De Peccatorum Meritis et Remissione et de Baptismo Parvulorum

Magna haec et mira dignatio! quae quoniam fieri non potest nisi per remissionem peccatorum, sequitur et dicit: et sicut Moyses exaltauit serpentem in deserto, ita exaltari oportet filium hominis, ut omnis, qui crediderit in eum, non pereat, sed habeat uitam aeternam. quid tunc in deserto factum sit nouimus: serpentum morsibus multi moriebantur. tunc populus peccata sua confitens per Moysen deprecatus est dominum, ut hoc [*]( 2 Ioh. 1,1.14 17 I Cor. 12,12 24 Ioli. 3,14.15 27 cf. Xum. 21, 6-9 ) [*]( 1 accipi dicatur A et om. A 2 deus homo et homo deus A post uerbum add. d et uerbum erat apud deum 3 habitabit C JI 5 ambulabat] manebat A G quia Ktn\'2 est xps LS 8 crcdibilior fides b ex s. ras. Gm2 12 est A participata (a in ras.yi 13 camis Eug. 16 ascendit PKml in caelo z 18 est ovi. Ewjippii r 20 et om. z 21 appellat A 22 et s. exp. Iiqc Lm2, om. SVG miraque Pd 24 moses Eugippii r 25 ita] sic A 26 credit SJI creudidl\'rit A uitiu G 27 scrpentisGlIIlJlml 29 mosen Eugippii V dm Kb )

ab eis uirus auferret. ac sic Moyses ex praecepto domini exaltauit in deserto aeneum serpentem ammonuitque populum, ut illum exaltatum quisquis a serpente morderetur adtenderet; hoc facientes continuo sanabantur. quid est exaltatus serpens nisi mors Christi eo significandi modo, quo per efficientem id quod efficitur significatur? a serpente quippe mors ucnit, qui peccatum, quo mori mereretur, homini persuasit. dominus autem in carnem suam non peccatum transtulit tamquam uenenum serpentis, sed tamen transtulit mortem, ut esset in similitudine carnis peccati poena sine culpa, unde in carne peccati et culpa solueretur et poena. sicut ergo tunc qui conspiciebat exaltatum serpentem, et a ueneno sanabatur et a morte liberabatur, sic nunc qui conformatur similitudini mortis Christi per fidem baptismumque eius, et a peccato per iustificationem et a morte per resurrectionem liberatur. hoc est enim quod ait: u t omnis, qui credit in eum, non pereat, sed habeat uitam aeternam. quid igitur opus est, ut Christi morti per baptismum conformetur paruulus, si morsu serpentis non est omnino uenenatus ?

Deinde si-quod consequenter dicit-deus sic dilexit mundum, ut filium suum unigenitum daret, ut omnis, qui credit in eum, non pereat, sed habeat uitam aeternam. periturus erat paruulus nec habiturus uitam aeternam, si per sacramentum baptismi non crederet in unigenitum dei filium, dum interim sic uenit, ut non iudicet mundum, sed ut saluetur mundus per ipsum, praesertim quia sequitur et dicit: qui credit in [*]( 9cf. Rom. 8,3 14 Ioh. 3,15 18 loh. 3 16 23 cf. Ioh. 3,17 24Ioh. 3, 18 ) [*](1 uiros LmlSVmlPGml si Kml moses Eug. cepto Sml 2 eneu PG ammouitque (d s. m et s. uit m21 nuit)K 4 sanabantur continuo KCb serpens bis Sm1 5 ego Pml eo* C id] et M significatur s.l.m2G 6 quippe] quidem Eugippii V quo ex co Gm2 mori mereretur] mori moreretur r moreretur Eug. 7 carne sua A 8 tantu s.exp. tamen Lm2 9 esset s. expo et naeGm2 similitudine il sine] sic A lOpeccati—poena om. Sml sicur S 11 conspiciebant LSVmlGml sanabantur Lm2Gml 12 liberatur Iiml similitudine LmlSVmlPGml 13 per iustitiam K 14 liberantur Lm2 15 in s.l.m2V 16 morte GmlK 17 paruulis Lml uenatus S 18 si quod consequenter] si quod sequenter LSVG sic cons. d sic deus A 19 dilexit deus S 21 periturus-aeternam om. r erat om. LSPG erat] add. ergo z 22 non exp. V creditur Vm2 in om. Gmlb filium dei b 24 sequatur (i s. a)F )

