De Sancta Virginitate

Augustine

Augustine. Sancti Aureli Augustini Opera, Sectio V, Pars III (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 41). Zycha, Joseph, editor. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1900.

Librum de Bono Coniugali nuper edidimus, in quo etiam Christi uirgines commonuimus atque monuimus, ne propter excellentiam muneris amplioris, quod diuinitus acceperunt, contemnant in sui conparatione patres et matres populi dei hominesque illos, quos tamquam oliuam commendat apostolus, ne superbiat insertus oleaster, qui uenturo Christo etiam filiorum propagatione seruiebant, ideo meriti inferioris esse arbitrentur, quia iure diuino continentia conubio et nuptiis pia uirginitas anteponitur. in illis quippe parabantur et parturiebantur futura, quae nunc impleri mirabiliter et efficaciter cernimus, quorum etiam uita coniugalis prophetica fuit: unde [*]( 7 cf. Rom. 11, 17. 18 ) [*]( 2 Aureli Augustini de bono uirginitatis liber incipit fol. 125b C Beati Augustini de sca uirginitate fol. 22* P Incipit de sca uirginitate fol. 77* K Incipit eiusdem _de bono uirginali fol. 41* Z, fol. 74* I Incipit liber sci Augustini de sca uirginitate fol. 22* f, 121b S Incipit eiusdem de sca uirginitate fol. 22* H, fol. 30b G; a codice A inscr. abest Sci Augustini de sca nirginitate fol. 55* D Incipit liber beati Augustini epi de aca uirginitate fol. 40* R Incipit liber de sca uirginitate fol. 78* B, fol. 78* M, fol. 45* E Incipit Aurelii liber de sca uirginitate fol. 37* T De seruanda uirginitate fol. 70° N Liber sci Augustini de sca uirginitate fol. 71* X 8 edimus EX 4 commonuimus CIZB: admonuimus PHADRGN-( ammonnimus KSMEX monemus Z7SH2 A2MENG aminonemus X 5 ampliores K 6 contempnant KGTX contempnat R populo K 7 quas G om. R tanquam T numquam G olina. B commendet R 8 ut uenturo R 9 seruibant Pr meritis P; meriti? A meriti. H inferiores KBC1 10 continentia R conubii R conubifl K nubtiis (semper b) CP 12 inpleri PH 13 prophetia HMENX )

236

non consuetudine humanorum uotorum atque gaudiorum, sed ualde profundo consilio dei in quibusdam eorum fecunditas honorari, in quibusdam etiam fecundari sterilitas meruit. hoc uero tempore quibus dictum est: si se non continent, nubant, non adhibenda est exhortatio, sed consolatio, quibus autem dictum est: qui potest capere capiat, exhortandi sunt, ne terreantur, et terrendi, ne extollantur. non solum ergo praedicanda est uirginitas, ut ametur, uerum etiam monenda, ne infletur.

Hoc isto sermone suscepimus; adiuuet Christus, uirginis filius et uirginum sponsus, uirginali utero corporaliter natus, uirginali conubio spiritaliter coniugatus. cum igitur ipsa uniuersa ecclesia uirgo sit desponsata uni uiro Christo, sicut dicit apostolus, quanto digna sunt honore membra eius, quae hoc custodiunt etiam in ipsa carne, quod tota custodit in fide, quae imitatur matrem uiri sui et domini sui! nam ecclesia quoque et mater et uirgo est; cuius enim integritati consulimus, si uirgo non est? cuius prolem adloquimur, si mater non est? Maria corporaliter caput huius corporis peperit, ecclesia spiritaliter membra illius capitis parit. in utraque uirginitas fecunditatem non inpedit, in utraque fecunditas uirginitatem non adimit. proinde cum ecclesia uniuersa sit sancta et corpore et spiritu, nec tamen uniuersa sit corpore uirgo, sed spiritu, quanto sanctior est in his membris, ubi uirgo est et corpore et spiritu! [*]( 4 I Cor. 7, 9 6 Matth. 19, 12 12 cf. II Cor. 11, 2 ) [*]( 3 honori X1 quibus CBE foecundari RT fecundari G sterelitas ClA sterelit JJ1 4 in tempore R om. EX quo G 5 eiortatio II SR exhortacio T consolacio S 6 autem] enim ENX exortandi IHSABT 10 suscipimus Py*HADGT 11 et om. S uirginis X 12 spiritualiter TN ipsa igitur bd 13 eclesia C ecclesif N sit uirgo E disponsata ilSAI 14 digna (a ex o) A eius membra N 16 imitantur S sui om. SJIXX 17 integritate KlBC2A\'1 integritatg N 18 consilimus H1 cuiusj aut cuius rSADRGTbd 19 uius S 20 eclesia (semper c) C monbra G 21 foecunditatem B 22 sancta sit X 23 saneta-spiritu in ras. P 24 quato X 25 spiritu et corpore X )

