Locutiones in Heptateuchum

Si et tentauit deus ingressus accipere sibi gentem de media gente: tentauit pro eo, quod est uoluit, positum est. an quid aliud? quod autem ait: de media gente, de mediis gentibus intellegendum est singulari posito pro plurali; sicut serpentem, ranam, et locustam pro serpentibus et ranis et locustis scriptum legimus.

Secundum omnia, quae fecit dominus deus uester in Aegypto coram te uidente: nihil minus est, et si non addatur: uidente.

Et ego stabam inter dominum et uos in tempore illo adnuntiare uobis uerba domini, quoniam timuistis a facie ignis et non ascendistis in montem, dicens: ego sum dominus deus tuus et cetera: dicens posuit pro "cum diceret".

Et aduena, qui incolit in te: populo dictum accipiendum est, non quasi uni homini, quia in populo incolit aduena.

Propter hoc constituit tibi dominus deus tuus ut obserues diem sabbati et sanctificare eum. si "et" non haberet, non uideretur inusitata locutio: ut obserues diem sabbati sanctificare eum; aut certe si ita esset: ut obserues diem sabbati et sanctifices eum, aut ita: propter hoc constituit tibi dominus deus tuus obseruare diem sabbati et sanctificare eum . nunc uero "ut obserues diem sabbati et sanctificare eum" inusitata et notanda locutio est.

Adtende tibi, ne dilatetur cor tuum et obliuiscaris domini dei tui: notandum etiam in malo dici posse dilatationem cordis; exultatio quippe in dilatatione [*]( 1 Ib. 4, 34 7 Ib. 4, 34 10 Ib. 5, 5. 6 15 Ib. 5, 14 18 Ib. 5, 15 a 6 Ib. G, 12 ) [*]( 3 an] aut bd 4 mediis] media N 5 lncustam NS 6 et ranis] ranis bd 7 Secnndum] Sed LSNb que N 12 ascendisti N 15 que b 16 incollit N 18 dominus deus tuus tibi S 21 sanctificare eum] et sanctifices eum b; sanctificare-sabbati in mg. m. 1 add. S aut—eum om. b 22 sanctificare N 24 ut om. N 25 locutio] solutio b 26 JJLY] -X«tov9"r( "tj x«poi« aoo cod. Alex. 28 possa N )

Et erit cum interrogauerit te filius tuus cras dicens; "cras" posuit pro futuro quocumque tempore.

Septem gentes magnas et multas: quomodo ergo multas, si septem? sed multas dixit multitudinem habentes.

Non dispones ad eos testamentum, cum de gentibus diceret; testamentum ergo pro pacto posuit.

Et filiam eius non sumes filio tuo; discedere enim faciet filium tuum a me et seruiet diis aliis et irascetur indignatione dominus in uos: non ait "irascar", sed tamquam de alio diceret.

Ciuitates magnas et muratas usque in caelum: uTceppoXtxd); dictum.

Ne dicas in corde tuo, cum consumpserit dominus deus tuus gentes istas ante faciem tuam, dicens: propter iustitias meas induxit me dominus hereditare terram bonam istam . ordo est: ne dicas in corde tuo dicens.

Ne quando dicant inhabitantes terram unde eduxisti nos inde: more scripturae additum est "in de".

Quae fecit uirtutem Aegyptiorum . hoc interpretes quidam latini minus intellegentes noluerunt dicere uirtutem, sed uirtuti uel exercitui, quoniam id, quod ait Graecus, Sovajuv, nonnulli exercitum intellexerunt; sed elegans locutio est. "quae fecit uirtutem eorum" intellegendum [*]( 3 Deut. 6, 20 5 Ib. 7. 1 7 lb. 7, 2 9 Ib. 7, 3. 4 13 Ib. 9. 1 15 Ib. 9, 4 20 Ib. 9, 28 22 Ib. 11, 4 ) [*]( 1 contrarie JV tristicie b 2 potest accipi (accipi 8. l. w. 2) S et post potest om. N post malo addunt accipi bd 5 fieyaXa xa: 7to),Î.Gt cod. Alex. 6 sed multii N 9 sumis L suo N 10 aliis] alienis S 11 irascitur N 14 yperbolicos LNS hyperbolice b 15 Nec LSxb dices Sl 17 ICLC όty.atOjo\'iaç cod. Alex. 20 quandoJ noTE cod. Alex. dicat S terra L unde inde nos eduxisti L 21 aditum N 22 Que N interpretes] interptes nri b 23 quidem N 24 uirtutem] uirtutes N 25 dinamin LNS Siajuv b )

Quos aperiens terra os suum degluttiuit eos et domos eorum et tabernacula eorum . duae locutiones hic notandae sunt: quod et additum est" es o s", cum sufficere potuisset, quod et ait superius "quos", et, domos eorum cum dixisset, addidit: et tabernacula eorum, quasi alias in heremo haberent domos nisi tabernacula. sed nimirum domos intellegi uoluit homines ad eos pertinentes, sicut ipsi populo dicitur: et nunc tu, domus Iacob. nec ista locutio aliena est a latina lingua; nam et Romani dicti sunt domus Assaraci, quod ex Assaraco Troiano originem ducerent.

Quoniam oculi uestri uidebant omnia opera domini magna, quae fecit in uobis hodie . cum de his operibus diceret, quae per heremum facta sunt eo tempore, quo ibi circumducebantur per quadraginta annos, tamen "hodie" dixit, quod intellegi uoluit hoc tempore, quotquot ibi annos idem tempus habere potuisset.

Terram, quam iurauit dominus patribus uestris dare eis et semini eorum post eos . tamquam diceret: id est semini eorum post eos . non enim et ipsis dedit, sed ita ipsis dedit, cum semini eorum dedit.

Si autem auditu audieritis omnia mandata eius. quae ego mando tibi hodie . auditu uidetur superfluum, sed locutio est scripturae sanctae familiarissima. [*]( 3 Ib. 11, 6 10 Es. 2, 5 12 Aeneid. 1, 284 14 Deut. 11, 7 20 Ib. 11, 9 24 Ib. 11, 13 ) [*](1 redegit ex reddit N 3 deglutiuis N 4 due LN 5 notande N 6 posset d prius et om. d et ait in ras. N 9 domus N 10 domos N 12 sa*raco (r eras.) S traiano N 14 uiderunt bd siopcov cod. Alex. 17 quaginta N 18 quodquod LSI 19 idem] id est b habere1 ibi abere N 20 uestris 8. l. S nris b 21 et seminij seminique bd dicere N 23 cum] cui b 25 eius] (.(\'Į\'too eod. Alex. )

Et dabit pluuiam terrae tuae in tempore suo matutinam et serotinam. cum matutinum tempus dies dicatur, numquid hinc intellegi uoluit tempus anni primum? serotinum uero minus latinum est. sed non potuit magis proprie de graeco exprimi, quod illi dicunt δ\'ψιμον tamen etiam in latina lingua uulgo usitatum est, ut dicatur serotinum, sed quod tardius quam oporteat factum est. hic uero tempus anni potius intellegi uoluit.

Et cum ederis et satiatus fueris, adtende tibi ipsi, ne dilatetur cor tuum, et praeuaricemini et seruiatis diis aliis. iam superius tales locutiones notauimus, siue quod a singulari ad pluralem transit siue quod in malo uoluit intellegi "dilatetur dilatetur", ubi noxiam prosperitatem significauit.