ ipso atque ambulatione differimus. et item ego cum nunc sedeo, postea uero si ambulem, com- muni a me ipso differentia discrepabo. propriae uero sunt [*](18 s.] Porph. p. 8, 8. 22—p. 86, 7] Porph. p. 8, 8—17, 8—17.) [*](2 qua ipse est om. F qua et est er. S ipsa (sic etiam K) ex ipse in ras. Sm2 4 numquam GKSm2 q m1 5 resalutatus T sequentiam mei (me C) Cm2T continuationemque C 7 melius] iocundius uel melius G 8 iucunditatem] T iocunditatem cett. 9 dissertatio m 1860 10 expli- cauerat K 14 uariae CDF 16 pr. alias in mg. Cm2 17 ita om. DK 19 magis] maxime Dm1S; Porph. p. 8, 8 ιδιαίτατα, sed cf. magis infra 22. 86, 4. 9. al. 21 aut..aut] autem.. et D 25 ipso om. F 26 nunc s. l. Dm2)

quae unius cuiusque indiuidui formam aliqua naturali proprie- tate depingunt, ut si quis sit caecis oculis uel crispo capillo; etenim propria unius cuiusque singuli hominis sunt quoquo modo ista nascuntur. magis propriae sunt quae in substantia ipsa permanent et totam speciem differentia descriptioneque permutant, ut est rationalis uel mortalis hominis differen- tia. harum autem communes et propriae differentiae sub eadem specie singulos a se faciunt discrepare, illa propriis differentiis, illa communibus, magis propriae uero totam natu- ram cuiuslibet speciei substantiamque permutant et ab aliis speciebus segregant atque disiungunt. harum ergo communes et propriae differentiae, quoniam speciem non permutant, sed formam quodammodo et habitudinem solam faciunt discrepare, alteratum facere dicuntur, id est non integrum alterum facere, id est non integre permutare, sed quodammodo discrepantiam distantiamque faciunt, atque ideo non uocantur alterum facien- tes, id est permutantes, sed magis alteratum, id est non integrum alterum facientes. illa uero tertia, id est magis pro- pria, quoniam substantialis est et ipsius speciei inserta naturae, alterum facit. nam quoniam homo atque equus quantum ad quod animalia erant, una illis erat substantia, ueniens ratio- nale disgregauit omnino speciem et funditus alteram fecit. ergo communes et propriae differentiae alteratum facientes uocantur, magis propriae alterum facientes. constat igitur dif- ferentiarum alias facere alterum, alias alteratum. illae quae faciunt alterum, substantiales sunt et omnes naturam speciem- [*](7—p. 87, 17] Porph. p. 8, 17—9, 6.) [*](2 caecis] caesiis edd. (Porph. p. 8, 14 γλοοχότης), sed cf. infra p. 88, 6. 91, 12 3 singuli] indiuidui K hominis sunt om. T quoque T 4 modo om. CDPT istae F propria G 7 horum DFGKPS 10 substantiam D 17 non s. l. Cm2 18 alteratum Dm1 proprie PT propriae S 20 atque] et D 21 ante quod add. id FGK, s. l. Sm2 24 ante propriae add. autem P, post FGK 25 post. alias om. F, s. l. K illae] illae uero C 26 ante substantiales add. quae CDPS (del. m2) T omnem P post omnes add. quae C) que permutant et specificae praedicantur; ualent enim quam- libet speciem constituere et ab aliis omnibus segregare et eius formam naturamque componere. nam si dicas mortale et rationale differentias et eas animali supponas, non est dubium quin hominis speciem facias et speciei huius sint perfectrices. atque ideo specificae nominantur, quod et permutant naturam et ipsam substantiam cuiuslibet illius speciei constituunt. illae uero aliae nihil aliud efficiunt nisi alteratum, quippe cum aut proprietate quadam formae alius distet ab alio | aut [*](p. 31) aliqua habitudine et dispositione aliquid faciendi. illa igitur magis propria differentia, quam specificam nominamus, sola poterit in generis diuisione congruere. etenim ceterae nihil ad substantiam, sed ad quandam quodammodo eiusdem simili- tudinis discrepantiam distantiamque ponuntur. nihil enim in illis praeter alteritatem solam reperire queas, quippe quae non constituunt species, sed constitutas iam et effectas magis propriis suis qualitatibus ipsae discriminant.

Quod autem dicit :

Repetenti nunc a superioribus dicendum est differentiarum alias esse separabiles, alias in- separabiles, hoc est quod hic nunc diuisio alia rursus assumitur. nam cum prius differentiam in tribus partibus separaret et postea tres illas in duarum tantum numerum quantitatemque colligeret, ut alias alterum facientes esse diceret, alias alterantes, ipsarum rursus trium tertia sumitur facienda diuisio. dicit enim alias [*](19—21] Porph. p. 9, 7 s. 22—p. 89, 19] Porph. p. 9, 8—23.) [*](1 et om. CPT, s. l. Sm2 specificales G specificale Sm1 5 eius Dm1 hae T sunt CGT 7 substantiam] sub F illius post speciei P alius brm 9 aliud Pm1 distat G 10 habitudinem F 11 magis| maxime S 12 diuisionem DFT 15 solum CPm1ST 17 ipse discrimina- uit G 19 a s.l.K, in ras. S est in mg. Pm2, om. CDT 20 in- separabiles] esse inseparabiles DGP 22 alia diuisio CST 25 in mg. figura quaedam res explicatas inlustrans est in C 26 rursum P di- citur DPT dicuntur S)

