Contra Duas Epistulas Pelegianorum

Quod autem ait in hoc epistulae loco ad Romanos: p e peccatum, ut appareat peccatum, per bonum mihi operatum est mortem, congruit superioribus ubi dixit: sed peccatum non eognoui nisi per legem; nam concupiscentiam nesciebam, nisi lex diceret : non concupisces, et superius: per legem cognitio peccati; hoc enim et hic dixit: ut appareat peccatum, ut illud, quod dixerat: sine lege enim peccatum mortuum est, non intellegamus nisi, tamquam non sit, \'latet, non apparet, penitus ignoratur\', tamquam in nescio quibus ignorantiae tenebris sit sepultum. et quod ait: ego autem uiuebam aliquando sine lege, quid ait nisi \'uiuere mihi uidebar\'? et quod adiunxit: ad ueniente autem mandato peccatum reuixit, quid est aliud quam \'eminuit et apparuit\' ? nec tamen ait \'uixit\', sed \'reuixit\'. uixerat enim aliquando in paradiso, quando contra datum praeceptum satis apparebat admissum; cum autem a nascentibus trahitur, tamquam mortuum sit, latet, donec repugnans iustitiae malum eius prohibitione sentiatur, cum aliud iubetur atque adprobatur, aliud delectat atque dominatur; tunc peccatum quodammodo in [*]( 8 Rom. 7,13 llRom.7,7 13 Rom. 3, 20 15 Rom. 7,8 18. 20 Rom. 7, 9 ) [*]( 3 quae EF 5 gratia ipsiusODEFGLbd 6 eredes Om1 10 conguit D (11 s. g) dixit om.F 14 cognitia Ga.c.La.c. hic ex mihi Om2 15 ut—peccatum om. V 16 mortuū * (s eras.) 0 17 in. om.Oml 1squod om.D 19 quid] quod L nisi] quin F mihi uiuere D uiuere 0 (e fin. m2 add.) uiuere»L 20 uidebatur (in mg. uidebar)EF autem orn.GL 21 rcuixit peccatum GL alind om.B ut quamGL 22 emicuitCEF ait om.GL 24 amissum EF quum Hm1 a s.l.Om2,om.GL 25 sit latet om.Oml iustitia G 26 prohibitione∗DG prohibiti- onemL probaturGL 27 quodadmodo L )

Sed quod sequitur non ita expeditum est, quomodo de Paulo possit intellegi. scimus enim, inquit, quia lex spiritalis est; ego autem carnalis sum. non ait \'fui\', sed \'sum\'. numquid ergo apostolus, cum haec scriberet, carnalis fuit? an secundum corpus hoc dicit? adhuc enim erat in corpore mortis huius nondum facto, quod alibi dicit: seminatur corpus animale, surgit corpus spiritale. tune enim extoto se, id est ex utraque parte, qua constat, spiritalis homo erit, quando spiritale etiam corpus erit. neque enim absurdum est, ut sit in illa uita etiam caro spiritalis, si potuit esse in hac uita in his, qui adhuc carnalia sapiunt, etiam spiritus ipse carnalis. sic ergo ideo dixit: ego autem carnalis sum, quia nondum spiritale corpus habebat apostolus, sicut posset dicere: \'ego autem mortalis sum\'; quod utique non nisi secundum corpus intellegeretur dixisse, quod nondum fuerat inmortalitateuestitum. item quod adiunxit: uenundatus sub peccato, ne quisquam eum nondum redemptum Christi sanguine existimet, etiam hoc secundum illud potest intellegi, quod ait: et nos primitias habentes spiritus et ipsi in nobismet ipsis ingemescimus adoptionem expectantes, redemptionem corporis nostri. si enim secundum hoc se dicit uenundatum sub peccato, quod adhuc non est redemptum a corruptione corpus eius, uel uenundatum aliquando in prima transgressione praecepti, ut haberet corpus corruptibile quod adgrauat animam, quid prohibet hic apostolum intellegi de se ipso dicere, quod ita dicit, ut etiam in ipso [*]( 4 Rom. 7, 14 7 ef. Rom. 7, 24 8 1 Cor. 15, 44 13 ef. Rom. 8, 5 14. 17 Rom.7, 14 20 Rom. 8, 23 2G cf. Sap. 9, 15 ) [*]( 1 notitiam bis GL primiGL6 3 uoce de lin. fragrn. Aurel. 4 possct GL quoniamGZ. 5 non-sum om. V fuit C 6 nunquid O 7 lioc dicit om.EF 9 surget CDGM se om.OB 10 utro La.c. 11 etiam spiritale V etiam om.D in otn.Oml 12 si om.Oml esseexp.D 13 ipse] ee̅ D 14 posl autem exp. sum sum D 15 posse discere C 18 euin] enim C, in mg. al cum EF 19 hoc om. EF 20 et om. Om1 spiritus habentes D 21 metipsis s. I. L adobtionem Oml 2H nri s. ras. Om2 enim] antem V dicitseZJ 24 redemtumO 26 proibet 0 27 apostolus V intcllegi om GL die∗it B )

