Confessiones
Augustine
Augustine. Sancti Aureli Augustini Opera, Sectio I, Pars I. (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 33). Knöll, Pius, editor. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1896.
Itaque institui animum intendere in scripturas sanctasI et uidere, quales essent. et ecce uideo rem non conpertam superbis neque nudatam pueris, sed incessu humilem, successa excelsam et uelatam mysteriis, et non eram ego talis, ut intrare in eam possem aut inclinare ceruicem ad eius gressus. non enim sicut modo loquor, ita sensi, cum adtendi ad illam scripturam, sed uisa est mihi indigna, quam Tullianae dignitati eonpararem. tumor enim meus refugiebat modum eius et acies mea non penetrabat interiora eius. uerum tamen illa erat, quae cresceret cum paruulis, sed ego dedignabar esse paruulus et turgidus fastu mihi grandis uidebar.
Itaque incidi in homines superbe delirantes, carnales nimis et loquaces, in quorum ore laquei diaboli et uiscum confectum conmixtione syllabarum nominis tui et domini Iesu Christi et paracleti consolatoris nostri spiritus sancti. haec nomina non recedebant de ore eorum, sed tenus sono et strepitu linguae; ceterum cor inane ueri. et dicebant: "ueritas et ueritas" et multum eam dicebant mihi et nusquam erat in eis, sed falsa loquebantur non de te tantum, qui uere ueritas es, [*](16] cf. II Tim. 2, 26 (I Tim. 8, 7. 6, 9). 22] cf. I Io. 2, 4. ) [*]( 1 pie biberat] praebiberat mo 3 ueredicum W non me] nomine Y 5 et uidere] ut uiderem BPQ edd., ut uidere F comptam (mp in ras. m. 2) 0, confertam S, confectam GM% VW, confictam M1 6 incensu F, in excessu W succensu F 7 e*go (r ras.) P 8 posse O1 9 adtendi* (t ras.) F 10 mihi est BPb dignitate F 11 comparem CP1, comparerem M1, comparare W _12 in interiora V uerum tamen] uerum autem CGHMOV, u. ***** aut (tamen eras.) F 14 et] sed H turgi*dus (n ras.) W factu M 15 Incidi itaque edd. dilerantes S, delerantes C\'FIW carnales] et c. BPQ edd. 16 loquaces (om. et) Q s *ore (m ras.) W laquaei S uiscu Q 17 cornmixtionê W, commyxtione GO1 et domini] sed et d. BPQ 18 paraclyti SW, paracliti B FGHMOiPQV nostri] om. M 19 nomina] omnia BPQ, enim omnia b recebant V1 tenui CFGMQV sonu FIW etJ ex B trepitu W, 20 et ceterum mo 21 multi BPQb dicebant eam Q 22 te] om. Vpr. )
Vbi ergo mihi tunc eras et quam longe? et longe peregrinabar abs te exclusus et a siliquis porcorum, quos de siliquis pascebam. quanto enim meliores grammaticorum et poetarum fabellae quam illa decipula! nam uersus et carmen et Medea uolans utiliores certe quam quinque elementa uarie [*]( 18] cf. Luc. 15, 16. ) [*]( 1 cerciores F 2 uiso 01 3 uidemus SW: u. haec BCFGHMOPQVedd. 4 et—ea om. Q1 certior W quam] q. cum F 5 et infinita] et O infima V, confinita C qui F nulla] nihil F 6 tunc] om. V 8 corpora es] a e in ras. pi, corporea es H, c. 5 V ea] ea es BCM PQmo, illa es F 10 *abes (h ras.) CM, abes F, ades Q1 fantasmatis W, phantasmatibus CP*Q* edd., fantasmatibus HIV\'ił, fantasmatibus corporum M illis—phantasmatis] om. F 11 phantasmatibus CH* edd., fantasmatibus MP2Qt, a phantasmatibus GV2 corporum] c. eorum M omnino non] om. Ml non] om. V1 quibus-quae sunt] add. M2 in mg. 12 cerciora F fantasiae MPQV, phantasmatae S, phantasmatu W 13 sed] om. M1. es] eius C 14 certior (ona. que) Q 15 uidens F 16 ipsam FO1 17 tunc mihi Q et longe] om. F 18 a siliquis] si aliquis PQ porcorum] om. H quas V seliquis O1, a siiisquis P, siquis (11 m. 3) H 19 meliores] melior est G V et poetarum] om. 01 20 fabulae 01QVl, fabula G 21 Medea. uolans] a at mede abulans V, melodia u. F *erte (rt a m. 3) H )
