De Patientia

Audiant ergo sancti de scripturis sanctis praecepta patientiae: fili, accedens ad seruitutem dei sta in iustitia et timore, et praepara animam tuam ad temptationem; deprime cor tuum et sustine, ut crescat in nouissimis tua uita. omne quod tibi superuenerit accipe et in dolore sustine et in humilitate tua patientiam habe, quoniam in igne probatur aurum et argentum, homines uero acceptabiles in camino humiliationis. et in alio loco legitur: fili, ne deficias in disciplina domini neque fatigeris cum ab illo increparis; quem enim diligit dominus, corripit, flagellat autem omnem filium quem recipit. quod hic positum est \'filium quem recipit,\' hoc in supra dicto testimonio est: homines receptibiles. hoc enim iustum est, ut qui de pristina felicitate paradisi propter contumacem deliciarum appetentiam dimissi sumus, per humilem molestiarum patientiam recipiamur, fugaces mala faciendo, reduces mala patiendo, ibi contra iustitiam facientes, hic pro iustitia patientes. [*]( 1 Eccli. 2, 14 4 Matth. 19, 19 8 Eccli. 2, 1-5 16 Prou. 3, 11. 12 ) [*]( 1 ue LSNB VW iis rbd patientiam #»# L pacientiam N 2 enim] ergo P patientiae praemium PDOBWr 3 aut er. L 4 diligis Nl tamquam] sicut SDbd 6 proximum L 8 fili fjli L 11 nouissimo D uita tua SPFBDOWfbd superuenerit tibi 0 14 argentum et aurum W uero et D acceptibiles L receptibiles bd 15 chaniino V humilitiaonia Pl in om. OFDPBWf loco alio DOWbd 16 discipline F 17 illo] eo B increpaueria B dominus diligit D 19 post recipit repet. quod-recipit in S 20 acceptabiles DBV receptabiles Or 22 diliciarum S delitiarum F adpetentiam SN 23 recipiamus NA 24 pr. male B ) [*]( 43* )

Sed uera patientia, quae huius est nomine digna uirtutis, quaerendum est unde sumatur. sunt enim, qui eam tribuant uiribus uoluntatis humanae. non quas habent ex diuino adiutorio, sed quas ex libero arbitrio. error autem iste superbus est; eorum est enim qui abundant, de quibus dicitur in psalmo: obprobrium eis qui abundant et despectio superbis, non est ergo ista patientia pauperum, quae non perit in aeternum. hic enim pauperes ab illo eam diuite accipiunt, cui dicitur: deus meus es tu, quoniam bonorum meorum non eges. a quo est omne datum optimum et omne donum perfectum, ad quem clamat egenus et pauper, qui laudat nomen eius et petendo, quaerendo, pulsando dicit: deus meus, eripe me de manu peccatoris, de manu legem praetereuntis et iniqui. quoniam tu es patientia mea, domine, spes mea a iuuentute mea. isti autem, qui abundant et egere ad dominum dedignantur, ne ab illo accipiant ueram patientiam, de sua falsa gloriantes consilium inopis uolunt confundere, quoniam dominus spes eius est, nec adtendunt, cum homines sunt et suae, id est humanae uoluntati tantum tribuunt, in illud se incurrere. quod scriptum est: maledictus omnis qui spem suam ponit in homine. unde etiamsi eis contingat, ut aliqua dura et aspera, uel ne displiceant hominibus [*]( 6 Ps. 122. 4 7 cf. Ps. 9. 19 9 Ps. 15, 2 10 cf. Iac. 1. 17 13 Ps. 70, 4. 5 18 cf. Ps. 13. 6 21 Hier. 17, 5 ) [*]( 1 Sed uera] scelera P 2 sumamur F 3 tribuunt NV habet SNA V 4 autem om. B 6 eius S habundnnt SFODANBVW- dispectio LS 7 ergo est FPBNDOW.bd patientia om. W 8 poterit Pl peribit FV hic] hi ABbd eam] etiam Y 9 dioitem S dictum est 0 10 non om. V indiges ANV 12 et alt. om. L querendo petendo W 13 et dicit L eripe] erue P 14 peccatoris et A}\'PBDOVW.bd contra legem V om. BN praetereuntis} argentis r iniqui (i fin. ex a) L 15 a] ad V 16 habundant SFDPNBVW ad om. V domino V deum AFPDOWfbd ad dominum] adhuc B 17 *d.e L 20 tribuant S 21 incurere S onrais] omnis homo B homo A 22 continga.t L 23 ut aliqua] ui.aqua L )