An forte metuimus ea quae sequuntur: quod enim operor, ignoro; non enim quoduolo, hocago, sed quod odi, illud facio, ne forte ex his uerbis quispiam consentire carnis concupiscentiae ad opera mala sanctum apostolum suspicetur? sed considerandum est quod adiungit: si autem quod nolo hoc facio, consentio legi quoniam bona. magis enim se dicit legi consentire quam carnis concupiscentiae — hanc enim peccati nomine appellat —; facere ergo se dixit et operari non affectu consentiendi et inplendi, sed ipso motu concupiscendi. \'hinc ergo\', inquit,\'consentio legi quoniam bona est: consentio, quia nolo quod non uult\'. deinde dicit: nunc autem iam non ego operor illud, sed id quod habitat in me peccatum. quid est \'nunc autem\' nisi \'iam nunc sub gratia, quae liberauit delectationem uoluntatis a consensione cupiditatis\'? non enim melius intellegitur: non ego operor, nisi quia non consentit exhibere membra sua arma iniquitatis peccato. nam si et concupiscit et consentit et agit, quomodo non ipse illud operatur, etiamsi se operari doleat et uinci grauiter ingemescat?

Iam illud quod sequitur nonne unde loquatur apertissime ostendit ? scio enim quia non habitatinme, hocest in carne mea, bonum. si enim non exponeret adiungendo: hoc estin carne mea, aliter fortasse acciperetur quod dixit: in me. ac per hoc uersat hoc idem repetens et inculans: u e 11 e [*](4 Rom. 7,15 8 Rom. 7,16 14 Rom. 7, 17 19 cf. Rom. 6,13 24. 27 Rom. 7,18 ) [*](1 possint GLp.e. posset 6 possunt La.c. etiamsi L (si s.l.) 2 nellit (sic semper) V delectatione CEFbd 3 confligeret V 4 secuntur D 6 odii G quisquam GL 7 scm suspicetur apostolum D suspicetur apostolum bd 8 est om. EF 9 quoniam] quia OBV bona est BDEFbd 10 enim om.C 12 affecto V affectum L mutuOml 16 in me habitatOBCGL 17 uoluptatisG consensionem L 19 non om.Om] consentit et agit B 20 si et] etsi Db aitC 21 se om.C sese EF opera**ri 0 uincitC 23 quo C opertissime Ga.c.La.c. 24 habitct Oml 25 exponerem a.c.GeiL 27 ac] hac CV )

