Quaestiones in Heptateuchum
Augustine
Augustine. Sancti Aureli Augustini Opera, Sectio III, Pars 3. (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 28.2.) Zycha, Joseph, editor. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1895.
Hi filii Liae, quos peperit ipsi Iacob in Mesopotamis Syriae, etDinam filiam eius; omnes animae, filii et filiae [eius], triginta tres. numquid istae omnes triginta tres animae ex Lia in Mesopotamia Syriae natae sunt? sex utique filii et una filia, ex quibus nepotes [*](1 Gen. 46, 6. 7 5 cf. quaest. CXXV 11 cf. Gen. 46, 15 sqq. 13 cf. de Gen. ad litt. 1. X 295 sq. 19 Gen. 46, 26 22 Gen. 46, 15 ) [*](1 intrauerunt V intrauit b omnes C 2 semen om C a fin. eius-filiarum om. C 4 alt. filias om. C cum eo om. VTb 6 ne- potes N dicantur JP1 8 propterJ praeter V 9 nurus] gijiflenis {s. I. neptes) V 10 quisqye V asserit S 11 uel tot om. 01 exp. V 12 anime C exiisse bd 13 quoti P 14 a-simul om. N 22 hic C 24 eius inclusi; nam in capitulis recte omittitur 25 trigintetres b mesopotamiam N 26 sex scripsi cum d: se C sed PSNVTb neptes cômemoratţ b )
Quod legitur sexaginta sex animas intrasse cum Iacob in Aegyptum exceptis uidelicet filiis Ioseph et deinde illis adnumeratis infertur: septuaginta quinque animae erant. cumquibusIacobintrauitinAegyptum, sic accipiendum est: qui erant in domo Iacob, quando intrauit in Aegyptum. nam utique quos ibi inuenit, non cum eis intrauit. sed quoniam diligentius discussa ueritate reperiuntur duo nati iam fuisse, cum intrauit, Ephraem et Manasses — quod non solum hoc loco hebraei codices habere dicuntur uerum etiam ipsa secundum Septuaginta interpretatio in Exodo declarat — nec Septuaginta interpretes mihi in hoc uidentur errasse. qui propter aliquam mysticam significationem quadam uelut prophetica libertate hunc numerum complere uoluerunt. si adhuc uiuente Iacob illi ex duobus filiis Manasse et Ephraem propagati sunt, quos eidem numero domus Iacob adgregandos iudicauerunt. sed quia inuenitur Iacob decem et septem annos uixisse in Aegypto, quomodo potuerunt filii Ioseph illo uiuo etiam nepotes habere, non inuenitur. ingressus est enim Aegyptum Iacob secundo anno famis; nati sunt autem filii Ioseph in [*]( 3 Gen. 35, 26; cf. quacst. CXVII 10 Gen. 46, 26. 27; Ex. 1. 5 16 cf. Gen. 41. 50 18 cf. Hieron. XXVIII p. 225. 226 19 cf. Ex. 1, 5 25 cf. Gen. 47. 28 27 cf. Gen. 45. 6 28 cf. Gen. 41, 50 ) [*]( 3 hii NY 4 est om. V 6 locutione (ne s. I. m. 1) S om. N 7 orte b pr. sint SNb 8 nominare C 11 uidilicet C 12 septuagenta (e pro i in num. card. saepissime) C 17 ephrcm CPSVT et phrem N effrg b 18 secundum om. b 23 et Ephraem om. N 24 indicauertlt b 26 potuerint PNVT )
Commendatur in patriarchis, quod pecorum nutritores erant a pueritia sua et a parentibus suis. et merito : nam haec est sine ulla dubitatione iusta seruitus et iusta dominatio, cum pecora homini seruiunt et homo pecoribus dominatur. sic enim dictum est, cum crearetur: faciamus [*]( 14 cf. Gen. 46, 27. 21. 22 25 cf. Gen. 46, 32-34 29 Gen. 1, 26 ) [*]( 7 hebraica PSNVTbd isto b 8 enim] autem b susceperet C 9 qui] inquid N 10 autem om. b filios eum PSNVTb filius C 13 hebraicam PSNVTbd 14 et om. N 15 comeniorantur b 16 filii eiusS 17 decl C 22 numeros C in om. PV 23 sacratissimus C 29 dominaptur C )
Abominatio est enim Aegyptiis omnis pastor ouium. merito Aegyptiis, in quibus figura est praesentis saeculi, in quo abundat iniquitas, abominatio est omnis pastor pecorum; abominatio est enim iniquo uir iustus.