esse separabiles, alias uero inseparabiles, et sicut in priore diuisione alteratum facientes duae fuerant communes et pro- priae. sola uero magis propria remanserat quae alterum faciebat, eodem nunc etiam modo in separabilibus et in inseparabilibus communis tantum separabilis differentia est, aliae uero dif- ferentiae utraeque, ut caecitas oculorum uel flaua caesaries uel corporis proceritas, quae sunt propriae differentiae, uel certe rationabilitas uel mortalitas. quae sunt magis propriae differentiae, possunt numquam ab hominis specie segregari. sedere uero uel currere, quae communes sunt, separantur a singulis et item rursus adduntur, earum uero quae sunt inse- parabiles, aliae per se ueniunt, aliae uero per accidens. et illae quae per se ueniunt, a magis propriis manant, illae quae per accidens, a solis propriis effunduntur. et inseparabile acci- dens est quicquid per inseparabilem propriam differentia unim cuique speciei contigerit. sed quamquam propria et magis propria inseparabiles differentiae sint, numquam tamen illam superiorem formam naturamque commutant. nam magis propria semper alterum, propria uero solum semper efficit alteratum. huc accedit quod inseparabiles propriae possunt alicui plus minusue contingere, inseparabiles magis propriae nec cumulis intentionis augentur nec imminutione decrescunt. potest enim alius procerior, alius fuscior, deductioribus alius capillis, alius [*](1 uero om. T 2 fuerunt DF 3 remaneret T 4 etiam nunc C post. in om. FK 5 separabilis—utraeque] (differentia om) G separabilis differentia est. Differentiae uero utraeque F separabilis. Aliae nero dif- ferende proprie et magis propria utreque K separabilis differentiae, sui ille uero (s. i. u. om. D) utraeque DT separabilis. differentias uero utreque (as in ras. uero s. l. utreque del. m2) S separabilis differentia est. Reli- quae C separabiles differenciae sunt. Propriae uero et magis propriae utraeque inseparabiles sunt. Neque enim P 6 ut om. DPT, s. l. Sm2, id est C caecitatem (uel ce-) DFPST oculorum om. C fiauam caesariem (uel ce-) DFPST 7 proceritas] C proprietas GK proprie- tatem DFPST 8 rationabilitatem uel mortalitatem DFPST 9 possimus umquam Sm1T possumus numquam Sm2 segregare DPm1ST 15 se- parabilem D 16 propriae et magis propriae FGS 17 sunt DPa.c. (ras. corr.) 19 uero om. CST 20 quod] quoniam F) flauioribus nasci, quae sunt inseparabiles propriae differentiae, at uero magis propria, id est rationale, neque plus neque minus admittit. omnes enim homines in eo quod homines sunt, aequaliter sunt rationales atque mortales. nam si genus alicui plus minusue esse posset genus, possent etiam differentiae uel intentione crescere uel remissione decrescere. nam quo- niam animal non est plus homini quam equo neque equo quam ceteris, et aequaliter subiectis omnibus genus est. sic specierum differentiae quas specificas appellamus, maius minusue non capiunt. nam si animal rationale mortale hominis definitio est et hominum nihilo minus singulorum, non est dubium quin haec definitio ad omnes homines singulos aequa- liter semper aptetur et nulli neque plus neque minus con- ueniat. quod si ita est, partes quoque totius definitionis, quae sunt differentiae, tales erunt, ut nulli neque plus neque minus, sed aequaliter semper et conuenienter aptentur. partes autem huius definitionis sunt rationale et mortale. rationale igitur et mortale, quae sunt magis propriae differentiae, plus minusue non capiunt.

Ab hac igitur, id est separabilium inseparabiliumque differentiarum diuisione tribus modis differentias speculamur. nam aut separabiles sunt aut inseparabiles, inseparabilium uero aut per se ueniunt aut per accidens. quae per se ueniunt, aliae sunt quae genus diuidunt, aliae quae speciem informant atque constituunt. sed de superioribus prius dictum est, nunc autem de his quae genus diuidunt et speciem constituunt, disseramus. omnis quaecumque fit generum diuisio in species, si earum specierum alia subdiuisio fiat et a magis generibus [*](20—p. 92, 4] Porph. p. 9, 23—10, 21.) [*](3 enim om. D 4 post. sunt om. KSm1, post mortales s. l. m2 atque] et D 5 alicuius FPSm2 posset] Sm2 possit cett. possint T 11 et om. K, s. l. Sm2 singulorum nihilo minus D 17 pr. et om. K, s. 1. DSm2 20 id est] CT id est et cett. 22 inseparabilium] inseparabiles CP 25 prius om. G plus D 26 et] uel CDP con- stituunt] informant T 27 sit G)

per subalterna genera usque ad magis species decurratur, gemina in his erit duplexque diuisio. namque si contrarias specierum differentias respicias. generum est diuisio, si sub- alternorum generum, fit specierum constitutio. si enim genus [*](p. 32) diuidamus id est sub|stantiam, ut iam speciei disputatione diuisa est, et sit substantia, post substantiam animatum corpus et inanimatum, sub animato corpore sensibile et insensibile, sub sensibili, id est animali, rationale uel inrationale, sub rationali mortale uel inmortale, hae igitur differentiae eaedem species sunt, si contra se ipsas in diuisione respiciantur. et diuidunt genus hoc modo. nam quoniam sub substantia ani- matum corpus et inanimatum posuimus, si animatum corpus contra inanimatum respicias, substantiam diuisisti. si uero subalterna genera in ipsis differentiis aspicias, speciem con- stitues. nam si animatum corpus et quod sub ipso est sensi- bile corpus aspexeris, animal respexisti. item si rationalem differentiam contra inrationalem acceperis, genus quod est utrorumque, id est animal diuisisti. si uero sub eodem ordine rationalem differentiam et mortalem accipias, hominis sine dubio speciem demonstrasti. ita hae differentiae alio modo acceptae fiunt generis diuisibiles, id est genera diuidentes, alio uero modo fiunt constitutiuae specierum, id est quae species declarent atque constituant. nam si contrarias dif- ferentias respexeris, diuides genus, si uero subalternas, spe- [*](5 speciei disputatione] p. 70, 19 ss.) [*](1 per om. DS 3 si s. l. Sm2 5 speciei] in speciei brm 6 sit] sicut D (ex ut m2) S (cut er.) T post substantiam add. corporeum et incorporeum. post corporeum F 8 sub s. l. Dm2 uel] et FG 9 uel] et GK haec DKP eidem P 11 diuidant FGK sub om. KT, s. l. DSm2 substantiam KSm1 substantia—respicias] substantia corporeum et incorporeum. post corpus enim animatum et inanimatum posuimus si corporeum contra incorporeum respicias F corpus animatum C 14 constituisti FGK 16 respexisti] respexeris P post si s. l. sub Sm2 17 post inrationalem add. differentiam CKPST 18 utrarumque P 19 post mortalem add. differentiam CPST aspicias S 20 haec P 24 diuidis GP) ciem constitues. differentiarum igitur uis et separabilium et inseparabilium ceteras tres res, id est genus, speciem acci- densque sic retinet, ut permutata comparatione per haec eadem ipsa etiam permutentur. nam rationale et mortale differentias si contra inrationale et inmortale respexeris, diuisibiles sunt et generis differentiae, sin uero idem ipsum rationale et mor- tale ad superiora comparaueris, species erunt eius quod eas continet animalis. si uero rationale atque mortale ad subrectum hominem consideres, genera eius constitutiuasque differentias contemplabere. at uero de illis aliis inseparabilibus. id est propriis, cadunt differentiae inseparabilis accidentis. insepara- bile namque est accidens caecitas oculorum et nasi curuitas et alia huiusce modi. et idem de separabilibus accidentibus, id est de communibus. separabile namque est accidens uigi- lare, dormire et currere uel sedere. quod autem dicit :

Sic igitur composita sit super omnia substantia et sint eius differentiae diuisibiles animatum et inanimatum, contrarias differentias in species monstrat. quod autem dicit :

Haec differentia animata atque sensibilis soci- ata substantiae perficiet animal, constitutiuas specierum differentias monstrat. sic igitur uariis modis acceptae uarias uirtutes formasque sortitae sunt. sed et diuisibiles et constituturae utraeque specificae nominantur [*](16—18] Porph. p. 10, 14 s. 20 s.] Porph. p. 10, 16 s.) [*](1 pr. et om. C, del. Pm2 2 atque accidens T 3 eonpactione F 4 etiam om. F, ante ipsa T differentias—et mortale (6) in mg. Dm2 5 contra] et S 6 et generis differentiae om. C 8 atque] et C 9 con- stituasque Dm1Pm1 10 contemplare DPm1 12 est namque FG est er., post accidens s. l. Sm2 13 huius DS idem] idem fit FGK de ex in Dm2 14 id est] idem C communionibus D accidens est CK 15 et om. FG uel] et FG 16 sic om. F si Sm2 20 dif- ferentiarum DPT differentia id est C 21 substantia DT sub substan- tiae S ad substantiam C perficiet] F perficietur GK perficit CP perfici*t D perficiat ST 22 speciei D specie (-e P) PS igitur] ergo T 23 uarias uarietates, in mg. corr. F)

et in diuisione generum definitionibusque solae sunt utiles, ceterae uero inseparabiles per accidens inutiles, et multo magis illae sunt inutiles quae separabili differentia discretioneque formatae sunt.

