Confessiones

Etenim species est pulchris corporibus et auro et argento et omnibus, et in contactu carnis congruentia ualet plurimum ceterisque sensibus est sua cuique adconmodata modificatio corporum; habet etiam honor temporalis et imperitandi atque [*]( 1 nisi] nec HM\' edd., ne Ml penuriae V pr. et] sed M edd. sageb. no. M1 2 fumtus furatus M habundabat GMQV, habundat (ba m.2) D 3 rem W uoUebaxu (u ras.) H 4 pyrus FGHMPQ uicina BFQ1, 111 uitia W uineae nostrae C edd. honusta HIQW 5 illecebrosis D* M*0*, inlecebrosi (* m. 3) W, inlecebrosa FG 6 adsportandam BSW, hasportandam FH adolescentuli C*FGHO*Q, adholiscentuli W nocte] om. F 7 area B 8 *onera (h ras.) M, hec honera W 9 aepulas GS etiam (om. si) V comederemus B 10 quo] quod FMQVW 11 deus] d. meus PQVb quod D1 12 quaereba V 13 nisi] om. F, nisi. W s 14 feda erat ODRlS, fed (* add. m. 3) e. W, federata Q* in mg. alt. aruaui] et am. F 15 a* quo* (d ras.) Q 16 animae BPQxb desiiiens QHV 17 exterminio F dedecore] de decore FO%b, dec\'*** (ore eras.) H dedeousj decus F 19 pulcris QV 20 et omnibus] in o. F contactus G gruentia F primum V 21 est] & V moderatio V 22 honor] modo h. G, bonus W )

Cum itaque de facinore quaeritur, qua causa factum sit, credi non solet, nisi cum appetitus adipiscendi alicuius illorum bonorum, quae infima diximus, esse potuisse adparuerit aut metus amittendi. pulchra sunt enim et decora, quamquam prae bonis superioribus et beatificis abiecta et iacentia. homicidium fecit. cur fecit? adamauit eius coniugem aut praedium aut uoluit depraedari, unde uiueret, aut timuit ab illo tale aliquid amittere aut laesus ulcisci se exarsit. num homicidium sine causa faceret ipso homicidio delectatus? quis crediderit? nam et de quodam dictum est uaecordi et nimis crudeli homine, [*]( 12] cf. Ps. 63,11. ) [*]( 1 uindictae] uictae F 2 in] om. V1 est] om. W egrediendum] e tert. a m. 2 0, egredientium M 3 deuiendum FW1 4 qua BFGM PQb hic] add. V in mg. inlecebrem H 5 decori F conuenientiam] ni ex tu corr. W, conuenientia F inflrmis F 6 caro nodo dulcis est] carorum d. e. add. P* in spatio uacuo 7 uniuersa** 0 8 am- mittitur 0 I PW, amittitur B declinatione V 9 bona] om. V meliora] in m. V, et m. F 10 et lex tua et ueritas tua FQ 11 enim et] add. V1 supr. lin. sed] om. M 12 ipse] ipso W diliciae W, dilitiae V 13 corda F 15 solent M cum om. H 16 infirma SW apparuerint F 17 admittendi FV enim sunt MQ decore W1 18 superioribus] sup. operibus PQ abiecta] et a. F 19 quur GP amauit GM 20 praedari Q 21 nam CG 22 facere G homicidio] homicidiQ F, homicio Ml quis] om. W1 23 de] om. F quodam P\'iłS: quo BCFGHMOpIQV edd., co W crudeli] creduli M1 homini FM\' V )

