Contra Duas Epistulas Pelegianorum

Noueram te quidem fama celeberrima praedicante et frequentissimis atque ueracissimis nuntiis quanta esses dei gratia plenus acceperam, beatissime atque uenerande papa Bonifaci. sed posteaquam te etiam praesentia corporali frater meus uidit Alypius acceptusque a te benignissime ac sincerissime mutua miscuit dictante dilectione conloquia tecumque conuiuens et paruo licet tempore magno tibi iunctus affectu se simul et me refudit animo tuo teque mihi reportauit in suo, tanto maior in me tuae sanctitatis est facta notitia quanto certior amicitia. neque enim dedignaris, qui non alta sapis, quamuis altius praesideas, esse amicus humilium et amorem rependere inpensum. quid est enim aliud amicitia, quae non aliunde quam ex amore nomen accepit et nusquam nisi in Christo fidelis est, in quo solo esse etiam sempiterna ac felix potest ? unde accepta per eum fratrem, per quem te familiarius didici, maiore fiducia ausus sum aliquid ad tuam beatitudinem scribere de his rebus, quae hoc tempore episcopalem curam, si qua in nobis est, ad uigilantiam pro grege dominico stimulo recentiore sollicitant. [*]( 11 ef. Roni. 12, 16 ) [*]( 1 Incipit sei augustini ad bonifaciuin papam 0 aurclii aug ad papS urbis rome bonefaciii lib. I contra eplas iuliani epi pelagianorum incipit B Incipiunt beati aug contra eplm pelagianorum libri quattuor ad boiiifatium epsm urbis rome (liti. mai.) C Explicit retractatio. Incipit liber primus beati augustini epi contra duas eplas Pelagianorum ad bonefacium papam D Incipit epl sci aureli augus aduersus epistl iuliani pelagiani ad bonifacium papa urbisG Incipit eiusdem. cpi. aug adnersus epistulam. iuliani pelagiani. ad bonifaeium papa urbis (lilt. mai.)L Incipit lib aureli agustiui ad papa bnnifaeium (litt. mai.) V; deeodd. EF cf. Pracj. 2 eeleberrimum F 4 atque] ac bvncGL bonefatiOa.c. bonefaci BDGL bonifati C 5 et iam (saepius) EF corporaliaJ corporaliterL corporari V alipiusOCGLV 6 mutua] tuaGL 7 conniuansGp.c. 8 magno] add. tamenZ) estiunctusGL effectu C affectus est mule Oml 9 sanct. tuaeL 10 est] et Ga. c. L quanto L(a in ras.) 11 esso 0 in ras. m2 humilius G a.c.L 12 amare C amoreL est Os.l.mZ 13 more Om1 14 solo] solet B acOs.l.m2 15 post unde add. et EFbd te] ctGL 16 maiore Ga c. 18 ad uigilantiam] uigilantia B regeLml recentioriGL sollicituntOm2 )

Noui quippe heretici, inimici gratiae dei, quae datur pusillis et magnis per Iesum Christum dominum nostrum, etsi iam cauendi euidentius apertiore inprobatione monstrantur, non tamen quiescunt scriptis suis minus cautorum uel minus eruditorum corda temptare. quibus utique respondendum esset, ne se ucl suos in illo nefando errore firmarent, etiam si non metueremus, ne quemquam catholicorum uerisimili sermone deciperent. cum uero non desinant fremere ad dominici gregis caulas atque ad diripiendas tanto pretio redemptas oues aditus undecumque rimari communisque sit omnibus nobis qui fungimur episcopatus officio — quamuis ipse in ea praemineas celsiore fastigio — specula pastoralis, facio quod possum pro mei particula muneris, quantum mihi dominus adiuuantibus orationibus tuis donare dignatur, ut pestilentibus et insidiantibus eorum scriptis medentia et munientia scripta praetendam, quibus rabies qua furiunt aut etiam ipsa sanetur aut a laedendis aliis repellatur.

