Liber qui appellatur Speculum

VIII. DE ECCLESIASTE.

Accipite non multum. Et uidi quia tantum praecederet sapientia stultitiam, quantum differt lux a tenebris. sapientis oculi in capite eius: stultus in tenebris ambulat. Et alio quanto post: Custodi pedem tuum ingrediens domum dei. [*]( 4 Frou. 30, 7-10 11 Prou. 31, 9 19 Eccle. 2, 13 et 14 22 Eccle. 4, 17 et Eccle. 5, 1-6 ) [*]( 1 pnncipef MPlCx 2 ludiciom M\' abominabιτur P1 3 uirmn] om. P\' 4 XIIII] aliquos a rogam re P2v denegiT MP1 5 moreM- MC et] om. C *longe (g ras.) M 6 de**denf P τribui MP1 9 furef C peiere Sa (eod. Am.) acuses MC, acuaf P1 10 corruef MCa er pofr paut P1: et post aliquantam a, om. MP1CRS 11 decerne Sv iudicia P\' 12 pauperem er mopem P 18 parabulif MP 15 m illo funr C1 16 opere S monfτratumu*f P\', monftremus a 19 non mulrum accipιτur S poederiT MP1CS1, pcediT R 20 diferr MC a] om. M1* fapienref C 21 capi**re M ftultus autem a 22 aliquanτū BS poft aliquantum a cuProde MP\' )

multo enim melior est oboedientia quam stultorum uictimae, qui nesciunt, quid faciant mali. Ne temere quid loquaris, neque cor tuum sit uelox ad proferendum sermonem coram deo. deus enim in caelo et tu super terram: idcirco sint pauci sermones tui. multas curas secuntur somnia, et in multis sermonibus inuenitur stultitia. si quid uouisti deo, ne moreris reddere: displicet enim ei infidelis et stulta promissio: sed quodcumque uoueris redde: multoque melius est non uouere quam post uotum promissa non reddere. ne dederis os tuum, ut peccare facias carnem tuam, neque dicas coram angelo: non est prouidentia: ne forte iratus deus super sermone tuo dissipet cuncta opera manuum tuarum. ubi multa sunt somnia, plurimae uanitates et sermones innumeri: tu uero deum time. Et post VI uersus: Auarus non inpletur pecunia: et qui amat diuitias, fructus non capiet ex eis. Et aliquanto post: Melius est ire ad domum luctus quam ad domum conuiuii: in illa enim finis cunctorum admonetur hominum, et uiuens cogitat, quid futurum sit. melior est ira risu: quia per tristitiam uultus corrigitur animus delinquentis. cor sapientium, ubi tristitia est: et cor stultorum, ubi laetitia. melius est a sapiente corripi quam stultorum adulatione decipi: quia sicut sonitus spinarum ardentium sub olla, sic risus stulti. Et post IIII uersus: Melior est patiens adrogante. ne uelox sis ad irascendum: quia ira in sinu stulti requiescit. ne dicas: quid putas causae est quod priora tempora meliora fuere, quam nunc sunt? stulta est enim huiuscemodi [*]( 14 Eccle. 5, 9 16 Eccle. 7, 8-7 2S ib. 9-11 ) [*]( 1 obedienτιa RS quam] quasi P1 2 nefcienT MC rimere M1O 4 enim] enen Ml tu] ru* P, om. S 5 feconrur foma M1 7 enim] om. S pmido ... pmifa MP\' 9 non reddere promissa S redere Ml 10 of (f in ras. duarum litt.) M neque] ne S 11 deus] dfif S 12 concra M manum MPl 14 TIme dm C 16 poft aliquantum a 17 conmm M finef MC tunc τu∗rū (o elutJ M admonent M, admonererur PlC 21 compe Mpl, comgi S adolanone (-cione M) MPC 23 paciens (cie in ras. m. al.) M arogante C, arroganTe M1PRS 24 in] om. S1 25 caufa P1S est] om. R ) interrogatio. Et post III uersus: Hoc autem plus habet eruditio et sapientia, quod uitam tribuunt possessori suo. Et aliquanto post: Ego os regis obseruo et praecepta iuramenti dei. ne festines recedere a facie eius, neque permaneas in opere malo. Et paulo post: Ex eo quod peccator, inquit, centies facit malum et per patientiam sustentatur, ego cognoui quod erit bonum timentibus deum, qui uerentur faciem eius. non sit bonum impio, nec prolongentur dies eius, sed quasi umbra transeant qui non timent faciem dei. Et post aliquantum: Dicebam ego meliorem esse sapientiam fortitudine. Et post IIII uersus: Melior est sapientia quam arma bellica: et qui in uno peccauerit, multa bona perdet. Et post II uersus: Pretiosior est sapientia et gloria parua ad tempus stultitia. Et post XIII uersus: Qui fodit foueam, incidet in eam: et qui dissipat saepem, mordebit eum coluber. qui transfert lapides, adfligetur in eis: et qui scindit ligna, uulnerabitur ab eis. si retunsum fuerit ferrum et hoc non ut prius sed hebetatum fuerit, multo labore exacuatur: et post industriam sequitur sapientia. si mordeat serpens in silentio, nihil eo minus habet qui occulte detrahit. uerba oris sapientis gratia, et labia insipientis praecipitabunt eum. Et paulo post: Laetare ergo, iuuenis, in adulescentia tua, et in bono sit cor tuum in diebus iuuentutis tuae, et ambula in [*]( 1 Eccle. 7, 13 8 Eccle. 8, 2 et 8 5 ib. 12 et 13 10 Eccle. 9, 16 11 ib. 18 13 Eccle. 10, 1 14 ib. 8-12 22 Eccle. 11, 9 et 10 et Eccle. 12, 1 ) [*]( 1 habiT M 2 uιτa MC pofeffon M 4 fefunaef MC recede C 5 peccaTUr MCR 6 fenxief P\' paciencia M, paτιenτιa C 7 bonum enr 8 8 nec pro qui (om. longentur et uerba quae sequntur usque ad transeant) P1 9 umbrte S 10 meliorae eEfe M 11 et p. IIII u.] om. MPCR 12 pdir MCR, pedix P 13 parua (ar in rag.) M 14 sτulτιτιae S XVII P1, aliquos a fouea M 15 mcediT M, icidιτ PCB 16 adfligiTur MC, affligιΥ B uerba: et qui s. 1. u. ab eis om. MPCB fanda 8 17 et 18 fueraT Ml 18 mulra MPl exacu-rur (corr. m. 1) M, exacmτur Rt exacuaur Sav 19 post] per P* fequetur a sapienτιam P1 20 mhilominus S eo (e ita ras.) P 22 lavrare M ) uiis cordis tui et in intuitu oculorum tuorum. et scito quod pro omnibus his adducet te deus in iudicium. aufer iram a corde tuo, amoue malitiam a carne tua. adulescentia enim et uoluptas uana sunt. Memento creatoris tui in diebus iuuentutis tuae. Et post XXXIII uersus: Deum time et mandata eius obserua.