Apertius autem quod sequitur utrumque declarat: c o ndelector enim legi dei secundum interiorem hominem, uideo autem aliam legem in membris meis repugnantem legi mentis meae et eaptiuantem me in lege peccati, quae est in membris meis. sed quod dixit \'captiuantem me\', potest mouere, si nulla consensio est. unde propter ista tria, duo scilicet, de quibus iam disputauimus, quod ait: ego au tem carnal is su m, et: u enundatus sub peccato, et hoc tertium: captiuantem in lege peccati, quaeest in membris meis, potest uideri apostolus tum describere, qui sub lege adhuc uiuit, nondum sub gratia. sed sicut illa duo exposuimus propter carnem adhuc corruptibilem dicta, sic et hoc potest intellegi, ut \'captiuantem me\' dixerit \'carne\', non mente, \'motione\', non [*](4 Rom. 7, 19. 20 9 Rom. 7, 21 13 Rom. 7, 22. 23 20 Rom. 7, 14 25 Roni. 7, 23 ) [*]( 1 bonum om. V non] add. inuenio GL 2 no OGL n It 4 amalum C (I ex r) 6 nolo ego ex loln Oml 7 lioc operor illud EF. hatetOmJ 8 repetiit B tardissimus V dp] a B excitantLa.c. 9 uolentem mWnGa.c.L 10 ilioGa.e.L llestom.O uolentisL 16 captiuantinantem C 17 in om.CEF peccatisV menbrisO 18 dixi Ga.c.L me om. OB monere b 19 est consensio B consessio D (sen s.l.ml) tria ista DEFbd post ista exp. ista D duo*G duos L et post scilicet exp. B de]etC 22inom.OBC legiO quodGL 23 scri- berc OmJ 24 sicut om.Otnl duo s. ras. Om2 25 corruptiuilem Oml si La.c. in hoc CEF ut] quod s.l.OmlG,om.L captiuanteOml 26 me mnXCEFGL carnem VGL mentisOOL motione in mg. B motione*G motionem L )

Deinde subiungit propter quod dicta sunt omnia: miser ego homo! quis me liberabit de corpore mortis huius? gratia dei per Iesum Christum dominum nostrum, atque inde concludit: igitur ipse ego menteseruio legidei, carne autem legipeccati, carne scilicet legi peccati concupiscendo, mente autem legi dei eidem concupiscentiae non consentiendo. nulla ergo condemnatio est nunc his, qui suntinChristoIesu. non enim damnatur, nisi qui concupiscentiae carnis consentit ad malum. lex enim spiritus uitae in Christo Icsu liberauit te a lege peccati et mortis, ne scilicet consensionem tuam concupiscentia sibi uindicet carnis. et ea quae sequuntur eundem sensum magis magisque demonstrant; sed adhibendus est modus.

Visum autem aliquando etiam mihi fuerat \'hominem sub lege\' isto apostoli sermone describi sed uim mihi postea ista uerba fecerunt, quod ait: nunc autem iam non ego operor illud. [*]( 3 Rom. 7,18 5 Rom. 7, 23 7. 10 Rom. 7, 24. 25 13 Rom. 8, 1 16 Rom. 8, 2 21 cf. Exp. quar. propos. ex epist. ad Rom. (XXXV 2071 M). Expos. epist. ad Gal. (XXXV 2139M) et Quaest. Simpliciani lib. I qur.est. 17.9 (XL 105. 106 M). De gratia Cnristi 39, 43 (CSEL XLII 157). Retract. I c. 23 et II c. 1 (CSEL XXXVI 113. 131). Cjntra Iul. Pel. VI 23, 70 (XLIV 865 M) 23 Rom. 7, 17 ) [*]( 1 captiuante B 2 alia GL quiOmlC quod s.l.Gml, om.L 4 sic et iamOB sicut iam D sic iam CEFVbd si.iam G (c s.l.) sciam L inpositione Ga.c. inpositionem L 6 meam om.V in lege Dbd 7 subhmxitO dicta sunt] dixeratCL omnia om.G 8 ergo C liberauitClmlEVGa.c.L de] aEF 11 alt. legi (i ex e) 0 lege a.c.GL 12 legi (i ex e)0 lege a.c.GL non concupiscendo G non cone. L mte s. exp. addente D legeL 13 idemOml eidemG (ei in ras.) et idem L sentiendoOm7 condamnatioC 15 dominaturGL 17 liuerauitOml liberabitBF te s. ras.Om2 meGL 18 concupiscentiam T* uindice«tO secuntur BCDL 19 adibendus (i s.l.)0 21 autem om.Oml 22 uim m2 s. exp. inO fecerunt postea ista uerba DEFbd )

