Contra epistulam fundamenti

Quis enim dubitet totum illud quod dicitur malum nihil esse aliud quam corruptionem ? possunt quidem aliis atque aliis uocabulis alia atque alia mala nominari, sed quod omnium rerum malum sit, in quibus mali aliquid animaduerti potest, corruptio est. sed corruptio peritae animae inperitia uocatur; corruptio prudentis inprudentia; corruptio iustae iniustitia; corruptio fortis ignauia; corruptio quietae atque tranquillae cupiditas uel metus uel tristitia uec iactantia; deinde in corpore animato corruptio sanitatis dolor et morbus; corruptio uirium lassitudo; corruptio quietis labor; deinde in ipso solo corpore corruptio pulchritudinis foeditas; corruptio rectitudinis prauitas; corruptio ordinis peruersitas; corruptio [*]( 2 at] et T *domita (e er.) P duci] dulcs b 8 mansuetumque b an- te HTR 4 secure b intrepide b õlaudere P quo] qua HT 7 ex] in V aliqua T tottl b quum P 8 uerae] ferae VL uere T 9 quum P 10 qQ P 12 ita] ista H rephendit TP 18 repraehendere P 14 adae ctt Hl equum V 16 improbaturum b 18 quid Tl 23 iusti- tiae HTJR, CSb 24 fortitudinis b quietis (in ras.) H, TBSCb 25 tranquilli- tatis HTMVSb 28 ipso om. TVCSL solo] lo (add. m. 1) P loco Hb corporeo H corporis b foeditas-rectitudinis om. P fęditas T )

integritatis discissio aut fractura aut diminutio. longum est et difficile et harum rerum, quas commemoraui, et aliarum innumerabilium omnes corruptiones nominatim enuntiare, cum etiam multae, quae dicuntur in corpore, possint et in anima dici et innumerabilia sint, in quibus propria uocabula corruptio teneat. uerumtamen uidere iam facile est nihil nocere corruptionem, nisi quod labefacit naturalem statum, et ideo eam non esse naturam, sed contra naturam. quodsi non inuenitur in rebus malum nisi corruptio et corruptio non est natura, nulla utique natura malum est.

Sed si hoc forte intellegere non ualetis, illud adtendite, quod omne, quod corrumpitur, bono aliquo minuitur, quia si non corrumperetur, incorruptum esset; si uero etiam non posset omnino corrumpi, incorruptibile esset. necesse est autem, ut siue incorruptio siue incorruptibilitas bonum sit, si malum est corruptio. sed nunc de incorruptibili natura nulla quaesito est; de his agitur, quae possunt corrumpi quae dum non corrumpuntur, incorrupta dici possunt, incor- . ruptibilia non possunt. illud enim solum incorruptibile proprie dicitur, quod non tantum non corrumpitur, sed etiam nulla ex parte corrumpi potest. incorrupta ergo quaecumque sunt et tamen corrumpi possunt, cum corrumpi coeperint, eo ipso bono minuuntur, quo incorrupta erant, et magno quidem bono, quia magnum malum est corruptio; et quamdiu in eis augeri corruptio potest, tamdiu habent bonum, quo minuantur. quapropter naturae illae, quas in terra tenebrarum fuisse confingit. aut poterant corrumpi aut non poterant. si non poterant, incorruptibiles erant, quo bono superius nihil est. si poterant, aut corrumpebantur, aut non corrumpebantur; si non corrumpebantur, incorruptae erant, quod uidemus dici sine magna laude non posse; si autem corrumpebantur, minuebantur illo [*]( 1 deminutioHTF 2 dificileH 3quumP 5 innnmeraliaH axwtHTb w 7 labefęcit P1 8 K H 12 quia (i 8. l.) T 16 si om. P natura incorruptibili b 22 cęperint T 24 et quamdiu-corrnptio om. P 25 ininiantur JBT1 26 in tenebrarum terra Vb 30 dici post laude legitwr in b 31 de illo V . )

tam magno bono; si minuebantur quo bono, habebant bonum, quo minuerentur. quodsi habebant bonum, non erant naturae illae summum malum et omnis Manichaei fabula falsa est.

