Retractationum

Item dixi: duae sunt enim personae in religione laudabiles,[*]( (2)) una eorum, qui iam inuenerunt, quos etiam beatissimos iudicari necesse est, alia eorum, qui studiosissime et rectissime inquirunt. primi ergo sunt iam in ipsa possessione, alteri in uia, qua tamen certissime peruenitur. in his uerbis meis, si illi, qui iam inuenerunt, quos in ipsa possessione iam esse diximus, sic accipiantur beatissimi, ut non in hac uita, sed in ea, quam speramus et ad quam per fidei uiam tendimus, sint non habet iste sensus errorem; ipsi enim iudicandi sunt quod quaerendum eat inuenisse, qui iam ibi sunt, quo nos quaerendo et credendo, id est uiam fidei tenendo, cupimus peruenire. si autem in hac uita isti esse putantur uel fuisse, id uerum esse non mihi uidetur, non quia in hac uita nihil uerum omnino inueniri potest, quod mente cernatur, non fide credatur, sed quia tantum [*](3 Aug. de spiro et litt. 5, 1 sqq. cf. Retract. II, 63 5 De ut. credo 11, 25 (p. 31, 14) 14 Matth. 7, 7 sq. Luc. 11, 9 sq. .17 Cie. Acad. 11,59.66. 76. ) [*]( 1 uerba ieta exposui Ql quantum] in q. BFGM2S 2 uideatur 01 apparet (pa in rae, m. 2) M multos 01 3 scribitur CDEMR, inacribitur cet. v; cf. Optat. p.161, 7 Ziw. 4. iste sensus CDENQR, sensus iste cet. v respuendendus (spu m. 2) E 5 enim sunt F relegioue C1D1M1 laudabilis C1 D1 6 iudicare H, indicari 01 7 altera D%Q studiosissimae D 8 iam] qui iam GS post possessione add. 82 s. 1. sunt 9 certis- 81 simae D perueniatur El si add. D2, ∗∗ C iam B 8. I., iam non Ql 10 possessęşşione D, esse possessione B esae iam EHQm si M 11 pr. in om. 2?1 eam 0 qui C m. 2) C 12 Mperar mus Q uitam F sint B2 s. l. 13 sensus iste (iste m. 2 s. I.) M enim] e. sunt F 14 ubi Ml credendo et quaerendo F et credendo om. M 15 tendendo Oa peruenisse B 16 ac E1 uita— 17 quia F* in mg. isti esse putantur CD, p. isti esse EQm, putaatur esse isti cet. uel fuisse post esse signis additis poeuit D* 17 uerrnn C1 D1, uiri El, ueri cet. v nomnino E inuenire Dl 18 menta E1 cernetur Dl eredatur] creator Dl tanmm] t. non a. )

item quod dixi: nam scire magna et honesta uel etiam diuina . beatissimum est, ad eandem beatitudinem referre debemus. in hac enim uita, quantumcumque id sciatur, nondum est b.eatissimum, quoniam inconparabiliter longe est amplius, quod inde nescitur.

Et quod dixi: muUum interesse, utrum aliquid mentis certa [*]( (3)) ratione teneatur, quod scire dicimus, an fama uel litteris credendum posteris utiliter commendetur, et paulo post: quod scimus igitur, debemus rationi, quod credimus, auctoritati, non sic accipiendum est, ut in sermone usitatiore uereamur nos dicere scire, quod idoneis testibus credimus. proprie quippe cum loquimur, id solum scire dicimus, quod mentis firma ratione conprehendimus. cum uero loquimur uerbis consuetudini aptioribus, sicut loquitur etiam scriptura diuina, non dubitemus dicere scire nos et quod percipimus nostri corporis sensibus et quod fide dignis credimus testibus, dum tamen inter haec et illud quid distet intellegamus. [*]( 2 De ut. cred: 11, 25 (p. 31, 27) 7 Ibid. p. 32, 19 ,: ) [*]( 1 habeant (b n ras.) C requere D1, inquirere m 2 nam] iam S (et 8) scire] intellegere Aug. de util. credo 11, 25 magna] m. t alibi H onesta E1, hones D1 3 ad M in mg. 4 quantumque Cl fort. recte, quantum quae Dl 8 teneatur] uideatur de util. credo 11, 25 (p. 32, 20) ∗∗∗ quod (uod m. 2 in ras.) C, add. D2, uel R scire C dicemus C1 famae OPQl Vv uel litteris eras. D 9 utiliter (e ex u) C 10 si- . mus Ql credidimua R non] nunc CDt 11 ut] et Dl sermonis E2 s. l. usitatione E, usitatio re D1 nos∗∗ E 12 dicere om. 0, discere F1 quo B1 idonee 0 propriae DHl, propie M, propria F 13 loquitur F, loquimus H1 scire om. R, _scire (i ras.) C, isciri (i tert. in ras.) D, sciri B1GMOQ1R dicemus E1 14 compraehendimus MP, conprehindimus V uerbis—loquitur om. E consuetudine R 15 abtioribus C1, abtiobus D1 loquimur BlC1 diuina scriptura BFOSVv, scripturft diuina E2 dubitaremus GS 16 sciri 01 percepimus GHQRS, percepimus C nostri* (s ras.) CD 17 et om. 01Dl credimus BCDFGPRSV, credidimus cet. 18 quod H )