Retractationum

[*]( (3) ) Et quod paulo post dixi: nostrum est enim credere et uelle, illius autem dare credentibus et uolentibus facultatem bene operandi per spiritum sanctum, per quem caritas diffunditur in cordibus nostris, uerum est quidem, sed ea regula et utrumque ipsius est, quia ipse praeparat uoluntatem, et utrumque nostrum, quia non fit nisi uolentibus nobis.

ac per hoc, quod etiam postea dixi: quia neque uelle possumus, nisi uocemur, et cum post uocationem uoluerimus, non sufficit uoluntas nostra et cursus noster, nisi deus et uires currentibus praebeat et perducat, quo uocat, ac deinde subiunxi: manifestum est ergo non uolentis neque currentis, sed miserentis dei esse, quod bene operamur, omnino uerissimum est. sed parum de ipsa uocatione disserui, quae fit secundum propositum dei; non enim omnium, qui uocantur, talis est, sed tantum electorum.

itaque quod paulo post dixi: sicut enim in his, quos elegit deus, [non opera, sed] fides incoat meritum, ut per munus dei bene operentur, sic in his, quos damnat, infidelitas et inpietas incoat poenae meritum, ut per ipsam poenam [*]( 1 Eph. 6, 23 3 Eipos. ep. ad Kom. 61 5 Rom. 5, 5 7 Prou. 8, 35 sec. LXX 9 Expos. ep. ad Rom. 62 13 Rom. 9, 16 15 Rom. 9, 11 18 Marc. 13, 20. Act. 1, 2 ) [*](3 dixi] dicere PJ s. I. enim eat B credere] et c. D2Q 4 dare] tfi H 5 caritas] c. dei BFGNQ1 6 ea C1D1E1R, & E2, eadem cet. v regula expunxit E2, recula Cl 7 uoluntantem B, uoluntate Dl 8 fit ex sit E 9 etiam quod H 11 ueres ClDx curentibus El praeueniat E 12 ducat E quo* (d ras.) C, quod D ac] ∗ac (h ras.) CD, et 0 subiunxi] quod s. E2, subinnxit S 13 uolentes Dl miserenti Cl, miserentis e§t V, miserantis BF, miseren Dl 14 omnino] et o. N paruum Bt 15 secundum C, om. Rl prepositum S 16 enim] ee H tantum] tfi H 17 ibis 0, iis m 18 eligit MPQrn dS ex sed corr. C2, om. E non opera sed inclusi, om. CDlB fidei (i alt. ex s) E2R incoat EORaS, inquoat CxDy, in quo** D2, inchoat cet. v 19 manus EM-P1 iis tn dampn-vt 52 20 et inpiaetas del. D2 incoat DIE, inquoat C\\ inchoat cet. poene JJf, pene C, paene D merito C1D1 ∗∗∗∗ipsam Jt )

Et alio loco: cuius enim miseretur, inquam, facit eum [*]( (4)) bene operari, et quem obdurat, relinquit eum, ut male operetur. sed et illa misericordia praecedenti merito fidei tribuitur et ista obduratio praecedenti inpietati. quod quidem uerum est, sed adhuc quaerendum erat, utram-et meritum fidei de misericordia dei ueniat, id est utrum ista misericordia ideo tantummodo fiat in homine, quia fidelis est, an etiam facta fuerit, ut fidelis esset. legimus enim dicente apostolo: misericordiam consecutus, ut fidelis essem, non ait: quia fidelis eram. fideli ergo datur quidem, sed data est etiam, ut esset fidelis.

rectissime itaque alio loco in eodem libro dixi: quoniam si non cx operibus, sed misericordia dei et uocamur, ut credamus, et credentibus praestatur, ut bene operemur, non est gentibus ista inuidenda misericordia, quamuis minus ibi diligenter de illa, quae per dei propositum fit, uocatione tractauerim.

Hic liber sic incipit: Sensus hi sunt in epistula - Pauli ad Romanos. 20 [*]( 4 Expos. ep. ad Rom. 62. Rom. 9, 18 11 I Cor. 7, 25 14 Expos. ep. ad Roin. 64 15 Rom. 8, 28 ) [*]( 1 uerissimae D 2 alt. nex Q 4 et om. H meretur Hl fecit F1 5 relinquid ClDlHl mala DlHORa .6 pr. et om. ESl, in Ql merito -praecedenti om. R 7 inpiaetati D, impietati. V, impietate B 8 quaendum Cl, quendam Dl de om. OPa misericordiam a 9 dei om. BE praeueniat OPa 11 dicentem ClH1 12 consecutus C1D1, consecutus (consequutus Ell) sum cet. v quia] qua ClDl erant G 13 fideli] fidelis N ergo] enim F fidelis esset F, essem fidelis 0 14 rectissimae D in eod(em) C in r-as. libru*(m ras.) Dl, loco G si om. E 16 ut (PD2 8. l. operamur 01 17 misericordia (ericordia m. 2 s. I.) C minus D2 s. I., munus Bl ibi minus Oa 18 per] opere S prepositum S tractauerim om. H 19 hi] hii EHlNOR in-romanos D2 in ras. epistola CDHS pauli ad romanus (us in os corr. m. 2) CE, pauli apli ad romanos R, ad romanos apostoli D2, ad rom. pauli apostoli cet. a )