Restat ille liber Salomonis, cuius inscriptio est Canticum canticorum. sed de illo in hoc opus quid transferre possumus, cum totus amores sanctos Christi et ecclesiae figurata locutione commendet et prophetica pronuntiet altitudine? nisi quod in eo, quamuis sit ad intellegendum difficillimus, possumus tamen facile aduertere, quantum sit diuina illa at diuinitus inspirata caritas adpetenda quantique pendenda: quandoquidem non ibi semel dicitur, sed alio atque alio loco iterum ac tertio repetitur.

VIIII. DE CANTICO CANTICORVM.

Adiuro uos, filiae Hierusalem, per capreas cernosque camporum, ne suscitetis neque euigilare faciatis dilectam, donec ipsa uelit. Adiuro uos, filiae Hierusalem, in uirtutibus et in uiribus agri, si leuaueritis caritatem, quoad usque uelit. Ecclesia quippe, in qua utique sumus, his uerbis exhortatur filias suas, hoc est ipsam in plurimis constitutam. ipsa est ager dei fructuosissimus, [*]( 5 Eccle. 12, 13 20 Cant. 2, 7 et Cant. 3, 5 22 Cant. 8, 4 ) [*]( 1 in] om. P1 (cod. Am.) 2 hommb; M, homimb; C his] om. S1 3 & amoue Sav ammoae R 5 XXX 8, aliquos a 6 obferua. EXOPLICIT. RESTAT S 7 falomonif (1 a. lin. add. m. 1) M inscr.] confcnpno (-c10 MR) MPCR 8 est] e* P 9 qm M, quid (eorr. m. 1) C 10 et] om. MPCRS commendat PC, cumendaτ M1 11 pfAica M 12 eum MCR quodtnf P\' 14 dimmf MlPl 19 cantioo] cantica P 20 per] pre P1 cernofq; (f 4n ras.) M 21 faciatie] om. P\' 22 nelhr MP\'C in alt.] om. Sa 23 uellir MPC 25 ipsum Pl, fe iplktm Sa )

cuius uirtutes et uires magnae sunt, ad quas amando Christum martyres peruenerunt. nam quo usque uult ille dilectae suae in hac interim uita caritatem leuari, nisi quo usque ipse docuit uerbo elt suo est hortatus exemplo dicens: maiorem hac caritatem nemo habet, quam ut animam suam ponat pro amicis suis: et quod dixit efficiens? unde ne ad ipsum solum hoc pertinere uideretur, ait Iohannes in epistula sua: sicut Christus pro nobis animam suam posuit, sic et nos debemus animas pro fratribus ponere: hoc ergo est: quoad usque uelit. Legitur etiam in eodem Cantico: Ordinate in me caritatem. Christus quoque ipse ibi dicit: Pulchra es, amica mea, suauis et decora sicut Hierusalem. Et alibi: Quam pulchra es et quam decora, carissima, in deliciis! Et alio loco: Pone me ut signaculum super cor tuum, ut signaculum super brachium tuum: quia fortis est ut mors dilectio, dura sicut infernus aemulatio. Et post I uersum: Aquae multae non potuerunt extinguere caritatem, nec flumina obruent illam. si dederit homo omnem substantiam domus suae pro dilectione, quasi nihil despicient eam.