cum, non iudicatur; qui autem non credit, iam iudicatus est, quia non credit in nomine unigeniti filii dei. ubi ergo paruulos ponimus baptizatos nisi inter fideles, sicut uniuersae ubique ecclesiae clamat auctoritas? ergo inter eos qui crediderunt — hoc enim cis adquiritur per uirtutem sacramenti et offerentium responsionem - ac per hoc eos, qui baptizati non sunt, inter eos qui non crediderunt. porro si illi, qui baptizati sunt, non iudicantur.isti, quia carent baptismo, iudicantur. quod uero adiungit: hoc est au tem i udici umquia lux uenit in mu ndum et dilexerunt homines tenebras magis quam lucem, unde lux uenit in mundum um, nisi desuo dicit aduentu? sine cuius aduentus sacramento quomodo paruuli esse dicuntur in luce? aut quomodo non et hoc in dilectione tenebrarum habent, qui quemadmodum ipsi non credunt, sic nec baptizandos suos paruulos arbitrantur, quando eis mortem corporis timent? in deo autem facta dicit opera eius, qui uenit ad lucem, quia intellegit iustificationcm suam non ad sua merita, sed ad dei gratiam pertinere. deus est enim, inquit apostolus, qui operatur in nobis et uelle et operari pro bona uoluntate. hoc modo ergo fit omnium ex carnali generatione ad Christum uenientium regeneratio spiritalis. ipse hoc aperuit, ipse monstrauit, cum ab eo quaereretur quomodo possent ista fieri, nemini humanam argumentationem in hac causa liberamfecit.non alienentur parunli a gratia remissionis peccatorum; non aliter transitur ad Christum, nemo aliter potest deo reconciliari et ad deum uenire nisi per Christum.

Quid de ipsa forma sacramenti loquar? uellem aliquis istorum, qui contraria sapiunt, mihi baptizandum paruulum afferret. quid in illo agit exorcismus meus, si in familia diaboli non [*]( 9 Ioh. 3, 19 15 cf. Ioh. 3, 21 17 Phil. 2, 13 ) [*]( 1 iudica*turG credidit LmlVml 4 eos] oms V 5 offercntium in ras. m2<J 6 eos om. V eos s.l.m2V 9 autem om. z 10 magis tenebras JI 11 dicit in mg. m2A aduentu et sacramento A 13 delictione (i pro m2 in ras.) A 14 si nec LmlSVmlPml 15 dicit facta bd 17 gratia S 18 enim om. KC uobis ACMTd et om. V uellet (om. et)al et om. LmlSVmlPGml 20 generatione Lac. 22 possint Kml opus s A ism s. haecG humanaS 23utnon6 a s.l.m2L 25 dum A peruenire JI liisi om, KAM 26 quid (d s.l.)V de** G 28 exorchismus VG nisi r, om. M )

tenetur? ipse certe mihi fuerat responsurus pro eodem paruulo, quem gestaret, quia pro se ille respondere non posset. quomodo ergo dicturus erat eum renuntiare diabolo, cuius in eo nihil esset? quomodo conuerti ad deum, a quo non esset auersus? credere inter cetera in remissionem peccatorum, quae illi nulla tribueretur? ego quidem, si contra haec eum sentire existimarem, nec ad sacramenta cum paruulo intrare permitterem, ipse autem in hoc qua fronte ad homines, qua mente ad deum sc ferret ignoro nec uolo aliquid grauius dicere. falsam igitur uel fallacem tradi paruulis baptismatis formam, in qua sonare atque agi uideretur et tamen nulla fieret remissio peccatorum, uiderunt aliqui eorum nihil execrabilius ac detestabilius posse diei atque sentiri. proinde quod adtinet ad baptismum paruulorum, ut eis sit necessarius, redemptionem etiam ipsis opus esse concedunt, sicut cuiusdam eorum libello breuissimo continetur, qui tamen ibi remissionem alicuius peccati apertius exprimere noluit. sicut autem mihi ipse litteris intimasti, fatentur iam, ut dicis, etiam in paruulis per baptismum remissionem fieri peccatorum. nec mirum; non enim redemptio alio modo posset intellegi. non tamen originaliter, inquiunt, sed in uita iam propria, posteaquam nati sunt, peccatum habere coeperunt.