Haec autem quae duabus epistulis eorum respondeo, uni scilicet, quam dicitur Romam misisse Iulianus — credo, ut per illam quos posset suos aut inueniret aut faceret -, alteri autem, quam decem et octo uelut episcopi participes eius erroris non ad quoslibet, sed ad loci ipsius episcopum sua calliditate temptandum et ad suas partes, si posset fieri, traducendum ausi sunt Thessalonicam scribere, haec ergo, quae istis, ut dixi, duabus epistulis illorum ista disputatione respondeo, ad tuam potissimum dirigere sanctitatem non tam discenda quam examinanda et, ubi forsitan aliquid displicuerit, [*](2 cf. Rora. 7, 25 8 cf. Verg. Aen. IX GO. Ambrosii Exp. euang. Lucae VII 49 (CSEL XXXII p. IV 301, 26) ) [*](1 quippe] add. quod E 2 etsi iam ex et suamO 3 eidentiusOml inprobitate B 4 erud.-temptare C in ras. m2 5 esset resp. DEFbd in om.EF 6nequaquamGL quiquamOjni 7uerissimileGL 8 adominiciOmlC grecisC atque] nequeGL aq: diripiendasOml adiripiendasC 9 ante oues eras. 0 B communis sit causa F nobis omnibus GL 10 eo GL praeemineas bd 11 cekiore Ga.c. fastioOwl spec. past. facio Cs.l.m2 pastoraliOEFGL 13 operationibus Va. c. 14 muniet iactantia L (iact in ras. m2), Va. c. prętendant GL 15 feriunt Om1EF a s. l.B, om.F a lacd.] alendisCL 16 repel- lantur B propellaturGL 19 alte»riO decimZ, 20 partecepsOml 21 ad om.GL ipsius] illius D 22 tessalonicam 0 thesalonicam V thessalonicae DGL 23 quae istis om.GL istiC illorum] eorum B i*sta0 24tuaL potentissimum D diligere C 25 dicenda Lml )

Iam itaque Iuliani respondeamus epistulae. dicunt, inquit, illi Manichei, quibus modo non communicamus, id est toti isti, cum quibus dissentimus, quia primi hominis peccato, id est Adae, liberum arbitrium perierit et nemo iam potestatem habeat bene uiuendi:, sed omnes in peccatum carnis suae necessitate cogantur. Manicheos appellat catholicos more illius Iouiniani, qui paucos ante annos hereticus nouus uirginitatem sanctae Mariae destruebat et uirginitati sacrae nuptias fidelium coaequabat. nec ob aliud hoc obiciebat catholicis, nisi quia eos uideri uolebat accusatores uel damnatores esse nuptiarum.

Liberum autem arbitrium defendendo praecipitant, ut de illo potius ad faciendam iustitiam quam dc domini adiutorio confidatur atque ut in se quisque, non in domino glorietur. quis autem nostrum dicat, quod primi hominis peccato perierit liberum arbitrium de genere humano ? libertas quidem periit per peccatum, sed illa, quae in paradiso fuit, habendi plenam cum [*]( 7 cf. Matth. 5, 12 11 Iulianus 16 cf. Aug. Dehaores. c. 82 (XLII 4G M) 23 cf. I Cor. 1,31 24-426,28 quis-dci fieri] d. Aug. Op. imp. 194 (XLV 1110M) ) [*]( 1 constituit L 2 ipse om.D 3 possint CEFld -1 beneuolentiae EF 5 uolnisti L (u init. s. l.), G a. c. 6 nomen meum DEFbd 7 de s. I. m2U slacerentL ne om.GL 9 fallacia L facili C pelaioO pelagione(7L 10 xpiOm1 11 itaGL illi inquit T7 12 manichaeiO conraunicamusO 13 de∗sentimus O adae 0(ae t.l.m2) 14 arbitrium s.l.mlG,om.L pcriitGLinras. habetOmf 15 necessitate»0 16 iouiani Vml ante paueos annos EPbd 17 haereticusU distrucbatL uirginitati∗0 uirginitate Va.c. 18 nuptiaeL hoc ob aliud B hoc om.0 19 qui La.c. eos om.D nolebatOa.c. 20 esse om. D 22 all. de om.Om1GL 25 hnmano genere DEFbd generi Uml periit s. I. m2 post pecc. 0 26 plenam 0 (e s. ras. m2) )

