De Natura et Gratia

Librum quem misistis, carissimi filii Timasi et Iacobe, intermissis paululum, quae in manibus erant, cursim quidem, sed non mediocri intentione perlegi et uidi hominem zelo ardentissimo accensum aduersus eos, qui cum in suis peccatis humanam uoluntatem debcant accusare. naturam potius accusantes hominum per illam st excusare conantur. nimis exarsit aduersus hanc pestilentiam. quam etiam litterarum saccularium auctores grauiter arguerunt exclamantes: falso queritur de natura sua genus humanum. hanc prorsus etiam iste sententiam quantis potuit ingenii uiribus aggorauit. uerum tamen timeo nc illis potius suffragetur, qui zelum dei habent, sed non secundum scientiam; ignorantes enim dei iustitiae et suam uolentes constituere iustitiae dei non sunt subiecti. quae sit autem iustitia dei de qua hic loquitur consequenter aperit adiungens: finis enim legis Christus ad iustitiae omni credenti. hanc itaque iustitiae dei non in praecepto legis, quo timor incutitur, sed in adiutorio gratiae (\'Christi, ad quam solam utiliter legis uelut paedagogi timor ducit. constitutam esse qui intellegit, ipse intellegit quare sit Christianus. nam si per legem iustitia, ergo Christus gratis mortuus est. si autem non gratis mortuus est, in illo solo iustificatur impius, cui credenti in cum qui iustificat impium deputatur fides ad [*]( 8 Sallusti Bell. Iug. 1 11.15 Rom. 10, 2—4 18 cf. Gal. 3, 24 20 Gal. 2, 21 22 Rom. 4, 5 ) [*](Explc xpo dno ihu gratias ad epos cutropium et paulum (litt. mai.) Incipit lib sci augustini ad timasifi ct iacobūde natura et gratia D Explicit: xpo dno ihu gratias ad episcopos eutropium et paulum. Incipit (retera desunt spatio uacuo reliclo) P,E (Inc. otn.) Explicit xpo dno ihu gratias ad epos cutropium et paulum. Incipit liber sci augustini de natura ct gratia LRC Incipit ad tima-sium et iacobum de natura et gratia felieiter VB 1 karissimi B filii] f. V 2 paulum Vml 3 ut zclo (ut in mg. m2) R ut zelo E 7 que L argucrel\' arguêre E 8 qu∗eritur DPC querituri R 9 iste (c ez i) D 10 ueruntamen VB 12 anteenim eras. d R 14 iustia (a ex ç m2)L 17 post praecepto ras. 1—2 litt.R 18 pedagogi Vml ret. 19 ipse intellegit in mg. D 21 si—est in my. Eml )

Ac per hoc natura humani generis ex illius unius praeuaricatoris carne procreata, si potest sibi sufficere ad inplendam legem perficiendamque iustitiam, de praemio debet esse secura, hoc est de uita aeterna, etiamsi in aliqua gente aut aliquo superiore tempore fides eam latuit sanguinis Christi. non enim iniustus deus. qui iustos fraudet mercede iustitiae, si eis non est annuntiatum sacramentum diuinitatis et humanitatis Christi, quod manifestatum est in carne. quomodo enim crederent quod non audierunt ? aut quomodo audirent sine praedicante? fidos enim ex auditu, sicut scriptum est, auditus autem per uerbum Christi. sed dico, inquit: numquid non audierunt? inomnem terramexiit sonus eorujn et in fines orbis terrae uerba eorum. sed antequam hoc inciperet fieri, antequam denique usque ad fines totius orbis terrae praedicatio ipsa perueniat — quoniam non desunt adhuc ultimae gentes, licet ut perhibetur paucissimae, quibus hoc nondum fuerit praedicatumquid faciat humana natura uel quid fecit, quae uel ante non audierat hoc futurum uel adhuc non comperit factum nisi credendo in deum, qui fecit caelum et terram, a quo et se factam naturaliter sentit et recte uiuendo eius inpleat uoluntatcm nulla fide passionis Christi et resurrectionis imbuta? quod si fieri potuit aut potest, hoc et ego dico, quod de lege dixit apostolus: ergo [*](1 Rom. 3, 23. 24 5 cf. Matth. 9,12. 13 13 cf. I Tim. 3, 16 14 cf. Rom. 10, 14 15 Rom. 10, 17. 18 18 Ps. 18, 5 25 cf. Act. 4, 2i 28 Gal. 2, 21 ) [*](1 aegent L∗egent D egent P 2 gloria∗R 4 aegent Lf*egent D gloriam R gloria* C profecto (in mg. perfecto) V 5 medicis D 7 preuaricatoris (i fin. m2 ex e)R 8 implendum Rml 9 pr§mio m2 ex primo D 11 iustus VEm1 13 manifestum Lm1Dm1V B 14 est om. VEm1 16 est s.l.R 1sexiuit RCEd 19 orbis (i ex e m1) L inciperet in mg.Eml 21 peruenit Lm1 Dm1 perueniret ERinmg. perueniret (inmg.m2 perueniet) V ad hoc b 22fuerat (a ex i ml) R 23 facietDm2VCbd 25 factum Dml )