Quamobrem uides quantum iam distet inter eos, contra quos in hoc opere diu iam multumque disserui, quorum etiam unius legi librum ea continentem, quae ut potui refutaui. inter istos ergo, ut dicere coeperam, qui omnino paruulos ab omni peccato, et originali et proprio, puros et liberos esse defendunt, et istos, qui eos iam natos propria putant contraxisse peccata, a quibus eos credunt per baptismum oportere purgari, quantum intersit uides. proinde [*]( 19 Pelagiani ) [*]( 1 mihi certe A edem Vrnl 2 ille pro se KAMb possit Kml 3 renuntiasse M 4 conuertit a LnilSCml dum A 5 in ras. L, exp. G, om. SP remissione S ulla LmlSVmlG 6 exastimarem L exestimarem S 8 ferre A 9 paruulis tradi KCb tradit M 10 quo 8111 sonaret quod utique agi uid. b sonare] add. utique z atque om. z 11 exsecrabilius PCMd 12 dici posse zbd 13 baptismom Sa.c. redemptione Lp.c.J/M 14 ipsis etiam zd 15 peccati. G 1G nolunt LmlSVPGb uoluit T ipse mihi A 19 possit K posse A 20 habe A 21 distat KA 22 diserui Vml desserui M 23 librum legi P refugitaui V istos in ras. Gml 21 ut dicere ex uidere S dicere om. K 26\' notos Va. c. 27 per baptismum om. A )

isti posteriores intuendo scripturas et auctoritatem totius ecclesiae et formam ipsius sacramenti bene uiderunt per baptismum in paruulis peccatorum fieri remissionem, sed originale esse quicquid illud in eis est uel noluntdicere uel uidere non possunt. illi autem priores in ipsa natura humana, quae ab omnibus ut consideretur in promptu est, bene uiderttnt-quod facile fuit—actatem illam in sua iam uita propria nihil peccati potuisse contrahere, sed, ne peccatum originale fateantur, nullum esse omnino peccatum in paruulis dicunt. in his ergo, quae singula uera dicunt, prius inter se ipsi consentiant, et consequenter fiet, ut a nobis nulla ex parte dissentiant. nam si paruulis baptizatis remissionem fieri peccatorum concedant illi istis, paruulos autem, ut ipsa natura in tacitis infantibus clamat, suae uitae propriae nullum adhuc contraxisse peccatum concedant isti illis, concedant utrique nobis nullum nisi originale restare, quod per baptismum soluatur in paruulis.