Sed nc forte dicant ad hoc esse adiutos, ut haberent potestatem fieri filii dei- ut autem hanc accipere mererentur, prius eum libero arbitrio nulla adiuti gratia receperunt; haec est quippe intentio, qua gratiam destruere moliuntur, ut eam dari secundum merita nostra contendant —. ne forte ergo hanc euangelicam sententiam sic diuidant, ut meritum ponant in eo quod dictum est: quotquot autem receperunt eum ac deinde non gratis datam, sed huic merito redditam gratiam in eo quod sequitur: dedit eis potestatem filios dei fieri, numquid, si quaeratur ab eis quid sit receperunt eum\', dicturi sunt aliud nisi \'crediderunt in eum\' ? ut igitur et hoc sciant ad gratiam pertinere, legant quod ait apostolus: in nullo expauescatis a b aduersariis, quae quidem est illis causa perditionis, uestrae autem salutis, et hoc a deo, quia uobis donatum est pro Christo non tantum ut credatis in eum, sed ut etiam patiamini pro e o — nempe utrumque dixit esse donatum —, item quod ait: pax fratribus et caritas cum fide a deo patre et domino Iesu Christo. legant etiam illud, quod ipse dominus ait: nemo potest uenire ad me, nisi pater, qui misit me, traxerit eum. ubi ne quisquam putet aliud dictum esse \'uenire ad me\' quam \'credere in me\', paulo post, cum de suo corpore et sanguine loqueretur et seandalizati essent plurimi in sermone eius, ait: uerba, quae ego locutus sum uobis, spiritus et uita sunt. sed sunt quidam ex uobis, qui non credunt. deinde subiunxit euangelista : sciebat enim ab initio Iesus, qui essent credentes et quis [*]( 7. 9 Ioli. 1, 12 12 Phil. 1, 28. 29 18 Eph. 6, 23 21 Ioh. 6, 44 25. 28 Ioh. 6, G4—G6 ) [*]( 1 adhnc 0m1 2 filii dei fieri B hanc autem C recipere V 3 eum om.Cml 4 mosliuntur (1 eras.) V 5 euangelica C 6 qaoOml 7 quod quod V 8 datum V 10 nunquid OmlD 11 et ex ei B, om.O 13 expauiscatis V 15 adeo EF 16 donatum] datumGL 18 aut Va.c. 19 patre nostro 0 20 domino nostro GL legat GL illud] aliud OL, om.Dbd dom. ait ipse D 24 cum] quam V 27 ex] iu GL non s.l.ni2Y 28 Iestis ab initio DKFbd 29 esset tradit. GL trad.] creditunis C )

Non itaque, sicut dicunt nos quidam dicere et iste audet insuper scribere, \'omnes in peccatum\' uelut inuiti \'carnis suae necessitate coguntur\', sed si iam in ea aetate sunt, ut propriae mentis utantur arbitrio, et in peccato sua uoluntate retinentur et a peccato in peccatum sua uoluntate praecipitantur. neque enim agit in eis etiam qui suadet et decipit, nisi ut peccatum uoluntate committant uel ignorantia ueritatis uel delectatione iniquitatis uel utroque malo et caecitatis et infirmitatis. sed haec uoluntas, quae libera est in malis, quia delectatur malis, ideo [*]( 4 Ioh. 6, 44 11 cf. Ioh. 1,12 datur ergo-praecipitantur) cf. Aug. Op. imp. I 94 (XLV 1110 M) 18 Iulianus, cf. p. 425,15 24 sed haec uoluntas—non potest uelle] cf. Aug. Op. imp. I 94 (XLV 1110 M). ibid. III 118 p. 1297 ) [*](1 eum esset V 3 sententiam-dixerat in mg. Dml 4 intrauitL quia GL qua D nomo Oml 5 me misit V 6 et non credo om.GL 8 traxit C 9 fueri Oml ei ex et Vm2 10 ille] ipse GL in xpo GL 11 in om. Op. imp. ciun s.l.m20 12 datur lin. 0 14 quod] si C liberu Oml liberauit B liberum V (u ex corr. m2) 16 inseruit uit B (r d.) inseruit DGLb, (r s.l.) C inseuit in rus.V 18 insuper] et super C et omnes B uel GL iniutiBa.c. carni sue B 19 ea∗∗∗B propriaGa.c.L 20 suo D retenentur V(te in ras.) 21 a om.C precipitcnturGL 22 ait OmlC etiani in cisC suaditV sua detO nisi om GL 23 dilcctioneCL 24 iniquitatis om.D 25 quia-malis om.GL )

Hoc isti nolunt elati et superbi nec purgando defensores, sed extollendo praecipitatores liberi arbitrii, qui non ob aliud nobis haec dicentibus indignantur. nisi quia gloriari in domino dedignantur. timuit tamen Pelagius episcopale indicium Palaestinum et, cum ei fuisset obiectum, quod diceret \'gratiam dei secundum merita nostra dari\'. negauit se dicere et eos, qui hoc dicerent. anathemando damnauit. nec tamen defendere aliud inuenitur in libris, quos postmodum scripsit, fraudem se putans hominibus iudicantibus fecisse mentiendo aut nescio quomodo suum sensum uerbis ambiguis obtegendo.