Quid ego miser in te amaui, 0 furtum meum, 0 facinus1 illud meum nocturnum sexti decimi anni aetatis meae? non enim pulchrum eras, cum furtum esses. aut uero aliquid es, ut loquar ad te? pulchra erant poma illa, quae furati sumus, quoniam creatura tua erat, pulcherrime omnium, creator omnium, deus bone, deus summum bonum et bonum uerum meum; pulchra erant illa poma, sed non ipsa concupiuit anima mea miserabilis. erat mihi enim meliorum copia, illa autem decerpsi, tantum ut furarer. nam decerpta proieci epulatus inde solam iniquitatem, qua laetabar fruens. nam et si quid illorum pomorum intrauit in os meum, condimentum ibi facinus erat. et nunc, domine deus meus, quaero, quid me in furto delectauerit, et ecce species nulla est: non dico sicut in aequitate atque prudentia, sed neque sicut in mente hominis atque memoria et sensibus et uegetante uita, neque sicut speciosa [*]( 2] Sall. Cat. 9. ) [*]( 1 gratuitu W malis 01 crudelis] add. P* vn spatio uacuo 2 torpescet Q 3 quare] quaere CGHMO, queret V, querere F quur GOxP V illa] ut illa F 4 exertitatione sceleri F orbe W imperii B, imperitia W 5 caret C1, carere V difficultates V 6 conscientia M1W nec] nam M 7 catillina V, catilena FMl utique] aut V 9 qd M 11 pulcrum Q es om. Q1 12 ad] a F fu*rati (r ras.) 0 13 creatua turaerat F erant W creator] c. cretor F 14 uerum bonum GM, b. ueri F 15 poma illa Q sed] om. V1 16 eram V enim mihi BFOxQ edd. discerpsi PQ1, descerpsi Q\' 18 sola iniquitate CM, sola iniquitate Q, sola iniquitatem F qua 0, q; F quod (o ex i corr.) M 19 pomorum] om. W, promorum P ibi] mihi GM 21 sicut]i si quid M 22 homines F 23 et uegetante] ac u. V, et uegetate W *neque (q ras.) F )

Nam et superbia celsitudinem imitatur, cum tu sis unus super omnia deus excelsus. et ambitio quid nisi honores quaerit et gloriam, cum tu sis prae cunctis honorandus unus et gloriosus in aeternum? et saeuitia potestatum timeri uult: quis autem timendus nisi unus deus, cuius potestati eripi ant subtrahi quid, quando aut ubi aut quo uel a quo potest? et blanditiae lasciuientium amari nolunt: sed neque blandius est aliquid tua caritate nec amatur quicquam salubrius quam illa prae cunctis formosa et luminosa ueritas tua. et curiositas affectare uidetur studium scientiae, cum tu omnia summe noueris. ignorantia quoque ipsa atque stultitia simplicitatis et innocentiae nomine tegitur, quia te simplicius quicquam non reperitur. quid te autem innocentius, quandoquidem opera sua malis inimica sunt? et ignauia quasi quietem appetit: quae uero quies certa praeter dominum? luxuria satietatem atque abundantiam se cupit uocari: tu es autem plenitudo et indeficiens copia incorruptibilis suauitatis. effusio liberalitatis obtendit umbram: sed bonorum omnium largitor affluentissimus tu es. auaritia multa possidere uult: et tu possides omnia. inuidentia de excellentia litigat: quid te excellentius? ira [*]( 5] cf. Dan. 3, 56 (3, 32). ) [*]( 1 sydera BV, sidecora F faetibus GV, foetibus MPW, f*etibus H, i fecibus F 2 decidentibus F non] na M saltim BFPXQ 4 ses V 5 et ambitio] et tam uitio V 7 potestum F 8 timendus] timidus M1; corr. m. 2 9 subtrai QV, suptrai F quid] quid potest BGHM OPQV edd., quis potest F, qui potest C aut qao] om. CF 10 blanditae F 11 salubrius] add. V in mg. illa F 12 cuncti W1 13 uideatur H studium] u pr. ex i corr. M* 14 et] om. V et innocentiae-simplicius] add. F* in mg. 15 tegetur F1 quiquam V 16 repperitur OQV te] om. M sua] tua ex sua corr. Px, tua l 18 luxoria PxWl sitietatem F 19 habundantiam FDiiW, habundantia V se cupit uocari] add. V in mg. es autem] es enim H, autem es m 20 incorruptibilis] et i. F suauitas** F, suauitas SW 21 afluentissimus . OlS, adflueutissimus F 23 inuidia** (ia m. 2) 0, inuidia BPQb iram OWW1 )