An uero et hoc quaesituri de hoc disputaturi et tempus ad hoc inpensuri sumus, ut probemus atque doceamus, quomodo per propriam uoluntatem, sine qua nullum uitae propriae potest esse peccatum, nihil mali commiserint infantes, qui propter hoc uocantur ab omnibus innocentes? nonne tanta infirmitas animi et corporis, tanta rerum ignorantia, tam nulla omnino praecepti capacitas, nullus uel naturalis uel conscriptae legis sensus aut motus, nullus in alterutram partem rationis usus hoc multo tes tatore silentio quam sermo noster proclamat atque indicat? ualeat aliquid ad se ipsam persuadendam ipsa euidentia; nam nusquam sic non inucnio quod dicam, quam ubi res, de qua dicitur, manifestior est quam omne quod dicitur. [*]( 3 post sed exp. ut L, add. SVPGb esset b quidquid SHmlKCMbd 4 esse V ali. uel om. LmlSVG uidere om. zd 5 promtu LSVnilG 8 peccatum ira tng. m2 A 9 singuli Lm2A ipsi] ipse ipsi LSVmlG 10 consequentur V 11 in paruulis Lni2Vm2 cOllcedunt Lm2 12 isti L autem om. z 13 proprium z proprie -1, c/. lin. 7.18 contraxisse (ira mg. al liabuisse) b 14 concedent Vm2KACbd eoucedentur M 16 quacritur zd de om. z disputari LmlSVmlGml 18 uoluptatem A si Kml 19 male A 20 uocatur l\'ml 22 aut] ac A 23 nullus om. V orationis A testatiori M 24 ueleat V 26 quid dicam b manifestatior z 27 ome (e in ras. m2)L omne (e in ras.)V oms SP ) [*]( LX. August. VIII pars I, Vrba et Zycha. ) [*]( 5 )

Vellem tamen quisquis hoc sapit diceret, quod peccatum uiderit uel putarit infantis recentis ab utero, cui redimendo fatetur iam baptismum necessarium, quid mali in hac propria sua uita per animum proprium corpusue commiserit. si forte quod plorat taedioque est maioribus, mirum si hoc iniquitati, non infelicitati potius deputandum est. an quod ab ipso fletu nulla sua ratione, nulla cuiusquam prohibitione conpcscitur? at hoc ignorantiae est, in qua profundissima iacet, qua etiam matrem, cum post exiguum tempus ualuerit, percutiet iratus et saepe ipsas eius mammas, quas, dum esurit, exigit. haec non modo feruntur, uerum etiam diliguntur in paruulis, et hoc quo affectu nisi carnali, quo etiam risus iocusque delectat, acutorum quoque hominum ipsa quasi absurditate conditus? qui si co modo sentiretur, ut dicitur, non iam illi tamquam faceti, sed tamquam fatui riderentur. ipsos quoque fatuos uidemus, quos uulgo moriones uocant, ad cordatorum delicias adhiberi et in mancipiorum aestimatione pretiosiores esse cordatis: tantum ualet carnalis affectus etiam minime fatuorum in delectatione alieni mali. nam cum homini iucunda sit aliena fatuitas, nec ipse tamen talis esse noluisset; et si suum paruulum filium, a quo garriente talia pater laetus expectat et prouocat, talem praesciret futurum esse cum creuerit, nullo modo dubitaret miserabilius lugendum esse quam mortuum. sed dum spes subest incrementorum et ingenii lumen accessurum creditur aetatis accessu, fit ut conuicia paruulorum etiam in parentes non solum iniuriosa non sint, uerum etiam grata atque iucunda sint. quod quidem prudentium nemo probauerit, ut a dictis uelfactis huiusmodi non tantum nou prohibeantur, cum prohiberi [*](2 putaret Vmlinfantes recentes M cui] sui M 3 uitam Lml 5iniquitate (i s. e m2) K 6 deputantum Vml 7 proibitione K compescitur Vm2 conpescitis P cpescitis (en s. j m2)G at om. A adhoc Lm1Vm1GCm1M adhuc SP 8 quae 31 9 pcrcutiet] pcrcutienti et LmlSVml PG pcrcutit Lm2Cbd ipsas eius] ipse (om. V) eius z ipsas etiam b mannas V quas om. A 10 exegit M exsugit d exugit b 12 absorditate A 13 se Lm1 14 tamquara] tam M redirentur Gml fatnos (in mg. al cirratos)b 1G prętiosior Lml tantiu K 17 malo Gml 18 iocunda Ltn2Vm2PGKA 19 uolutse (t in ras.)L e talia (e m2 ins.)L et alia SPG 20 prouocare (t s. re tn2)K si talem P 21 creberit SGml cre*uerit r 23 conuitiata S conuitia cet. 25 iocunda Liti2PGKAM sintF ut] et Pml addictis LmlSVmlGmlPmlM 26 non tantum om. z prohibere V )