Sed iam uideamus quod sequitur. dicunt etiam, inquit, istas, quae modo aguntur, nuptias a deo institutas non fuisse; quod in libro Augustini legitur, contra quem ego modo quattuor libellis respondi. cuius Augustini dicta inimici nostri in ueritatis odium [*](1 nec potest-potest uelle] Aug. Op. imp. I 97 p. 1114 3 cf. Horn. 7, 25 4 Rom. 14, 23 6 Rom. 1,17. cf. ILib. 2, 4 7 cf. Ioh. 6, 66 13 cf. I Cor. 1,31 14 cf. De gcstis PcL 14, 30 (CSEL XLII 84, 5) 21 Iulianus 23 Dc nuptiis et conc. II 2 (CSEL XLII 254,14) ) [*](1 nec] non Op. imp. 2 uellenis Oml ab eo] EdCV a deoL 5 ab»s- trahit O abtrahit L a s. ras. m20 est om. V 6 qui Oml ad C (d s. l. m2) 7 xpo GL est] add. enim CEFV 9 nullus C ueram om.GL 11 coluntVn.c. etlatiOa.c. defensiores C(crp. m2) 12 liberi snntEF quodOml 13 dicen- tibus] add. nobis GL 14dnmGdmnL pylagiusC episcopalemL iudiu Cml 15 palcstinumODVGL 16 sc] add. hocGL et ex aut B 17 anathe- matizando BCm2DEFbd aliud tamen def. EFbd 19 putans s.l.m20 putant B iudicantibus s.lm20,om.B aut] an EF nesciendo aut quomodo D 20 sensum s.l.m20 21 etiam C qd 0 (d ndd. s.l.m2) inquit bis D 23 quatuor DEFbd libris Oa.c. 24 respondeo GL )

Dicunt etiam, inquit, motum genitalium et commixtionem coniugum a diabolo fuisse repertam et propterea eos qui nascuntur innocentes reos esse et a diabolo fieri, non a deo, quia de hac diabolica commixtione nascuntur. hoc autem sine aliqua ambiguitate Manicheum est. immo sicut dicimus a deo nuptias institutas propter ordinatam generationem filiorum, ita dicimus filiorum gignendorum seminationem sine motu genitalium et sine commixtione coniugum nec in paradiso, si filii gignerentur, esse potuisse. sed utrum talis eorum motus atque commixtio fuisset, si nemo peccasset, qualis nunc est cum pudenda libidine, hinc est quaestio, de qua diligentius postea, si deus noluerit. disputabimus.

Quid tamen isti uelint, quid intendant, quo rem perducere moliantur, adiuncta istius uerba declarant, ubi ait nos dicere: propterea eos qui innocentes nascuntur reos esse et a diabolo fieri, non a deo, quia de hac diabolica commixtione nascuntur . cum itaque nos nec diabolicam dicamus coniugum commixtionem, maxime fidelium, quae fit causa generandorum qui postea regenerandi sunt filiorum, nec homines ullos a diabolo fieri, sed a deo, in quantum homines sunt, et tamen etiam de coniugibus fidelibus reos nasci. tamquam ex oliua oleastrum, propter originale peccatum et propter hoc esse sub diabolo, nisi renascantur in Christo, quoniam diabolus culpae auctor est, non naturae, contra illi paruulos dicentes nullum trahere originale peccatum et ideo non esse sub diabolo, quid efficere laborant, nisi ut illa dei gratia euacuetur in paruulis, qua eruit [*]( 1 Inlianus 15 Iulianus 21 cf. Rom. 11, 24 26 Col. 1, 13 ) [*](1 inquit om.Binl niotum] totumflL genetaliuinF 2 propteeaOwi 3 innocentor B 4 commistione V 5 manifestuniOa.c. sicGmZL dnoL constitutasGL 6 filiorum] add. gignendorum B ita om.C 7 seminatione(;L genetalium V commixtioncm r 8 si s.l.C,om.GL generenturGL 9 potuisse bisD talis bisD 11 disputamus Om1 disputanimus L 13 intendimt T* rem perd.] semper ducereOL 14 aut Va.c. 15 proptea C innocenter OB noscuntur C lGadeoC aeC noscnntur Cml 17 coning∗um L 18 qui] quaeGmlL 19 regenerandae Gm1L hominem L diaboliL 20 adeo CD 21 oleatrum B 24 e contra EF 25 8 Oml 20 laburent Ctnl gratiae V pamolisOr quaeniit (a s.l.) r quaeODr. )