uel ne grauiora patiantur uel sibi placendo et amando praesumptionem suam eadem ipsa superbissima uoluntate sustineant, hoc illis dicendum est de patientia, quod de sapientia beatus Iacobus apostolus dicit: non est ista sapientia desursum descendens, sed terrena, animalis, diabolica. cor enim non sit superborum falsa patientia, sicut superborum est falsa sapientia? a quo est autem uera sapientia, ab illo est et uera patientia. huic enim cantat ille spiritu pauper: deo subiecta est anima mea, quoniam ab ipso est patientia mea.

Sed respondent et loquuntur dicentes: sicut uoluntas hominis sine ullo dei adiutorio uiribus liberi arbitrii tam multa grauia et horrenda perfert, siue in animo siue in corpore, ut mortalis uitae huius et peccatorum delectatione perfruatur, cur non eodem modo eadem ipsa uoluntas hominis eisdem uiribus liberi arbitrii non ad hoc expectans se diuinitus adiuuari, sed sibi naturali possibilitate sufficiens quidquid laboris uel doloris ingeritur, pro iustitia et uita aeterna patientissime sustinet? an uero, inquiunt, idonea est iniquorum uoluntas deo non adiuuante, ut se ipsi in cruciatibus pro iniquitate et, antequam ab aliis crucientur, exerceant; idonea est uoluntas moras uitae huius amantium, ut deo non adiuuante inter atrocissima et longa tormenta in mendacio [*]( 4 Iac. 3, 15 9 Pa. 61, 6 ) [*]( 1 ne uel SAN patiantur grauiorti B sibi] si L 3 quo Ll de sapientia om. V 4 dicit apostolus iacobus B apostolus iacobus }f\'DOWI apostolus dicit iacobus P sapientia ista 7 patientia LA V 5 descendens a patre PB 6 quur L falsa-superborum om. L 7 estpr. om. V abj a V 8 enim] autem Wy sps L 9 est fin. om. V 11 respondeant W locuntur LSNVWf sicutl si FObd 12 dei om. V 13 orrenda F 15 quur L non] in N eodem Z.1 16 huc L spectans SANV expetens 0 se* N sed SV 17 sui V possibilitati S quicquid NLSBV 18 ingeritur om. L 19 inquiuut-ipsi om. V 20 domino N ipsi-antequam om. L in] si V cruciantibus V 21 propinquitate N aliis] illis Al exerceantur V )

perseuerent, ne sua facinora confitentes iubeantur occidi, et non est idonea iustorum uoluntas, nisi eis uires desuper suggerantur, quaslibet poenas uel ipsius decore iustitiae uel aeternae uitae amore perferre?

Qui haec dicunt, non intellegunt et quemque iniquorum tanto esse ad quaecumque mala perferenda duriorem, quanto in eo maior est cupiditas mundi, et quemque iustorum tanto esse ad quaecumque mala perferenda fortiorem. quanto in eo maior est caritas dei. sed cupiditas mundi initium habet ex arbitrio uoluntatis, progressum ex iucunditate uoluptatis, firmamentum ex uinculo consuetudinis; caritas autem dei diffusa est in cordibus nostris, non utique ex nobis, sed per spiritum sanctum qui datus est nobis. proinde ab illo est patientia iustorum, per quem diffunditur caritas eorum. quam caritatem laudans atque commendans apostolus inter cetera eius bona dixit eam et cuncta sufferre. caritas, inquit, magnanima est, et paulo post ait: omnia tolerat. quanto ergo maior est in sanctis caritas dei, tanto magis pro eo quod diligitur, et quanto maior est in peccatoribus cupiditas mundi, tanto magis pro eo, quod concupiscitur, omnia tolerantur. ac per hoc inde est patientia uera iustorum, unde est in eis caritas dei; et inde est patientia falsa iniquorum, unde est in eis cupiditas mundi. propter quod dicit Iohannes apostolus: nolite diligere mundum [*]( 11 Rom. 5, 5 17 I Cor. 13, 4. 7 24 I Ioh. 2, 15. 16 1 et om. V 2 ei SABV 5 Quia L quem quem S quenque F qugqui ON 6 iniquorum] inpiorum V 7 quemqufi 81 queuque F quemčque 0 8 esse tanto B 9 est maior Obd 10 iocunditate SFDOABNVj ioconditate W 11 uoluntatis LSA karitas 0 14 est ab alio L 16 eius] huius V eam] etiam NV et er. D cunctos L 17 inquid SLl inquies L2 magnanima (ni s. I. m. 2) X et om. LSNV paulo n L post .11 L 19 diligitur] diligitar amat P diligitur omnia tolerantur FDOWj et om. 0 maiorl magis Dłfт.r 20 mandi cupiditas D 21 ac] hac Y uera patientia V iustorum uera FDOWy 22 patientia om. B 23 iniquorum falsa FDOl-VT 24 dicit] ait 0 om. W( apostolus iohannes FDOW- iohannis S )