iam possunt, uerum in haec etiam concitentur studio ridendi et uanitate maiorum. nam plerumque illa aetas iam patrem matremque agnoscens neutri eorum audet maledicere nisi ab altero eorum aut ab utroque uel permissa uel iussa. uerum haec eorum sunt paruulorum, qui iam in uerba prorumpunt et animi sui motus qualibuscumque linguae signis promptare iam possunt. illam potius recentium natorum profundissimam ignorantiam uideamus, ex qua ad istam non permansuram balbutientem fatuitatem tamquam ad scientiam locutionemque tendentes proficiendo uenerunt.

Illas, inquam, consideremus tenebras mentis utique rationalis, in quibus et deum prorsus ignorant, cuius sacramentis etiam cum baptizantur obsistunt; in has quaero unde et quando sumnicrsi sint. itane uero eas hic contraxerunt et in hac uita sua iam propria per nimiam neglegentiam obliti sunt deum, prudentes uero et religiosi uixerunt uel in uteris matrum? dicant ista qui ausi fuerint, audiant qui uoluerint, credant qui potuerint; ego autem puto, quod omnes, quorum mentem non obnubilat defendendae suae sententiae peruicacia, haec sentire non possunt. an nullum est ignorantiae malum et ideo nec purgandum? et quid agit illauox: delicta iuuentutis et ignorantiae meae ne memineris? etsi enim damnabiliora peccata sunt, quae ab scientibus committuntur, tamen, si ignorantiae peccata nulla essent, hoc non legeremus quod commemoraui: delicta iuuentutis meae et ignorantiae meae ne memineris. in illas igitur ignorantiae densissimas tenebras, ubi anima infantis recentis ab utero, utique anima hominis, utique anima. rationalis, non solum indocta, uerum [*]( 20. 23 Ps. 24, 7 ) [*]( 1 concitantur YGm2 2 uanitate] uarietate M matrem Sml 4 aut om. A ue permissa A 5 motos LtnlSYPmlGml 6 lingua Gm2 signis om. zd indiciis b in mg. promtare SG promitare V promere A promptitare b 11 rationabilis M et add. vi2C 13 sumersi P sumisi Kml submersi CJlbd sunt C ea sic M contraxerunt hie K 15 et] uel P 16 fueruntSml 17 mentes zbd 18 prouicacia A liaec in ras. V non in ras. r 19 nec oppugnandum C ait Lm2\'P 21 peccata (ta s.l.m2)Y 22 comniittantur (u s. a m2)YG 123mea SYml, om. KCMbd 24 agitur Yml ignorantia A 25 recentes Kml I 26 hominis utique anima om. A ) [*]( I. -ã* , )

etiam indocilis iacet, quare aut quando aut unde contrusa est ? si naturae est hominis sic incipere et non iam uitiosa est ista natura, cur non talis creatus est Adam? cur ille eapax praecepti et ualens uxori et omnibus animalibus nomina inponere? nam et de illa dixit: haec uocabitur mulieret: quodcumque uocauit Adam animam uiuam, hoc est nomen eius. iste autem nesciens ubi sit, quid sit, a quo creatus, ex quibus genitus sit, iam reus delicti, nondum capax praecepti, tam profunda ignorantiae caligine inuolutus et pressus, ut neque tamquam de somno excitari possit, ut haec saltem demonstrata cognoscat, sed expectetur tempus, quo hanc nescio quam uelut ebrietatem non per unam noctem, sicut quaelibet grauissima solet, sed per aliquot menses atque annos paulatim digerat — quod donec fiat, tam multa, quae in maioribus punimus, toleramus in paruulis, ut numerari omnino non possint — hoc tam magnum ignorantiae atque infirmitatis malum si in hac uita iam nati paruuli contraxerunt, ubi, quando, quomodo magna aliqua impietate commissa repente tantis tenebris inuoluti sunt?