Dicunt, inquit, sanctos in uetere testamento non caruisse peccatis, id est nec per emendationem a criminibus fuisse liberos, sed in reatu a morte fuisse deprehensos. immo dicimus uel ante legem uel tempore ueteris testamenti a peccatis fuisse liberatos non uirtute propria, quia maledictus omnis qui spem suam ponit in homine — et in hoc sine dubio maledicto sunt, quos etiam psalmus diuinus notat: qui confidunt in uirtute sua —, nec uetere testamento, quod in seruitutem generat, quamuis certae dispensationis gratia diuinitus datum sit, nec ipsa lege sancta et iusta et bona, ubi scriptum est: non concupisces, quoniam non est data, quae posset uiuificare, sed praeuaricationis gratia posita est, donec ueniret semen cui promissum est, sed liberatos esse per sanguinem ipsius redemptoris, qui est unus mediator dei et hominum homo Christus? Iesus. isti autem inimici gratiae dei, quae data est pusillis et magnis per legum Christum dominum nostrum, ideo dicunt antiquos homines dei perfectae fuisse [*]( 6 Iulianus, cf. p. 431, 4 9 Iulianus 13 Hicr. 17, 5 15 Ps. 48, 7 16 cf. Gal. 4, 24 18 cf. Rom. 7, 12 Ex. 20,17. Rom. 7, 7 19 cf. Gal. 3, 21. 19 21 cf. I Tim. 2, 5 23 cf. Rom. 7, 25 ) [*]( 1 nos] cosGL 2 regno DG a. c. post filii eras. suae 0 claritatisGL suae s.l.m20 4 etiam om.Oml di Oml 5 reitemptoris Om1 redemtoris V nos om.GL quoniam om. B quoniam et] etiam s.l.m20 etiam et EF 6 minoribus B a.c. hec B dici OmlGL *sine*0 7 esse] add. sensurn OB 8 docmaO digma La.c. dogme uertatur V eucrtitur Lb hereticorum B ereticumGmi 9 ueteri OCm2GLb 10 emundationemGi suis se B libera- tosL,b in mg. 11 reprehensosGL uel om.L 12 nouirtute Oml 13 homo (inras. L) omnisGL 14 hominem L maledicti C (i jin. ex e),Lb 15pr. quodD 16 ueteri OGm2 ue»teri L uc«tcre V in om.EF seruitute CV genera*tL 17 certe OmlVGL grada V 18 lege.0 et pr. om.OB concupiseis V 19 praeuaricationiOml 22 homo s.l.m20 )

Apostolum etiam Paulum, inquit, uel omnes apostolos dicunt semper inmoderata libidine fuisse pollutos. quis hoc uel profanus? audeat dicere? sed nimirum iste propterea sic calumniatur, quia contendunt id, quod dixit apostolus: scio quia non habitat in me, hoc est in carne mea, bonum; uelle enim adiacet mihi, perficere autem bonum non inuenio, et cetera talia non eum dixisse de se ipso, sed nescio cuius alterius, qui illa pateretur, induxisse personam. propter quod loeus ipsc* in eius epistula diligenter considerandus est et scrutandus, ne in eius aliqua obscuritate delitiscat error istorum. quamuis ergo latius hinc apostolus disputet magno diuturnoque conflictu gratiam defendens aduersus eos, qui gloriabantur in lege, tamen ad rem pertinentia pauca contingimus. unde ait: quia non iustificabitur ex lege omnis caro coram ipso; per legem enim cognitio peccati. nunc autem sine lege iustitia dei manifestata est, testificata per legem et prophetas, iustitia autem dei per fidem Iesu Christi in omnes qui credunt. non enim est distinctio; omnes enim peccauerunt et egent gloriam dei iustificati gratis per gratiam ipsius, per redemptionem, quae est in Christo Iesu. et iterum: ubi est gloriatio? exclusa est. per quam legem? factorum? non, [*](1 cf. Eph 2, 8 3 Iulianus 6 cf. De gratia Christi (CSEL XLII 39, 4.3 p. 156 sq.) 7 Rom. 7,18 15 cf. Rom. 2,23 16 Rom. 3, 20-24 25 Rom. 3,2 7. 28 ) [*]( 2 erguisse Om1∗eguisse G 3 inquit om.EF uel ex uelo Om2 4 apo- stolus V fuisse libidineGL 5 istae Om1C isti DGp.c.b 6 sic proptereaGL si Oml calumpniantur B calumniantur DOLb qui 0m1 id] de hoc Db 10eum] cum V se ipso ex soniso Om2 11 partereturT* 12 epistoLwG epistulaL 13 eis b delitescat BDGm2bd ipaorum GL quauis B 14 hinc latius V hic GL etmagno Gbd conflicto GmlL 15 eos om.0 17 ex lege ) [*](IeftO) [*](om.GL ipso] illo Dbd 19 lego C 20 per-436, 8 peccatum om.0 22 est enim EFbd distinctio] iustitia GL 23 gloria∗B gloria CDEFYbd 24 redemtionem r 25 gloriatio tua BD 26 fatorum C ) [*](LX. Angust. VIII pare I. Vrba et Zycht. ) [*]( 28 )

