De Baptismo
Augustine
Augustine. Sancti Aureli Augustini Opera, Sectio VII, Pars I (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 51). Petschenig, Michael, editor. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1908.
In eis libris, quos aduersus epistulam Parmeniani quam dedit ad Tychonium scripsimus, promisimus nos diligentius quaestionem baptismi tractaturos; quod etiamsi non ibi promitteremus, debitum tamen a nobis flagitantibus fratribus meminimus et agnoscimus. quapropter in hoc opere adiuuante domino suscepimus non solum ea refellere, quae de hac re nobis Donatistae obiectare consuerunt, sed etiam de beatissimi martyris Cypriani auctoritate, unde suam peruersitatem, ne ueritatis impetu cadat, fulcire conantur, quae dominus donauerit dicere, ut intellegant omnes, qui non studio partium caecati iudicant, non solum eos non adiuuari auctoritate Cypriani, sed per ipsam maxime conuinci adque subuerti.
Iam quidem in supra memoratis libris dictum est ita posse extra catholicam communionem dari baptismum, quemadmodum et extra eam potest et haberi. nullus autem illorum negat habere baptismum etiam apostatas, quibus utique redeuntibus et per paenitentiam conuersis dum non redditur, amitti non potuisse iudicatur. sic et illi, qui per sacrilegium schismatis ab ecclesiae communione discedunt, habent utique baptismum, quem priusquam discederent acceperunt. nam si et ipsi redeant, non eis iterum datur; unde ostenduntur illud, quod acceperant in unitate positi, non potuisse amittere separati. quod si haberi foris potest, etiam dari cur non potest? si dicis: [*]( 3 cf. Parm. II 14, 32, pag. 86, 4 14 cf. Parm. II, 13, 27 sqq. De codicum praescriptionibus cf. Praefatio 3 tychonium sic JKG, per i cet. scriptimus Jml 4 ibi om. N 8 de om. N 13 per .om. N 14 super Nml 16 pr. et om. Vm2G ea JL 18 per om. J 19 sacrificium Kml 21 et si ipsi L et ipsi si Mjj-5 et ipsis si Vv 22 ostenditur codd. praeter MV 23 sepavatiiw J ) [*]( LI. August c. Don. I. ) [*]( 10 )
Itaque isti in quibusdam rebus nobiscum sunt, in quibusdam uero a nobis exierunt. proinde illa in quibus nobiscum sunt eos agere non uetamus; in quibus autem nobiscum non sunt, ut ueniendo accipiant uel redeundo recipiant adhortamur et quibus modis possumus, ut id eligant emendati adque correcti, cum caritate satagimus. non eis itaque dicimus: \'nolite dare\', sed: \'nolite in schismate dare\\ nec eis quos uidentur baptizaturi dicimus: \'nolite accipere\', sed: \'nolite in schismate accipere\'. nam si quem forte coegerit extrema necessitas, ubi catholicum per quem accipiat non inuenerit et in animo pace catholica custodita per aliquem extra unitatem catholicam positum acceperit quod erat in ipsa catholicae unitate accepturus, si statim etiam de hac uita emigrauerit, non eum nisi catholicum deputamus. si autem fuerit a corporali morte liberatus, cum se catholicae congregationi etiam praesentia corporali reddiderit unde numquam corde discesserat, non solum non inprobamus quod fecit, sed etiam securissime uerissimeque laudamus, quia praesentem deum credidit cordi suo ubi unitatem seruabat et sine sancti baptismi sacramento, quod [*](1 audimus Kml 2 sum Kml 4 metuendus Nml mentiendua$pr. est metiendus v 6 si] sic LVml Qpr. in om. Nml 14 adortamur L 15 uti deligant Nml uti diligant β adque] itaque $pr. 18 baptizari L baptizare Nm2 21 custodiat (J 22 catholica Mm2Nv 23 migrauerit VqGv 24 mortem Lml 25 se om. $pr. congregatione L corporali praesentia v 26 discessit Lm2 ) [*](10* )
