Retractationum

Augustine

Augustine. Sancti Aureli Augustini Opera, Sectio I, Pars II (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 36). Knöll, Pius, editor. Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1902.

et iterum quod dictum est: peccati reum tenere quemquam, quia non fecit quod facere non potuit, summae iniquitatis est et insaniae, cur ergo., inquiunt, 'paruuli tenentur rei?\' respondetur, quia eius ex origine tenentur, qui non fecit quod facere potuit, diuinum scilicet seruare mandatum.

quod autem dixi: illae animae quidquia faciunt, si natura, non uoluntate faciunt, id est si Libero [*]( -2 Rom. 5, 12 4 De d. animo 17 (p. 73, 22) 6 Eph. 2, 3 11 De d. animo 17 (p. 73, 26) 14 I Io. 2, 3 15 De d. animo 17 (p. 73, 28) . ) [*]( 1 porro-adam M7 in mg. autem om. Bl, del. D5 -utique H, om. 0 2 cum] eum OP peccasse OP intrauit p. e. peccatum B q; 3 mundo Ml 4 itemqy? M, item quae D1 nature C1S1, natore C2D1S2, naturam NB nullu Dl 5 quaeunt D, quaerunt GS, queunt respon- dere N ait Ml in ras., iat 0 6 natura om. 0 sicut om.. R 7.naturam om. BF intellego H1, intellegere H2 8 illa Dl propriae DMP, prorie B1 natura om. 0 natura dicuntur CDl, dicitur natura a 9 simus &D1 ista∗ (m ras.) D appellantur ClDl quae] quale P 10 et in eo iterum Q quod BC1D1EFNR, in eo quod cet. v 11 peccatori ClDl ream peccati F teneri BC2D2E2H2M2 OPSv - quemquam (a ex e) H, quendam D2 8. l. facit 0 12 non del. E2, om. a et insaniae est Em, et insaniae (om. est) Dl quur CDHP1 13 paruuli inquiunt 0 paruoli CD1 reaponditur CD1 eius ex origine CSD2, ex origine C1D1R, eius origine H, ex or. eius ENQ, ex eiue origine eet. 14 q. (i m. 2) C, que DlN potuit] non p. G1 15 saluare 0 animae (ni in ras. m. 2) C 16 id est-faciendum et M2 in ras. unius lineae si C2D2 s. 1. liuero E1, uero R )

et ad faciendum et ad non faciendum motu animi carent, si denique abstinendi ab opere suo potestas nulla conceditur, peccatum earum tenere non possumus, propterea non perturbat de paruulis quaestio, quia ex illius origine rei tenentur, qui uoluntate peccauit, quando libero et ad faciendum et non faciendum motu animi non carebat eique ab opere malo abstinendi summa potestas erat. quod Manichei de tenebrarum gente non dicunt, quam fabulosissime inducunt, eamque naturam semper malam, numquam bonam fuisse contendunt.

Illud autem quaeri potest quomodo dixerim: etiamsi sunt [*]( (7) ) animae, quod interim incertum est, corporeis officiis non peccato, sed natura deditae nosque, quamquam sint inferiores, aliqua tamen interiore uicinitate contingunt, non iUas ideo malas haberi oportere, quia nos, cum eas sequimur et corporea diligimus, mali sumus, quandoquidem de illis hoc dixi, de quibus apertius loqui coeperam dicens: quamquam etiamsi eisdem concedatur inferiore alio genere animarum nos inlici ad turpia, non inde conficiunt aut illas naturas malas esse aut istas summum bonum — [*](10 Do d. anim. 20 (p. 77, 11) 16 Id. 20 (p. 76, 9). ) [*]( 1 et ad faciendum B2 s. 1. et ad non faciendum add. OD1 8. 1. non ad B1 motu (u ras.) C, mota i2, mutu D1 animi B2 8. t. 2 abstinendi C1D1ENR, Mhis abstinendi (ab ras.) F, his abstinendi cet. v abstinendis Bl nulla potestas F 3 peccato DJ - teneri D\'la; cernere E2 s. l. 4 paraolis ClDl illins (us in ras.) M 5 uolunta C1D1 liuero E1 pr. et om. ESQ et rton C, et ad non cet. v 6 eiquae D1 abstenendi C1 7 de nebrarum E 8 fabulosisshnae D1 eamquem D1 9 numqus∗ C, numqua D1 bona D1 10 etiamsi] eam si E1 sint 01 11 incertum (in m. 2 in mg.) CD 12 natuтę F aliquantaen R 18 inferiore H contingant a ideo illas- F malas (a alt. in ras) M habere ClDlH 14 quia] q. et a ea SV ,**** corpore MN dilegimus V 15 apertius D1, sptius (super ras.) C, ° ceo superius cet. v 16 q: peram (c e m. 2) C, quaeperam D1 etiamsi (si del. m. 2) D eisdem CDEPQR, eis cet., eis quidem a 17 inferiore] in se inf. R alioj a. loco E, loco CDiR, fort. scrib. aliquo nos om. E, non- 0 18 ullas B natmra EHMv malas (as m. 2 in ras.) M )

