Contra epistulam fundamenti

Illi in uos saeuiant. qui nesciunt, cum quo labore uerum inueniatur et quam difficile caueantur errores; illi in uos saeuiant, qui nesciunt, quam rarum et arduum sit carnalia phantasmata piae mentis serenitate superare; illi in uos saeuiant, qui nesciunt, cum quanta difficultate sanetur oculus interioris hominis, ut possit intueri solem suum — non istum, quem colitis caelesti corpore, oculis carneis et hominum et pecorum fulgentem atque radiantem, sed illum, de quo dictum est per prophetam: ortus est mihi iustitiae sol, et de quo dictum est in euangelio: erat lumen uerum, quod inluminat omnem hominem uenientem in hunc mundum —: illi in uos saeuiant, qui nesciunt, quibus suspiriis et gemitibus fiat. ut ex quantulacumque parte possit intellegi deus; postremo illi in uos saeuiant, qui numquam tali errore decepti sunt, quali uos deceptos uident. [*]( 8 II Tim. 2, 24 sq. 21 Mal. 4, 2 22 Ioh. 1, 9 ) [*]( 1 et lenimenta (in ras. ta s. I.) H, om. TVLb exhortationes HVS 2 talia HTRSVLb omnium horum V 3 etiam] illa P ętiam T 4 autem om. VLT 5 additum V 7 beneuole R beniuoleque hortando VLb 8 scribtum PH 10 patientem in MM. JP 11 nrS partes has V partes] om.L etpetereb 12 aipetentibus V 13 seuiantPl\' 15 seuiantP, (t 8. I.) T 16 pi§q ; (pie 8. 1.) V seuiant P 19 post quem add. uos ed. Maurina et pecorum om V 20 dictum] dictum (in ras. corr. ex scriptumJ H scriptum ReSVLb, (s. I.) T 21 sol iusticie T 23 mundum] mod\' V 2h in uos illi b numquam] nullo VLb 27 uident] uolentP )

Ego autem. qui diu multumque iactatus tandem respicere potui, quid sit illa sinceritas, quae sine inanis fabulae narratione percipitur; qui uanas imaginationes animi mei uariis opinionibus erroribusque conlectas uix miser merui domino opitulante conuincere: qui me ad detergendam caliginem mentis tam tarde clementissimo medico uocanti blandientique subieci; qui diu fleui, ut incommutabilis et inmaculabilis substantia concinentibus diuinis libris sese mihi persuadere intrinsecus dignaretur; qui denique omnia illa figmenta, quae uos diuturna consuetudine inplicatos et constrictos tenent, et quaesiui curiose et adtente audiui et temere credidi et instanter, quibus potui, persuasi et aduersus alios pertinaciter animoseque defendi: saeuire in uos omnino non possum, quos sicut me ipsum illo tempore ita nunc debeo sustinere et tanta patientia uobiscum agere. quanta mecum egerunt proximi mei, cum in uestro dogmate rabiosus et caecus errarem.

Ut autem facilius mitescatis et non inimico animo uobisque pernicioso mihi aduersemini, illud quouis iudice inpetrare me oportet a uobis, ut ex utraque parte omnis adrogantia deponatur. nemo nostrum dicat iam se inuenisse ueritatem; sic eam quaeramus, quasi ab utrisque nesciatur. ita enim diligenter et concorditer quaeri poterit, si nulla temeraria praesumptione inuenta et cognita esse credatur. aut si hoc a uobis inpetrare non possum, saltem illud concedite, ut uos tamquam incognitos nunc primum audiam, nunc primum discutiam. iustum puto esse, quod postulo, hac sane lege [*]( 1 tandem] un: tandem T 2 inanis (is s. l. a m. 1) T 3 imagines T 4 que om. V collectas P Pfltyi merui V 8 continentibus V 10 consuetudo H implicatos P curiosae H 11 attendpte V attente P 12 animosaque T 13 quos] quod H 14 pacientia T 16 docmate P 17 ut inimico b animo om. b 18 spernicioso V illud om. TRVLb iudicem P impetrare P impetrari SCTR me impetrare b 19 a nobis oportet TSC oportet om. L a] et a T arrogantia P 22 praesumtione P 23 creditur HT ante hoc add. H et aut ex 24 impetrare P, om. L possumus HTCSVRb ) [*]( 13* )

seruata, ut uobiscum non orem, non conuenticula celebrem.nonManichaei nomen accipiam.sinon mihideomnibus rebus ad salutemanimae pertinentibus sine ulla caligine rationem perspicuam dederitis.

In catholica enim ecclesia, ut omittam sincerissimam sapientiam, ad cuius cognitionem pauci spiritales in hac uita perueniunt, ut eam ex minima quidem parte, quia homines sunt, sed tamen sine dubitatione cognoscant — ceteram quippe turbam non intellegendi uiuacitas, sed credendi simplicitas tutissimam facit — ut ergo hanc omittam sapientiam, quam in ecclesia esse catholica non creditis. multa sunt alia, quae in eius gremio me iustissime teneant. tenet consensio populorum atque gentium; tenet auctoritas miraculis inchoata, spe nutrita, caritate aucta, uetustate firmata; tenet ab ipsa sede Petri apostoli, cui pascendas oues suas post resurrectionem dominus commendauit, usque ad praesentem episcopatum successio sacerdotum; tenet postremo ipsum catholicae nomen. quod non sine causa inter tam multas haereses sic ista ecclesia sola obtinuit. ut cum omnes haeretici se catholicos dici uelint, quaerenti tamen alicui peregrino, ubi ad catholicam conueniatur, nullus haereticorum uel basilicam suam uel domum audeat ostendere. ista ergo tot et tanta nominis christiani carissima uincula recte hominem tenent credentem in catholica ecclesia, etiamsi propter nostrae intellegentiae tarditatem uel uitae meritum ueritas nondum se apertissime ostendat. apud uos autem, ubi nihil horum est, quod me inuitet ac teneat, sola personat pollicitatio ueritatis: quae quidem [*]( 1 manichei PH 5 pauci (s er.) H pauca Tl 6 eum L parte quidem V quia (s. I. uel qua) R 9 facit] tenet V ergo (8. I.) H omittam hanc T 11 consentio V confessio (s. l. uel consensio) JR 13 aucta uetustate om. P aucta s. I. T firmata (pr. a s. l.) T 15 episcopatum (um s. I.) T 16 postremo] proximum H postremll T 17 hereaes PHT 18 optinuit HV 19 peregrino alicui HTCSVb 20 perueniatur P heretichorum Phereticorum HT 21 audet HP tanti T christiani nõi. b 22 clarissima (1 s. I. a m. 2) H clarissima VSCL 1 aut tenent (em er.) H 24 apertisaim*e (a er.) H 25 aput P 26 ac B ueritatis pollicitatio Vb )

si tam manifesta monstratur, ut in dubium uenire non possit, praeponenda est illis omnibus rebus, quibus in catholica teneor; si autem tantummodo promittitur et non exhibetur, nemo me mouebit ab ea fide, quae animum meum tot et tantis nexibus christianae religioni astringit.