Has autem specificas differentias qui de differentiarum definitione tractauerunt, tales esse declarant quibus species a genere abundant. quid autem sit, breuiter explanandum est. controuersia est utrum genus differentias specierum suarum in se habeat an minime, ut puta : animal sub se habet species rationale et inrationale, id est hominem et uerbi gratia equum; rationabilitatem igitur et inrationabilitatem, id est hominis uel equi differentias, quibus a se species sub animali positae differunt, utrum habeat utrasque animal an non habeat. nam si animal, quod genus est, neque rationale neque inrationale est, species quae sub ipso sunt positae, istas differentias non habebunt. nam si genus istas differentias non habebit, unde erunt speciebus differentiae, quibus a se ipsis differunt? sed si quis dicat esse in genere istas differentias, non enim haberent species, nisi prius genus habuisset, aliud maius continget incommodum. nam quoniam aeque sunt species quae sub aliquo genere supponuntur, et aequaliter homo atque equus sub ani- mali genere ponuntur neque homo prius est neque equus, sed uterque aequaliter animati species nominantur. igitur si ra- tionale atque inrationale aequaliter sub eodem genere sunt, [*](5—p. 93, 22] Porph. p. 10, 22—11, 6.) [*](1 et del. Sm2 diuisionibus FGK 3 sunt om. F discrepatio- neque D 7 habundent FG explicandum GKP 8 ante contro- uersia add. in DS 10 ante equum s. l. et S 11 rationalitatem T inrationalitatem T 13 post post. habeat add. quaestio est F scil. questio est s. l. Gm2 14 est genus D post rationale add. est DFKP, ẽ er. uid. C neque inrationale in mg. Dm2 15 est om. DFKP, postea add. T 18 ista D post haberent add. differentias K, post species FG 19 species s. l. Cm2 speciem P habuissent P magis FGP 21 ponuntur D 22 genere om. C 23 animati] DGp.c.(in mg.)K (ros. ex -manti,) P (in ras. m2) T animatae FGa.c.S animalis C nomi- natur C)

erunt etiam uno tempore. quodsi uno tempore et genus istas differentias habet, ut genus suapte natura id est animal rationale sit et inrationale, non est dubium quod eadem |res uno tempore [*](p. 33) duas contrarietates in sese substantialiter retineat, quod fieri nequit. quid igitur? dicendum est quoniam genus actu quidem ipso, quod Graeci ενέργειαν uocant, istas differentias non habet, at uero potestate ab his ipsis differentiis. quas in suas spe- cies fundit, non uacat. quid autem sit actus et potestas, castigatius explicandum est. tantum interest actus a potestate, quantum homo ridens ab eo qui ridere possit, non tamen rideat. ille enim agit ipsam rem. ille tantum potest, non etiam agit. sic igitur et animal. namque homo actu ipso rationalis est. semper enim homo rationalis et nihil aliud est; et equus semper inrationalis, et eius inrationabilitas in actu posita est. at uero ipsum animal rationale uel inrationale non ipsum agit neque est in eorum actu positum, sed in potestate. potest enim ex se rationale atque inrationale profundere. quare quo- niam species actu differentias continent, genus uero potestate, species a genere merito differentiis abundare dicuntur, quoniam quod genus potest, id est differentias facere, species non solum possunt, sed etiam agunt; in ipsis enim speciebus positae informataeque sunt.

Est autem alia differentiae definitio talis, quae dicat differentiam esse quae ad plurimas species in eo quod quale sit praedicetur. differentia ad res plurimas dici potest, ut rationale dicitur ad hominem — homo enim rationalis —, dicitur ad deum; deus enim rationalis dicitur, sed non in eo [*](23—p. 94, 6] Porph. p. 11, 7—12.) [*](1 post. uno] in uno K 3 uno] in uno C 6 ένέργϊ'.αν] brm energian CPm2 energiam (-iã GST) FGSp.r. T eraergenciam D (m2, om. m1) Pm1 (merg-) Sa.r. energitim K 8 diffundit K uocat Cm1 9 expla- nandum C 10 qui] quod DGKPS 13 post. eat post rationalia C, om·. post aliud CT 14 inrationalitaa T 15 post. ipaum om. C ipae DS 23 aliae Dm1F talis diffinitio FG 25 post differentia add. enim F 26 post enim add. est FG, post rationalis s. l. Cm2 27 post pr. dicitur add. etiam Cm2)

quod quid sit. sed in eo quod quale sit. nam si qualis homo sit interrogetur, rationalis continuo respondetur, qualis deus sit si interroges, rationalem non absurde dixeris. eodem modo etiam inrationabilitas. dicitur enim et ad equum et ad bouem et ad piscem et ad auem, quae omnia si qualia sint inter- rogaueris, inrationabilia praedicantur. bona igitur et recta haec est definitio, id est :

Differentia est quod ad plurimas res specie distan- tes in eo quod quale sit praedicatur.

Et de mortali uero et de aliis differentiis eadem est ratio.

Sequitur locus perdifficilis, sed transferentis obscuritate Victorini magis quam Porphyrii proponentis, qui huiusmodi est. dicit omnem rem quaecumque est corporea, ex materia et forma constare. namque si statuam dicas, constat statua ex aere uerbi gratia et figura illa quam ei suus fictor inposuit, et est materia ex quo facta est aeris, figura uero, id est forma, qua aes ipsum formatum est. nam si hominem formabis ex aere, erit hominis forma, aes uero materia. eodem modo etiam genus. namque genus in modo materiae accipitur, differentia uero in modo formae. etenim quemadmodum quaecumque illa res ex materia et forma consistit, sic etiam omnis species ex genere et differentia. namque genus ita est hominis, ut est statuae aes, differentia uero sic est hominis, ut est forma illa ex qua aes effictum est. nam sicut ex aliqua figura quae ex aeris materia efficta est, cuiuscumque illius species statuae [*](8 s.] Porph. p. 11, 7s. 11—p. 96, 5] Porph. p. 11, 12—17.) [*](1 ait homo GK 3 rationalem] F rationale cett. 4 inrationalitas Dm1 5 et ad piscem om. C 6 inrationalia T 7 alt. est om. G 13 dicit] post rem F dicit enim GT materiali T et] D, om. T uel cett.; an uel seribend.? cf. Bonnet, Lat. de Gréy. de Tours p. 315 15 quam] quod D 16 ante materia add. aeris, om. post est F, ubi ab aeris G qua brm id est om. F 17 formauit CDFPT ante ex add. et CP, ras. in DS 18 modo] modo quo CDT 19 modum GKT 21 et forma] formaque G 23 sic] ita P hominis est FG 24 effec- tum CDm1FGPm1T 25 materie PT (-e) eifecta CFPm1)