de his enim disputationem usque ad hunc loculum perduxi, ubi dixi: etiamsi sunt animae, quod interim incertum est, corporeis officiis non peccato, sed natura deditae et cetera - quaeri ergo potest, cur dixerim: quod interim incertum, cum prorsus dubitare non debuerim non esse tales animas. sed hoc ideo dixi,. quia expertus sum, qui dicerent diabolum et angelos eius bonos esse in genere suo et in ea natura, in qua eos creauit deus ordine proprio tales, quales sunt, sed nobis malum esse, si inliciamur et seducamur ab eis, si autem caueamus. eos atque uincamus, decorum atque gloriosum. et hoc qui dicunt, uidentur sibi, ut id probent, de scripturis adhibere idonea testimonia uel illud, quod scriptum est in libro Iob, cum diabolus describeretur: hoc est initium figmenti domini, quod. fecit ad inludendum ab angelis suis, uel illud in Psalmo centesimo tertio: draco hic, quem finxisti ad inludendum ei. quam quaestionem, quae non aduersus . Manicheos, qui hoc non sentiunt, sed aduersus alios, qui hoc [*]( \'6 Aug. de ciu. dei XI, 11 aqq. 13 Idb 40, 14 15 Ps. 103, 26. cf. Aug. de ciu. dei XI, 15\' ) [*]( 1 enim om. H disputationib∗usqug H hunc (unc m. 2 in ras.) M, huc C1D1, illum B loculQ ClDl, locum cet. v perduii usq. ad il. 1.. (per 8. l. m. 2) B 2 iucertu∗ (8 ras.) H 3 corporeis-incėrtum om. V. naturg H 4 poteat ergo E potest (tes in ras. m. 2) C quur ClDlEHPl quod om. F incertum CD1, incertum est cet. v inc. est interim B cum om. CIDt, qd H 5 alt. non] nec Bl sed hoc M1 in ras. hoc Ds 8. l. ideo dixi hoc P 6 dicerint Dl diabulum ClDlEH angelus Dx, angelis Et 7 bonus CIDIE esse om: H creauit eos B 9 inlitiamur D 11 ut] et 01 de∗scripturis- (s ras., s pr. a m. 2) C adhiberi V, adhiberent R 12 testimonia idonea B1 uel] de B illo JJ, illud in psalmo Ql in om. Cl 13 diabuius D1 describeretur M1 in rasdiseriberetur C1, describetur Sl, describeret E est om. B inieium C1 14 fecerit Bi feci F 15 centisimo ClDl tercio 01 dracho C1D1E1 fine-. Dati C1D1, formasti BN., fecisti Q 16 quescionem Dl quae} quia C2 (8. I.) o non om. F, nos El aduersus] a. est GS 17 manichaeos M, manicheus D\'; manicheos est BEFNQ nen om. V alios] eos OP. )

sentiunt, suscipienda esset atque soluenda, pertractare atque enodare tunc nolui, ne librum multo, quam uellem, facerem longiorem, cum uiderem, etiamsi hoc concederetur, tamen debere Manicheos . ac iam posse conuinci introducentes insanissimo errore naturam mali aeterno bono coaeternam. ideo ergo dixi: quod interim incertum est, non quod ego inde dubitarem, sed quod inter me et illos, quos ita sapere inueneram, nondum esset ista quaestio dissoluta. quod tamen in aliis longe posterioribus libris meis de Genesi ad litteram secundum scripturas sanctas quanta potui manifestatione dissolui.