Hinc autem iam incipit, propter quod ista consideranda suscepimus, introducere personam suam et tamquam de se ipso loqui. ubi nolunt Pelagiani ipsum apostolum intellegi, sed quod in se alium transfigurauerit, id est hominem sub lege adhuc positum, nondum per gratiam liberatum. ubi quidem iam debent concedere, quod in lege nemo iustificatur, sicut alibi idem apostolus dicit, sed ad cognitionem peccati et ad ipsius legis praeuaricationem ualere legem, ut cognito auctoque peccato per fidem gratia requiratur. non autem timent ista de apostolo intellegi, quae posset et de praeteritis suis dicere, sed ca quae sequuntur timent. hic enim: concupiscentiam, inquit, nesciebam, nisi lex diceret: non concupisces. occasione autem accepta peccatum per mandatum operatum est in me omnem concupiscentiam; sine lege enim peccatum mortuum est. ego autem uiuebam aliquando sine lege; adueniente autem mandato peccatum reuixit, ego autem mortuus sum. et inuentum est mihi mandat u m, quod erat in uitam, hoc esse i n mortem. [*]( 1 cfi Rom. 5, 5 4 Rom. 7, 7 7 Rom. 3, 20 14 Gal. 8, 11 19 Rom. 7,7-13 ) [*](def.O) [*]( 1 quiaL 2 lianc L 3 malum EFGa.c.L contenilant Ga.c.L uidit] add. enim EF quis V 4 pro possunt F (s pr. 8.J.) 5 dicimus ZJTr lex inqlliWL es V G cognouit C 7 post legem add. enim Dld 8 ergo] enim V abolitioGb abolicioL oblatio C 9 autem otn.D coepitGL 12 aliud V id est om. D 13 gratia L conccdoGa.c.L 14 idem] ipseB 15 legis om.F.F 17 poU tinient eras. de in mg. m2 add.Y 19 timeantGL hincGL 20 occansione V occa.sioneG occasionem—acccptam L 23 enim] autem D est mortuum D 24 aueniente C 25 ante mandato exp. peccato B 27 in] adGL uita CDEFV morte CEF ) [*]( 2s» )

Nec moueat quod ad Philippenses scripsit, secundum iustitiam, quae in lege est, quod fuerit sine querella. potuit enim esse intus in affectionibus prauis praeuaricator legis et tamen conspicua opera legis inplere uel timore hominum uel ipsius dei, sed poenae formidine, non dilectione et delectatione iustitiae. aliud est enim uoluntate benefaciendi benefacere, aliud autem ad malefaciendum sic uoluntate inclinari, ut etiam faceret, si hoc posset inpune permitti. nam sic profecto in ipsa intus uoluntate peccat, qui non uoluntate, sed timore non peccat. in quibus interioribus suis talem se fuisse sciens apostolus ante gratiam dei, quae data est per legum Christum dominum nostrum, alibi hoc apertissime confitetur. scribens quippe ad Ephesios: et uos, inquit, cum essetis mortui delictis et peccatis uestris, [*]( 10.12 Rom. 7, 9.10 16 cf. Phil. 3,6 25 cf. Rom. 7,25 27 Eph. 2,1-5 ) [*]( 1 accepta occasione DEFbd 2 illum L 7 supra Cbd peccator aut] peccans DGL 8 au V per mandatum om.GL uoce per inc. 0 sicut.B 9 suauitate L uita sua B ut] dum GL 11 primuinGL uolens B noluerit C 12 fin. autem om.GL 14 ut iam B capace V 16 philipenses OBDL 17 que Om] post quae eras. d B qui fuerim Cbd quod fuerim EF 18 prauis om. OB paruis EF 20 dilectatione Cml et delectatione om.EF 21 enim est D 22 uoluntati V uolunte Cml haecGL 23 siO 25 data est] est, quod post Christum pon. CDGL, post nostrumEFVbd 26 alibi] alio locoGL 27 quippe om.BGL cuin] dum D 28 uestris ex nostris B )

