Retractationum

lam baptizatus autem cum Romae essem nec tacitus ferre [*]( (1)) possem Manicheorum iactantiam de falsa et fallaci continentia uel abstinentia, qua se ad inperitos decipiendos ueris Christianis, quibus conparandi non sunt, insuper praeferunt, scripsi duos libros, unum de moribus ecclesiae catholicae et alterum de moribus Manicheorum. [*]( 11 Aug. Conf. VIIII, 3, 5. 8, 17 ) [*]( 1 eandem BCDEFGNJV. eam cet. v parte (rt in ras. m. 2) C rithmus BC2DGHMNO2PQRS1V, rethmus Ol, ritmus C1, rihtmus E, arithmus FS2 (mg.) W 2 cx*ita*lia (i et a ras.) C, exiit alia Dl recressus C1, reggressus F, regresus H affricarn BCEFGNQR, africa HVa 3 incoaueram CIDFI, inquoaueram V, inchoaueram eet. istum Hl apud istam Ql mediolanum C2EFG1PQRSVWν 4 discipli*»nis (li ras.) H 5 inchoatis (ch in ras. 1n. 2) C, incoatis Dl, inuocatis R rethorica BC1DEFGHMNOPQR ge»ometrica M, geometria a atitmetica ClD, arytmetica P, arihtmetica E de arithmetica om. N 6 philophia M 7 etiam utn. F ipsa H1 in mg., ipsa D1 perdedimus Cl V aberi D ab aliquibus haberi W exhietimo V, estimo 0 hoc opus sic incipit: omnia nomina trededm add. a 8 VI» C, om. BDFOPQVW, VII v 9 inscriptio deest in OPlQV aeclesiae ClH. aecclesiae D alt. de om. FW 10 mani- «haeorum M liber Cl3I libri duo D2 in mg. 11 autem baptizatus B autfin G2 s. I., del D2 rom.e (a ras.) M, roma Dl ne El ferre tacitus v 12 possim Dl manicheorum CDM, manichaeorum cet. conteuentia D1 13 qua* (e ras) M 14 co*parandi {n ras.) C 15 libros B2 in mg. ecclesiae catholicae moribus B iiccclesie CD et om. v )

[*]( (2) ) In eo igitur, qui est de moribus ecclesiae catholicae, ubi posui testimonium, in quo legitur, quoniam propter te adficimur tota die, aestimati sumus ut oues, mendositas nostri codicis me fefellit minus memorem scripturarum, in quibus nondum adsuetus eram. nam eiusdem interpretationis alii codices non habent: propter te adficimur, sed propter te morte adficimur, quod uno uerbo alii dixerunt mortificamur. hoc esse uerius graeci libri indicant, ex qua lingua in latinam secundum Septuaginta interpretes ueterum diuinarum scripturarum est facta translatio. et tamen secundum haec uerba, id est: propter te adficimur, multa disputans dixi, quae in ipsis rebus non tamquam falsa inprobo, uerum tamen conuenientiam scripturarum ueterum et nouarum, quam demonstrare cupiebam, ex his dumtaxat uerbis non utique demonstraui. unde autem mihi error obrepserit, dixi; ex aliis uero testimoniis eandem conuenientiam sufficienter ostendi.

[*]((3) ) Et paulo post testimonium posui de libro Sapientiae seeundum codicem nostrum, in quo scriptum erat: sobrietatem enim sapientia docet et iustitiam et uirtutem, et [*]( 2 De mor. eccl. cath. I. 9, 14 sq. Ps. 43, 23. Rom. 8, 36 16 De mor. eccl. cath. I, 16, 26-29 17 Ibid. I, 16, 27 18 Sap. 8, 7 ) [*]( 1 igitnr] i. libro D2 s. l. Q aecclesiae C, eclie H. aecclaesiae D catholicae ecclesiae B ubi om. E 2 posui in ras. E, possui 0 quoniam CD, om. cct. v propterea (om. te) E 3 adficimur] afficimur∗∗ H. morte aff. R di*e M oues CDIR. oues occisionis cet v mensitas Hl 4 cudicis V scribturarum EH 5 adsuetos Cl, assnetus BEFGMRSW nam-morte ailficimur lJfl in rus. intrrpraetationis DMP 6 aficimur M sed—adficimur om. H 8 morificainus H uerus Hl preci C 9 in linguam W in lati- \' nam B2 in mg. interpraetes DMP 10 scripturarum diuinarum P diuinarium (i ras ) Q facta est B 12 falstl E. falsa H 13 conuenientia 0 ueterum et n..scripturarum B qualem NQ 14 utiqu e D 15 ∗∗∗∗unde H ∗∗∗∗obrepserit (orbe ras.) D 16 uerol autem B conuenentiam Cl, conscientiam 0 17 Et] similiter ct D-GHMOPQVv libro. (s ras.) C 18 cudicem V, coticem Dl nostri El subrietatem C1, sobriaetatcm D 19 tert. et om. 2V. eras. D )

item quod posui de libro Salomonis: uanitas nanitantium, dixit Ecclesiastes, in multis quidem codicibus legi, sed hoc graecus non habet; habet autem: uanitas uanitatum, quod postea uidi, et inueni eos latinos esse [*]( 9 Plato Legg. p. 963 C-964 B. Phaedo p. 79 C. Cic. de fin. II, 51. Diels Doxogr. p. 569, 4. 570, 30 15 De mor. eccl. cath. I, 21, 39 Eccle. 1, 2 ) [*]( 1 *haec D 2 occasionis C1, hoccasione (e m. 2 in ras.) D uerus H1 quod] quam quod P2Q2o 3 ueritatem] uirtutem a (et 9) subrietatis C1, sobriaetatis D 4 prauitatem GXB 5 atque] et Q cudices V 6 interpraetationis DMP habeant ueriores B subrietatem C1V, sobriaetatem D, sobrietatem appellans Ql 7 docent CDl alt. et om. N, expunxit D2 uirtutem] ueritatem BF, u. sobrietate appellans tempantia R 8 omnibus ClDM NQR, nominibus cet. v latinus om. F, latinis R 9 ore] hore D, opere JtflR nomnauit H 10 prudentiae] et pr. a nomen imponens B 11 sapientiae BlD2Q, sapientia D1 uiro C uobulo Cl 12 interpraetatus DMPBV quatuor ClGS2 14 appellantur V reperimus BCXDEPB 15 ytem E1 possui 0, dixi B solomODis Ot, salemonis R uanitantium] uanitatum C2EH2OPQa 16 aec- -clesiastes CD, eclesiastes H codicibus (cibus in ras.) M. coditibus Cl 17 bis habit 01 autem om. 0 18 uanitatjum M, uanitantum V, uanitantium CDEHNOPQRa uidi et in ras. S et om. E eis V latinis BF2S2a )

[*]( (4) ) Quod autem dixi: eum ipsum, quem cognoscere uolumus, hoc est deum, prius plena caritate diligamus, melius diceretur: sincera quam plena, nisi forte putatur caritatem dei non futuram esse maiorem, quando uidebimus facie ad faciem. sic itaque hoc accipiatur, tamquam plena dicta sit, qua maior esse non possit, quamdiu ambulamus per fidem; erit enim plenior, immo plenissima, sed per speciem.