Nesciebam enim aliud, uere quod est, et quasi acutule mouebar, ut suffragarer stultis deceptoribus, cum a me quaereretur, unde malum est et utrum forma corporea deus finiretur et haberet capillos et ungues et utrum iusti existimandi essent qui haberent uxores multas simul et occiderent homines et sacrificarent de animalibus. quibus rerum ignarus perturbabar et recedens a ueritate ire in eam mihi uidebar, quia non [*]( 5] cf. Prou. 9, 18. 13] Prou. 9, 17. ) [*]( 1 fogata OlYIW quae] quia 01 omnino] omnia MOVW; t qug omnino 0\' in mg. 3 aduera V 4 audebam B 5 credidi] credeba G deductus] d. sum BCFMPQ edd. 6 inferni H et] om. F oummeus] eras. M 7 tibi] t. enim BCFGHMOPQV edd. mei W 8 quo modo SW: quo me BCFGHMO*PQV edd., quo 01 9 prestare FS, praestantiorem esse V ueluis GV 10 querem F, quererer V eras] om. V 11 illam] illa F, in illam BHPQb prudentia CFHM 12 enigma BCFHPS, sic semper solomonis M1 13 occultos] om. V1 15 foras GMV habentg Ml oculo* (s ras.) V talia] alia W ruminatem H1 16 illam Fb 17 acutulo 0 18 quaererent BCFGH MOPQV edd. 19 est SW: om. BCFGHMOPQV edd. utrum] t ex i corr. 0* fingeretur Q\' 8. I. 21 multas] ducentes m. F 22 rerum 0, rebus BMPQVb perturbar H1 23 ea W non] oni. 01 )
Et non noueram iustitiam ueram interiorem non ex consuetudine indicantem, sed ex lege lectissima dei omnipotentis, qua formarentur mores regionum et dierum pro regionibus et diebus, cum ipsa ubique ac semper esset, non alibi alia nec alias aliter, secundum quam iusti essent Abraham et Isaac et Iacob et Moyses et Dauid et illi omnes laudati ore dei; sed eos ab imperitis iudicari iniquos, indicantibus ex humano die et uniuersos mores humani generis ex parte moris sui metientibus, tamquam si quis nescius in armamentis, quid cui membro adcommodatum sit, ocrea uelit caput contegi et galea calciari et murmuret, quod non apte conueniat, aut in uno die [*]( 9] Gen. 1, 27. 17] 1 Cor. 4, 3. ) [*]( 1 priuatione V 2 cuius uidere] om. V 3 phantasmata F non] et non BCFGMOPQV edd. 4 spiritum] xPffi V esset M 5 esse] y y ene om. V moles esse F, moles ** (ee ras.) Q esset] essent W, possit G 6 suo] est Ml sint 0XV 8 ubique] om. W 9 quod] quod n M1, quid add. Q* 8. l. essemus] e. similes deo BCFGHMPQ edd. et quid SW: et recte BCFGHMOPQV edd. scripturis BFPQb diceremus W, dicemur B 11 ueram iustitiam M 12 lectissima] letissima W, rectissima BFHOPQVmo, iustissima GMb 15 abruam M, abraam W isaac (om. et) QVW 16 iacob (om. et) V moyses (om. et) Q laudati ore] laudatores M*P*QW*, laudari ore F 17 ab] om. Ml imperitus W1 iniquos] in quos W ex] et W 18 moris] oris 0 mentientibus 01 MXPQ 19 nescius in armamentis (us in a in ras.) 8 cui] cuique BFPQb membro (em in ras.) B* 20 uelet (et ex it corr.) B conteget (om. et) B 21 calceari F, calcari C, )
Haec ego tunc nesciebam et non aduertebam, et feriebant undique ista oculos meos et non uidebam. et cantabam carmina et non mihi licebat ponere pedem quemlibet et ubilibet, sed in alio atque alio metro aliter atque aliter et in uno aliquo uersu non omnibus locis eundem pedem; et ars ipsa, qua canebam, non habebat aliud alibi, sed omnia simul. et non intuebar iustitiam, cui seruirent boni et sancti homines, longe excellentius atque sublimius habere simul omnia quae praecipit et nulla ex parte uarie, tamen uariis temporibus non omnia simul, sed propria distribuentem ac praecipientem. et reprehendebam caecus pios patres non solum, sicut deus iuberet atque inspiraret, utentes praesentibus uerum quoque, sicut deus reuelaret, futura praenuntiantes.