X. DE LIBRO IOB.

Qui nouerunt eum, ignorant dies illius. alii terminos transtulerunt, diripuerunt greges et rapuerunt eos. asinum [*]( 5 Ioh. 15, 13 9 1 Ioh. 3, 16 12 Cant 2, 4 13 Cant. 6, 3 14 Cant. 7, 6 15 Cant. 8, 6 18 ib. 7 23 lob. 24, 1-3 ) [*]( 1 ad q. a. Chr.] quae amando ad xpm S 2 marrxref JRS 3 ille} om. MPCR 4 carιτaτe S leuare MPCR 5 efr exhorrar\' B 6 canxate hac R, carιτaτem hanc MP\'C ponar quif P1av 8 iohanuif MP\'C\' 9 aiuma fuã pro nobif S 10 ergoj aure R 11 uelhr MPC 12 ipse] om. P\' 13 et 14 polcra M 14 ea] efr P\' cariseima] om.81 17 dilecτι MC ficuτ || p. 80 || uτ mferof 8 1] unum S 18 exting.] om. R 19 illa MPIG 20 nihili S defpiciet ab emn P\'RS 22 expho I INCIPIT DB UBBO sci ioe (rubr. in marg.) ] S 23 non nouerunT MPlO illiue] eius R 24 ahoram dinpuerunT P1 uerba: asinum - - uiduae om., add. in tnarg. al. m. S popilorQ M1 )

pupillorum abegerunt et abstulerunt pro pignore bouem uiduae. Et post V uersus: Agrum non suum demetunt et uineam eius quem ui oppresserunt uindemiant. nudos. dimittunt homines indumenta tollentes, quibus non est operimentum in frigore. Et post III uersus: Vim fecerunt depraedantes pupillo et uulgum pauperem spoliauerunt. nudis et incedentibus absque uestitu et esurientibus tulerunt spicas. Et post II uersus: De ciuitatibus fecerunt uiros gemere, et anima uulneratorum clamauit, et deus inultum abire non patitur. ipsi fuerunt rebelles luminis: nescierunt uias eius, nec reuersi sunt per semitas illius. Et post XXI uersus: Conteratur quasi lignum infructuosum. pauit enim sterilem et quae non parit, et uiduae bene non fecit. detraxit fortem in fortitudine sua. Et aliquanto post: Auris audiens beatificabat me et oculus uidens testimonium reddebat mihi, quod liberassem pauperem uociferantem et pupillum, cui non esset adiutor. benedictio perituri super me ueniebat, et cor uiduae consolatus sum. iustitia indutus sum et uestiui me sicut uestimento et diademate iudicio meo. oculus fui caeco et pes claudo. pater eram pauperum: et causam, quam nesciebam, diligenter inuestigabam. conterebam molas iniqui et de dentibus illius auferebam praedam. Et aliquanto post: Si ambulaui in uanitate et festinauit in dolo pes meus, appendat me in statera iusta, et sciat deus simplicitatem meam. si declinauit gressus meus de uia et si secutus est oculus meus cor meum, [*]( 2 Iob. 24, 6-7 5 ib. 9 et 10 8 ib. 12 et 13 11 ib. 20—22 14 Iob. 29, 11-17 22 Iob. 31, 5—7 ) [*]( 1 pignorum P\' 3 quā a opresserunτ∗ (pref et nT in ras.) P, oppreffennr MCRv 5 III] duos a 6 pupillum S, pupilloa av expohauerunr MPCR 7 absque uestitu] fine amicτu 8 Tullerunx MC spicas] om. CR et] om. P 9 clamabiT S mulτu bire P 10 ipfe M lumini Rav mam S1 11 XXI] aliquoe a 14 post aliquantum a beaTificabiT Ca 16 emT MP\' 18 uesτnuιτ R et alt.J om Pl 21 uerba: molas i. e. d. d. i. auferebam om. m. 1, tum ex corr. add. al. m., denique eras. et in marg. inf. scripta, ubi llliuf w illi corr. P de] om. MCR (cod. Am.) illius] illif S 23 appendam MP\'C, appendanT R ) et in manibus meis adhaesit macula. Et post II uersus: Si deceptum est cor meum super mulierem et si ad ostium amici mei insidiatus sum. Et post II* uersus: Hoc enim nefas est et iniquitas maxima. ignis est usque ad perditionem deuorans et omnia eradicans genimina. si contempsi subire iudicium cum seruo meo et ancilla mea, cum disceptarent aduersum me? Et post VI uersus: Si negaui quod uolebant pauperibus et oculos uiduae expectare feci. si comedi bucellam meam solus et non comedit pupillus ex ea, quia ab infantia mea creuit mecum miseratio et de utero matris meae egressa est mecum. si despexi pereuntem, eo quod non habuerit uestimentum, et absque operimento pauperem. si non benedixerunt mihi latera eius, et de uelleribus ouium mearum calefactus est. si leuaui super pupillum manum meam, etiam cum uiderem me in portis superiorem. Et post Y uersus: Si putaui aurum robur meum et obrizae dixi: fiducia mea? si laetatus sum super multas diuitias meas et quia plurima repperit manus mea? Et post VI uersus: Si gauisus sum ad ruinam eius qui me oderat et exultaui quod inuenisset eum malum? Et post IIII uersus: Foris non mansit peregrinus, ostium meum uiatori patuit. si abscondi quasi homo peccatum meum et celaui in sinu meo iniquitatem meam? si expaui ad multitudinem nimiam, et despectio propinquorum terruit me, et non magis tacui, nec egressus sum ostium? quis mihi tribuat auditorem, ut desiderium meum omnipotens audiat et librum scribat ipse qui [*]( 2 Iob. 31, 9 3 ib. 11—13 7 ib. 16-21 16 ib. 24 et 25 19 ib. 29 20 ib. 32—39 ) [*]( 1 in] om. MP\'CB 2 est] om. R et] ePr ex B ad ofrum (o m ras.) P, adufna MC* 5 mdicium fubire Sa 6 ançille me P\', anallae meae P\'CS (cod. Am.) 7 VI] qttuor a negabam MCR aalebanT C 8 et 9 commedi et commedir MP\' 9 buccella Ra 10 mes marnf S 12 openmenru C 13 beneduerunT (x in ras. trium Utterarum) P 15 mdeum S fup. in port. a 16 pοτaui MP1 robor MP\'G obnzo Ca, obnfo B 17 meas] om. B 18 reppenT BS 19 ∗auisus (rtU. g) M, gamfTuf P exalτam M 20 eum] me R 24 TerruerunT P\' 25 adiuτοrem P\' ) iudicat: ut in umero meo portem illum et circumdem quasi coronam mihi? per singulos gradus meos pronuntiabo illum et quasi principi offeram eum. si aduersum me terra mea clamauit et cum ipsa sulci eius deflent, si fructus eius comedi absque pecunia et animam agricularum adflixi.