Sed quoniam quaesiuimus, quid esset malum, neque hoc naturam, sed contra naturam esse cognouimus, consequenter quaerendum est, unde sit: quod ille si fecisset, minus fortasse in has tanti erroris angustias laberetur. praepropere quippe ac praepostere quaesiuit, unde esset, quod primo non quaesierat, quid esset; et ideo nullo modo potuerunt quaerenti occurrere nisi uana phantasmata, quibus difficile animus carnalibus sensibus multum pastus exuitur. dicet ergo aliquis non iam certare, sed non errare desiderans: unde est ista corruptio, quod quasi generale malum rerum bonarum, sed tamen corruptibilium esse conperimus? qui talis quaerit, cito inuenit magno ardore uerum petens et constanti perseuerantia pulsans pie. per homines enim commemoratio aliqua signis uerborum fieri potest; docet autem unus uerus magister, ipsa incorruptibilis ueritas, solus magister interior: qui etiam exterior factus est, ut nos ab exterioribus ad interiora reuocaret, et formam serui accipiens, ut surgentibus eius sublimitas innotesceret, iacentibus humilis adparere dignatus est. in eius nomine subplices simus et per eum misericordiam patris inplorantes ista quaeramus. primo enim breuissime responderi potest quaerentibus, unde corruptio est, cum dicitur: ex eo, quod hae naturae, quae corrumpi possunt, non de deo genitae, sed ab illo de nihilo factae sunt: quas quo- Diam bonas superior ratio demonstrauit, nemo potest recte [*]( 1 quo om. HTVCSLb 5 sed contra om. V sed-naturam i om. L 6 querendum T 7 haberetur (corr. m. rec.) P prepropere T ftidti 8 quacsTjijt T 9 poteraT b 11 exsuitur H, (s exp. m. 1) P 12 certa re Hx est (8. I. m. 2) H 13 rerum malarum rerum bonarum r 15 inueniet HTVCSb 16 pie pulsans b 17 autem] enim T unus om. T C* 19 interiore uocaret Hl uocaret T reuoret (corr. m. saec. YIIII) P 20 eius subl. surg. innot. b sullimitas CYR 22 nomine om. Y 28 ista] ita H K H 26 illo] eo b 27 ratio superior b nemo-dicere om. L ) [*]( XXV. Ang. soct 6. ) [*]( 16 )

dicere "non fecisset deus bona"; si autem dixerit "summe bona ea fecisset" oportet intellegat summum bonum ipsum esse, qui fecit haec bona.

Quid mali, inquis, fieret, si et ista fierent summe bona? et tamen si quis ex nobis quaereret accepto et credito deo patre summo bono, si esset aliud summe bonum, unde esse nobis pie uideretur, nullo modo recte responderemus nisi de deo patre, qui summe bonus est. quod ergo de illo est, meminerimus natum de illo esse, non ab eo factum de nihilo, et ideo et hoc summe, id est incorruptibiliter bonum esse, uidemusque iniuste flagitari, ut tam summe bona sint, quae fecit de nihilo, quam summe bonus est, quem de se genuit: quem nisi unum genuisset, non id, quod ipse est, genuisset, quia ipse unus est. quapropter unico quidem filio, per quem facta sunt a patre omnia bona de nihilo, inperite atque inpie fratres quaeruntur, nisi ex eo, quod in homine adparere dignatus est. nam ideo et unigenitus in scripturis et primogenitus dicitur: unigenitus a patre, primogenitus ex mortuis. et uidimus, inquit, gloriam eius tamquam unigeniti a patre, pleni gratia et ueritate, et Paulus dicit: ut sit ipse primogenitus in multis fratribus.