Nam et illud ubi ait: quis me liberabit de corporemortis huius? quis neget apostolum, cum haec diceret, adhuc fuisse in corpore mortis huius? a quo utique impii non liberantur, quibus eadem corpora ad tormenta aeterna redduntur. liberari ergo est a corpore mortis huius omni sanato languore concupiscentiae carnis non ad poenam corpus recipere, sed ad gloriam. huic loco et illud satis consonat: etiam etnos ipsi primitias habentes spiritus et i psi in nobismet ipsis ingemescimus adoptionem expectantes, redemptionem corporis nostri. nimirum enim gemitu isto ingemescimus, in quo dicimus: miserego homo! quis me liberabit de corpore mortis huius? illud etiam ubi ait: quod enim operor, ignoro, quid est aliud quam \'nolo\', non adprobo\',\'non consentio\', \'non facio\'? alioquin contrarium est his, quae superius dixit: perlegem cognitio peccati, et : peccatum non cognouinissper legem, et: peccatum, ut appareat peccatum, per bonum mihi operatum est mortem. quomodo enim peccatum per legem cognouit, quod ignorat? quomodo apparet peccatum, quod [*]( 1 Rom. 8. 1 3 Rum. 7, 22 S Rom. 7, 24 12 cf. Prospcri Aquit. sent. exAug. del. 313(LI475M) 14Rom. S, 23 18 Rom. 7,24 20 Rom. 7, l\'> 22 Rom. 3, 20 23 Rom. 7, 7. 13 ) [*]( 1 quodj iIludqllodDbd et om.GL 2 nunc om.Oml qui sunt sunt in xpo D 5 dilectio Oml quae OL consentis Oml consensit Gml GgratiaL 8 illud om.DEFd liberauitOGTGa.c.L 9 qui La.c. necet Oml negatD haec s.l.L 10 a quo—huius in mg.B 11 reddanturOm2 12 ergo om. Prosper omnis anatuOini 14 all. et om.Dm2EFGbd 16. 18 ingemiscimus B adoptionesL redemtionemG 17 gem!tu*L 19 liberauit Om1CVGm1L 20 ubi] in quo GL ait] dicit V quod 0 (0 s.l.m2l 21 non consentio non adprobo OB non facio om.EF 22 dixiO legem] add. enim Db 25 quomo Dml 26 appareat GL )

His atque huiusmodi in ista scripturae apostolicae circumstantia diligenter consideratis recte intellegitur apostolus non quidem se solum in sua persona, uerum alios etiam sub gratia constitutos significasse, sed secum nondum in illa constitutos pace perfecta, in qua absorbebitur mors in uictoriam. de qua post dicit: siautem Christus in uobis, corpus quidem mortuum est propter peccatum. spiritus autem uita estpropter iustitiam. si ergo spiritus eius, qui suscitauit Iesum ex mortuis, habitat in uobis, qui suscitauit Christum Iesum a mortuis uiuificabit et mortalia corpora uestra per habitantem spiritum eius in uobis. uiuificatis igitur mortalibus corporibus nostris non solum ad peccandum consensio nulla erit, sed nec ipsa cui non consentiatur carnis concupiscentia remanebit. quam spiritui resistentem non habere in carne mortali ille tantum homo potuit, qui non per ipsam ad homines uenit. et ideo apostolos, quia homines erant et corpus, quod corrumpitur et adgrauat animam, in huius uitae mortalitate portabant, absit ut dicamus, sicut iste calumniatur, semper inmoderata libidine fuisse pollutos, sed dicimus a consensione prauarum libidinum liberos, de concupiscentia [*]( 3 Matth. 7, 23 4 II Cor. 5, 21 10 cf. I Cor. 15, 54 Rom. 8, 10. 11 21. 24 Iulianus; cf. 433, 4 22 cf- Sap. 9, 15 ) [*](1 si enim GL dictum in tng.Gml consessione Dml 2 est] sitGL deus BCEFV 5 fecerat ex nouerat Om2 6 istam GL circonstantia B circumstantiani GL 7 consideratL apostolos Ga.c.L 8 in om. O 9 secum] secundumO secundum L nundum B lOabsorbitur V in]aL victoriaOBGL post]apostolusGL 11 nobisOL 12 uitaC 13 si*0 15 ibm xpmOB Iesum om.GL a] exGL,om.b uiuificauitOmlVGmlL uiuificabit uos F 16 et om.GL per ex propterO inhabitantem DGbd 19 non om.Db quamO (ua s.l.m2) 20 mortali*0 mortaliaL tantummodo Vbd 21 apostohisOF 22 all. et om. OCL 23hiusL mortalitatem L istaeOwJ 24 calumniator Ga.c.L didicimus Ga.c.L 25 consensione*Z< prabarum Oml )