fit, sic etiam cum in genus, id est in animal uenerit differen- tia, id est rationale, hominis species fingitur. ista igitur sibi proportionaliter sunt. proportio autem est cuiuscumque illius rei similis ad aliquam rem cognatam comparatio, ut puta si duo compares ad quattuor, dupla proportio est, sin uero uiginti ad quadraginta, eadem dupla. sub eadem ergo propor- tione sunt quattuor ad duo, sub quali quadraginta ad uiginti. quod utrique duplex est numerorum comparatio. sic igitur qualis proportio est, id est comparatio materiae et figurae. talis est proportio generis et differentiae, et ista quattuor sibi proportionaliter sunt. eodem enim modo ex materia et figura species cuiuscumque illius fictionis formata est, quemadmodum ex genere uel differentiis species cuiuscumque illius animantis inanimantisue formatur. quod Victorinus scilicet intellexisse minus uidetur. nam quod Porphyrius άνάλογον dixit, id est proportionale, ille sic accepit quasi άλογον diceret, id est inrationale. atque ideo in loco ubi habet hoc modo scriptum :

Omnes namque res ex forma et materia consistunt, ipsa autem forma inrationabilis est, tollendum est inrationabilis est et dicendum proportio- nabilis est. et subterius paululum ubi habet :

Iam omne genus simile materiae est et consistit inrationale, [*](15 άνάλογον] Porph. p. 11, 13. 18 s.] Porph. p. 11, 12 s. 21 (sub- terius)—23] Porph. p. 11, 15.) [*](1 fit] sit CG cum om. CD, s. l. Sm2 post. in om. D ante uenerit add. cum C si s. l. S 2 post hominis add. enim DPm2 etiam m1 3 rei similis illius C 4 cognata C 5 sin] si CDS sint Fa.c. 6 proportiones KSp.c. 8 utraque FG 11 modo enim G 12 species om. FGK cuiusque DGT forma FGK 13 uel] et PT cuiusque Ga.c.PTa.c. animantis inanimantisue] generis F 14 mi- nus intellexisse FP 15 άνάλογον] b 1546 in indice erratorum analogon CFKSm2 analongo m1 anagolon DGPT 16 proportionale] D proportio- naliter CGPST proportionabiliter FK (item 96,2) άλογον] r alogon DFGS agolon uel sim. CKPT 17 habetur FGK scriptum hoc modo DFGKP 18 omnis P constituunt K consistit P 19 autem] enim C inrationalis DT 20 et—eat om. CDPST 21 habetur FGK 23 (et 96,1) inrationabile FKP)

tollendum inrationale et ponendum est proportionale, ut sit et consistit proportionaliter. nam quae proportio est figurae ad materiam in efficienda cuiuslibet corporis fictione, [*](p. 34) eadem est proportio diffe|rentiae ad genus in efficienda cuius- libet specie animati atque inanimati.

Sequitur item alia definitio, quae est huiusmodi. dicunt enim esse differentiam quod possit separare quicquid sub eodem genere est, et recte dicunt. nam dum sub eodem genere sit homo atque equus, quia utrumque est animal, cum uenerit rationale uel inrationale, equum atque hominem, quae sub eodem genere sunt, diuidunt atque discernunt. sunt igitur illae differentiae quae possunt res sub eodem genere sepa- rare. Est autem alia definitio : differentiae sunt qui- bus quidque ab alio distat. nam homo atque equus ratio- nali atque inrationali differentia discrepant, cum unum sint quantum ad genus. et hoc est quod dicit :

Differentia est qua differunt singula, quia per se ipsum genus est et illa quae rationabilia sunt, nos scilicet, et illa quae inrationabilia sunt. namque et homo et equus et auis haec omnia genus unum sunt, id est animal. namque animal horum omnium ge- nus est.

Sed si de hoc loco in quo positum est quia per se ipsum [*](6—13] Porph. p. 11, 18—20. 13—16] Porph. p. 11, 21—23. 17— 22] locus Porphyrii p. 11, 21—12, 1 explanatus mutatusque. 23—p. 98, 17] Porph. p. 11, 18—12, 10.) [*](1 tollendum] tollendum est CGKT proportionale est C est proportio- nabile F est om. DΚ 2 consistat CP 3 in—fictione om. P 4 ea P proportio ante est D, om. P 5 specie* (s er.) DS animati atque inanimati] generis F 8 pr. eodem om. CDP, er. S; Porph. p. 11, 19 ότό τ4 αΰτό γένος 9 sit genere FK 10 uel] atque C qui D quod K 13 post definitio add. differentiae C 14 quodque T unum quodque C alia GP 15 discrepat (ante differentia D) DGSm1T sit DST 18 rationalia T 19 scilicet post illa repet. D inrationalia KST et om. FKT 20 haec] et C et haec T unum] suum DSm1T suum sunt uel unum C 23 loco om. F)

genus est, mutes et facias ‘quia per se ipsa animalia sunt’, plenior sensus erit — generis enim hic nomine pro animalis abusus est — et erit huiusmodi ordo : ‘differentia est qua dif- ferunt singula, quia per se ipsa animalia sunt et illa quae rationabilia sunt animalia, nos scilicet, et illa quae inrationa- bilia sunt’. quod si sic esset, nullus esset error omnino. nunc uero genus quod ait, pro animalis nomine intellegendum est. item dii atque homines cum utrique rationales sint, mortali- tatis tamen nomine adiecto differunt discrepantque. sic igitur differentia est qua singula differunt, sed hoc non simpliciter, sed illas tantum differentias huiusmodi esse putandum est, quae ad substantiam prosunt et quae ad id quod est et quae- cumque speciei possint esse aliqua pars. quod huiusmodi est. si equus atque homo, quorum utrorumque unum genus est animal, a se differunt rationali atque inrationali qualitate, attamen ista rationabilitas et inrationabilitas in substantia ipsarum specierum est hoc modo. nam neque equus potest esse sine inrationabilitate neque homo sine rationabilitate. atque ideo istae differentiae prosunt ad aliquid esse speciei illi cui fuerint accommodatae et substantiae ipsius partes sunt. nam cum homo ex his differentiis constet, id est ex rationali et mortali, rationale et mortale solum positum pars est substantiae hominis. nam si utraque simul unum hominem faciunt, non est dubium quin ad substantiam hominis efficien- dam una quaeque earum res pars esse uideatur. quare illae [*](1 facies F sint F 2 planior Sm2 edd. 4 quia] FP uel quia K quae CDG qua S, om. eum loco plenior (2)—animalia sunt (4) T 6 error esset G 8 rationabiles Sm2 sunt DPT mortalis Dm1Fa.c. K 9 nomine tamen G discrepanti DPm1 (-tes m2) T 12 prosint FK pr. et om. GKPST 13 speciei] D species cett.; an <substan- tiae> speciei? cf. 16 ss. p. 98, 1.15 possint] F possit GKST, post esse D possunt (post pars) C, om., sed potest post pars P 14 unum om. GP 15 rationabili atque inrationabili T 16 et] atque C 18 in- rationalitate DS rationalitate DG 19 differentiae istae C aliquod D speciei ante esse F specie D 21 post. ex om. CPT 22 mor- tali et rationali ST 23 hominem unum C 25 res earum C esse om. G uidetur F uideatur] hic desinit cod. D) differentiae quaecumque non prosunt ad esse nec partes sub- stantiae cuiuslibet speciei sunt, specificae differentiae dici non habent, quamuis sola hoc una species habeat. nam si homo nauigat, potest dici animal nauigabile, sed nauigare in sub- stantiam hominis non conuertitur. neque enim homo inde sub- sistit, quia nauigat, quamuis hoc nullum aliud animal habere possit, id est nullum possit animal nauigare. eodem modo et esse rhetorem nel grammaticum. has igitur differentias quae ad esse non prosunt, sed tantum artem aliquam scientiamque commemorant, non ponimus specificas esse, quamuis una quae- libet animalis id species habeat. ergo considerandum est, ut quotiens dicimus definitionem differentiae illam, ‘differentiam esse qua differant singula’, illam significari differentiam intel- legamus quae ad aliquid esse prodest et quae est alicuius pars substantiae speciei, illas uero quae ad esse non prosunt, in hoc genere differentiarum, quamuis singulae cuiusque sint, non ponamus.