Ita fornicatur anima, cum auertitur abs te et quaerit extra te ea quae pura et liquida non inuenit, nisi cum redit ad te. peruerse te imitantur omnes, qui longe se a te faciunt et extollunt se aduersum te. sed etiam sic te imitando indicant creatorem te esse omnis naturae et ideo non esse, quo a te omni modo recedatur. quid ergo in illo furto ego dilexi et in quo dominum meum uel uitiose atque peruerse imitatus sum? an libuit facere contra legem saltem fallacia, quia potentatu non poteram, ut mancam libertatem captiuus imitarer faciendo inpune, quod non liceret, tenebrosa omnipotentiae similitudine? ecce est ille seruus fugiens dominum suum et consecutus umbram. s o putredos o monstrum uitae et mortis profunditas! potuitne libere quod non licebat, non ob aliud, nisi quia non licebat?

Quid retribuam domino, quod recolit haec memoria mea et anima mea non metuit inde? diligam te, domine, et gratias agam et confitear nomini tuo, quoniam tanta dimisisti [*]( 22] cf. Ps. 115, 12 (4). 24] cf. Ps. 53, 8. ) [*]( 1 quid HlW 2 exorrescit BHIPl, exorrexit (x ex sc corr.) V, exhorrescat F1 rebusq. P1 4 a] om. Ml 5 contabescit amissis M 6 se] di om. V1 cupitas (di add. m. 2) V offerri V 9 pura] p. sunt M, supra H 10 peruersae PSVW se a] add. P* in ras. 11 aduersum] m ex s d corr. W* alt. te om. HM 12 0. creaturae M quo (d add. m. 2) M 13 furtu F 14 uitiosae a. peruersae 8 15 libuit] t m ras. 0* saltim BFM\'iłPIQl potentatu FOx, potentu V1 16 libertatem] potentatO V captibus V 17 similitudinem V 18 ab ecce incipit cap. VII in GHb consecutus V, consequutus 01 20 potuine F licebat (om. non) FM non ob—licebat] add. S* supr. lin. quia] qd: W 24 confiteor H )

Quem fructum habui miser aliquando in his, quae nunc recolens erubesco, maxime in illo furto, in quo ipsum furtum amaui, nihil aliud, cum et ipsum esset nihil et eo ipso ego miserior? et tamen solus id non fecissem — sic recordor animum tunc meum — solus omnino id non fecissem. ergo amaui ibi etiam consortium eorum, cum quibus id feci. non [*]( 2] cf. Eccli. 3, 17. 17] cf. Eom. 6, 21. ) [*]( t 1 mihi om. Q gratiae-mea] add. V in mg. (et 3) gratiae+uae (e t a t m. 2; & ras.) P et misericordiae-deputo] om. F misericordise+uae P 3 non] om. W 4 gratuitam H1, gratuitu W 5 confiteor M 6 quis] qui* (d ras.) V cogitans (ans in ras.) P\' 7 audeat FO\' 8 eia donas] add. V in mg. 9 quo (R m. 2) M donans F ad] a PW uocat\'a (\'a a m. 2) P 10 uitauit ea] uitabit ea Pl, uita uite M pr. me] om. BHMPQ de me ipso] in ras. pi 11 recordante F, recordante at me G rideat V, ride de (de a m. 2 in ras.) W medico] modo co W1 12 praestitum] praetium HI, pstittiu V 13 te] om. VW tantumdem GOP, tantum de W 14 me] om. F 15 meorum] om. M languoribus F, langoribus VW exui-languoribus] om. FHV1 16 peccatorum om. Q1 17 ***aliquando (ali m. 2 in ras.) 0 18 illo (om. in) 01 20 id solus F sic] si* P, si M 21 id] om. P 22 ibi] om. V eorum] reorum Hm )