Duo sunt enim quae dicimus, et esse in catholica baptismum et illic tantum recte accipi; utrumque horum Donatistae negant. item alia duo dicimus, esse aput Donatistas baptismum, non autem illic recte accipi; horum duorum illi unum magnopere adfirmant, id est esse ibi baptismum, non autem illic recte accipi nolunt fateri. harum quattuor sententiarum tres nostrae tantum sunt, unam uero utrique dicimus. nam esse in catholica baptismum et recte illic accipi et aput Donatistas non recte accipi nos tantum dicimus, esse uero baptismum et aput Donatistas et illi asserunt et nos concedimus. quisquis ergo uult baptizari et certus est iam nostram sibi ecclesiam ad christianam salutem esse deligendam et in ea sola prodesse baptismum Christi, etiamsi alibi acceptum fuerit, sed ideo in parte Donati uult baptizari, quia esse ibi baptismum non illi soli neque nos soli, sed utrique dicimus, adtendat alia tria. si enim nos elegit sequi in his quae illi non dicunt, ea uero quae utrique dicimus praeponit his quae nos soli dicimus, satis est nobis quod ea, quae illi non dicunt et nos soli dicimus, praeponit eis quae illi soli dicunt. esse autem in catholica baptismum nos dicimus, illi non dicunt; recte accipi in catholica baptismum nos dicimus, illi non dicunt; non recte accipi in [*](2 migrare Vqv 3 aliquem Lml elegit β 10 enim] etiam MVv 15 uolunt N 16 sint Nml 18 non recte-19 Donatistas om. J 20 sibi nostram v 21 diligendam codd. praeter JmlK 22 solum Lml 25 eligit Nm2, cf. infra decreuit... elegit... decreuit iis v 28 praeponite Mmlp.ml eis] his Ppr. 29 recte—30 dicunt om. J )
Iam uero si quis non intellegit quomodo fieri possit, ut quod ibi esse confitemur non ibi recte dari dicamus, illuc adtendat, quia nec recte ibi esse dicimus, quod et illi dicunt in his qui ab eorum communione discedunt. intueantur etiam similitudinem notae militaris, quia extra militiam a desertoribus et haberi et accipi potest, sed tamen extra militiam nec habenda nec accipienda est et reducto uel perducto ad militiam nec mutanda nec iteranda est. uerumtamen alia causa est eorum qui in istos haereticos inprudenter incurrunt ipsam esse Christi ecclesiam existimantes, alia eorum qui nouerunt non esse catholicam ecclesiam nisi eam quae, sicut promissa est, toto terrarum orbe diffunditur et extenditur usque ad fines terrae, quae crescens inter zizania et in taedio scandalorum requiem futuram desiderans dicit in psalmis: a finibus terrae ad te exclamaui, cum taederet anima mea: in petra exaltasti me. petra autem erat Christus, in quo nos iam resuscitatos et in caelo considentes dicit apostolus nondum in re, sed in spe. ideoque sequitur psalmus et dicit: deduxisti me, quia factus es spes mea, turris fortitudinisafacieinimici. ex illius quippe promissionibus tamquam telis et iaculis in turri munitissima constitutis non solum cauetur, sed etiam expugnatur inimicus, induens lupos suos pellibus ouium, ut dicant: ecce hic est Christus, ecce [*]( 18 Ps. 60, 3 20 cf. I Cor. 10, 4 21 cf. Eph. 2, 6 22 Ps. 60, 3-4 26 cf. Matth. 7, 15 27 Matth. 24, 23 6 illuc JK illud cet. v 8 qui* J intuentur N intueatur Mm2v 9 malitiam Nml desertoribus et] de nota imperatoris in milite designata add. L 11 redducto JK de nota imperatoris in manu militis designata in mg. add. K, cf. L lin. 9 17 scandolorum L 18 a finibus—exaltasti me mg. N (Nb) et in textu post sinceriores p. 153, 14 (Na) atte Na 19 damaui J clamaui LNbVGv dum NbVv 21 consedentes LNm2 24 promissione L 25 constitutus Pj>r. 27 ut] et ppr. )
