Retractationum

In eadem urbe scripsi dialogum, in quo de anima multa quaeruntur ac disseruntur, id est unde sit, qualis sit, quanta sit, cur corpori fuerit data, cum ad corpus uenerit qualis efficiatur, qualis cum abscesserit. sed quoniam quanta sit diligentissime ac subtilissime disputatum est, ut eam, si possemus, ostenderemus corporalis quantitatis non esse et tamen magnum aliquid esse, ex hac una inquisitione totus liber nomen accepit, ut appellaretur de animae quantitate. [*]( . 3 De mor. eccl. catb. ll, 17, 63. Plin. Nat, hiat. XI, 28, 34 ) [*](1 ibi] ubi P1 congruentiasimo Ml, congruentis.sime H 2 possent CD1 et om. M recarrent F congruentissimae D 3 ∗∗in (in ras.) C uere H inquam fere Bx de scarabets B2CDEHM1PQV, de scarrabeis B, dispar ab eis BXGM7NS dubitant BF1R, cogitat H 4 quin] qui in B\', qui FiHN limo OD\'NBS2 (in mg.), fumo Ol, fimo eet. v rutundato C1, retundato B oruto 01 5 cum] quam H exemplum utrum scrijosi, exemplo C\'D\', exempli an C2, exemplum BS2 (tn mg.), utrum cet. v pr.. multi om. a dubitant BOIDGS, dubitent cet. v 6 audiuerint PVv, uiderint Ex ,7 hoc-nos om. P1 libris om. E opinio regisse H 8 VII* C, om. D 9 inecriptio deest Q liber uno om. F 10 urbe* (m ras., u ex 0 corr.) CD 11 diseruntur D* qualis sit em. Q quanta-cur M in ras. 12 quur HPl, pasaim; cQ D1 corpori (po m. 2 in mg., i ex e) C, corpore H1 aduenerit HMOP, peruenerit V 13 quanta sit quoniam Hx 14 diligentissimae *ac (h rous.) D, om. B subtilissime (ti et si in ras.) M, suptilissime PS est] e. ac diligeniissime B poBsimns C1D1HOV 15 (quantitat)ia non— accepit M in ras. taffi agnum Dl 17 ∗∗∗∗∗de animae (ae ex a) H )

[*]( (2) ) In eo libro illud, quod dixi, omnes artes animam secum adtulisse mihi uideri nec aliud quicquam esse id, quod dicitur discere, quam reminisci et recordari, non sic accipiendum est, quasi ex hoc adprobetur animam uel in alio corpore uel alibi siue in corpore siue extra corpus aliquando uixisse et ea, quae interrogata respondet, cum hic non didicerit, in alia uita ante didicisse. fieri enim potest, sicut iam in hoc opere supra dixi-mus, ut hoc ideo possit, quia natura intellegibilis est, ut conectatur non solum intellegibilibus uerum etiam inmutabilibus rebus, eo ordine facta, ut, cum se ad eas res mouet, quibus conexa est, uel ad se ipsam, in quantum eas uidet, in tantum de his uera respondeat. nec sane omnes artes eo modo secum adtulit ac secum habet; nam de artibus, quae ad sensus corporis pertinent, sicut multa medicinae, sicut astrologiae omnia, nisi quod hic didicerit non potest dicere. ea uero, quae sola intellegentia capit, propter id, quod dixi, cum uel a se ipsa uel ab alio fuerit bene interrogata et recordata, respondet. [*]( 1 De an. quant. 20, 34 4 Plato Phaed. p. 72 sqq. Phaedr. p. 249 sq. Men. p. 80 sqq. Cic. Tusc. I, 24, 58. Aug. de trin. XII, 15, 24 7 Retract. I, 4, 8 ) [*]( 1 eo CDWRS2 (in mg.), quo cet. v illud om. N quod om. MNS2 omnes] quod o. NS2, omnis V secum (c m. 2 in ras.) C 2 quidquam C2D1SV id (i ex a corr.) C 3 et] ac GRv 4 animam CDEQR, anima cet. uel in BlCDEGNQlRS, uel hic in cet. v uel alibi-corpore B2 s. l. in alibi (del. m. 2) CD 5 pr. siue.. M et] ex D2 s. l. 6 respondit V hec F didiceret Cx, dicerit M1 7 didicisse] non d. F poteat] non p. P iam] iam etiam HMOP in eras. D corpore E dixi P 8 nature E alt, ut] et B2FHMOPVν 9 conectitur B2FHMOPVv solum (ol m. 2) Q 10 facta] facta est BCDGNQRSa ut] et MR mouit C1D1V 11 connexa EQ a se ipsa B2FHa (in mg.) uidit B1 in tantumhis M2 in rag. 12 respondet B1C2D1FGNRSα respondit ClM nec] nam 0 13 adtu.lit (1 ras.) C ac] ∗ac (h rae.) D, h§c 01, aut BC2, uel P habit 01 sensum M\' 14 pertinet Ml mnltae (ae ex a) Ha meditinae Cl 15 didicit C2E1MNOPR2, dedicit V, dicit R1, discit H. uero] u. sola F 16 intelligentiae N propter M2 8. l..id (h ras.) C eum Fl a*se (s ras.) C 17 ab D2 in mg. bene fuerit JB1 respondit ClDMR, responderet 0\' ) [*](3* )