Dicet aliquis: \'si haec naturae purae non sunt, sed uitiosae primordia, quia talis non est creatus Adam, cur Christus longe excellentior et certe sine ullo peccato natus ex uirgine in hac tamen infirmitate atque aetate procreatus apparuit?\' huic propositioni respondemus Adam propterea non talem creatum, quia nullius parentis praecedente peccato non est creatus in carne peccati, nos ideo tales, quia illius praecedente peccato nati sumus in carne peccati. Christus ideo talis, quia, ut de peccato condemnaret peccatum, natus est in similitudine carnis peccati. non enim hoc agitur de Adam, quod pertinet ad corporis quantitatem, quia non paruulus factus est, sed perfecta mole membrorum — potest enim dici etiam [*]( 4 Gen. 2, 23. 19 25 cf. Rom. 8, 3 ) [*](1 iacet et LSVPA pr. aut om.LSVmlPG naturazd 2 quur LntlSG; sic saepius, sed cf. Praej. 6 uocabit AM 7 ex] a zM Tbd necdum Kb 8 tam om. A 9 saltim PKM 10 quod V quod LSPG 12 aliquod LmlSGml aliquos V paruulatim T 15 ut si (ut exp. m2)KC iamj non P 16 alia qua(quas.Z.m2)X pietate A 18 naturasM pura zKCJI Pbd 19 uitiose A uitiosa eCMTb uiciosa IC longQ PGm2 20 excellentiae LmlSPG cxcellentius (us s. ,!ę)V 21 apparuit in ras. m. rec. L 22 respondeamusL nullus VmlGml 24 natus est Vm2 25 xpi ideo in ras. G 26 hic bd 28 more Vml )

pecora sic creata, nec tamen eorum peccato factum esse, ut ex eis pulli paruuli nascerentur, quod quale sit nunc non quaerimus — sed agitur de illius mentis quadam ualentia usuque rationis, quo praeceptum dei legemque mandati et docilis Adam caperet et facile posset custodire, si uellet. nunc autem homo sic nascitur, ut hoc omnino non possit propter horrendam ignorantiam atque infirmitatem non carnis, sed mentis, cum omnes fateamur in paruulo non alterius, sed eiusdem substantiae, cuius in primo homine fuit, hoc est rationalem animam degere. quamquam etiam ipsa tanta carnis infirmitas nescio quid, quantum arbitror, poenale demonstrat. mouet enim, si illi primi homines non peccassent, utrum tales essent filios habituri, qui nec lingua nec manibus nec pedibus uterentur. nam propter uteri capacitatem fortasse necesse fuerit paruulos nasci, quamuis, cum exigua sit pars corporis costa, non tamen propter hoc deus paruulam uiro coniugem fecit, quam aedificauit in mulierem. unde et eius filios poterat omnipotentia creatoris mox editos grandes protinus facere.

Sed, ut hoc omittam, poterat certe, quod multis etiam pecoribus praestitit, quorum pulli. quamuis sint paruuli neque accedentibus corporis incrementis etiam mente proficiant, quoniam rationalem animam non habent, tamen etiam minutissimi et currunt et matres agnoscunt nec sugendis uberibus cura et ope admouentur aliena, sed ea ipsi in materni corporis loco abdito posita mirabili facilitate nouerunt. contra homini nato nec ad incessum pedes idonei nec manus saltem ad scalpendum habiles et, nisi opere nutrientis inmotis labris papilla uberis ingeratur, nec ubi sint sentiunt et iuxta se iaccntibus mammis [*]( 15 cf. Gen. 2, 22 ) [*]( 1 peccatum A 3 ualenti ausuque LSG ualentia ausuque F 4 possit Kml 5 custodiret Kml si s.l.m2A hoc om.zbd 6 posset M cami LmlG 9 degeret TjSVml 10 quid om. A demonstraut (e s. an mZ)L demonstrant SVtnl mobet VmlGml 11 primi illi zbd illius LmlVPml G, om. S homines illius S 14 cum] enim ACm2, om. K 15 uero M 16 omnino potentia V onmipotenti Cml 18 obmittam L mittam Cml 22 matris S sugendi LSVmlPG operibus LSVmlG 23 ammouentur Kml maternis corporibus zAbd 24 possit amirabili S possita mir. VG 25 nec-idonei om. M saltim Kml AM 26 habilis Vml ope CT immotis rb admotis d papillae Cd 27 ingerantur LmlSPGC ingenerantur V )