Sed quoniam de differentia dictum est, de proprio ex- plicemus.—Tunc Fabius : Ut arbitror, consequens est :

Proprium quattuor dicitur modis, dicitur namque proprium quod uni speciei accidit, etiamsi non om- nibus.

Et ego : Quattuor ergo modis propria diuiduntur. est enim proprium quod uni accidit, etsi non omnibus, ut est rhetor [*](p. 35) uel geometer uel grammaticus, haec | uero omnia uni soli speciei, id est homini accidunt, non tamen omnibus. neque [*](20—22] Porph. p. 12, 12—14. 23—p. 100, 5] Porph. p. 12, 14—22.) [*](4 substantia CT 5 non conuertitur] FSm2 conuertitur KSm1 non uertitur CGPT 7 animal possit CFP 9 scientiamue ST 11 ante habeat add. non C 12 differentiam ante illam C, post esse ST 14 prodest esse F 15 illa Sm1T 20 ante Proprium add. inscript. DE PROPRIO CGm2PSpbm, om. Tr, relicto spatio FK pr. dicitur ante quattuor C, post modis P 25 geometer] FGm2KP geometres Cp.c.ST geometros Ca.c.Gm1 26 hominis F non tamen] etsi non P)

enim omnes homines grammatici uel rhetores uel geometres sunt, atque ideo uocahitur hoc proprium quod uni sit, etiamsi non omnibus. est item alia proprietas quae est omnibus, etiamsi non soli. nam bipes omni homini accidit, omnis enim homo bipes est, sed non soli hominum speciei accidit, sed etiam auibus. est item tertium proprium quod omni et soli et aliquo tempore accidit, ut est in pubertate pubescere et in senecta canescere. namque et omnibus hominibus euenit et nulli alii speciei nisi soli hominum et aliquo tempore; constitutum enim tempus est uel adolescentibus pubescendi uel senescentibus canescendi. neque enim a sexto anno uel septimo aliquis pube- scit aut a uicesimo canescit, nisi forte aliquid accidit noui. quartum proprium est quod uni speciei accidit et omnibus sub eadem specie indiuiduis et omni tempore. nam risibilem esse hominem et uni speciei solum, id est homini, contingit et omnibus sub eadem specie indiuiduis; omnes enim singuli homines rident et omni tempore. numquam enim tempus fuit ut quicumque ridere non posset. sed risibile dico potestate, non actu. namque etsi non rideat homo, tamen quia ridere potest, risibilis appellatur. et sunt integre et uere propria ista quae et uni et omnibus et omni tempore insunt, namque haec speciebus suis conuerti possunt. si enim dicas : quid est homo? risibile, si : quid est risibile? interroges, homo praedicabis. illa nero alia, bipes uel grammaticus, propria quidem sunt, sed conuerti non possunt. nam grammaticus semper homo, homo uero non semper grammaticus, et e contrario homo [*](1 enim om. GK geometri K 7 ante aliquo add. in P, s. l. Sm2 ut] id CGT senectute CK 8 ad canescere in mg. ł senescere G nam CSm1 9 in aliquo ut 7 10 adolescenti C adulescentibus S 11 ca- nescendi] FKSm2 senescendi CGPSm1T ante a sexto add. a quinto uel F anno om. FK septimo] a septimo FP 12 a om. KS accidat (ante aliquid K) FKSm2 13 accidit speciei K 14 risibile F et Hilgard, qui hominem (15) del. 17 rident] risibiles sunt C 19 actu] in actu G 21 pr. et om. K et omnibus om. C 24 illa—grammaticus (26) in sup. mg. Cm2 bipes] id est bipes C 25 semper homo—homo semper] semper homo est. Sed e contrario homo non semper grammaticus est. Itera homo semper P) semper bipes est, non e contra bipes semper homo est. et hinnibile similiter magis proprium equi est. nam eodem modo haec proprietas ad suam speciem conuerti potest. nam si dicas : quid est equus? hinnibile respondebis, si : quid est hinnibile? equus praedicabitur.

Sed quoniam de propriis dictum est, de accidentibus sequens tractatus habeatur. — Tum Fabius : Definit Porphy- rius accidens si :

Accidens est quod infertur et aufertur sine eius in quo est interitu.

Hoc autem dicere uidetur, illud esse accidens sine quo potest constare illud cui accidit; ut puta si forte casu aliquo cuiquam facies inrubuerit, abscedente rubore inlaesa facies permanebit, sicut eueniente non laesa est. diuidit ergo accidens in separa- bile et in inseparabile. namque separabile accidens est, ut puta si quis sedeat uel ambulet, inseparabile est, ut si dicas cor- uum nigrum, cygnum album; a quibus haec accidentia separari non possunt. nascitur autem huiusmodi dubietas, utrum superior definitio uera sit et omnium accidentium nomen includat. nam quoniam sunt quaedam, ut ipse ait, accidentia insepara- bilia, in his talis definitio uidetur conuenire non posse. nam si separari non possunt, non est in illis uera definitio quae dicit accidens esse quod et inferri et auferri potest sine eius in quo est interitu. nam cum inseparabilia sunt, auferri non possunt. sed haec tam uehemens quaestio soluitur sic, quod haec ipsa definitio de accidentibus facta est potestate, non [*](9 s.] Porph. p. 12, 24 s. 14—p. 101, 16] Porph. p. 12, 25—13, 3.) [*](1 e om. CFP semper bipes C 2 similiter om. C post modo add. (scil. S) quo et risibile GSm2, post proprietas F 4 respondebitur T post hinnibile add. interroges F 7 post habeatur add. DE ACCIDENTI CKPS, om. F (linea uacua) T, ante Accidens (9) add. bm, DE ACCIDENTI. De accidenti porphirius sic definit G Tum Fabius om. CGP post Definit add. igitur C 11 constare potest C 12 cuique T 14 diuiditur brm; Porph. p. 12, 25 διαιρείται 81 εις δύο 18 huiusce modi T 22 quae] qua GK 23 pr. et om. F 24 sint G 25 resoluitur F)

actu, et intellegentia, non ueritate, non quia Aethiops et cor- uus colorem amittunt, sed sine isto colore ad intellegentiam nostram possunt subsistere. nam uerum est quoniam Aethiopem aut coruum color niger numquam deserit. sed si quis sub- intellegat colorem istum Aethiopem uel coruum posse amittere, plumarum tantum color in coruo mutabitur et erit auis alba specie et forma corui, si quis hoc intellegat, at uero hominis, id est Aethiopis, amisso nigro colore, erit eius species candida, sicut etiam aliorum hominum. ergo hoc non ideo quia fiat dicitur, sed ideo quia, si posset fieri, huius accidentis suscep- trix substantia non periret, quod ipse hoc modo demonstrat :

Potest autem subintellegi et coruus albus et Aethiops | colorem suum perditurus sine interitu suo [*](p. 36) in quo color fuit.