Quid erat ille affectus animi? certe enim plane turpis erat nimis, et uae mihi erat, qui habebam illum. sed tamen quid erat? delicta quis intellegit? risus erat quasi titillato corde, quod fallebamus eos, qui haec a nobis fieri non putabant et uehementer nolebant. cur ergo eo me delectabat, quo id non faciebam solus? an quia etiam nemo facile solus ridet? nemo quidem facile, sed tamen etiam solos et singulos homines, cum alius nemo praesens est, uincit risus aliquando, si aliquid nimie ridiculum uel sensibus occurrit uel animo. at ego illud solus non facerem, non facerem omnino solus. ecce est coram te, deus meus, uiua recordatio animae meae. solus non facerem furtum illud, in quo me non libebat id quod furabar, sed quia furabar: quod me solum facere prorsus non [*]( 13] cf. Iob 10,15. 14] Ps. 18, 13. ) [*]( 2 quid] quis F quis] quid W 4 mente F quaerere (om. et) Q 5 si] om. MXW 6 possim PlQlW 7 committeret W 8 uoIu*lptatem (p ras.) O, uolumtatem V, uoluntatem Q confricationem MV consociorum FGM1 9 accederem FP1, accendere W jpritu V 10 erat alt. om. 01 11 consortium faciebat V 12 affectus ille V 18 qui] b. quia M habeam B illam H 14 qct ante quasi add. M* titillato] tit in ras. V, tantillo M; corr., sed rtvrsus eras. in mg. 15 corde***** 0 quod] del. Ml fieri om. Ql 16 me delectabat eo F eo om. Q1 17 quo] quod CGPQm quia] qui F facile] facere F solus FMXQXV 19 aliis (corr. m. 2) M 20 occurrerit BPQVb 21 e*go (r ras.) W, ergo Q alt. non facerem om. M 22 deus] dñê deus 0 23 illum F 24 sed-furabar] om. F me] om. P solum] om. O1, solum soltt F )

Quis exaperit istam tortuosissimam et inplicatissimam nodositatem? foeda est; nolo in eam intendere, nolo eam uidere. te uolo, iustitia et innocentia, pulchra et decora honestis luminibus et insatiabili satietate. quies est apud te ualde et uita inperturbabilis. qui intrat in te, intrat in gaudium domini sui et non timebit et habebit se optime in optimo. defluxi abs te ego et erraui, deus meus, nimis deuius ab stabilitate tua in adulescentia et factus sum mihi regio egestatis.

Veni Karthaginem et circumstrepebat me undique sartago llagitiosorum amorum. nondum amabam et amare amabam et secretiore indigentia oderam me minus indigentem. quaerebam quid amarem, amans amare, et oderam securitatem et [*]( 9] Matth. 25, 21. ) [*]( 2 inuestigabiles G1 ex] & W iogo W dampni GO\'QV 3 lucui (h ras.) H, lucra V nulla] om. F 5 exaperet G, exaperit Q et implicatissimam add. 0\' nodositatem et inplic. F 6 feda HS in] om. FV 7 iustitia W 8 saciabili F quies] qui MXW 9 alde F 10 domini] om. C1 obtimo F 11 de*ui*us H 12 ab] a HQ edd. adolescentia C\'iłpV, aduliscentia PW, adolescentia mea G EXPLIC LIB II CONFESSIONY. INCIPIT LIBER TERTIVS EIVSDEM 8, Explicit confessionfl liber II. Incipit confessiontl liber III G, Explicit liber secundus. Incipit liber III CHV, Explicit liber secundus confessionū. Incipit liber III. OW, Confessionum liber explicit secundus. Incipit liber III P, Explicit liber secundus. Incipit liber III confessipnum scl aug. M, explicit secundus. incipit tertius Q, om. F 15 *eni F carthaginem CFHO, cartaginem QV, kartaginem B, charthaginem W, kartagine M circumstrepebant V undique] om. B sarthago FH1 16 flagitiorum VW, flagiosorum 01 amari CFMOgl 18 quid] quod mo amae F amare] amarem W )