Venerunt autem in Aegyptum ad Iosepli Iacob et filii eius; et audiuit Pharao rex Aegypti. et ait Pharao ad Ioseph dicens: pater tuus et fratres tui uenerunt ad te: ecce terra Aegypti ante te est. in terra optima conloca patrem tuum et fratres [*]( 6 Gen. 9, 25 8 cf. Gen. 37, 28. 36 14 cf. Col. 3, 18. 20 21 Gen. 46. 34 25 Gen. 47, 5. 6 ) [*]( 4 inrationali N 5 homini hominem T 6 dominari fecit b 12 tst appellatusj appellatur Sy\'zb 14 iusticia g hec b 17 aut quod N 19 finem Pb 24 iniqaitatis (ti 8. I.) C 27 ad om. SN )
Quid est quod dixit lacob Pharaoni: dies annorum uitae meae, quos incolo? sic enim habent graeci, quod latini habent "a g 0" uel "h a be 0" uel si quid aliud. utrum ergo ideo dixit: quos incolo, quia in terra natus est, quam nondum populus diuina promissione hereditatis acceperat, et ibi uitam ducens utique in aliena terra erat, non solum quando peregrinabatur. sicut in Mesopotamia, uerum etiam quando ibi erat ubi natus est? an potius secundum id accipiendum est, quod ait apostolus: quam diusu mus in corpore, peregrinamur a domino? secundum hoc et illud in psalmo dictum intellegitur: inquilinus ego sum in terra et peregrinus sicut omnes patres mei. nam iterum dicit de ipsis diebus uitae suae: non peruene runt in dies annorum uitae patrum meorum, quos dies incoluerunt. non enim hic aliud uoluit intellegi quam id quod latini codices habent ,"uixerunt "; ac per hoc significauit hanc uitam incolatum esse super terram, id est peregrinationis habitationem. sed credo sanctis hoc conuenire, quibus aliam patriam aeternam dominus pollicetur. unde uidendum est [*]( 3 cf. Gen. 45. 16-20 12 Gen. 47, 9 20 II Cor. 5, 6 22 Ps. 38, 13 24 Gen. 47, 9 ) [*]( 1 praeteimissae rei] potest misceri b 3 scriptura dixerat PT 8 oboliscos PS oboelicos V 13 incolo] inloco N inĮ9\\,Q (in mg. add. colo) T 15 inloco N 28 hanc om. C incolatus PSVT ) [*]( XXVIII Aug. sect. III pars 3 ) [*]( 0 )
Et dedit eis possessionem in terra optima. in terra Ramessem, sicut praeceperat Pharao. quaerendum est utrum terra Ramessem ipsa sit <et> Gessem. ipsam enim petierant et ipsam eis Pharao dari praeceperat.
Et metiebatur triticum patri suo Ioseph; et tamen eum pater nec quando uidit adorauit nec quando ab illo triticum accipiebat. quomodo ergo somnium Ioseph modo inpletum putabimus et non potius maioris rei contineri prophetiam?
Et intulit Ioseph omnem pecuniam in domum Pharaonis. pertinuit ad scripturam in hac etiam re commendare fidem famuli dei.