Quod autem ait in hoc epistulae loco ad Romanos: p e peccatum, ut appareat peccatum, per bonum mihi operatum est mortem, congruit superioribus ubi dixit: sed peccatum non eognoui nisi per legem; nam concupiscentiam nesciebam, nisi lex diceret : non concupisces, et superius: per legem cognitio peccati; hoc enim et hic dixit: ut appareat peccatum, ut illud, quod dixerat: sine lege enim peccatum mortuum est, non intellegamus nisi, tamquam non sit, \'latet, non apparet, penitus ignoratur\', tamquam in nescio quibus ignorantiae tenebris sit sepultum. et quod ait: ego autem uiuebam aliquando sine lege, quid ait nisi \'uiuere mihi uidebar\'? et quod adiunxit: ad ueniente autem mandato peccatum reuixit, quid est aliud quam \'eminuit et apparuit\' ? nec tamen ait \'uixit\', sed \'reuixit\'. uixerat enim aliquando in paradiso, quando contra datum praeceptum satis apparebat admissum; cum autem a nascentibus trahitur, tamquam mortuum sit, latet, donec repugnans iustitiae malum eius prohibitione sentiatur, cum aliud iubetur atque adprobatur, aliud delectat atque dominatur; tunc peccatum quodammodo in [*]( 8 Rom. 7,13 llRom.7,7 13 Rom. 3, 20 15 Rom. 7,8 18. 20 Rom. 7, 9 ) [*]( 3 quae EF 5 gratia ipsiusODEFGLbd 6 eredes Om1 10 conguit D (11 s. g) dixit om.F 14 cognitia Ga.c.La.c. hic ex mihi Om2 15 ut—peccatum om. V 16 mortuū * (s eras.) 0 17 in. om.Oml 1squod om.D 19 quid] quod L nisi] quin F mihi uiuere D uiuere 0 (e fin. m2 add.) uiuere»L 20 uidebatur (in mg. uidebar)EF autem orn.GL 21 rcuixit peccatum GL alind om.B ut quamGL 22 emicuitCEF ait om.GL 24 amissum EF quum Hm1 a s.l.Om2,om.GL 25 sit latet om.Oml iustitia G 26 prohibitione∗DG prohibiti- onemL probaturGL 27 quodadmodo L )

Sed quod sequitur non ita expeditum est, quomodo de Paulo possit intellegi. scimus enim, inquit, quia lex spiritalis est; ego autem carnalis sum. non ait \'fui\', sed \'sum\'. numquid ergo apostolus, cum haec scriberet, carnalis fuit? an secundum corpus hoc dicit? adhuc enim erat in corpore mortis huius nondum facto, quod alibi dicit: seminatur corpus animale, surgit corpus spiritale. tune enim extoto se, id est ex utraque parte, qua constat, spiritalis homo erit, quando spiritale etiam corpus erit. neque enim absurdum est, ut sit in illa uita etiam caro spiritalis, si potuit esse in hac uita in his, qui adhuc carnalia sapiunt, etiam spiritus ipse carnalis. sic ergo ideo dixit: ego autem carnalis sum, quia nondum spiritale corpus habebat apostolus, sicut posset dicere: \'ego autem mortalis sum\'; quod utique non nisi secundum corpus intellegeretur dixisse, quod nondum fuerat inmortalitateuestitum. item quod adiunxit: uenundatus sub peccato, ne quisquam eum nondum redemptum Christi sanguine existimet, etiam hoc secundum illud potest intellegi, quod ait: et nos primitias habentes spiritus et ipsi in nobismet ipsis ingemescimus adoptionem expectantes, redemptionem corporis nostri. si enim secundum hoc se dicit uenundatum sub peccato, quod adhuc non est redemptum a corruptione corpus eius, uel uenundatum aliquando in prima transgressione praecepti, ut haberet corpus corruptibile quod adgrauat animam, quid prohibet hic apostolum intellegi de se ipso dicere, quod ita dicit, ut etiam in ipso [*]( 4 Rom. 7, 14 7 ef. Rom. 7, 24 8 1 Cor. 15, 44 13 ef. Rom. 8, 5 14. 17 Rom.7, 14 20 Rom. 8, 23 2G cf. Sap. 9, 15 ) [*]( 1 notitiam bis GL primiGL6 3 uoce de lin. fragrn. Aurel. 4 possct GL quoniamGZ. 5 non-sum om. V fuit C 6 nunquid O 7 lioc dicit om.EF 9 surget CDGM se om.OB 10 utro La.c. 11 etiam spiritale V etiam om.D in otn.Oml 12 si om.Oml esseexp.D 13 ipse] ee̅ D 14 posl autem exp. sum sum D 15 posse discere C 18 euin] enim C, in mg. al cum EF 19 hoc om. EF 20 et om. Om1 spiritus habentes D 21 metipsis s. I. L adobtionem Oml 2H nri s. ras. Om2 enim] antem V dicitseZJ 24 redemtumO 26 proibet 0 27 apostolus V intcllegi om GL die∗it B )

