Confessiones

Item legi ibi, quia uerbum, deus, non ex carne, non ex san-\' guine neque ex uoluntate uiri neque ex uoluntate carnis, sed [*]( 1] I Petr. 5, 5. 4] Io. 1,14. 8] Io. 1, 1-12. ) [*]( 1 mihi ostendere F quam] quia G 2 das M 3 demonstrasti (om. sit) G uiam FGM1 4 uerbum S: u. tuum BCFGHMOPQVWedd. habitabit V 5 typho MQ, tifo GV, typo W turgidum] i. inflatn add. M* s. l. 6 latinam BFsGHMOPQW edd., latina V 8 suadere F im V 9 pr. et] et ceta (uerbum-18 conprehenderunt om.) Q 11 nihil h (om. est) P 12 illo F 14 anima hominis M 15 peribeat HS, periberet M, perhibebat W uerbum deus ipse SW: u. deus FGOVo, u. dei deus BHPQbm, uerbum M 18 mundo*** (0 ex u corr.) W eum] ipsum Wbm per eum factus bis exhibet F 20 quodquot S, quodquod F eum receperunt BP 21 filius F 23 ibi legi BPQbm deus uerbum BPQbm pr. non add. 81 s. l. 24 neque S: non BFG HMOPQVW edd. alt. uoluntate* (m ras.) F )

Et ideo legebam ibi etiam inmutatam gloriam incorruptionis tuae in idola et uaria simulacra, in similitudinem imaginis corruptibilis hominis et uolucrum et quadrupedum et serpentium, uidelicet Aegyptium cibum, quo Esau perdidit primogenita sua, quoniam caput quadrupedis pro te honorauit populus primogenitus, conuersus corde in Aegyptum et curuans imaginem tuam, animam suam, ante imaginem uituli manducantis foenum. inueni haec ibi et non manducaui. placuit enim tibi, domine, auferre opprobrium diminutionis ab lacob, ut maior seruiret minori, et uocasti gentes in hereditatem tuam. et ego ad te ueneram ex gentibus et intendi in aurum, quod ab Aegypto uoluisti ut auferret populus tuus, quoniam tuum erat, ubicumque erat. et dixisti Atheniensibus per apostolum tuum, quod in te uiuimus et mouemur et sumus, sicut et quidam secundum eos dixerunt, et utique inde erant illi libri. et non adtendi in idola [*]( 1] Ps. 24,18. 3] Matth. 11,29. 5] Rom. 1,21 sq. 9] Eom. 1,23. 12] cf. Aug. Enarr. Ps. 46; Gen. 25, 33 sq. 14] Act. 7, 39; cf. Ex. 32,1-6. 16] Ps. 105, 20. 18] Rom. 9,13. 20] cf. Ei. 3, 22 et 11, 2. 22] Act. 17, 28. ) [*]( 2 coturno libri; i. crassitudine add. Ma 3 sublimiores BFP audierunt (corr. m. 1) S 4 quoniam] quia GM edd. 6 glorificauerunt V egerunt V uanescunt V 8 se esse BFGHOPQVW: esse MS ri facti sunt FHMO 9 etiam] et V 10 et uaria] et uana G, tria S simulacra om. G similitudine GV 11 uoluchrum H1 quadrupedium F 12 serpentum IIedd. tibum F, cybum add. Q s in mg. 15 egipto U F, egyptem V curuens F1 amaginem M 17 domine om. V 18 de- minutionis FG 1 H 01 VW 19igentes.F exientibusJ1 22 quod] qin V 24 pr. et om. B )