Numquid aliquando aut alicubi iniustum est diligere deum ex toto corde et ex tota anima et ex tota mente et diligere proximum tamquam te ipsum? itaque flagitia, quae sunt contra naturam, ubique ac semper detestanda atque punienda sunt, qualia Sodomitarum fuerunt. quae si omnes gentes facerent, eodem criminis diuina lege tenerentur, quae non sic fecit homines, ut hoc se uterentur modo. uiolatur quippe ipsa societas, quae cum deo nobis esse debet, cum eadem natura, cuius ille auctor est, libidinis peruersitate polluitur. quae autem contra mores hominum sunt flagitia, pro morum diuersitate uitanda sunt, ut pactum inter se ciuitatis aut gentis consuetudine uel lege Armatum nulla ciuis aut peregrini libidine [*](15] cf. Marc. 12, 30 sq. Matth. 22, 87 -89. ) [*]( .1 ego] ergo FMIOIQ nescibam Fl auertebam V 2 occulos W 3 mihi non C et SW: om. BCFGHMOPQV edd. 5 eundem] aundem B qua W, que F 6 habebam W et non] om. W intuebat W 8 sublimis F precipet W, praecepit BCFGHMPQVbmo, praecepit deus l 9 uarie] uariae S, uarica W, uariari et BCFGHMOPQV edd. 10 ac praecipientem] om. V 11 iuberet] i. et utentes C 14 iustum Ml 15 bis et] om. BFHOPQb bis toto F 16 te] se edd. 17 sunt*** M detectanda Q1 19 criminis SW: cr. reatu BCGHMOPQV edd., cr. raeatii F 20 hoc se SW: se illo BCFGHMOPQV edd. uiulatur F1 21 quippe] p pr. ex d corr. F ista M sotietas ipsa F 22 autor F t 24 inter] in W au (* add. m. 2) 0 25 firma***tum (men ras.) W aut] atq; V peregrinis W )
Item in facinoribus, ubi libido est nocendi siue per contumeam siue per iniuriam et utrumque uel ulciscendi causa, sicut inimico inimicus, uel adipiscendi alicuius extra conmodi, sicut latro uiatori, uel euitandi mali, sicut ei qui timetur, uel inuidendo, sicut feliciori miserior aut in aliquo prosperatus ei, quem sibi aequari timet aut aequalem dolet, uel sola uoluptate alieni mali, sicut spectatores gladiatorum aut inrisores aut inlusores quorumlibet. haec sunt capita iniquitatis, quae pullulant principandi et spectandi et sentiendi libidine aut una aut duabus earum aut simul omnibus, et uiuitur male aduersum tria et [*]( 21] cf. I Io. 2,16. ) [*]( 1 pars] p. est edd. suo uniuerso edd. congruens] ens in ras. O3, congruentes W 2 mortem FP1 3 iubet om. SW 5 est] om. W ciuitatem W iuberet F 6 quod neque-l. 8 quippe B* in ras. 7 non dr eras. M ciuitatis eius om. M1 eius] ei mo 8 societatem (d\'i add. m. 2) M 9 societas F1 obediri C legibus M 10 deo C GO 1 pI edd. regnator] regnatori CGOIPl edd., gubernator F cui scripsi: siue SW, suae BCFGHMOPQV edd. 12 obaudiendum V 14 siue per contumeliam om. B 15 uel] om. CH 18 inuidendi STF infeliciori W misereor F eius F 19 aut] et aut B, *aut P uoluptatem V, uoluptatea (uoluptate ras.) H 20 alieni mali] alii enim V expectatores SW 21 pululant iTO1 22 sentiendi BCFGHMOPQV: sitiendi SW libidinem MV aut duabus] ut g d. M 23 aduersum (m m. 2 in ras.) 0 )