237

Scriptum est in euangelio, quod mater et fratres Christi, hoc est consanguinei carnis eius, cum illi nuntiati fuissent et foris expectarent, quia non possent eum adire prae turba, ille respondit: quae est mater mea aut qui sunt fratres mei? extendens manum super discipulos suos ait: hi sunt fratres mei; et quicumque fecerit uoluntatem patris mei, ipse mihi frater et mater et soror est, quid aliud nos docens nisi carnali cognationi genus nostrum spiritale praeponere nec inde beatos esse homines, si iustis et sanctis carnis propinquitate iunguntur, sed si eorum doctrinae ac moribus oboediendo atque imitando cohaerescunt? beatior ergo Maria percipiendo fidem Christi quam concipiendo carnem Christi. nam et dicenti cuidam: beatus uenter qui te portauit, ipse respondit: immo beati qui audiunt uerbum dei et custodiunt. denique fatribus eius, id est secundum carnem cognatis, qui non in eum crediderunt, quid profuit illa cognatio? sic et materna propinquitas nihil Mariae profuisset, nisi felicius Christum corde quam carne gestasset.

Ipsa quoque uirginitas eius ideo gratior et acceptior, quia non eam conceptus Christus uiro uiolaturo quam [*](4 Matth. 12, 48-50 14 Lnc. 11, 27. 28 ) [*]( 1 scribtum (sempcr b) CP est om. E 2 sanguinei E 3 fuissent] essent X et] quod G om. MENX fores K eispectarent y expectare MENX ad eum PKaWSRMEX ire N 4 aut] et H 5 mei om. E 6 ęt ait K hii DT hi. A fratres mei et mater mea KMENX et om. KEX 7 mihi er. et in mg. add. meus I michi X frater et soror et mater R 8 quid uero MENX quid igitur R docens] per hoc docuit MENX nisi 8. l. B cogitatione B cogitationi K cogitatio D\' 9 spiritaliter PfHARGD1 inde] enim Gl ideo KlJ-IENX, er. in A 10 iuguntur H 11 si om. AG doctrina S 12 coherescunt KIAMX ergo om. AG fidem percipiendo N 13 dicendi P1 14 uenter om. T ipse] ille G 15 audiunt (au s. I.) B custodiunt illud EN custodiant D1 deniquej de qua K 16 eius om. X 19 gestaset B 20 uirginitas quoque N eius om. N 21 qui 01 qua 8 concoeptus B xpo R uiolaturo uiro X uiolatur. S quam] qua Py quia R )

238

conseruaret ipse praeripuit, sed priusquam conciperetur iam deo dicatam de qua nasceretur elegit. hoc indicant uerba, quae sibi fetum adnuntianti angelo Maria reddidit. quomodo, inquit, fiet istud, quoniam uirum non cognosco? quod profecto non diceret, nisi deo uirginem se ante uouisset. sed quia hoc Israhelitarum mores adhuc recusabant, desponsata est uiro iusto, non uiolenter ablaturo, sed potius contra uiolentos custodituro quod illa iam uouerat. quamquam etiamsi hoc solum dixisset: quomodo fiet istud? nec addidisset: quoniam uirum non cognosco, non quaesisset utique, promissum sibi filium quomodo femina paritura esset, si concubitura nupsisset. poterat et iuberi uirgo permanere, in qua dei filius formam serui congruenti miraculo acciperet; sed exemplo sanctis futura uirginibus, ne putaretur sola uirgo esse debuisse, quae prolem etiam sine concubitu concipere meruisset, uirginitatem deo dicauit, cum adhuc quid esset conceptura nesciret, ut in terreno mortalique corpore caelestis uitae imitatio uoto fieret, non praecepto, amore eligendi, non necessitate seruiendi. ita Christus nascendo de uirgine, quae, antequam sciret quis de illa fuerat nasciturus, uirgo statuerat permanere, uirginitatem sanctam adprobare maluit quam imperare. ac sic etiam in ipsa femina, in qua formam serui accepit, uirginitatem esse liberam uoluit. [*]( 3 Luc. 1, 34 ) [*]( 1 ipso R ipsa G conciperet MN X conc*pit (8. i add. e) E 2 dicata R hec N 3 sibi om. R foetum yT annunciante R creddidit C2BIZ 4 inquid K istut K istuc PJ1 cognusco K 5 deo om. MENX nouisset IZEX 6 israhelitarum hoc X adhaec Al disponsata KAX 8 uiolentas 01 uiolentias BC1 hoc quod R nouerat IZBES1 9 stud K istuc P 10 cognusco K 11 saritura R 12 nnpsissct] fuisset KENX poterat enim R et om. AG iuberi] naberet T permaneri K qu5 K 13 forma K serui] ibi IZ 14 esse om. MENX 15 deuisse S om. X concnbito R 16 uirginitatem-nesciret om. S uirginitatem enim R esset om. E1 17 in terreno] interno E 18 uota S elegendi K erigendi R 21 uirginitatem-imperare om. R impetrare X 22 hac K si GAl quo A1 forma X 23 accepi B accipit Dl liberam esse KMENX )