Rapiebant me spectacula theatrica plena imaginibus miseriarum mearum et fomitibus ignis mei. quid est, quod ibi homo uult dolere luctuosa et tragica, quae tamen pati ipse nollet? et tamen pati uult ex eis dolorem spectator et dolor [*]( 1] Sap. 14, 11. ) [*]( 1 fames BCGHMOPQV edd. 2 ipsfl W esuritebam (g ras.) M 3 sed-eis eram] om. F erat W incorruptibilium] add. G* in mg. 4 fastidiosior] fastidior V, eo fastidiosior C%M*0%Q edd. 5 ualeba W1, uolebat F proiecebat M 6 auida] a alt. in ras. P*, auido BQ 7 habeetiam ret W1 8 erat mihi F si et] si etiam BFPQ b, si. et (enam m. 2) 0 fruerer (r pro et er in ras.) Oa 9 quoinquinabam FHOW 10 thartaro libidinis H, tarta 1. F, tartarea libidine b fedus HIS 11 eligans o IFMO 1 et] om. V habundanti O\'iłQV, abundante M 12 uanitati a a Ol, unitate (a m. 2) M amore GW quo V 13 meus eras. G 14 aspersisti* (s ras.) F quia] om. W sum] om. H perueni ad] p. occulte ad BCFGHMOPQ edd., p. occulte usque ad V 15 conlibebar M1 **erumnosis 0 ut] om. F; add. 0* in ras. 16 cederet V ardentis (s ex b; corr.) M 18 rapiabant M teatrica HV 19 ab quid incipit cap. II in GHb quid] qui V quod est V 20 hibi W homo ibi uult Ob, i. u. homo M dolore BOIHI luctuosa SW: cum spectat 1. BC DFGHMOPQV edd. et] atque C edd. tracica O1, tragoca P1, thraguica F, tragita W, gratica Y ipse om. Q1 )

Lacrimae ergo amantur et dolores. certe omnis homo gaudere uult. an cum miserum esse neminem libeat, libet tamen esse misericordem, quod quia non sine dolore est, hac una causa. amantur dolores? et hoc de illa uena amicitiae est. sed quo uadit? quo fluit? ut quid decurrit in torrentem picis bullientis, aestus inmanes taetrarum libidinum, in quos ipsa mutatur et uertitur per nutum proprium de caelesti serenitate detorta atque deiecta? repudietur ergo misericordia? nequaquam. ergo amentur dolores aliquando. sed caue inmunditiam, anima mea, sub tutore, deo meo, deo patrum nostrorum et laudabili et superelato in omnia saecula, caue inmunditiam. [*]( 20] cf. Dan. 3, 52 (8, 32). ) [*]( 1 mirabilis CFHOPQVW 2 eis] eius C, eo V quo] co W a s talibus] om. F 3 cum] cum (corr. m. 1) M miseria MV miseriacompatitur] om. W 4 tandem] d ex t corr. M\' 5 schenicis SW, senicis F subueniendo F1 6 actori BOHOPQlmo 7 eorum F fabet W 8 calamitatis F1 9 abscedit-doleat] om. F abscedat M 10 maneat H 11 Lacrimae ergo B09PQSW: lacrimat. Ergo CDFGH, lacrimat*. Ergo O1, lacrimatur. ergo Vedd., lacrimator. ergo M 12 gaudere] g. et amare G miseri F esse nemine* W, neminem esse edd. 13 hac] hec M1 14 hoc] hec F, hac V amicitiae uena V, uana amititia F 15 quo* uadit (d ras.) 0 in torrentem om. Q1 piIj.lcis C 16 **estus (es ras.) F, exttus V inmanis (is ex es corr.) 0, inmaneils a F, in manus P\' ipse (g a m. 2) C, ipse F 17 emutatur F reuertitur V nudum W 18 deiecta] d ex r corr. S misericordia. (m i ras.) F 19 ergo] om. F 20 alt. deo] om. V; deu W1 21 laudabile Q superelato S: superexaltato BCDFGHMOPQVWedd. )