Proinde iste quod addidit dicere nos \'Christum et a peccatis liberum non fuisse, sed carnis necessitate mentitum et aliis maculatum fuisse delictis\', uiderit a quibus audierit uel in quorum litteris legerit; quod quidem fortasse non intellexit et in sensus calumniosos malitia fallente conucrtit.

Dicunt etiam, inquit, baptisma non dare omnem indulgentiam peccatorum nec auferre crimina, sed rarare, ut omnium peccatorum radices in mala carne teneantur. quis hoc aduersus Pelagianos nisi infidelis adfirmet ? dicimus ergo baptisma dare omnium indulgentiam peccatorum et auferre crimina, non rarare nec ut omnium peccatorum radices in mala carne teneantur quasi rasorum in capite capillorum, unde crescant iterum, resecanda peccata. nam et istam similitudinem comperi suae illos adhibere calumniae, tamquam hoc nos sentiamus atque dicamus.

Sed de ista concupiscentia carnis falli eos credo uel fallere, cum qua necesse est ut etiam baptizatus — et hoc si diligentissime proficit et spiritu dei agitur — pia mente confligat. sed haec etiamsi uocatur peccatum, non utique quia peccatum est, sed quia peccato facta est, sic uocatur, sicut scriptura manus cuiusque dicitur, quod manus eam fecerit. peccata autem sunt, quae secundum carnis concupiscentiam uel ignorantiam inlicite fiunt, dicuntur, cogitantur; quae transacta etiam reos tenent, si non remittantur. et ista ipsa carnis concupiscentia in baptismo sic dimittitur, ut, quamuis tracta sit a nascentibus, nihil noceat renascentibus. cx quibus tamen, si filios [*]( 3. 8 Iulianus 13 Iulianus 10 cf. Roni. 8, 14 ) [*]( 1 frenebant 0 et om. 0 2 potius om.GL qunmodomare L domare G 3 nos dicere EFV bd 4 sed]de B aliasGa.c.L 5dilectis Om1 7 calumniosus V fellente Oml 8 baptisma∗0(a fin. cx u ni2) omnem om.GL indulgentiaL 9 omnium peccatorum GL auffcrreO offerreC rareGa.c.L radere BDEFbd 11 ergo] enim V indulgentiam omniumG indulgentia omnium L 12 non—ut om.EF rarefra.c.L radere BDEFbd 15 comperi∗O 16 calumnia L 18 et] exG 21 tdctuOml 22 peccata autem sqq. praebentur fol,134b et sqq. V; ef. Praef. camis bis pon. D 23 innorantiam B ignorantia L cogitanturque L 21 reos tenent etiam B 25 ut post nascentibus praeb. B quamquam D trac∗∗taO sit om. r a om. 0m1 a nascentibus bispon. D 2G nihil noceat renascentibus om.UL filios si OB )