Alio loco: uellem, inquam, hine plura dicere ac me ipsum [*]( (3)) constringere, dum quasi tibi praecipio, ut nihil aliud agerem, quam redderer mihi, cui me maxime debeo. ubi uideor dicere potius debuisse: redderer deo, cui me maxime debeo. sed quo- Diam prius sibi ipse homo reddendus est, ut illic quasi gradu facto inde surgat atque adtollatur ad deum, sicut filius ille minor prius reuersus est ad semet ipsum et tunc ait: surgam et ibo ad patrem meum, ideo sic sum locutus. denique mox addidi: atque ita fieri amicum mancipium domino. quod ergo dixi: cui me maxime debeo, ad homines rettuli; magis enim mihi me debeo quam hominibus ceteris, quamuis deo magis quam mihi.

Hic liber sic incipit: Quoniam uideo te abundare otio.

Cum adhuc Romae demoraremur, noluimus disputando quaerere, unde sit malum, et eo modo disputauimus, ut, si possemus, id quod de hac re diuinae auctoritati subditi credebamus etiam ad intellegentiam nostram, quantum disserendo opitulante [*]( 1 De an. quant. 28, 55 7 Loc. 15, 18 9 De an. quant. 28, 55; cf. Hor. sat. II, 7, 2 ) [*](1 inc D1 ac] a CDl ac me E in ras. ipso C 2 tibi (ti ex tu) M, mihi B aliud om. M 3 redderer] reddere Dl, reddere me E maxime me B\' ubi-debeo om. 0 ubi] sed quo ubi H \'4 me om. H1 sed om. H compluribus litt. erasis 5 prius D in ras. sibi prius B reddendll Dl illic] hic B2GM2S1, illi H1α 6 factus F attolatur (at pr. s. l. m. 2) C 7 tunc (c in ras.) M, sic H ait (a in ras.) M 8 locutus sum B loquutus HP1Q2 9 mox 01 s. I. addedi V, addidi* E . ita] io deo a manticipium, U1 domini FNS2 (in mg.) 10 ego Ql maxime me Bl me C2 s. I. rettuli DlMQ, retu.li (1 ras.) C, retuli cet. 11 mihi me] mihi met B1C1D1EFGN 13 hie] h. enim F habundare C1D1EOQR, ambulare Bl 14 VIII] IX v, om. DQ 15 libro Ml liber C\'P 16 rome D remoraremur HOa uoluemus C1 . disputandum Ml 17 unde (e ex a) E -possimus D1NV 18 id] hoc H aucturitati D\\ auctoritate Hl, auctori- tatis GNSV subditi B credebamus (cr in ras.) M. 19 disserendum ClDl oppitulante P, itulante ClDl, opilante Hl )