Retractationum

Augustine

Augustine. Sancti Aureli Augustini Opera, Sectio I, Pars II (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 36). Knöll, Pius, editor. Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1902.

Contra Manicheum quendam nomine Felicem praesente populo in ecclesia biduo disputaui. Hipponem quippe uenerat eundem seminaturus errorem; unus enim erat ex doctoribus eorum, quamuis ineruditus liberalibus litteris, sed tamen [*]( 1 lob 38, 8 sec. LXX 3 c. Faust. XXVIIII, 4 (p. 746, 14) 6 Aug. de ciu. dei XXII, 19 sqq. 8 I Cor. 12, 23 Rom. 7, 23 17 cf. Aug. Confess. V, 6, 11 (p. 97, 17) ) [*]( 1 metafora CDHB V, etaforas E1 metaphora cet. sit DlB quo V 2 cum] eum E1 3 uoluntate Dl undetricensimo] undeuicensimo C1D1HM1, XXL Y, undeuigesimo C2, undeuicesimo cet. ut sit-5 * quam om. OP membris] m. meis Cl 4 scorofh H 5 inhonesta] in homine (-em B) ista BEFGNBS eam] eam etiam Ql, etiam eam N speciaem D 6 im Q prompto Cl, prumpto Dl, promtu M, O prompta S1, proptu E locyta G, uocata H aliis (a s. l. add.) C, his DlB postea C (in ras.) D1, om. BD2FGNQS 7 scripturis BFMZa reddita. (P ras.) M quur ClDEH ea] & a H 8 propter] pro H lege H repugnantem in membris BFGNQ, repugnantem legi mentis 0 repugnante H 9 qui 01 accedit ClDlV 10 prima* (e ras.) M nostra BCFGNS institutionae D 12 num. om. BFPQ, VIII v 14 nomine G2 s. l., noml C fecilem El praesent*e (a ras.) C 15 aecclesia ClD ipponem GHMNQSV, hypponem R, yponem BE, ippone OP quippe* (m ras., ippe m. 2 in ras.) M 16 euadem Q sompniaturus 0 ∗| unus (u pr. m. 2) M 17 inheruditus D1-)

142
uersutior Fortunato. gesta sunt ecclesiastica, sed inter meos libros conputantur. duo ergo libri sunt, in quorum secundo disputatum est de libero arbitrio uoluntatis siue ad male operandum siue ad bonum. sed de gratia, qua uere liberi fiunt, de quibus scriptum est: si uos filius liberauerit, tunc uere liberi eritis, diligentius disputare, quoniam talis erat, cum quo agebamus, nulla sumus necessitate conpulsi.

Hoc opus sic incipit: HONORIO AVGVSTO SEXTVM CONS. SEPTIMO IDVS DECEMBRIS.

CAPVT XXXV.

DE NATVRA BONI LIBER VNVS.

Liber de natura boni aduersus Manicheos est. ubi ostenditur naturam incommutabilem deum esse ac summum bonum, atque ab illo esse ceteras naturas siue spiritales siue corporales atque omnes, in quantum naturae sunt, bonas esse, et quid uel unde sit malum et quanta mala Manichei ponant in natura boni et quanta bona in natura mali, quas naturas finxit error ipsorum. [*]( 5 Io. 8, 36 ) [*]( 1 furtunato D, fortinatu H aecclesiastica ClD libros (os in ras.) C 2 computabantur B, deputantur Oa mg. 3 libro Q1, liber H uoluntatis arbitrio v malum D2HMOPQEVv 4 qua (a e corr.) C libere H fiunt] fuerint B, sunt Q2a de-liberi add. Q2 in mg. 5 filios ClDl filius uos Q1 libera Dl, liberaberit R2 uero Cl 6 erat G2 in raserit 2?1 7 ageuamus Dl, habebamus Ml 8 honori Dl, honorario B aug BOHNPQtS, ag G, au E sextum om. EHM, sexto C, sexies F, III 0 cons.] conã D, consuli F, consa (om. seqq.) E, const C, constan 8 septimo∗∗∗∗∗ C, om. 0 v v 9 idu§ (v m. 2) C decembri? (v m. 2) C id. decembr. D2 a. 1. 10 num. om. BFPQ, IX v 11 liber C in ras. 12 aduersum 0 manichaeos M, manicheus Dl ostenditur ubi Q1 13 natura EO 14 adque 01 ceteras] creatas D2Q1 15 quatum 01, quanto Fl 16 mala] mali E manichaei HM ponat Cl, punant V 17 bona 02 in ras. naturas (s m. 2 in ras.) G error* (i ras.) C 18 eorum BFGNQS )

143

Hic liber sic incipit: Summum bonum, quo superius non est, deus est.