Nihil enim ad speciem impedit, si Aethiops uel coruus amisso colore in propriae substantiae natura permaneat. Est autem alia definitio, quae est huiusmodi :

Accidens est quod contingit alicui et esse et non esse.

Nam quod in substantiam non conuertitur, id accidens esse dicimus, id est non in substantia insitum, sed extrinsecus ueniens. ergo ea quae contingunt et esse et non esse, ideo accidentia uocata sunt, quoniam in substantiae ratione non accipiuntur, si enim in substantiae ratione ponerentur, numquam non essent, et si non essent, numquam esse possent. nam quoniam uerbi gratia ratio in substantia hominis est, numquam homo esse poterit inrationalis, quoniam inrationabilitas in sub- stantia hominis non est. ex hoc ergo uenit etiam alia defi- [*](12—14] Porph. p. 13, 1—3. 18 s.] Porph. p. 13, 3 s.) [*](2 amittant brm 6 tamen G in] et in K 7 species ex specie K intellegit K 8 erit post species F, om. K ei P 9 aliorum etiam PST hoc om. P hac F fit P 15 ad] et ad CG 20 substantia CFGPT uertitur GPST 21 dicimus] monstratur K exterius G 22 ea] ea ratione F 24 accipiuntur] ueniunt T perueniuntur (sic) P 27 homo om. G irrationabilis edd. irrationalitas P 28 alia] illa K)

nitio, accidens esse illud quod neque genus sit neque species neque differentia neque proprium. nam quoniam genus, species, differentia et proprium in substantia sunt et cuiuscumque illius rei substantiam monstrant. idcirco quicquid horum aliquid non fuerit, id accidens merito prae- dicatur.

Explicitis igitur atque expeditis his quae proposuit, id est genere, specie, propriis, differentiis accidentibusque, tractare nunc exequitur illa quae inter haec communia omnia uel quae differentiae sint. et primo omnium simul inter se communiones explicat, post etiam singulorum, et dicit omnium esse com- mune de pluribus praedicari. namque genus praedicatur de speciebus et de indiuiduis, eodem modo praedicatur et differentia de speciebus et de indiuiduis, etiam proprium et de speciebus et de indiuiduis praedicatur, at uero species de solis tantum indiuiduis appellatur. genus enim praedicatur de equis, hominibus, bobus et canibus, id est speciebus, praedi- catur item et de his quae sub ipsis speciebus indiuidua con- tinentur; nam sicut species ipsae canis uel equi uel hominis [*](1 s.] Porph. p. 13, 4 s. 7—12] Porph. p. 13, 6—9. 12—p. 103, 17] Porph. p. 13, 9—21. 13 s.] Porph. 13, 10.) [*](3 et om. C in om. F 5 praedicabitur GK 7 post praedicatur inscript. habet K, post sint (12) CG, post dicit (13) DE COMMVNIB. in ras. Pm2, post praedicatur add. quae sit omnium communio Sm1, del. et s. l. QVE... SIT OMNIV COMMVNIO VEL PROPRIETAS m2, in- script. om. FT; inscriptiones capitum uncis inclusimus ut ex Edit. sec. inlatas; cf. Proleg. DE COMMVNIBVS] Porph. p. 13, 9 Περί τ'ί,ς κοινωνίας (cod. Μ 11ερ· τών χοινών xod ϊούιίν) τών πέντε βωνών, item fere (plerumque και ϊϊίων om.) in seqq. capp. 8 ante ACCIDENTIS add. ET GK PROPRII C proprii accidentisque brm 9 igitur om. C 10 genere] de genere F differentiis accidentibusque] C differentiisque cett. 12 sunt G 13 post singulorum add. proprietates FGK, s. l. Sm2 14 plu- rimis T 16 post. et om. CK 18 enim] autem C praedicatur] ut (om. FK) animal praedicatur FKbrm 19 bubus GT et om. K 21 ipse species K species ipsa PT ipsa (om. species,) CG equus uel homo C)

animalia sunt, sic et unus quisque equus uel homo animalia praedicantur. differentiae uero praedicantur de speciebus et de indiuiduis hoc modo. namque homo et equus species sunt, sed rationalis dicitur et ad speciem hominis differentia prae- dicatur. eodem modo et ad Ciceronem. nam cum sub hominis specie indiuiduum sit, et ipse rationalis appellatur. proprium autem de specie praedicatur. cum dicitur species, quod est homo, risibilis et cura dicitur Cicero risibilis, quod est indi- uiduum, monstratur proprium de indiuiduis praedicari. species uero de suis tantum solis indiuiduis praedicatur. interrogatur enim : quid est Cicero? et homo respondetur. accidens uero ante praedicatur de indiuiduis et postea de speciebus. nam si quis dicat : homo sedet, quod est accidens separabile, cum quicum- que singulum hominem, id est indiuiduum, sedere uiderit, tunc id et de specie praedicat, ut dicat : quoniam Cicero sedet, Cicero autem homo est, homo sedet. eodem modo inseparabile de speciebus et de indiuiduis praedicatur.

Expeditis ergo ‘omnium communionibus, generis et differentiae primum communiones differentiasque declarat. et primum dicit generi cum differentia esse commune quod ab utris- que species continentur. nam genus, quod est animal, continet speciem hominis atque equi. porro autem rationale, quod est differentia, continet et hominem et deum, et inratio- [*](18 —p. 105, 9] Porph. p. 13, 22—14, 10. 21 s.] Porph. p. 13, 23.) [*](2 differentia uero praedicatur S 3 et] uel KT 5 eodem] eo CGPST et om. C 7 autem] uero T 12 ante om. C 13 quod] et quod G 14 uiderit] uidere KSa.c. 15 praedicatur GKS ut dicat om. FS quoniam om. P 16 Cicero autem—sedet] cicero sedet. cicero homo est Pm1 cicero homo est. homo sedet m2 post inseparabile add. accidens brm 18 inscript. hic habent KP, in mg. Sm2, post decla(??)at (20) CG, om. F (spatium uacuum) T, post praedicatur add. CAPITVLVM. et s. l. In quo sibi genus differentiae atque (‘lege atque diff,’ Schepss) communicent atque ab inuicem differant S; cf. ad p. 102, 7 COMVNI S GENERIS ex -RE S 19 communibus F 24 et deum et hominem KP pr. et om. ST inrationale] K irrationalis (uel irr-) CFP inrationabilis GST)