nec ea quae in mundo sunt. si quis dilexerit mundum, dilectio patris non est in ipso, quoniam omne quod est in mundo, concupiscentia carnis est et concupiscentia oculorum et ambitio saeculi: quae non est ex patre, sed ex mundo est. haec igitur concupiscentia, quae non est ex patre, sed ex mundo, quando fuerit in homine uehementior et ardentior, tanto fit quisque pro eo, quod concupiscit, omnium molestiarum dolorumque patientior. idcirco, sicut supra diximus, non est ista patientia desursum descendens; patientia uero piorum desursum est descendens a patre luminum. itaque illa terrena est, ista caelestis, illa animalis, ista spiritalis, illa diabolica, ista deifica, quoniam concupiscentia, qua fit, ut peccantes omnia pertinaciter patiantur, ex mundo est; caritas autem, qua fit, ut recte uiuentes omnia fortiter patiantur, ex deo est. et ideo illi falsae patientiae potest sine adiutorio dei uoluntas humana sufficere tanto durior, quanto cupidior, et eo tolerabilius mala sustinens, quo ipsa fit peior; huic autem, quae uera patientia est, ideo uoluntas humana, nisi desuper adiuta et inflammata, non sufficit, quia spiritus sanctus est ignis eius, quo nisi accensa diligat inpassibile bonum, ferre non potest quod patitur malum.

Sicut enim diuina testantur eloquia, deus caritas est, et qui manet in caritate, in deo manet, et deus in illo manet. quisquis ergo contendit haberi posse [*]( 22 I Ioh. 4. 16 ) [*]( 2 ipso] eo OY quoniam L: quia SAFPBNDOVWfbd 3 in mundo est SAFPBNDOWfbd aut concupiscentia W cucupiscentia V 5 ex pr.] ex a B a ANY de FBPDOWf est om. Nl haec-mundo om. LNl 6 de patre B a patre Y 7 cupiscit LS concupiscet ANl 8 iccirco Y 11 est om. D 12 dieflca S 13 qua] qug V 15 patiantur fortiter r ideo om. W illa S 16 sine adiutorio dei potest 0 dei om. SV 18 quod L peior in textu er., in mg. add. L quae] quo N V est patientia B 19 adiuta om. W 20 ignis eius est D 21 inposBibile NY 22 protestantur FDy 24 illo] eo FDOPBJVj manet del. m. 2 0 om. W habere LNI Y se posse V )

dei caritatem sine dei adiutorio, quid aliud contendit nisi haberi deum posse sine deo? quis autem hoc dicat Christianus, quod nullus dicere audeat insanus? exultans ergo apud apostolum uera, pia fidelisque patientia dicit ore sanctorum: quis nos separabit a caritate Christi? tribulatio? an augustia? an persecutio? an fames? an nuditas? an periculum? an gladius? sicut scriptum est, quia propter te mortificamur tota die, deputati sumus sicut oues uictimae. sed in his omnibus superuincimus per eum, qui delexit. nos; non ergo per nos, sed per eum, qui dilexit nos. deinde sequitur et adiungit: certus sum enim, quia neque mors neque uita neque angeli neque principatus neque praesentia neque futura neque altitudo neque profundum neque creatura alia poterit nos separare a caritate dei, quae est in Christo Iesu domino nostro. haec est illa caritas dei, quae diffunditur in cordibus nostris, non ex nobis, sed per spiritum sanctum qui datus est nobis; malorum autem concupiscentia, propter quam in eis est falsa patientia, non est ex patre, sicut dicit apostolus Iohannes, sed ex mundo est.