Et inde admonitus redire ad memet ipsum intrani in intima mea duce te et potui, quoniam factus es adiutor meus. intraui et uidi qualicumque oculo animae meae supra eundem oculum animae meae, supra mentem meam lucem inconmutabilem, non hanc uulgarem et conspicuam omni carni nec quasi ex eodem genere grandior erat, tamquam si ista multo multoque clarius claresceret totumque occuparet magnitudine. non hoc illa erat, sed aliud, aliud ualde ab istis omnibus. nec ita erat supra mentem meam, sicut oleum super aquam nec sicut caelum super terram, sed superior, quia ipsa fecit me, et ego inferior, quia factus ab ea. qui nouit ueritatem, nouit eam, et qui nouit eam, nouit aeternitatem. caritas nouit eam. o aeterna ueritas et uera caritas et cara aeternitas! tu es deus meus, tibi suspiro die ac nocte. et cum te primum cognoui, tu assumsisti me, uf uiderem esse, quod uiderem, et nondum me esse, qui uiderem. et reuerberasti infirmitatem aspectus mei radians in me uehementer, et contremui amore et horrore: et inueni longe me esse a te in regione dissimilitudinis, tamquam audirem uocem tuam de excelso: "cibus sum grandium: cresce et manducabis me. nec tu me in te mutabis sicut cibum carnis tuae, sed tu mutaberis in me." et cognoui, quoniam pro iniquitate erudisti [*]( _1] Rom. 1, 25. 5] Ps. 29,11. 25] Ps. 38,12. ) [*]( 1 qui] quia F mutauerunt V 2 colierunt F 4 intraui] et i. H 6 supra.-meae om. HS 7 mentem mente M lucem] 1. dñr BPQb melhuo 10 multo om. V, m. M magmagnitudine F 11 sed om. V homi- II nibus W 12 sapra P mea F 13 aqua V ipse P 14 me om. M et om. W factus] f. sum BFHMPQV edd. qui-16 nouit eam om. V1 15 et qui-aeternitatem add. S1 8. l. ueritatem W 16 eam] eam nouit aeternitatem caritas nouit eam S et uera caritas om. V 18 cogitaui FW ut om. B quod uideram P 19 qui] qd F aspectus infirmitatis meae V 20 rediens G et om. G 21 orrore FH1, errore W 22 dissimulitudinis F audire S 23 manducabit W 25 cognoui] ego noui W iniquitatem H eruisti B )

Et inspexi cetera infra te et uidi nec omnino esse nee omnino non esse: esse quidem, quoniam abs te sunt, non esse autem, quoniam id quod es non sunt. id enim uere est, quod inconrautabiliter manet. mihi autem inhaerere deo bonum est, quia, si non manebo in illo, nec in me potero. ille autem in se manens innouat omnia; et dominus meus es, quoniam bonorum meorum non eges.

Et manifestatum est mihi, quoniam bona sunt, quae corrumpuntur, quae neque si summa bona essent, corrumpi possent, neque nisi bona essent, corrumpi possent, quia, si summa bona essent, incorruptibilia essent, si autem nulla bona essent, quid in eis conrumperetur non esset. nocet enim corruptio et, nisi bonum minueret, non noceret. aut igitur nihil nocet corruptio, quod fieri non potest, aut, quod certissimum est, omnia, quae corrumpuntur, priuantur bono. si autem omni bono priuabuntur, omnino non erunt. si enim erunt et corrumpi iam non poterunt, meliora erunt, quia incorruptibiliter permanebunt. et quid monstrosius quam ea dicere [*]( 4] Ex. S, 14. 6] Rom. 1, 20. 11] Ps. 72, 28. 13] Sap. 7, 27. Ps. 15, 2. ) [*]( 1 aranea S, haraneam G 2 finita] infinita F, infima V 3 infinata M1, finita F 4 ego S: immo uero ego BFGHMOPQVW edd. qui sum om. H 6 uiuere] u. latere B quae] qm W per] q F 7 conspiciuntur BHPQVW 10 autem] quidem V es] est V quo W 11 adherere F 12 autem] a. qui M 13 inuocat F dominus] deus . idem Fo, d. deus bm meus. M* est B 15 manifestum MXQ bona om. W sunt] non s. BPQ 16 nec V1 corrumpi possent S: om. cet. et edd. 17 nisi bona] n. b. non F, si b. non G 19 quid] quod BHb m 22 priuatur F 23 omni] boni F priuantur V 24 incorruptiliter Q1 25 monstruosius BFGHMiPQVW edd., menstruosius Mx )