An forte metuimus ea quae sequuntur: quod enim operor, ignoro; non enim quoduolo, hocago, sed quod odi, illud facio, ne forte ex his uerbis quispiam consentire carnis concupiscentiae ad opera mala sanctum apostolum suspicetur? sed considerandum est quod adiungit: si autem quod nolo hoc facio, consentio legi quoniam bona. magis enim se dicit legi consentire quam carnis concupiscentiae — hanc enim peccati nomine appellat —; facere ergo se dixit et operari non affectu consentiendi et inplendi, sed ipso motu concupiscendi. \'hinc ergo\', inquit,\'consentio legi quoniam bona est: consentio, quia nolo quod non uult\'. deinde dicit: nunc autem iam non ego operor illud, sed id quod habitat in me peccatum. quid est \'nunc autem\' nisi \'iam nunc sub gratia, quae liberauit delectationem uoluntatis a consensione cupiditatis\'? non enim melius intellegitur: non ego operor, nisi quia non consentit exhibere membra sua arma iniquitatis peccato. nam si et concupiscit et consentit et agit, quomodo non ipse illud operatur, etiamsi se operari doleat et uinci grauiter ingemescat?

Iam illud quod sequitur nonne unde loquatur apertissime ostendit ? scio enim quia non habitatinme, hocest in carne mea, bonum. si enim non exponeret adiungendo: hoc estin carne mea, aliter fortasse acciperetur quod dixit: in me. ac per hoc uersat hoc idem repetens et inculans: u e 11 e [*](4 Rom. 7,15 8 Rom. 7,16 14 Rom. 7, 17 19 cf. Rom. 6,13 24. 27 Rom. 7,18 ) [*](1 possint GLp.e. posset 6 possunt La.c. etiamsi L (si s.l.) 2 nellit (sic semper) V delectatione CEFbd 3 confligeret V 4 secuntur D 6 odii G quisquam GL 7 scm suspicetur apostolum D suspicetur apostolum bd 8 est om. EF 9 quoniam] quia OBV bona est BDEFbd 10 enim om.C 12 affecto V affectum L mutuOml 16 in me habitatOBCGL 17 uoluptatisG consensionem L 19 non om.Om] consentit et agit B 20 si et] etsi Db aitC 21 se om.C sese EF opera**ri 0 uincitC 23 quo C opertissime Ga.c.La.c. 24 habitct Oml 25 exponerem a.c.GeiL 27 ac] hac CV )

Apertius autem quod sequitur utrumque declarat: c o ndelector enim legi dei secundum interiorem hominem, uideo autem aliam legem in membris meis repugnantem legi mentis meae et eaptiuantem me in lege peccati, quae est in membris meis. sed quod dixit \'captiuantem me\', potest mouere, si nulla consensio est. unde propter ista tria, duo scilicet, de quibus iam disputauimus, quod ait: ego au tem carnal is su m, et: u enundatus sub peccato, et hoc tertium: captiuantem in lege peccati, quaeest in membris meis, potest uideri apostolus tum describere, qui sub lege adhuc uiuit, nondum sub gratia. sed sicut illa duo exposuimus propter carnem adhuc corruptibilem dicta, sic et hoc potest intellegi, ut \'captiuantem me\' dixerit \'carne\', non mente, \'motione\', non [*](4 Rom. 7, 19. 20 9 Rom. 7, 21 13 Rom. 7, 22. 23 20 Rom. 7, 14 25 Roni. 7, 23 ) [*]( 1 bonum om. V non] add. inuenio GL 2 no OGL n It 4 amalum C (I ex r) 6 nolo ego ex loln Oml 7 lioc operor illud EF. hatetOmJ 8 repetiit B tardissimus V dp] a B excitantLa.c. 9 uolentem mWnGa.c.L 10 ilioGa.e.L llestom.O uolentisL 16 captiuantinantem C 17 in om.CEF peccatisV menbrisO 18 dixi Ga.c.L me om. OB monere b 19 est consensio B consessio D (sen s.l.ml) tria ista DEFbd post ista exp. ista D duo*G duos L et post scilicet exp. B de]etC 22inom.OBC legiO quodGL 23 scri- berc OmJ 24 sicut om.Otnl duo s. ras. Om2 25 corruptiuilem Oml si La.c. in hoc CEF ut] quod s.l.OmlG,om.L captiuanteOml 26 me mnXCEFGL carnem VGL mentisOOL motione in mg. B motione*G motionem L )