Hi omnes concupiscentiae partus et ipsius concupiscentiae reatus antiquus baptismatis ablutione dimissi sunt; et quidquid nunc parit ista concupiscentia, si non sint illi partus, qui non [*]( 7 cf. Tit. 3, 5 8 Matth. 6,12 14 cf. Prou. 20, 9 16 Mattli. 6, 13 17 Iac. 1,14.15 ) [*]( 1 ginnunt B gignunt**G trahitur G (a s. i) ruriusque La.c. est om. Om1 et D sit s. exp. est G nocet D 2 nisi-renascentibus om.C eadem B offutura CD 3 futurae om. Oml trae**tus 0 4 dimissus 0 (mis s. ras. m2) non sit s. I. Oml hoeom.D 5 peceato 0 (0 exam2) fieccandiO (is. ras. tn2) moueatur-delectatione om. F 7 adsumptusO assumtus BEFL absumtusG 9 post sic eras. sic D 10 siue in] siue(2—3 litt. eras.)G 11 quodlibet (i s. od) D, om.V eum] quod LG per om. V 12operando siue loquendo] per uohuitatem malam GL 13 celeberrimum OGL, cf. p. 266, 24 14 post omnibus exp. quod ait G omnibus quod ait L etiam fidelium om.GL castum—gloriabitur om.v 15 illud] id GL sineOml 17 traiptatione V 19 qua abstractus E abstr.cone. "inmg.L deindeCGbd 20 paret V 21 liiiOmlD 22 antiqusOwi anticus C antiqui D antiqui. (n s.l.)G antiquus quib ab**lutioneG absolutioneL dimissi*L quiequid (c ex d)0 23 parit nunc EFbd uunc om.D sint om. r )

Iam de cetero itaque uideamus, quemadmodum, posteaquam nobis calumniose putauit obicienda quae credimus et fingenda quae non credimus, suam ipse uel Pelagianorum fidem profiteatur. contra haec, inquit, nos cotidie disputamus et ideo nolumus praeuaricatoribus adhibere consensum, quia nos dicimus liberum arbitrium in omnibus esse naturaliter necAdae peccato perire potuisse, [*]( 2 Matth. 6, 12 5 Luc. 6, 37. 38 7 Tit. 1,6 9 I Tim. 3, 10 21 Iulianus ) [*]( 1 solum-uerum] pecca I ueruin 0 peccauerunt L crimiiw om.C peccato Ga.c.L cotidianę O (ę s.l.m2) 2 orationis G (s in ras.) dimitte nobis D dim. nobis deb. nostra EFGbd sicut et Lb sicut et nos dimittimus D 3 elimosinarum OGL elemosinarum B helemosinarum CD quisquam bd si V 4 decipit B 6 possit OCE 7 sine peecato est BG ait oin.V 9 ait V (i ex u) lldixeritF aducrsum BCDEFbd nos om.L 12 inflaiitur GL dinnllpantur BDGa.c.L dirrumpantur C non om.GL aliquid peccati EFb remaneat QL 13 post in uocabulum eras. V dimittatur L a nobis IIEFd in nobis Db lius Gml 14 infirmatc iufirmitatc G a. c. L a. c. co.tidie G cottidieF 15 ct misericorditer opcrantibus om. GL misericorditcr om. D co#tidie G cottidie V 16 fidesLa.c. 17 haereticcF 18 itaque de cetero DEFGbd quemammodumG 19 putmt F credimus—quae om.GL 20 si iam ex suam B 21 haec] nec B inquit] quidem V,om.B uolumus B 23naturaturaliter D addQD )

Dicimus, inquit, has, quae nunc aguntur in orbe terrarum, a deo nuptias institutas nec reos esse coniuges, sed fornicatores et adulteros condemnandos. hoc uerum est et catholicum; sed quod uos hinc uultis efficere, ut de commixtione maseuli et feminae nihil peccati nascentes trahant, quod lauacro regenerationis expietur, hoc falsum est et hereticum.

Malum, inquit, genitalium, id est ipsam uirilitatem, sine qua non potest esse commixtio, a deo dicimus institutam. ad hoc respondemus motum genitalium et, ut uerbo eius utar, uirilitatem, sine qua non potest esse commixtio, deus sic instituit, ut nihil haberet pudendum. non enim fas fuit ut eius erubesceret creatura de sui opere creatoris; sed inoboedientia membrorum supplicio iusto primis hominibus inoboedientibus reddita est, de qua erubuerunt, quando foliis ficulneis pudenda texerunt, quae prius pudenda non fuerunt.