Contra Cresconium

Ecce iam non dico tricipitem bestiam errorem uestrum, quia suauissimus uerborum emendator es, sed dico \'calumniam tripertitam\'; nec dico nos ei tamquam tridenti telo ex hac Maximianensium causa debere resistere, sed dico \'tripertita defensione\'; nec dico in eorum fronte configite [*]( 4 cf. epist. Cresc. 21 sqq. Petil. I 27, 29. cf. Cresc. III 78, 89 ) [*]( 1 damoauerant XZ 3 si et] sed R respuunt R 5 in mea Ym2R 9 respondistse tF nil R 10 quod puto WXmlYR 12 quaeritur uel Ym2 uel q. WXYmlZ vel q. uel Rv 13 tuos (t. e. episcopos) WYmJX uos cel. v, cf. III 52, 58 init. nollem WXmlYmlR 15 contradicere potuisti Ym2 contradicere tu isti posse R 17 ut inuicta euan. W uoluit WYuilR 19 ada(-BS-JC)erendain WXmlYml demonstrandam WXmlYml facundia WXml 21 uestiam JVrmlR 22 quia] quasi YR suauissimas IV}R emendator es] emendationes Ym2R 23 caloinniam R, ) [*]( 87* )

Si de communione agitur non peccatorum alienorum, sed diuinorum sacramentorum, communicatum est cum damnatis et dictum est de aliis sacrilegis, qui cum damnato Maximiano communicabant, quod eos sacrilegi surculi non polluere plantaria; si de persecutione agitur, damnatos persecuti estis, animosos persecutionibus correiistis; si de baptismo agitur, in sacrilego schismate datum baptismum suscepistis: quid adhuc inaniter, ne ueritas cognoscatur errorque fugiatur, diuina non intellecta testimonia proferuntur? scriptum est: si quis se putat contentiosum esse, nos talem con- . suetudinem non habemus. sed nec Restitutus, qui cum Saluio Membresitano propter cellulas et agellos, ut eum locis expelleret, forensi strepitu controuersiaque conflixit, contentiosus habitus est a uobis; quanto minus debet contentiosus putari. qui non pro usurpanda uel auferenda, sed pro communicanda hereditate caelestium eis, qui aliter sapiunt, fideliter disputat! scriptum est, inquis: in aures inprudentis noli quicquam dicere, ne inrident sensatos sermones tuos. nolite nobis in aures quasi secretum dicere, si non prudentes putatis, sicut nec Christus in aures Pharisaeorum dicebat, quod tamen ad eos refellendos ipsis audientibus proferebat. palam nobis ostendite, ut si non corrigimur conuincamur, quomodo uos, [*]( 16 I Cor. 11, 16 17 cf. cap. 48, 58 28 epiat. Cresc. Pron. 28, 9 ) [*]( 1 cohartate X earum WXR in(im-XJ?»>;2j??)prudentiam WXYJRm2Z 3 et om. Z, euan. X 4 superemini Xm2Z 9 sacrilegiis WYmlR qui] que Z damnatae WYml 11 plantataria Yml 18 srismate lVYRZ 15 proferantur Xml 16 putat se e 17 reatitutis Yml 18 salbio W os at eum euan. W 23 quicqaam euan. X 25 aecretam lVYmJR secreta Ym2 26 farisaeorum W. )

Proinde quod in fine epistulae tuae omnia, quae supra latius abs te dicta sunt, breuiter percurrenda arbitratus es, quo lectoris memoriam recreares, eodem ordine accipe, quam nec te nec alios fallere debeas. nam et arrogantiae non est uel quaerere uel adserere ueritatem, et quod numquam putas potuisse definiri, non solum prudentibus et deum timentibus definitum est, sed etiam uos totum, quod sine fine putabatis, Maximianenses suscipiendo finistis. et uos non ad contentionem, sed ad conlationem uocamus, qui Maximianenses etiam forensibus litibus perculistis et in eis, qui in Maximiani schismate baptizati sunt, quamuis nequaquam illic baptizari debuerint, tamen Christi baptismum cognouistis et ecclesiae fontem aliter debere intellegi, ad quem nisi bonus nullus accedit, acceptato baptismo, quem sacrilegi extra dederant, declarastis. et maiores nostros uel sanctam ecclesiam quam tenemus alienis [*](2 Prou. 26, 4—5 12 cf. epist. Cresc. ) [*]( 1 maculat Ym2R danmatos WXmlYR 2 est scriptum eat WYml est scriptum YinHRo 5 prudentiam WY uidetur WYml 9 scisniate WYRZ 10 distructione B 12 finem Xml super WYinlZ 14 reacrearia Wml recrearis WmHYml 15 nec te nec a euan. W te nec] tenet Yml 17 a prudentibus YmSRZv, euan. X 20 fepensibus W ferensibus Yml 21 etl ed W sed YmlR sed et Ym2 scismate lVYRZ 22 debuerunt W 24 aut ad Vml accepto Ym2R 25 quem] que W quae XmlYml dederunt R declaratis WXmlYml 26 sauctum W )

Grammaticus etiam quidam Donatista Cresconius cum inuenisset epistulam meam, qua primas partes, quae in manus nostras tunc uenerant, epistulae Petiliani redargui, putauit mihi esse respondendum et hoc ipsum scripsit ad me. cui operi eius libris quattuor respondi, ita sane, ut tribus peragerem, quod uniuersa responsio flagitabat. sed cum uiderem de sola Maximianensium causa, quos suos scismaticos damnauerunt et eorum aliquos rursus in suis honoribus receperunt baptismumque ab eis extra suam communionem datum non repetiuerunt, responderi posse ad cuncta, quae scripsit, etiam quartum librum addidi, in quo id ipsum, quantum potui, diligenter atque euidenter ostendi. hos autem quattuor libros quando scripsi, iam contra Donatistas dederat leges Honorius imperator.

Hoc opus sic incipit: Quando ad te, Cresconi, mea scripta peruenire possent, ignorans.