239

Non est ergo, cur dei uirgines contristentur, quod etiam ipsae uirginitate seruata matres carnis esse non possunt; illum enim solum decenter uirginitas parere posset, qui in sua natiuitate parem habere non posset. uerumtamen ille unius sanctae uirginis partus omnium sanctarum uirginum est decus, et ipsae cum Maria matres Christi sunt, si patris eius faciunt uoluntatem. hinc enim et Maria laudabilius atque beatius Christi mater est secundum supra memoratam eius sententiam: quicumque facit uoluntatem patris mei qui in caelis est, ipse mihi frater et soror et mater est. has sibi omnes propinquitates in populo, quem redemit, spiritaliter exhibet: fratres et sorores habet sanctos uiros et sanctas feminas, quoniam sunt illi in caelesti hereditate coheredes. mater eius est tota ecclesia, quia membra eius, id est fideles eius per dei gratiam ipsa utique parit. item mater eius est omnis anima pia faciens uoluntatem patris eius fecundissima caritate in his quos parturit, donec in eis ipse formetur. Maria ergo faciens uoluntatem dei corporaliter Christi tantummodo mater est, spiritaliter autem et soror et mater.

Ac per hoc illa una femina non solum spiritu, uerum etiam corpore et mater et uirgo. et mater quidem spiritu [*](9 Matth. 12, 50 17 cf. Gal. 4, 19 ) [*]( 1 ergo est N qunr y 2 ipse CK[SDBRENX possint 11 3 enim] etiam S uirginitas decenter PK,HSADRGTĮfENXbd decenter] dicentes B possit CPKIZBMENX posse»t S potuit yiJ 4 par 6 R poaait C2BIZN uerumptamen T illae CIZ om. R 5 sanctae om. X 6 ipse KRX sunt xpi R 7 et om. N 8 beacius G beatus II1 comemoratam E memorata R 10 pro et om. SG 11 his T propinquitatS B redimit K 12 exibet IZSRE et jet T uiros sanctos MENX 13 sanctos feminas B ereditate SR 14 eius om. MENX tota ecclesia est AG quia] quae ]\'\'(ADGT 15 gratia 2JP uti Pl 16 est eius T est om. AG pia MEX pie N eius patris S eiusl mei A 17 que E donec ex dona m. 2 H ipse in eis X eis ipse] ipsis N ipse om. E 18 ergo om. MNX fatiens K 19 pr. et om. R 22 mater est et uirgo bd )

240

non capitis nostri, quod est ipse saluator, ex quo magis illa spiritaliter nata est, quia omnes qui in eum crediderint, in quibus et ipsa est, recte filii sponsi appellantur, sed plane mater membrorum eius, quod nos sumus, quia cooperata est caritate, ut fideles in ecclesia nascerentur, quae illius capitis membra sunt, corpore uero ipsius capitis mater. oportebat enim caput nostrum propter insigne miraculum secundum carnem nasci de uirgine, quo significaret membra sua de uirgine ecclesia secundum spiritum nascitura. sola ergo Maria et spiritu et corpore mater et uirgo, et mater Christi et uirgo Christi; ecclesia uero in sanctis regnum dei possessuris spiritu quidem tota mater Christi est, tota uirgo Christi, corpore autem non tota, sed in quibusdam uirgo Christi, in quibusdam mater, sed non Christi. et coniugatae quippe fideles feminae et deo uirgines dicatae sanctis moribus et caritate de corde puro et conscientia bona et fide non ficta, quia uoluntatem patris faciunt, Christi spiritaliter matres sunt; quae autem coniugali uita corporaliter pariunt, non Christum, sed Adam pariunt et ideo currunt, ut sacramentis inbuti Christi membra fiant partus earum, quoniam quid pepererint norunt.