Nunc iam de libris Prophetarum quae sunt huic operi necessaria colligamus: ac primum de his Prophetis, qui propter breuitatem uoluminum suorum minores uocantur. ergo apud Osee prophetam ista conperimus.

XI. DE LIBRO OSEE.

Accipite non multum 1 tum. Audite uerbum domini, filii Israhel, quia iudicium domino cum habitatoribus terrae. non est enim ueritas et non misericordia, et non est scientia dei in terra. maledictum et mendacium et homicidium et furtum et adulterium inundauerunt et sanguis sanguinem tetigit. Et post XII uersus: Quia tu scientiam reppulisti, repellam te, ne sacerdotio fungaris mihi. Et post XV uersus: Quoniam dominum reliquerunt in non custodiendo. fornicatio et uinum et ebrietas aufert cor. Et post uersus XVI: Quoniam ipsi cum meretricibus uersabantur et cum effeminatis sacrificabant, et populus non intellegens uapulabit. si fornicaris tu, Israhel, non delinquat saltem Iuda. [*]( 13 Os. 4, 1 et 2 18 ib. 6 20 ib. 10 et 11 22 ib. 14 et 15 ) [*]( 1 numero C, humero PRS et circumdem] om. MPCR 3 pnncipe MP\'C, pnncipem R auferam C 4 clamat a commedi MP 6 proferarum .. profenf P 7 opere MP\'B 9 minorif MP\' ofeae MCS pphaa MC, pphere P 12 libro] om. PRa ofeae MCS 13 accipite] a capite S nõ mulrn accipixur R 15 et post neritas om. R non efr mifencordia P2Rv 18 XV C, aliquos a repellifri P\' 19 et post XV u.] om. C, et paulo poft a XV] V P\' 20 rehnquerunT MPCSa 22 XVII R, aliquos a 23 uapulauιτ PS 24 formcauerwf M, fornicauerif P non] ne P derehnquaT S salτm MPC )

et nolite ingredi in Galgala, et ne ascendatis in Bethaue, neque iuraueritis: uiuit dominus! Et post XVIII uersus: Non dabunt cogitationes suas ad dominum deum suum: quia spiritus fornicationis in medio eorum, et dominum non cognouerunt. Et post uersus LXI: Iudicia tua quasi lux egredientur. quia misericordiam uolui et non sacrificium, et scientiam dei plus quam holocausta. Et post aliquantum: Seminate uobis in iustitia et metite in ore misericordiae, innouate uobis nouale: tempus autem requirendi dominum, cum uenerit qui docuit uos iustitiam. Et post uersus LXXVIII: Et tu ad dominum deum conuerteris: misericordiam et iudicium custodi et spera in domino deo tuo semper. Et post XLI uersus: Ego autem dominus deus tuus eduxi te de terra Aegypti: et dominum absque me nescies, et saluator non est praeter me. Et post uersus XXXVIIII: Conuertere,. Israhel, ad dominum deum tuum: quoniam corruisti in iniquitate tua. tollite uobiscum uerba et conuertimini ad dominum: ■ dicite ei: omnem aufer iniquitatem et accipe bonum, et reddumes uitulos labiorum nostrorum.