Dixit autem illis Ioseph: adducite pecora uestra et dabo uobis panes pro pecoribus uestris. si defecit argentum. quaeri potest, cum Ioseph frumenta collegerit unde homines uiuerent, pecora unde uiuebant, cum tanta fames inualesceret, maxime quia fratres Ioseph Pharaoni dixerant: non sunt enim pascua pecoribus puerorum tuorum; inualuit enim fames in terra Chanaan, et propter hanc etiam inopiam pascuorum se uenisse commemorauerant. proinde si ea fame pascua defecerant in terra Chanaan, cur in Aegypto non defecerant eadem tunc fame ubique inualescente? an, sicut perhibetur ab eis qui loca sciunt, in multis Aegypti paludibus poterant pascua 11011 deesse, etiam [*]( 1 Ps. 55, 7 5 Gen. 47. 11 8 cf. Gen. 47, 4 9 Gen. 47. 12 11 cf. Gen. 37, 9 14 Gen. 47, 14 17 Gen. 47, 16 22 Gen. 47, 4 ) [*]( 2 eisj his PSNVTbd 5 terram P 6 terra Hamessem) teraessS C rasesfi P1 ramesem T praecepit PSNVTbd 7 est om. PNVT terram P terra. V et addidi ex capitulis gessen Vbd 10 nec— adorauit om. N nequando N 12 modo om. N continere PSXTb 19 deficit b 21 ioseph om. N 26 quur (sic saepissime) CN )
Moriturus Iacob filio suo Ioseph dicit: si inueni gratiam in conspectu tuo, subice manum tuam sub femoremeoetfaciesin me misericordiam et ueritatem. ea filium iuratione constringit, qua senium constrinxerat Abraham: ille mandans unde uxor ducatur filio suo, iste sepulturam commendans corporis sui. in utraque tamen causa nominata sunt duo illa, quae magni habenda atque pendenda sunt in scripturis omnibus. quacumque dispersim leguntur, misericordia et iustitia uel misericordia et iudicium uel misericordia et ueritas, quandoquidem quodam loco scriptum est: uniuersae uiae domini misericordia et ueritas. ita haec duo multum commendata multum consideranda sunt. seruus autem Abrahae dixerat: si facitis in dominum meum misericordiam et iustitiam, sicut et iste filio suo dicit: et facies in me misericordiam et ueritatem. quid sibi autem uelit tanto uiro tam sollicita corporis commendatio, ut non in Aegypto sepeliatur, sed in terra Chanaan iuxta patres suos. mirum uidetur et quasi absurdum nec conueniens tantae excellentiae mentis propheticae, si hoc ex hominum consuetudine metiamur. si autem in his omnibus sacramenta quaerantur, maioris admirationis gaudium ipsi qui inuenerit orietur. cadaueribus quippe mortuorum peccata significari in lege non dubium est, cum iubentur homines [*]( 4 Gen. 47. 29 7 cf. Gen. 24, 2 14 Ps. 24, 10 16 Gen. 24, 49 20 cf. Gen. 47. 30 26 cf. Num. 19, 3-12 ) [*]( 2 illa N ille T 3 feracivs (v s. I. super exp. o) C feratius T fcracia bd 6 in me) mecum 8 7 constrinxerat (erat ex it) P constrixit C constriQcxit T 10 magna P 11 dispersa b 12 misericordia utrimque et in sequ. uersu ex misericordie C 13 in quodam Vbd 16 si s. I. m. 1 C om. P deum N 18 et facies scripsi: ut facias libri; cf. 83, 6 19 a tanto PSNVTbd 20 chanan N Eug (ed. Knoell p. 344) 23 mentiamur N ) [*]( G* )
Quod habent latini codices: et adorauit super caput uirgae eius, nonnulli emendantes habent: adorauit super caput uirgae suae, uel in capite uirgae [*]( 3 Eccli. 31 (34), 30. 31 7 Ps. 31, 1 10 cf. Col. 1, 14 13 cf. Gen. 50, 13 25 Gen. 47, 31 ) [*]( 1 contractationem PT contractionem Vb qualecumque P contractum b 4 proficit bd Eug 10 nisi-patriarcharum om. Pl 12 dicOt b autem ut C 13 qui S abramium N Eug abrahminiuin T abraemium b 16 fere Tbd 21 per Ollt. V iniquorum Eufj rabie Vb 22 assumantur P 23 integra b gloriosa b in eorum resurrectione futura b 26 nonnulli codices Sbd emendantis CIT emendatius bd )