Alio loco: propterea, inquam, corporea diligendo peccamus; [*]( (8)) quia spiritalia diligere et iustitia iubemur et natura possumus, et tunc in nostro genere optimi et. beati sumus. ubi -quaeri potest, cur natura et non gratia possumus dixerim. sed contra Manicheos de natura quaestio uersabatur, et utique id. agit gratia, ut ista natura, quod uitiata non potest, possit per eum, qui uenit quaerere et saluum facere, quod perierat., [*](9 Aug. de Gen. ad litt. XI, 20 sqq. 11 De d. anim. 20,(p. 77, 16) 17 Lnc. 19, 10. Matth. 18, 11 . ) [*]( 1 suscipiendam _D20PQV esset C in ras., esse D2OPQV soluen- damD2OPQV pertractare at atq; quam Q 2 tunc] nunc E, hic N,. tunc hic Q uolui C1D1a ne} nec ClDl, uel B 3 uideretur F 4 delibere Q manicheos debere R1 manicheus D1 ac om. BCDEFGHNQ3RS, hac 0 iam posse BODtEFGNQRS, hoc posse H, posse cet. conuinci] uinci CDENQR insaHissimos errores ClDl. 5 aeterno aeternam -B1 quoaeternam CJD1 6 inde (de s. I.) C 7 iter Dl 8 ista esset B dissuluta D1 quod D\', qd C, quam cet. v alis 81 9 gepesis ClD* 10 quata C1, quantum a 11 corporea om. F. 12 qui BFGNQS spiritjxalia BNS2, sic semper iustitiam FH, iusta P ,; debemus R 13 ∗∗tunc (in ras.) E generi D1 genere nostro a : obtimi CXDQR , beati C, beatissimi cet. v quaeri] quae Ql 14 quur, C1DEHP1 et om. B possumus] potius C2E2OPa,posuimus H1 . 15 manicheus D1 quaestio de natura B agit om. F, agat Cx, ait P1, agitur a 16 ista natura D1, sanata natura (sanata m. 2 in ras.) (7, sa∗nata n. H, natura sanata (sanata 5. l. m. 2) M,., sanata natqra cet v- 17 quaero E saluum jfacere] saluare D7NQ, va salgjre utp E pererat 01 .■ )

quam tamen gratiam etiam tunc recolens oraui pro familiarissimis meis, qui mortifero illo adhuc tenebantur errore, et dixi: deus magne, deus omnipotens, deus summae bonitatis, .. quem inuiolabilem et incorruptibilem credi atque intellegi fas est, trina unitas, quam catholica ecclesia colit, supplex oro expertus in me misericordiam tuam, ne homines, cum quibus mihi a pueritia in hominum uictu fuit summa consensio, in tuo cultu a me dissentire permittas. sic utique orans iam fide retinebam non solum conuersos ad deum gratia eius adiuuari, ut pro- Sciant ac perficiantur — ubi adhuc dici potest pro merito conuersionis illorum istam dari gratiam — uerum etiam ut conuertantur ad deum, ad ipsam dei gratiam pertinere, quem pro eis oraui, qui erant ab illo nimis auersi, atque ad illum conuerterentur oraui.

Hic liber sic incipit: OpitularUe dei misericordia. [*](3 De d. anim. 24 (p. 79, 26) 9 Act. 11, 21 13 Eccli. 46, 13. Hier. 4, 28 ) [*]( 1 etiam om. G1 tunc in ras. C, om. B1, nunc (n pr. ex h) E, hic N pro] ut pro B familiarissimis (fa 8. I. m. 2) CD 2 meis om. Q1 mortifera D1 3 dixi∗∗ deus (deus m. 2) D summe M ∗∗∗∗∗∗∗∗∗∗ 4 et incorruptibilem (atque incommutabilęm ras.) C, atque incommutabilem B2GHM1, et incommutabilem SV, et (om. B) incorruptibilem atque incommutabilem B1FM2OP, incorr. atque immutabilem a 5 trinaj et tr. R ecclesia catholica FP colit ecclesia B colet ClDlV snplex BC1D expertis 01 6 ne] ut JB1 cum] nni HI, uani H* 7 a H1 8. l. puericia (p m. 2, in om.) E hominum] homine C1, omni D2Qlm uicta BF, fictu H1, conuictu Qm in om. E tua H1 culto D1 8 a H2 in mg. dissenti«re HM, dissentare B1 sicut quę H, secuti quae Dl 9 conuersus C1D1GH1RS dfli (m in ras.) M gratiae (om. eius) P adiubari 01 profitiant D 10 atque F proficiantur MIN, perficientur 0 11 istorum B etiam] tamen D2 8. I. 12 gratia D1 quem D\'ER, q;** C. quandoquidem cet. v 13 erat CxDl nimis ex minus Q aduersi C1M1O ad C1D1ER, illum ut (ut 8. I.) CaD2, ut ad cet. v 14 conuerterentur] conuerterent sep H1 15 misericordia] gratia D2 ) [*]( XXXVI Aug. sectio I par. 2 ) [*]( 6 )