\'Illic\', inquit, \'accipere malui ubi baptismum Christi esse utrique consentiunt). sed illic non recte accipi illi ad quos migraturus es dicunt, recte uero illic accipi illi a quibus migraturus es dicunt. illud itaque, quod hi dicunt quos ipse postponis contradicentibus illis quos ipse anteponis, aut falsum est aut ut mitius dicatur incertum. uera ergo falsis aut incertis certa praepone. illic enim quo migraturus es, cum alibi acceperis, recte posse accipi quod desideras non illi tantum ad quos transiturus es, sed tu ipse qui transiturus es confiteris. si enim [*]( 1 cf. Matth. 5, 14 ) [*]( 2 separant ppr. 3 adsumant $pr. 8 quia est om. L 11 catholica unitate v 15 exsecrabile Km2Nmlv 17 ap ipso Lml apostare Lml 19 hereticosue Jml 21 inquid Nml 24 est Nm1 illudJ illud autem Kml hii KG 26 ut om. Kml$pr. 27 praeponere Nfipr. 29 tu in ras. Lm2 )
Quamquam fuerat hoc fortasse occultum aliquando et incertum. unde autem sanantur hi qui aduertunt et corriguntur, inde grauantur hi, qui cum iam ignorare non permittantur, in perniciem suam pertinaciter saeuiunt. damnatio quippe Maximianistarum et receptio damnatorum cum his quos extra eorum communionem in sacrilego, sicut concilium eorum clamat, [in] schismate baptizarunt, totam istam soluit quaestionem, totam contentionem abstulit. nihil omnino inter nos et eos Donatistas qui Primiano communicant derelinquit, unde dubitetur non solum haberi, sed etiam dari posse baptismum Christi ab eis qui ab ecclesia separantur. sicut enim ipsi eos quos Felicianus in schismate baptizauit uerum baptismum accepisse fateri coguntur, quia eos secum nunc habent in ipso baptismo quem in schismate perceperunt, sic nos dicimus baptismum Christi esse etiam extra communionem catholicam, quem dant illi qui ab eadem communione praecisi sunt, quia eum cum praeciderentur non amiserunt. et quod ipsi se putant contulisse illis quos. Felicianus in schismate baptizauit, cum eos sibi reconciliauernt, [*](9 Matth. 11, 24 ) [*]( 1 posse Ppr. posset Mm2p.m2v 10 ideo in ras. L 12 hoc fuerat v 13 hii Kml 14 hii Km1 iam om. N 17 sacrilego scripsi et in deleui sacrilegio codd. v, cf. p. 83, 11 et Decret. conc. Bagaiensis: schismata resecare sacrilega Cresc. III53, 59.111110,12 20 priano Jml dereliquid Nml dereliquit MNm2v 21 babtismum Jm1 27 praecederentur Lm1 29 sibij ibi N )
Quapropter inter nos et ipsos quodammodo cardinales Donatistas. quorum episcopus apud Karthaginem Primianus est, iam de hac re nulla est controuersia. uoluit enim deus per Maximianistas eam finiri, ut quod caritate suadente nolebant exemplo suo cogente fateantur. sed adhuc inde propterea disputamus, ne illi sibi uideantur aliquid dicere qui nec istis communicant, qui aput se potius quanto pauciores tanto sinceriores Donatistas remansisse contendunt. qui si Maximianistae soli essent, nec ipsorum salutem contemnere deberemus; quanto ergo magis, quia eadem pars Donati in multa minutissima frusta concisa est, quae omnes minutae particulae hanc unam multo grandiorem in qua Primianus est de recepto Maximianistarum baptismo reprehendunt et singulae conantur adserere aput se tantummodo uerum baptismum remansisse nec omnino esse alibi neque in toto orbe terrarum qua ecclesia catholica expanditur nec in ipsa grandiore parte Donati nec in ceteris praeter se unam ex minutissimis partibus! quae omnes particulae si aduertere uoluerint uocem non hominis, sed ipsius manifestissimae ueritatis, et animosum spiritum suae peruersitatis edomare, non utique ad partem Donati maiorem de qua praecisa praecisae sunt, sed ad ipsam uiriditatem radicis catholicae de ariditate propria reuertentur. omnes quippe isti ubi contra nos [*]( 29 cf. Marc. 9, 39. ) [*]( 1 pr. ut s. 1. m2 N 4 paptismum Lna1 5 baptisma$]pr. incipiant (nt in ras. m2) L 6 sed—habebant om. $pr. 8 carnales NGm2 9 carthaginem LNVq 10 »iam*** L contrauersia NmI 12 propterea inde v propere M 15 maximi I nistae L 18 frustra KmlLmlVmlq 20 conatur Nm1 22 nec Vv quae Nml\\i.<; 29 reuerterentur L )