nale, quod est differentia, continet equum, bouem atque auem, sed ita continet, ut genus semper plures species contineat quam continet differentia. namque genus et ipsas differentias continet. genus enim, id est animal, rationale atque inrationale continet illasque species quae sunt sub rationali; etiam eas [*](p. 37) <quae sunt sub> inrationali, continet genus, |id est animal. at uero differentia, id est rationale, inrationale non continet, sed tantum hominem atque deum. plus igitur genus continet quam differentia. Est autem et alia communio. si quid enim ad quod- libet genus ita praedicatur, ut eius genus sit, et de illis speciebus quae sunt sub illo genere ad quod praedicatur, illud genus appellatur et de indiuiduis quae sub illis speciebus sunt. namque animal genus est hominis, et de animali praedicatur ut genus substantia; genus enim substantia animalis est. ergo illa sub- stantia quae ad hominis genus, id est animal, ita praedicatur ut genus, praedicatur etiam et ad ipsum hominem; dicitur enim homo substantia. praedicatur item illud generis genus etiam de his quae sunt sub specie indiuiduis; dicitur enim Cicero, quod est sub hominis specie indiuiduum, substantia. differentia eodem modo. nam si qua differentia dicta fuerit de alia differentia, ut differentia intellegatur, praedicabitur et ad speciem quae sub illa differentia est ad quam praedicatur, et de illis indi- uiduis quae sub eadem specie sunt. nam ‘ratione uti’ dif- ferentia ad rationalem differentiam ueluti cognata differentia praedicatur, rationabile autem praedicatur ad hominem : [*](1 equum] et equum P 2 post. continet F 3 quam] quod K con- tinet om. C post. continet differentias C 4 id] quod T atque om. Sm1 et s. l. m2 5 illas CPSm1T illasque—continet (7) om. K etiam in ras. Pm2, s. l. T, uel F eas om. FP 6 quae sunt sub add. edd. inrationali] F (post add. etiam), om. cett. 7 id est rationale] rationalis T inrationale om. FT post sed add. rationale K, post tantum s. l. Sm2 9 et om. K 10 ita om. K eius om., litt. er., P 11 illo] ipso C 12 ante indiuiduis add. illis brm 14 est om. C 16 et om. K 18 sub om. G indiuidua F 20 fuerit in mg. Cm2 22 est om. P, er. C, s. l. S quam] quae K 23 differentia om. Kp 24 rationabilem KPSa.r.T 25 rationalem F rationale T) ergo et ratione uti praedicatur ad hominem. idem etiam ratione uti praedicatur ad Ciceronem, quod est indiuiduum sub illa specie ad quam speciem illa differentia, id est rationalis, praedicabatur, de qua praedicabatur ut cognata illa differentia, id est ratione uti. igitur est ista generis differentiaeque communitas, quod ea quae de genere speciei praedicantur ut genus, et de sub eodem genere specie praedicantur et de indiuiduis, et illa quae de differentia praedicatur ut differentia, et de sub eadem differentia specie praedicatur et de indiuiduis. Est autem alia communio, quod quemadmodum interempto genere species interimuntur, sic interempta differentia species sub eadem dif- ferentia interimuntur. nam si interierit animal, homo atque equus continuo periturus est, sin uero differentia, id est ratio- nale, dii atque homines interibunt et nihil eorum erit quod uti ratione possit.

Post demonstrationem igitur communium proprietates eorum differentiasque designat et dicit differentiam primam eam qua genus non solum <a> differentiis, sed etiam speciebus uel pro- priis uel accidentibus differat. namque dicit genus multo de pluribus praedicari quam praedicetur differentia uel species uel accidens uel proprium. namque genus dicitur, id est animal, de quadrupede, de bipede, <de> reptili, id est [*](9—15] Porph. p. 14, 10—12. 16—106, 23] Porph. p. 14, 13—19.) [*](1 ergo—Ciceronem om. K et om. C 3 illa om. CK, post diffe- rentia F 6 specieque S 8 quae de differentia] differentia quae F quae differentia S praedicantur brm 9 praedicantur brm autem om. K 11 sic] sic et FK 13 continuo om. C 14 di T diique (tamen atque) F erit] est C 16 inscript. om. FT, ad namque (20, supra quod HIC) in mg. add. Sm2; DE PROPRIIS] item Edit, secund. lib. V c. 4 ss.; Porph. p. 14, 13 Περί τής διαφοράς, cod. M (et B) περί των ιδίων, item fere in seqq. capp. ET om. C 17 communionum FGPT proprietas GT 18 primam differentiam ST quae Cm1 19 a add. edd. de G uel om. C 21 praedicatur CPST 22 uel proprium uel accidens F 23 quadrupe Cm1F ait. de om. FT tert. de add. brm)

de serpentibus, uel de natabili, id est de pisce. quadrupes autem, quod est a bipede differentia, de solis illis dicitur quae quattuor pedes habent, id est equus uel bos, de ceteris autem aliis, id est bipede uel reptili uel natabili, unde genus aequaliter praedicatur, appellari non potest. plus autem genus ab speciebus praedicatur, quod, cum hominis species sit et de solis indiuiduis praedicetur, idem tamen homo de equo uel boue uel cane non praedicatur. at uero animal, quod est genus, de pluribus speciebus praedicatur, id est de homine et de equo et cane et boue et de omnibus quae sunt sub ipsis posita indiuiduis. genus autem a proprio praedicationibus abundat, quod proprium unius speciei semper est et de sub eadem indiuiduis, genus uero de multis speciebus et propriis praedicatur et de sub eisdem indiuiduis. ab accidentibus uero genus magis de plurimis praedicatur, quod, cum unius cygni inseparabile fortasse accidens sit album, animal non solum de cygno praedicatur, sed de omnibus animalibus, etiam non albis, at uero accidens de solis tantum illis quibus insepara- biliter continetur uel quibus separabiliter; nam principaliter de indiuiduis dicitur. quare constat multo de pluribus praedi- cari genus quam accidentia praedicantur, quod accidentia princi- paliter de indiuiduis, genera uero de indiuiduis et de specie- bas et de differentiis praedicantur.

[*](1 de om. KP serpente edd. natatili FKSm2 de om. K 2 dicitur illis K 4 natatili FKSm2 5 appellari] appellari quadrupes C predicari P autem] enim F 6 a FT quod] quia P homo FT post species s. l. una Pm2 sit om. K 7 idem del. Sm2 8 pr. uel] de K uel de T 9 plurimis GPST et de] et Kr uel T 10 et cane et boue] et de cane et de bone P et cane et de boue K et de boue et de cane C uel boue uel cane T hominibus GPST qui PSm2, om. F sunt om. F 11 posita] K positis CGFPa.r.Sm1 positi Pp.r.Sm2T 13 eadem—sub (14) om. F post indiuiduis add. praedicatur C ante propriis s. l. de Sm2 14 de om. GK, s. l. Sm2 15 pluribus FG 16 fortasse om. C (recte?), post cigni T fit C de cigno non solum F 17 sed—albis] C sed etiam de albis non (hon albis Pm2 non om. F albis non om. T) omnibus (aliis add. T) animalibus cett. 21 ante praedicantur add. quae F 22 tert. de om. G 23 de om. T)

Sednunc illas differentias accipiamus quibus genus diuiditur, non quibus species formantur.