XII. DE LIBRO IOHEL.

Expergiscimini, ebrii, et flete et ululate omnes qui bi bitis uinum in dulcedine: quoniam periit ab ore uestro. gens enim [*]( 3 Os. 5, 4 5 Oa. 6, 5 et 6 8 Os. 10, 12 U Os. 12, 6 18 Os. 13, 4 15 Os. 14, 2 et 3 22 Io. 1, 5 et 6 ) [*]( ne] om. P\' bahabe MP\'CS, bahaben P1, bechauie B 2 XVlLlJ X & vm S, Vm MPCR, aliquot a 3 ad] ut reuertantur ad av 4 fonucaTiomf fpf P agnouerunr MPCR 5 XLI P 5, 11, 13, 15 num. loco aliquos a 6 mifencordia MP\' 8 femirae P\' lufnnam (-ciã M) MPl (cod. Am.) et] om. S menTire P 10 docebiT P2v 11 conuerreref MP\', ou\'rere R 13LXIP 14 de] ex MPS1av egip-n PR 16 uerba: ad d. d. t. q. c. i. L t. tuobiscam om. m. 1, add. inmarg. aigms hd in textu et hp in marg. adpositis m. al. M in] om. P\' 17 eT TolhTe CB 18 iniqu. aufer a 21 EXPLICIT DE LIBRO OSEAE (atrammto scr.) I DS LIBBO IOHBL (minio scr.) I S loel C, iohelis R 22 bibaif MP\'C )

ascendit super terram meam fortis et innumerabilis. Et post aliquantum: Nunc ergo dicit dominus: conuertimini ad me in toto corde uestro in ieiunio et in fletu et in planctu, et scindite corda uestra et non uestimenta uestra, et conuertimini ad dominum deum uestrum, quia benignus et misericors est.

XIII. DE LIBRO AMOS.

Haec dicit dominus: super tribus sceleribus Iuda et super quattuor non conuertam eum: eo quod abiecerint legem domini et mandata eius non custodierint: deceperunt enim eos idola sua, post quae abierunt patres eorum. Et post II uersus: Haec dicit dominus: super tribus sceleribus Israhel et super quattuor non conuertam eum: pro eo quod uendiderint argento iustum et pauperem pro calciamentis. qui conterunt super puluerem terrae capita pauperum et uiam humilium declinant. et filius ac pater eius ierunt ad puellam, ut uiolarent nomen sanctum meum. Et post Iuersum:Et uinum, inquit, damnatorum bibebant in domo dei sui. Et aliquanto post: Quia haec dicit dominus domui Israhel: quaerite me et uiuetis. Et post III uersus: Quaerite dominum et uiuite. Et post uersus VIII: Odio habuerunt in porta corripientem et loquentem perfecte abominati sunt. idcirco pro eo quod diripiebatis pauperem et praedam electam tollebatis ab eo. Et post III uersus: Quia cognoui multa scelera uestra et fortia peccata uestra. hostes iusti accipientes [*]( 2 Io. 2, 12 et 13 8 Am. 2, 4 12 Am. 2, 6 et 7 17 ib. 8 19 Am. 5, 4 20 ib. 6 21 ib. 10 et 11 24 ib. 12 ) [*]( 1 aCcendeT P\' 3 in ante flatu] om. MCRa et ante scmd. om. R 7 ammos MC 10 eos] om. R 11 quaf S II] V MP CR 12 sceleribus] om. C 18 umdederinT M, non uidennr P\' 14 p argenTo PlRv 18 mdamnaToril S, dā|naτοrū (u tn ras.) M 19 quia] om. Pl uerba: quia haec — m uersus om. fmitio fol. 27) C\', quia h. d. d. d. israhel om. a domu M, domuf S 20 uiuetis] inuemeτιs R uerba: et post III u. q. d. e. uiuite om. R 21 uiuae MP2 CS 22 abominate S\' 25 mfri* P )

munus et pauperes in porta deprimentes. Et post II uersus: Quaerite bonum et non malum, ut uiuatis: et erit dominus deus exercituum uobiscum, sicut dixistis. odite malum et diligite bonum et constituite in porta iudicium: si forte misereatur dominus exercituum reliquiis Ioseph. Et post uersus L: Qui dormitis in lectis eburneis et lasciuitis in stratis uestris, qui comeditis agnum de grege et uitulum de medio armenti: qui canitis ad uocem psalterii: sicut Dauid putauerunt se habere uasa cantici: bibentes in phialis uinum et optimo unguento delibuti: et nihil patiebantur super contritione Ioseph. Et post aliquantum: Audite hoc, qui conteritis pauperem et deficere facitis egenos terrae dicentes: quando transibit mensis et uenundabimus merces, et sabbatum et aperiemus frumentum: ut minuamus mensuram et augeamus siclum et subponamus stateras dolosas: ut possideamus in argento egenos et pauperes pro calciamentis, et quisquilias frumenti uendamus? i