Etiam hic cum commemorat Iacob promissiones dei erga se factas dicit sibi dictum: faciam te in congregationes gentium. quibus uerbis magis fidelium uocationem significat quam carnalis generis propagationem. [*]( 17 cf. Hieron. XXVIII p. 228 25 (ien. 48, 4 ) [*]( 1 in cacumine bd enim eos PSTb 2 uerbum graecum bd letteris C 6 autu CPSN V aauttu T eautu CPSNV eautoy T 8 intellegeretur PSNVTbd se*nem (cv semen) P sene N quod seni! V 10 fecerit PSNVTb 15 illi PVI redditam P 16 figurii N 19 adorauit Israel deum conuersus ad lectuli caput Hieron. 22 uel leuem] yeJle V leug (ug 8. I. m. 2) P 24 cum om. CPSNTbd _commemorans bd 25 dicit enim T ibi N 26 uocatione N 27 scificat S )
Quod scriptum est dicente Iacob de Ephraem et Manasse: nunc ergo filii tui duo qui facti sunt tibi in terra Aegypti, priusquam ad te uenirem in Aegyptum, mei sunt, Ephraem et Manasse; tamquam Ruben et Symeon erunt mihi — natos autem si genueris postea. t i hie run t - in nomine fratrum suorum appellabuntur in sortibus eorum, fallit legentes aliquando, ut existiment ita dictum, tamquam si alios genuisset Ioseph. istorum nominibus eos Iacob appellari praeciperet: quod non ita est. uerborum quippe ordo contexitur: nunc ergo filii tui duo qui facti sunt tibi in terra Aegypti, priusquam ad te uenirem in Aegyptum, mei sunt, Ephraem et Manasse; tamquam Ruben et Symeon erunt mihi, in nomine fratrum suorum appellabuntur in sortibus eorum, hoc est: simul hereditatem capient cum fratribus suis, ut simul uocentur filii Israhel. duae quippe ipsae tribus adiunctae sunt. ut excepta tribu Leui, quae sacerdotalis fuit, duodecim essent quae terram diuiderent et decimas praeberent. illud autem interpositum est. quod de aliis filiis Ioseph si nascerentur dixit.
Quod Iacob filio suo Ioseph tamquam nescienti uoluit indicare, ubi et quando sepelierit matrem eius, cum et ipse simul fuerit cum fratribus suis. sed etsi erat tam paruus aetate, ut illud uel curare uel animo retinere non posset, quae res conpulit modo dici ? nisi forte ad rem pertinuit commemorare ibi sepultam matrem Ioseph, ubi Christus fuerat nasciturus.
Quod ita benedicit nepotes suos Israhel, ut dexteram manum minori inponat. maiori autem sinistram, et hoc [*]( 2 Gen. 48, 5. 6 21 cf. Gen. 48, 7 28 cf. Gen. 48, 14—1SI ) [*]( 1 de Ephraem] defrem N ephrem C effreni PVTb efrem S 3 ibi K 4 (et 13) effrem PVTb efrem SK manasses Sb 5 ti. fIs sxyova a av YEvvYjav;? p.£!-i tauta 301 E-ovtai cod. Alex; hic et Tisch. et Lag. aliter atque Aug. coniungunt 18 daodecfi C 21 nescientibus C 24 animol omnino b 25 dicii C om. N )
Quod dicit Iacob Sicimam se praecipuam dare filio suo Ioseph et addit, quod eam possederit in gladio suo et arcu, quaeri potest quemadmodum ualeat ad litteram conuenire. emit enim centum agnis possessionem illam, non cepit iure uictoriae bellicae. an quia Salem ciuitatem Sicimorum filii eius expugnauerunt et iure belli potuit eius fieri, ut iustum bellum cum eis gestum uideatur, qui tantam priores iniuriam fecerunt in eius filia contaminanda? cur non ergo illis illam terram dedit, qui hoc perpetrauerunt, hoc est maioribus filiis suis? deinde si modo ex illa uictoria glorians dat eam terram filio suo Ioseph, cur ei displicuerunt tunc filii qui hoc commiserunt? cur denique etiam nunc, cum eos benediceret, exprobrando