Hoc autem tale est. quoniam duas diximus differentiarum esse formas, ut aliae sint diuisibiles, aliae constitutiuae, con- stitutiuas illas diximus quae sub eodem filo positae et a sub- alternis generibus descendentes speciem quandam informant [*](p. 38) atque efficiunt, ut est rationale uel mortale, quae hominis speciem constituunt, alias uero diuisibiles, quae genus diuidunt, non speciem informant, id est rationale et inrationale, mortale et inmortale. nunc de illis differentiis iste tractatus habetur quae genus diuidunt, non quae speciem constituunt. nam illae quae genus diuidunt, in differentiarum integro Ioco accipiuntur, illae uero quae speciem constituunt, in generum specierum- que substantia recipiuntur. namque rationale mortalis genus est, porro mortale hominis genus est, et istae constituunt speciem, at uero rationale inrationalis species non est neque genus, nec mortale inmortalis neque genus neque species est. atque ideo quoniam propriam uim differentiarum ista retinent quae neque genera neque species sibi inuicem esse possunt, ipsas nunc differentias accipiamus in quibus nulla quantum ad genus est speciemque communitas. Est etiam generis differentia, namque genus a propriis differentiis prius est. namque si abstuleris genus, omnes simul differentias abstulisti. nam si abstuleris animal, rationale atque inralionale non remanent. porro autem si rationale abstuleris, remanet [*](1 s.] Porph. p. 14, 19 s. 3 (diximus—10)] p. 89, 25 ss. 21—p. 108, 10] Porph. p. 14, 21—15, 2; locus Porph. p. 14, 20 s. ετ·.—άλογον deest.) [*](2 informantur FK 3 tale om. F 4 formas esse F post post. aliae repet. sint F 5 diximus om. T, ante illas P a] K, om. cett. 6 formant F 7 uel] et K hominum F 8 alia Sm1 aliae m2 9 formant CPST 11 diuidunt om. K species S illa PS 18 illa PS specierum generumque PST 15 mortalis P 20 nulla post speciemqne F 21 pr. est om. C post etiam s. l. alia Sm2 post generis add. et differentiae F, fort. recte 22 a om. T 23 nam F)

animal. sed si utrasque interemeris differentias, id est ratio- nale uel inrationale, potest tamen quiddam intellegi, quod sit substantia animata sensibilis, id est animal. ita genus sub- latum omnes secum auferet differentias, sublatae differentiae genus secum non interimunt, quod intellegentia genus remanet, id est quoniam potest animal intellegi praeter differentias, ut eius tantum definitionem animo capias et esse dicas substan- tiam animatam atque sensibilem. quae autem talia sunt, ut ipsa interempta interimant, non simul aliis interemptis ipsa interimantur, priora sunt illis quae possunt interimere. Est etiam alia differentia, quod genus semper in eo quod quid sit praedicatur, ut dictum est, differentia uero in eo quod quale sit. sed hoc frequentius inculcatum est atque ideo a nobis praetermittendum est. Est etiam alia differentia, quod ad omnem speciem unum semper genus aptatur. homo enim unum tantum genus habet, ut animal appelletur, in unam autem speciem plurimae differentiae poterunt com- modari. namque homo et rationale est, quae differentia est, et mortale, quae eadem differentia est, et sensibile, quibus scilicet omnibus ab aliis differt, differt enim his omnibus, quod sensibilis est ab insensibilibus, quod rationalis ab inrationa- bilibus, quod mortalis ab inmortalibus. Est etiam alia dif- ferentia, quae superius dicta est. nam genus speciei ita est ut materies, differentia uero ut figura. nam sicut in aeris materiem ueniens figura statuam efficit, ita animali, id est generi, ueniens differentia, id est rationale uel inrationale, facit hominis uel pecudis speciem. Quae autem communi- [*](10-13] Porph. p. 15, 2—4. 14—22] Porph. p. 15, 4-6. 23—27] Porph. p. 15, 6 s. 23 superius] p. 94, 11 ss. 27—p. 109, 3] Porph. p. 15,7 s.) [*](1 interemeris] CFPSm1 interimeris GSm2T interimis K 2 uel] FKPS et GT atque C; cf. ad p. 94, 13 quoddara CK 4 aufert FK auferet (aufer*et C) post differentias CK 9 non] non autem F 11 sem- per in mg. Cm2, ante genus F 14 ideo] CT id cett. ideo id edd. 17 una C specie Cp.r. 19 est om. C 21 inrationalibus T 25 facit C 27 fecit Sa.c.T) tates uel proprietates generis <et differentiae> fuerunt, hactenus dixit. et fortasse erunt etiam aliae, quae propter breuitatem supersedendae atque omittendae sunt.

Nunc autem de generis uel speciei communitatibus proprie- tatibusque tractatur. et dicit genus et speciem commune habere de pluribus praedicari, sicut dictum est. nam genus et de speciebus pluribus praedicatur et earum indiuiduis et item species de sub se plurimis indiuiduis appellatur. et hic quoque illae species accipiuntur quae magis species sunt. nam si subalternae accipiuntur, non magis species quam genera uidebuntur. nam quae subalternae species sunt, etiam genera sunt, et erit absurdum et huic propositioni inconueniens de generum inter se differentiis communibusque tractare. acci- piantur illae tantum species quae uere species et magis spe- cies appellantur. Est etiam alia eorum communio, quod sicut genus ab specie primum est, sic species ab indiuiduis primae sunt. nam si genus auferas, species abstulisti, si species abstu- leris. genera non peribunt. porro si species abstuleris, indiui- dua morientur, si indiuidua interierint, species manent. Est etiam his alia communio, quod quemadmodum genus quid sit totum declarat, sic etiam species. nam totum quod est rationale atque inrationale, a genere declaratum est; dicitur enim quicquid fuerit rationale uel inrationale, id esse animal. [*](4—16] Porph. p. 15, 9–12. 16—20] Porph. p. 15, 12 s. 21—p. 110, 5] Porph. p. 15, 13 (το δλον χτλ.).) [*](1 et differentiae add. brm; cf. Porph. p. 15, 7 fuerint CFm1, recte? 3 sunt ante atque CG 4 inscript. om. F (linea uacua) T, in mg. add. Sm2; cf. ad p. 102, 7 ET om. C 6 tractatus est (est om. F). et FS speciem] T species cett.; Porph. p. 15, 10 είδος 8 post. et] et de S earum] G eorum cett. 10 post. species om. F 11 accipiantur S nam Sm1 quae s. l. m2 namque FP 12 subalterna C 13 post. et om., inconueniensque huic propositioni C 14 communibnsque] KPp.r.Sm1 commnnionibusque FGPa.r.Sm2T communitatibusque C post accipiantur add. igitur edd. 15 uerae FS 16 etiam] enim F 17 pr. a S 18 pr. speciem F 21 alia his C quid] quod Cm1F)

sic igitur totum quid sit, a genere declaratur. porro autem quid sit tota hominum diuersitas, id est indiuiduorum, a sola specie declaratur, cum dicitur homo. nam et Scytha et Indus et totum quiequid in indiuiduis est, uno solo hominis, id [*](p. 39) est speciei nomine continetur. |