XIIII. DE LIBRO MICHAEAE.

Vae qui cogitatis inutile et operamini malum in cubilibus uestris: in luce matutina faciunt illud, quoniam contra deum manus eorum. et concupierunt agros et uiolenter tulerunt et domos rapuerunt: et calumniabantur uirum et domum eius, uirum et hereditatem eius. Et aliquanto post: Audite [*]( 2 Am. 5,14 et 15 6 Am. 6, 4-6 11 Am. 8, 4—6 19 Mich. 2, 1 et 2 23 Mich. 8, 9-11 ) [*]( 1 dep̃mτef MPC 4 porram MP1 mifenaTur P1 5 uersus L V u. R, aliquos uerfus a 7 commediTif MP, comedaif S 8 caneTif (e ex i) M, canaif C . dauit M, dd C 9 uafa habere P 10 con- τrιτιοnem MPCa 11 aliqua R pauperem] inuicem MPlGB 18 mensis MSv: menHf (ras. £ s. lin.) P, meW CBa 14 frumenτο S ut) eT R 16 ueaundamur S* 18 de libro miohaeae] om. C1, sed 19 ante in ras. 15- lift. michiae MP\', xmcbee Ra, mxchae S 21 TullerunT MP1 22. domuf P calumnianτur P1 23 aliquanTff pofr R, poft aliquantum a ) [*]( xu, Aug. 8, i. ) [*]( 6 )

haec, principes domus Iacob et iudices domus Israhel, qui abominamini iudicium et omnia recta peruertitis. qui aedificatis Sion in sanguinibus et Hierusalem in iniquitate. principes eius in muneribus iudicabant, et sacerdotes eius in mercede docebant, et prophetae eius in pecunia diuinabant: et super dominum requiescebant dicentes: numquid non deus in medio nostrum? non uenient super nos mala. Item aliquanto post: Indicabo tibi, o homo, quid sit bonum et quid dominus quaerat a te: utique facere iudicium et diligere misericordiam et sollicitum ambulare cum deo tuo. Et post III uersus: Adhuc ignis in domo impii, thesauri iniquitatis, et mensura minor irae plena. numquid iustificabo stateram impiam et saccelli pondera dolosa? in quibus diuites eius repleti sunt iniquitate, et habitantes in ea loquebantur mendacium et lingua eorum fraudulenta in ore eorum. Et post XII uersus: Vae mihi, quia factus sum sicut qui colligit in autumno racemos uindemiae. non est botrus ad comedendum. praecocas ficus desiderauit anima mea. periit sanctus de terra et rectus in hominibus non est: omnes in sanguine insidiantur, uir fratrem suum uenatur ad mortem. malum manuum suarum dicunt bonum: princeps postulat et iudex in reddendo est et magnus locutus est desiderium animae suae.

XV. DE LIВRO ABBACVC.

Contra me factum est iudicium, et contradictio potentior. propter hoc lacerata est lex et non peruenit usque ad finem [*]( 8 Mich. 6, 8 11 ib. 10-12 16 Mich. 7, 1—3 25 Ab. 1, 3-4 ) [*]( 2 pofruernnf P1, puertaif S 3 in alt.] om. P lmquiTarS M P\' 4 iudicabunτ BS 7 item] er RSa aliquanrum pofr B, pofr ahquanrum Sa 8 0] om. MORa 9 facere] om. P* 11 theffaun M 12 ira R plenae P nūquid no B 13 fiacelli CB 14 miquιτaτem MP1 loquebanr P1 15 fraudolenra S 16 Xll] n MCB collegiT MPC 17 burruf M, buτιruf P1 cSmenda MPC 18 precoTas R 21 pnncipef MPlCB poPrulanr R et ante iud. om. R 24 abacuc CB, ambacuc S )

iudicium: quia impius praeualet \'aduersus iustum, propterea egreditur iudicium peruersum. Et paulo post: Iustus autem in fide sua uiuet. et quomodo uinum potantem decipit, sic erit uir superbus, et non decorabitur. Et post aliquantum: Quid prodest sculptile, quia sculpsit illud fictor suus, conflatile et imaginem falsam, quia sperauit in figmento fictor eius, ut faceret simulacra muta? uae qui dicit ligno: expergiscere: surge, lapidi tacenti: numquid ipse docere poterit? ecce iste coopertus est auro et argento, et omnis spiritus non est in uisceribus eius. dominus autem in templo sancto suo: sileat a facie eius omnis terra.