Xatura quippe hominis primitus inculpata et sine ullo uitio creata est; natura uero ista hominis, qua unusquisque que ex Adam nascitur, iam medico indiget, quia sana non est. omnia quidem bona. quae habet in formatione,, uita. sensibus, menti, a summo deo habet creatore et artifice suo. uitium uero, quod ista naturalia bona contenebrat et infirmat, ut inluminatione et curatione opus habeat, non ab inculpabili artifice contractum est, sed ex originali peccato, quod commissum est libero arbitrio. ac per hoc natura poenalis ad uindictam iustissimam pertinet. si enim iam sumus in Christo noua creatura, tamen eramus natura filii irae sicut e t ceteri; deus autem, qui diues est in misericordia, propter multam dilectionem, qua dilexit nos, et cum essemus mortui delictis. conuiuificauit nos Christo, cuius gratia sumus saIuifacti.

Haec igitur Christi gratia, sine qua nee infantes nec aetate grandes salui fieri possunt, non meritis redditur, sed gratis datur. propter quod gratia nominatur. iustificati, inquit, gratis per sanguinem ipsius. unde hi qui non per illam liberantur. sicut quia audire nondum potuerunt siue quia oboedire [*](10 medico indiget—241. 1 didicimus] cf. Orosii Excerpta 3-13 (CSEL V 67-680) 16cf∗II Cor. 5,17 17 Eph. 2,3-5 25Rom.3,24 27 cf. Rom. 10,14 ) [*](2 iudcorum V 4 institu (in mg. 1 iustus)R si—est om.Dm1 B sicut K si autem exsicnt Vm2 non gratis Christus d 5 est om.E G redemi Dm1 est om.Lm1 a om.Vm1b 9qu∗a R 10 indiget om.Vm1 llreformatione (re s.l.m2) R conformationc Oros. uitam sensus mentem Oroo. 12 habet in mg.Dm1,s.l.Vm2 14 inculpabili*D 16 poenis Dm1Bm1 etsi coni. Ben. non sumus E simus b 17 creatura tamen repet. Vml 18 in misericordiacstV 19 qu*a V quiaEm1 20 dilectis Pl1 peccatisOros. 23 igitur] au tem d gratia ChristiOros. Christiom. Vm1 25 quod om. Vml et gratia Cd Oros. 26hii VE ilhimV 27 qui b n̄dū audire V )

Vniuersa igitur massa poenas debet et, si omnibus debitum damnationis supplicium redderetur, non iniuste procul dubio redderetur. qui ergo inde per gratiam liberantur, non uasa moritorum suorum, sed uasa misericordiae nominantur. cuius misericordiae nisi illius, qui Christum Iesum misit in hunc mundum peccatores saluos facere, quos praesciuit et praedestinauit et uocauit et iustificauit et glorificauit? quis igitur usque adeo dementissime insaniat, ut non agat ineffabiles gratias misericordiae quos uoluit liberantis, qui recte nullo modo posset culpare iustitiam uniuersos omnino damnantis?