Sed inter fiagitia et facinora et tam multas iniquitates sunt peccato proficientium, quae bene indicantibus et [*](1] cf. Ps. 143,9. 5] cf. Ps. 26,12. 8] Rora. 1, 26. 10] cf. Act. 9,5. 17] cf. Ps. 77, 38 et 78, 9. cf. Ps. 101, 21. 19] cf. Ps. 74, 5 sq. ) [*](t 1 decim W decem chordarum] decacordum Q cordarum (E a m. 2) 0 2 dulcissime] dulcedine F 4 uindicas] cum dicas P, cum u. Q pertractant C 5 post. in] cum V 6 ac] *ac (h ras.) H, aut M, uim ac V 8 fraglando V 9 uerbis] b ex s corr. W\' 10 stimulth (s ras.) V calcitrantis M* 11 disruptis BCFGHaMaOaPV, direptis 0\' aut daces F 12 priuates P1, priuantis F conciationibus W diremtionibus BCFOlplV, direptionibus GlHMQb, direptionibus W quique rl BPb, cuique Q 13 te dereliqueris W 15 digitur W unu (u in ras.) 0 unum parte Q 16 pietati 0 reditur (0 eras) 8, creditur W et] om. F; eras. V purgans V 19 aduersum HO 20 dampno GQ, damna W amamus W 23 proficentium V1 bene SW: a bene BC FGHMOPQV edd. uituperautur BCFGHMOPQV edd. )
Haec ego nesciens inridebam illos sanctos seruos et prophetas tuos. et quid agebam, cum inridebam eos, nisi ut inriderer abs te sensim atque paulatim perductus ad eas nugas, ut crederem ficum plorare, cum decerpitur, et matrem eius arborem lacrimis lacteis? quam tamen ficum si comedisset aliquis sanctus alieno sane, non suo scelere decerptam, misceret uisceribus et anhelaret de illa angelos, inmo uero particulas [*]( 1 frugis**** 0 erba W 2 segitis M, segetes F flagitia F facinora F, facinore W 3 non] om. V1 nec] non M dominum et deum BFOPQV 4 cQ* (n ras.) B 5 congrue FP, congruae BCQb, congruentem (nt in ras. m. 2) 0 pr. et SW: om. BCFGHMOPQV edd. tempore PI, tempora W libidine W, libidini V1 6 puniuntur] om. V qoM potestata F 7 an a libidine F 8 uidentur GO\' 9 te] te (qu m. 3) M 10 se] om. B species*** W habet species aliter Q facientes W1 11 rpente S 12 uetuisti] e ex i corr. W 15 societas iussta est Q 16 fiant W 17 a] om. W pr. ad om. Q1 exibendum QV quo W 19 ergo Fb 20 et] sed H irriderem Q 21 irrider M sensum P1 h 23 arborem om. Q1 ficus W 24 decerpta V 25 hanelaret S, anelaret (h m. 3) H, ane la**ret (te ras.) Y, anelaret Q )
Et misisti manum tuam ex alto et de hac profunda caligine eruisti animam meam, cum pro me fleret ad te mea mater, fidelis tua, amplius quam flent matres corporea funera. uidebat enim illa mortem meam ex fide et spiritu, quem habebat ex te, et exaudisti eam, domine. exaudisti eam nec despexisti lacrimas eius, cum profluentes rigarent terram sub oculis eius in omni loco orationis eius: exaudisti eam. nam unde illud somnium, quo eam consolatus es, ut uiuere mecum cederet et habere mecum eandem mensam in domo? quod nolle coeperat auersans et detestans blasphemias erroris mei. uidit enim se stantem in quadam regula lignea et uenientem ad se iuuenem splendidum hilarem atque arridentem sibi, cum illa esset maerens et maerore confecta. qui cum [*]( 8] cf. Ps. 143, 7. 9] Ps. 85, 18. ) [*]( 1 *ructando (f ras.) V 2 legatae G sancti] di F dente (8 m. 3) M 3 ac] aut V magis] m. esse BCFGHMOPQV edd. 4 prestandam S quos] om. F 5 uero] enim BCFGHMOPQ edd.; om. V peteret] peniteret C manicheus libri 6 esset] est sed HI capitalis V damnandam V bucella GHOIPIQW, bucellam V uidebatur C, a n0 dematur M m. post. in mg. 8 alta W 9 calligine V fleret] ploraret BFPQb 10 mater mea G edd. corpora F 11 funere P1 morte mea W1 12 quam MW 13 ne MlW dispexisti GP eius] om. F 14 exaudisti] et ex. BFPQVb 15 illud** 0, illum P1 somnium illud Q quo* M es* (t ras.) W ut] om. OlV uiuire F, bibere B 16 mecum] me secum BCHPQb, me mo cederet] caederet G, crederet BCFHM\'O\'Qb, credere V, dum crederet P, concederet mo n haberS G, haberet FH secum B edd. eadem (n m. 2) 0 domu V 17 quod] qua V aduersans BFOPQVWb testans F blasphemia W1 errores Q1 18 stantem se edd. aduenientem BCFGHMOPQV edd. 20 esset illa FQ et] om. W )