id commemorauit in factis eorum? procul dubio ergo aliquod hic latet propheticum sacramentum, quia et Ioseph quadam praecipua significatione Christum praefigurauit et ei datur illa terra, ubi disperdiderat obruendo deos alienos Iacob, ut Christus intellegatur possessurus gentes dis patrum suorum renuntiantes et credentes in eum. [*]( 2 Gen. 48, 19 6 Gen. 25, 23 11 cf. Gen. 48, 22 14 cf. Gen. 33, 19 15 cf. Geu. 34, 25 23 cf. Gen. 49, 5 26 cf. Gen. 35, 4 ) [*]( 2 respondit CN 3 exagitabitur (in mg. af exaltabitur) b 4 multitudinem Sd 9 regeneratione Pb 11 sichimam (sicimam S sycimam se If) dicit iacob PSNVTb se om. PSVb 15 sycimorum N sichimorum bd 16 et] ut b ut] et b 17 quid tantQ C 19 perpetraoerunt hoc est om. N 20 uictoriae P 23 commemorabit N 25 significatione-prae om. N 28 diis PSVTbd renutiantes S )
Videndum quomodo dicant scripturae, quod assidue dicunt de mortuis: et adpositus est ad patres suos, uel: adpositus est ad populum suum. ecce enim de Iacob dicitur iam quidem mortuo sed nondum sepulto et ad quem populum adponatur non in promtu est uidere. ex illo enim populus prior nascitur, qui dictus est populus Israhel; qui uero eum praecesserunt, tam pauci iusti nominantur, ut eos populum appellare cunctemur. nam si dictum esset "adpositus est ad patres suos", nulla quaestio fieret. an forte populus est non solum hominum sanctorum uerum et angelorum populus ciuitatis illius, unde dicitur ad Hebraeos: sed accessistis ad montem Sion et ad ciuitatem dei Hierusalem et ad milia angelorum exultantium? huic populo adponuntur qui hanc uitam placentes deo finiunt. tunc enim dicuntur adponi. quando nulla iam remanet sollicitudo tentationum et periculum peccatorum. quod intuens ait scriptura: ante mortem ne laudes hominem quemquam.
Quadraginta dies sepulturae, quos commemorat scriptura, forte significant aliquid paenitentiae, qua peccata sepeliuntur. non enim frustra etiam quadraginta dies ieiuniorum sunt constituti, quibus Moyses et Helias et ipse dominus ieiunauit; et ecclesia praecipuam obseruationem ieiuniorum quadragesimam uocat. unde et in hebraeo de Nineuitis apud Ionam prophetam scriptum perhibent: quadraginta dies et Nineue euertetur: ut per tot dies, accommodatos uidelicet humiliationi paenitentium, intellegantur in ieiuniis sua defleuisse peccata et impetrasse misericordiam dei. nec tamen putandum est istum numerum luctui paenitentium [*]( 2 Gen. 49, 33 11 Hebr. 12, 22 17 Eccli. 11, 28 18 cf. Gen. 50, 3 21 cf. Ex. 34, 28 cf. III Reg. 19, 8 22 cf. Matth. 4, 2 24 Ion. 3, 4 ) [*](4 mortuos P 5 promto C 12 syon T dei om. T Ierusalem d 14 post hanc PSVTb liunt PSVTb 21 elias bd 22 ieiunanauit C precipua obseruatione b 23 quadragensimam PlN niniuitis V Tbd 25 nineue* P niniue CTV2bd 26 humiliatoni§ S humilationi N intellegatur VI T )
Quod mandauit Ioseph, potentes Aegypti ut dicerent Pharaoni nomine eius: pater meus adiurauit me dicens: in monumento quod ego fodi mihi in terra Chanaan. ibi me sepelies, quaeri potest quomodo uerum sit, cum haec uerba patris eius. quando de sua sepultura mandauit. non legantur. sed ad sententiam uerba referre debemus, sicut in aliis supra similiter iteratis uerbis uel narrationibus admonuimus. uoluntati enim enuntiandae et in notitiam perferendae oportet uerba seruire. fodisse autem sibi Iacob sepulcrum nusquam superius in scripturis legitur. sed nisi fieret, cum in eisdem terris essent, modo non diceretur.