XVI. DE LIBRO SOPHONIAE.

Disperdam, inquit, de loco hoc reliquias Bahal et nomina aedituorum cum sacerdotibus: et eos qui adorant super tecta militiam caeli et adorant et iurant in domino et iurant in Melchom: et qui auertuntur de post tergum domini et qui non quaesierunt dominum nec inuestigauerunt eum. silete a facie domini: quia iuxta est dies domini. Et post uersus XVI: Et erit in tempore illo, scrutabor Hierusalem lucernis et uisitabo super uiros defixos in faecibus suis, qui dicunt in cordibus suis: non faciet bene dominus et non faciet male. Et post uersus XVIII: Conuenite, congregamini, gens non amabilis, priusquam pariat iussio quasi puluerem transeuntem [*]( 2 Ab. 2, 4 et 5 5 ib. 18—20 14 Soph. 1,4—7 20 ib. 12 23\' Soph. 2, 1-8 ) [*]( 1 uerba: propterea e. i. peruersum om. MCR 2 pofr paulo (pauluf eorr. m. al.) P 8 decepiT M 4 erit uir] corr. in : engirur, postremo restitutum P 5 illud fculpfit a 7 mulTa MP1CRa 8 lapide MP\'C docen R 9 cooperaruf C 18 sopomse M 14 de] om. R 16 imhcia M 17 melcho S, melchon a depofrergum MPC ItS uerba: et qui non - - a facie domini om. 01 18 quifier̃ S eum] om. MC\'R 20 XVI n. R, aliquot u. a . m lucermf P\'v 21 fe∗∗cib; (h ras.) P 22 faciar MCS faciax MC (cf. cod. Am.) 23 XVm u. R, aliquot u. a ) [*]( 6* )

diem, antequam ueniat super uos ira furoris domini, antequam ueniat super uos dies furoris domini. quaerite dominum, omnes mansueti terrae, qui iudicium eius estis operati. quaerite iustum, quaerite mansuetum: si quomodo abscondamini in die furoris domini. Et post aliquantum: Et derelinquam in medio tui populum pauperem et egenum, et sperabunt in nomine domini reliquiae Israhel: non facient iniquitatem, nec loquentur mendacium, et non inuenietur in ore eorum lingua dolosa.

XVII. DE LIBRO ZACHARIAE.

Cum de uolumine loqueretur, quod uidit in spiritu: Et dixit ad me: haec est maledictio, quae egreditur super faciem omnis terrae: quia omnis fur, sicut ibi scriptum est, iudicabitur, et omnis iurans ex hoc similiter iudicabitur. educam illud, dicit dominus exercituum, et ueniet ad domum furis et ad domum iurantis in nomine meo mendaciter: et commorabitur in medio domus eius et consumet eum et ligna eius et lapides eius. Et post aliquantum: Et factum est uerbum domini\'-ad Zachariam dicens: haec ait dominus exercituum dicens: iudicium [uerum iudicate et misericordiam et miserationes facite unusquisque cum fratre suo: et uiduam et pupillum et aduenam et pauperem nolite calumniari, et malum uir fratri suo non cogitet in corde suo. Item post aliquantum: Loquimini ueritatem unusquisque cum proximo [*]( 5 Soph. 8, 12 et 13 12 Zach. 5, 8 et 4 [19 Zach. 7, 8-10 25 Zach. 8, 16 et 17 ) [*]( 1 uerba: antequam u. a. u. ira f. domini om. MPCRa, verba: antequam u. B. o. dies f. domini om. S 2 uema MC 3 qui] qma MCR 5 ahq MP, ahqua B 8 loconτur MPC, loquunrur Sa 12 loquιτur MCR, loqr P quod] quem MPSa, qua C 16 eT ducam S 17 uerba; foris et ad domum om. P1 18 lignam P1, lingu (sic) M, linguQ Ca, lingua M 20 verba: haec a. d. e. dicens om. R 24 uir] om. Pl fraTre S non] ne S verba: item p. a. L u. u. c. p. suo om. R )

suo: ueritatem et iudicium pacis iudicate in portis uestris: et unusquisque malum contra amicum suum ne cogitetis in cordibus uestris: et iuramentum mendax ne diligatis. omnia enim haec sunt quae odi, dicit dominus.