magis possint esurientes flere quam sugere. proinde infirmitati mentis congruit haec omnino infirmitas corporis. nec fuisset caro Christi in similitudine carnis peccati, nisi caro esset ista peccati, cuius pondere rationalis anima sic grauatur, siue et ipsa ex parentibus tracta sit siue ibidem creata siue desuper inspirata, quod nunc quaerere differo.

In paruulis certe gratia dei per baptismum eius, qui ucnit in similitudine carnis peccati, id agitur, ut euacuetur caro peccati. euacuatur autem, non ut in ipsa uiuente carne concupiscentia conspersa et innata repente absumatur et non sit, sed ne obsit mortuo, quae inerat nato. nam si post baptismum uixerit atque ad aetatem capacem praecepti peruenire potuerit, ibi habet cum qua pugnet eamque adiuuante deo superet, si non in uacuum gratiam eius suscepit, si reprobus esse noluerit. nam nec grandibus hoc praestatur in baptismo, nisi forte miraculo ineffabili omnipotentissimi creatoris, ut lex peccati, quae inest in membris repugnans legi mentis, penitus extinguatur et non sit, sed ut quicquid mali ab homine factum, dictum, cogitatum est, cum eidem concupiscentiae subiecta mente seruiret, totum aboleatur ac uelut factum non fuerit habeatur, ipsa uero soluto reatus uinculo, quo per illam diabolus animam retinebat, et interclusione destructa, qua hominem a suo creatore separabat, maneat in certamine, quo corpus nostrum castigamus et seruituti subicimus, uelad usus licitos et necessarios relaxanda uel continentia cohibenda. sed quoniam diuino spiritu, qui multo melius quam nos omnia generis humani nouit, uel praeterita uel praesentia uel futura, talis uita humana praecognita atque praedicta est, ut [*]( 4 cf. Sap. 9, 15 8 cf. Rom. 8, 3. 6, 6 16 cf. Rom. 7,23 22 cf. I Cor. 9,27 ) [*]( 1 possunt KAM suggere LAml infirmis nutrimentis M 2 fuisse M 3 similitudinem LSVmlPO nisi-peccati in mg. P 4 pondera A et om. M 8 similitudine M agitur] igitur M ct Vml 9 euacuctur A 10 recente M\' assumatur A oberat M 11 inerant M 12 percepti P 13 dno Aml gratia M 14 eius om. A suscipit KC susceperit Tbd reprobatus zbd 15 omnipotentis simili P 16 ut lex] uel ex M 17 ante pen. add. prorsus zd penitis P exstinguatur K estinguatur Cml quidquid VmlKMTbd 18 idem z 19 obolcatur Vml aboletur K ableatur M 20 ipso P is A solute Vml soluta C per quod illam A per om. b 21 et om. M distructa LmlSVmlQ quam LmlSP 22 seperabat K quo om. A 26 praedicata T )

non iustificetur in conspectu dei omnis uiuens, fit ut per ignorantiam ucl infirmitatem non exertis aducrsus cam totis uiribus uoluntatis eidem ad inlicita etiam nonnulla cedamus, tanto magis et crebrius quanto deteriores, tanto minus et rarius quanto meliores sumus. sed quoniam de hac quaestione, in qua quaeritur, utrum possit ucl utrum sit, fuerit futurusuc sit homo sine peccato in hac uita excepto illo qui dixit: ecce uenit princeps mundi et in me nihil inueniet, aliquanto diligentius disserendum est, iste sit huius uoluminis modus, ut illud ab alio quaeramus exordio.