Et tibi omnino non est malum, non solum tibi sed nec uniuersae creaturae tuae, quia extra non est aliquid, quod inrumpat et corrumpat ordinem, quem inposuisti ei. in partibus autem eius quaedam quibusdam quia non conueniunt, mala putantur; et eadem ipsa non conueniunt aliis et bona sunt et in semet ipsis bona sunt. et omnia haec, quae sibimet inuicem non conueniunt, conueniunt inferiori parti rerum, quam terram dicimus, habentem caelum suum nubilosum atque uentosum congruum sibi. et absit, ut dicerem iam: "non essent ista", quia etsi sola ista cernerem, desiderarem quidem meliora, sed iam etiam de solis istis laudare te deberem, quoniam laudandum te ostendunt de terra dracones et omnes abyssi, [*]( 11] Gen. 1, 31 et Eccli. 39, 21. 24] Ps. 148, 7—12. ) [*]( 1 amisso-bono om. V1 priuantur V 2 ergo-bona sunt om. V 5 aut enim — 6 corruptibilis esset] add. W3 in mg. 7 corruptibilis n. esset S: corrumpi n. posset BFGHMOPQVWedd. 8 tu* (n ras.) V 9 quas] quae BPQ quoniam] quia H omnia aequalia F 11 fecisti BPQb 13 pr. tibi] ibi G 14 nec om. V1; et BPQb extra] e. te BOIPQb 15 ordinem et corrumpat M posuisti Gbm 16 eius om. W, ei. F quaedam] quae W 17 pr. et] ut W non conueniunt S: non conueniant W, conueniunt BFGHMOPQV edd. 19 conue- Y niunt alterum om. 8 parte W rerem F 20 nobilosum BI 21 iam ut dicerem BFGHMOPQW edd., iam n dicerem V esse BOiWI 22 etsi si W 24 drachones GS, d. i thracones Mi s. l. habyssi W, abbyssi F )

Non est sanitas eis, quibus displicet aliquid creaturae tuae, sicut mihi non erat, cum displicerent multa, quae fecisti. et quia non audebat anima mea, ut ei displiceret deus meus, nolebat esse tuum quidquid ei displicebat. et inde ierat in opinionem duarum substantiarum et non requiescebat et aliena loquebatur. et inde rediens fecerat sibi deum per infinita spatia locorum omnium et eum putauerat esse te et eum collocauerat in corde suo et facta erat rursus templum idoli sui abominandum tibi. sed posteaquam fouisti caput nescientis et clausisti oculos meos, ne uiderent uanitatem, cessaui de me paululum, et consopita est insania mea; et euigilaui in te et uidi te infinitum aliter, et uisus iste non a carne trahebatur. [*]( 7] Ps. 148, 1-5. 23] Ps. 118, 37. ) [*]( 3 caedri 8 omnia] uniuersa V peccora BFM 4 pinnata OaSW* 6 senes M laudant GHMOPmo 7 uero] enim F1 etiam om. M de caelis te] de caelis iam te M, de caelesti W, de celeste F, te S laudent laudent] laude laudent W, laudant laudent GM, laudant laudant V, laudent S 8 exelsis W 10 caelo F 11 non iam BFGHMOP QV: nondum SW et] et non W 12 sed-IS superiora add. S1 s. I. omnia add. QS s. l. quam sola om. BMPQ 13 sano rependebam BPQ, samino rependebam F 14 displicit F 15 quae] qM W 17 tuum] tunc V inde ierat] i. eierat F, i. inierat Q, indierat V1 in om. F 18 opinione OV 20 pr. eum] cum HV alt. eum] cum M 21 erat] 6 V 22 postea confouisti V nescienti V 23 uidere V cessauit W, cessaui* H 24 me] meo V paulolum BMP uigilaui W )