XVIII. DE LIBRO MALACHIAE.

Filius honorat patrem et seruus dominum suum: si ergo pater ego sum, ubi est honor meus? et si dominus ego sum, ubi est timor meus? dicit dominus exercituum. Et paulo post: Ego dedi uos contemptibiles et humiles omnibus populis, sicut non seruastis uias meas et accepistis faciem in lege. numquid non pater unus omnium (nostrum? numquid non deussnun creauit nos? quare ergo despicit unusquisque nostrum fratrem suum, uiolans pactum patrum nostrorum? transgressus est ludas, et abominatio facta est in Israhel et in Hierusalem : quia contaminauit ludas sanctificationem domini, quam dilexit, et habuit filiam dei alieni. disperdat dominus uirum, qui fecerit hoc, magistrum et discipulum de tabernaculis Iacob et offerentem munus domino exercituum. et hoc rursum fecistis: operiebatis lacrimis altare domini, fletu et mugitu, ita ut ultra non respiciam ad sacrificium, nec accipiam placabile quid de manu uestra. et dixistis: quam ob causam? quia dominus testificatus est inter te et uxorem pubertatis tuae, quam tu despexisti: et haec particeps tua et uxor foederis tui. nonne unus fecit, et residuum spiritus eius [*]( 7 Mal. 1, 6 10 Mal. 2, 9—17 ) [*]( 4 funT haec (hec M2) M\'PC, om. haec M1 hodi M, odn P1, odrr C1 8 sum pr.] om. S1 9 pauft MC 10 uobif P1 populuT MP1 12 noetrom] non S 18 dispicir MPC 14 nostrum] ur̄n B, non S, om. a paτrū 8. lin. add. S* 17 alienă R dilperdet an 20 er flau P 21 mugιτu] gemιτu P nec] non P1 22 uestra] rua MPC dixιιτιΡl 24 toa] ru S et ante uxor] om. a fedena CB. )

est? et quid unusquisque quaerit, nisi semen dei? custodite ergo spiritum uestrum: et uxorem adulescentiae tuae noli despicere. cum odio habueris, dimitte, dicit dominus deus Israhel: operiet autem iniquitas uestimentum eius, dicit dominus exercituum. custodite spiritum uestrum, et nolite despicere. laborare fecistis dominum in sermonibus uestris et dixistis: in quo eum fecimus laborare ? in eo cum diceretis: omnis qui facit malum bonus est in conspectu domini et tales ei placent: aut certe ubi est dies iudicii? Et post XV uersus: Et accedam ad uos, inquit, in iudicio et ero testis uelox maleficis et adulteris et periuris et qui calumniantur mercedem mercennarii, uiduas et pupillos et opprimunt peregrinum, nec timuerunt me, dicit dominus exercituum. ego enim dominus et non mutor: et uos filii Iacob non estis consumpti. a diebus enim patrum uestrorum recessistis a legitimis meis et non custodistis. reuertimini ad me, et reuertar ad uos, dicit dominus exercituum. Et post XV uersus: Inualuerunt super me uerba uestra, dicit dominus. et dixistis: quid locuti sumus? dixistis: uanus est qui seruit deo: et quod emolumentum, quia custodiuimus praecepta eius et quia ambulauimus tristes coram domino exercituum? ergo nunc beatos dicimus adrogantes: siquidem aedificati sunt facientes iniquitatem, et temptauerunt deum et salui facti sunt. tunc locuti sunt timentes deum unusquisque cum proximo suo: et adtendit dominus et audiuit, et scriptus est liber monumenti coram eo timentibus dominum et cogitantibus nomen eius. [*]( 10 Mal. 8, 5—7 18 ib. 13—18 et Mal. 4, 1—3 ) [*]( 1 esτ] om. C, ef Sa dei] dfii MPCB 2 ergo] om. C aduliscenτιęM, adholescenτιę C 3 dibpicere P uerba: cum odio usque ad nolite despicere om. B habuenrif MC dicιτ dimιττe S 7 eum] eni C fecim\' eu R dicermf MP\', n ex re m. pr. C 10 XV] aliquot a \'m ludicio inquιτ S 11 piuruf Pl 12 mercede C, mercedam P1 et humiliat uiduas a opnmanT M1, opnmunx M\'C, qm oppnmunT R 14 Cum dñs a 15 legιτιmif heredib; MC 17 XV] aliquos a 18 uestra] mea Sl 19 locuτιιumui conTra Te Pv deo] d*o (n del.) M, dfio CB 20 cufrodibimuf S quiambuluimuf MCS 21 domino[ do P 23 uerba: et salui - timentes deum om. 81 25 audiT C ) et erunt mihi, ait dominus exercituum, in die, qua ego facio, in peculium: et parcam eis, sicut parcit uir filio suo seruienti sibi. et conuertimini et uidebitis, quid sit inter iustum et impium et inter seruientem deo et non seruientem ei. Ecce enim dies ueniet succensa quasi caminus, et erunt omnes superbi et omnes facientes iniquitatem stipula: et inflammabit eos dies ueniens, dicit dominus exercituum, quae non relinquet eis radicem et germen. orietur uobis timentibus nomen meum sol iustitiae et sanitas in pennis eius: et egredimini et salietis sicut uituli de armento: et calcabitis impios, cum fuerint cinis sub planta pedum uestrorum in die, qua ego facio, dicit dominus exercituum.