Quodsi dixerimus "non iam essent ista bona, quae de nihilo facta sunt, sed tantummodo dei natura esset", inuidebimus tantis bonis et uox inpia est, iniuriam putare non hoc esse, quod deus est, et ideo nolle esse aliquod bonum, quoniam ei praeponitur deus. quaeso, patere, natura animae rationalis, aliquanto minus te esse quam deus est, et tanto minus, [*]( 19 Toh. 1, 14 20 Rom. 8, 29 ) [*]( 1 nõ deQ bona fecisse b fecisse dett VL summa, bona, (m utrimque er.) PjHTJtVC 2 ea] easZ, Onl.b 3 facitHPT 4 ista] illaft snmmae (corr. m. rec.) P, (§) T 6 summo] summe Hb 7 pie nobis b respon- ilemus H 9 de eo natum esse V 10 ideo (i mperscr. m. 2) H summę T 11 uideamusque T iniste H2 14 K H de unico HTb 16 exj in TV in homines TSCR ex homine V 17 et ideo T 18 et primogenitus V primo- genitus-patre om. T 20plend Fbplenus T 22 iam] etiam Rb esae CVLb 23 Tffi b naturam bonam esse SCVLb inuidemus HTVCSLb 24 et iniuria b 25 est om. T 26 K H naturam Hb 27 te om. HTYLb )

ut post ipsum te melius aliquid non sit, patere, inquam, et mitesce illi, ne te adhuc repellat in infima, ubi per angustias poenales etiam atque etiam bonum, quod es, uilescat tibi. superba es in deum, si indignaris, quod te antecedit, et nimis contumeliose de illo sentis, si non ineffabiliter gratularis tam magnum bonum esse te, ut solus sit ille praestantior. quo constituto atque firmato illud ne dixeris: me solam naturam deus facere debuit; nollem, ut post me aliquid boni fieret. non enim quod bonum est post deum, iam debuit esse nouissimum. et hinc maxime adparet, quantam tibi tribuerit dignitatem, quod deus, qui solus tibi naturaliter dominatur, fecit alia bona, quibus tu quoque dominareris. nec mireris, quod nunc tibi non omni modo seruiunt et te aliquando etiam cruciant, quia dominus tuus maiorem habet potestatem in ea, quae tibi seruiunt, quam tu ipsa, tamquam in seruos seruorum suorum. quid ergo mirum, si tibi peccanti, id est non obtemperanti domino tuo poenalia, quibus dominabaris, effecta sunt? quid enim tam iustum et quid iustius deo? hoc namque humana natura in Adam meruit, de quo nunc non est disputandi locus; sed tamen dominator iustus et iustis praemiis et iustis subpliciis adprobatur beatitate recte uiuentium poenaque peccantium. nec tamen sine misericordia derelicta es, quae certis rerum temporumque mensuris uocaris, ut redeas. ita recto moderamine altissimi conditoris usque ad bona terrena peruentum est, quae corrumpuntur et reformantur, ut haberes subplicio mixta solatia, ut et laudares deum delectata ordine bonorum, et refugeres in eum exercitata experimentis malorum. ita in quantum tibi terrena seruiunt, docent te esse dominam suam; in quantum autem molesta sunt, docent, ut seruias domino tuo. [*](1 istum HlVT 3 penales T quo P 5 illo] deo V ineffabiliter (in s. 1. m. saec. VIIII) P 7 dixeris o ala hdana b 9 nonissimum esse T 14 cruciex b potestatem habet b 15 ipsa] ipse TR in ipsa Sb tamquam eras. P 16 peccanti (n s. I. add. m. 2) H 19 nunc om. b hic disput. b 20 ivs-ris (v s. 1. am. I) H 23 temporumquae (exp. fIl. 2) H redeas in, mg. V 24 usque] quousque Vb 26 solacia T es 27 refugeRes (Res init. uers.) H refugenpjt (corr. m. saec. VITTT) P ) [*]( 16* )