At ego tunc miser dolere amabam et quaerebam, ut esset quod dolerem, quando mihi in aerumna aliena et falsa et saltatoria ea magis placebat actio histrionis meque alliciebat uehementius, qua mihi lacrimae excutiebantur. quid autem mirum, cum infelix pecus aberrans a grege tuo et inpatiens custodiae tuae turpi scabie foedarer? et inde erant dolorum amores, non quibus altius penetrarer — non enim amabam talia [*]( 16] II Cor. 2, 16. ) [*]( 1 uoufj om. M1 congaudebat CF, gaudebam V 3 imaginaria V gerout MIS, gererentur CGb, generent Y, generentur F, geunt W expectaculi M so Ml 4 coutristabatur C 5 miseror SW: misereor BCFGHMOPQV edd. 6 uelut] uult Ml detrimentum W pernetiosae B uoluptas F, uoluntas V 7 amissionem W uereor FO1 8 delectat dolorj delectatur cor BPQb probatur F 9 esse* (t ras.) HO 10 germaititas F 11 et] om. CF 12 miseratur C miseros] miseriores G, imsericors CM, misertis F 13 itaque-enim tu] om. F 14 deus] d. meus V alteque] lateque CVmo 16 et] om. G 17 ad S, nut F dolore B 18 doleret HlW, dolorem FMl 19 istrionis FGV* in mg., strionis MV1 alieciebat W, allicebat H, alliciebant G 20 quam G 22 scabiae BGMOIPSV fedarer CFHS et inde (et inde erant ros.) H 23 artius V penetarer P )

Et circumuolabat super me fidelis a longe misericordia tua. in quantas iniquitates distabui et sacrilega curiositate secutus sum, ut deserentem te deduceret me ad ima infida et circumuentoria obsequia daemoniorum, quibus immolabam facta mea mala, et in omnibus flagellabus me! ausus sum etiam in celebritate sollemnitatum tuarum intra parietes ecclesiae tuae concupiscere et agere negotium procurandi fructus mortis: unde me uerberasti grauibus poenis, sed nil ad culpam meam, o tu praegrandis misericordia mea, deus meus, refugium meum a terribilibus nocentibus, in quibus uagatus sum praefidenti collo ad longe recedendum a te, amans uias meas et non tuas, amans fugitiuam libertatem.

Habebant et illa studia, quae honesta uocabantur, ductum suum intuentem fora litigiosa, ut excellerem in eis, hoc laudabilior, quo fraudulentior. tanta est caecitas hominum de caecitate etiam gloriantium. et maior iam eram in schola rhetoris et gaudebam superbe et tumebam tyfo, quamquam longe [*]( 8] cf. Deut. 32,17 et I Cor. 10,20. 9] cf. Ps. 72,14. 12] cf. Rom. 7,5. ) [*]( telt 1 spectarem BPQVb 2 scalpentium (вela m. 2) M 3 timor F sames B orrido V 4 erat] mea erat M, eras Fl 5 circumuolaba*t (n ras.) H super] sp F 6 contabui V sacrilega curiositatem H, sacrilegam curiositatem O1 edd. 7 deserente W deducerent C*08 infida] d in ras. 0%, infima V 9 sum] om. W 10 celebritate] om. W, cev lecebritate (c6 add. m. 2) M solemnitatem H intra] intrare V 11 agere BCFGHMOPQV, augere SW 12 nihil BCFGHMOPQV edd. ad] om. G 14 in quibus] add. P\' in mg., iniquitatibus V uacatus W 15 praeuidenti B ad] a W secedendum BO\'PQ 18 excellem F in eis] meis F hoc] om. M, eo CFGH laudabilior et fraudulentio* F 20 maior iam] maioria F, maior H scola BCF is h HMOPQ, scola W, schola V retoris SV, rethoris BMPQW, retoris GHO, etoris F 21 pr. et] sed V superbae CIGW, sup me F typho BHM\' PQ, tifo V, tipho F quamquam] quam V )

Inter hos ego inbecilla tunc aetate discebam libros eloquentiae, in qua eminere cupiebam fine damnabili et uentoso per gaudia uanitatis humanae, et usitato iam discendi ordine perueneram in librum cuiusdam Ciceronis, cuius linguam fere omnes mirantur, pectus non ita. sed liber ille ipsius exhortationem continet ad philosophiam et uocatur Hortensius. ille uero liber mutauit affectum meum et ad te ipsum, domine, mutauit preces meas et uota ac desideria mea fecit alia. uiluit mihi repente omnis uana spes et inmortalitatem sapientiae concupiscebam aestu cordis incredibili et surgere coeperam, ut ad te redirem. non enim ad acuendam linguam, quod uidebar emere maternis mercedibus, cum agerem annum aetatis [*]( o 1 sis W remetus (° a m. 2) M 2 scaeuura (c del. m. 2) P, sguum Vll, sceuium M, om. Q1 3 inter] et inter SW 4 pudorS F 6 aborue rebam M1 ab] om. F insectabantur] om. W 7 uerecundia W, re- cundiam (ue m. 3) H qua F perturbarent MW edd. indudendo P, includendo Q 9 illo] om. W 10 uocantur BPV1 11 falljcibus P 12 quod FHMOIW 13 ego] enim M1 inbecella (a in i corr. m. 2) 0 aetate tunc M, aetate* t. (m ras.) W ******* discebam (discebam in ras.) V 14 sine BPW dapnabili GQV 15 u*sitato (i ras.) V 16 perueni V in] ad V cuiusdam] quendam cuiusdam BCFHPQb, quemdam mo cyceronis G 17 pectus non ita] del. H* exortationem CFHQV, exortatione M 18 continea F ortensius FHMOVW meum 19 meum] tunc m. F, suym M 22 coeperam] iam c. BCFO\'PQb 23 acuendum F uidebar** (r in ras.) B 24 aetatis annum CF )

Quomodo ardebam, deus meus, quomodo ardebam reuolare a terrenis ad te, et nesciebam quid ageres mecum! apud te est enim sapientia. amor autem sapientiae nomen graecum habet philosophiam, quo me accendebant illae litterae. sunt qui seducant per philosophiam magno et blando et honesto nomine colorantes et fucantes errores suos, et prope omnes, qui ex illis et supra temporibus tales erant, notantur in eo libro et demonstrantur, et manifestatur ibi salutifera illa admonitio spiritus tui per seruum tuum bonum et pium: uidete, ne quis uos decipiat per philosophiam et inanem seductionem secundum traditionem hominum, secundum elementa huius mundi et non secundum Christum,\' quia in ipso inhabitat omnis plenitudo diuinitatis corporaliter. et ego illo tempore, scis tu, lumen cordis mei, quoniam necdum mihi haec apostolica nota erant, hoc tamen solo delectabar in illa exhortatione, quod non illam aut illam sectam, sed ipsam quaecumque esset sapientiam ut diligerem et quaererem et adsequerer et tenerem atque amplexarer fortiter, excitabar sermone illo et accendebar et ardebam, et hoc solum me in tanta flagrantia refrangebat, quod nomen Christi non erat ibi, quoniam hoc nomen secundum misericordiam tuam, domine, hoc nomen saluatoris mei, fili tui, in ipso [*]( 12] CoL 2, 8 sq. ) [*]( 1 undeuicesimum BCHMO*PVW, indeuicesimum Q, unumdeuiceusi- O mum F, unumdeuicesimum G 2 librum illum Q 3 quid (corr. ns. 2) M loquebar (r in ras.) Q 7 phylosophyam G, philosophia F me] nomine V 8 quae V 9 fugantes OlW, fuscantes Ml, suffocantes MI 11 manifestantur FHSW solutifera F1 ammonitio BCHMOP, admotio S 12 tio sps tui per ser] S in ras. 13 decipiat] seducat Q in sedutionem F, fallaciS V 14 traditiunem M1 16 habitat S, habitat Q1 diuinitatis] om. W 18 nondum BCFGHMOPQV edd. apostolica haec Q 19 eiortatione CFH 20 ipsa W sapientia W 21 tenerem (m in ras.) 01 amplexarem CMOxV 23 solum hoc M refringebat BO1 24 secundum] se*<t (n ras.) F 25 filii BCFGHMOPQVWedd. ipso] o ex e corr. Mi ) [*]( XXXIII. Anr. Augustini conff. (Aug. 1, 1). ) [*](4 )

Itaque institui animum intendere in scripturas sanctasI et uidere, quales essent. et ecce uideo rem non conpertam superbis neque nudatam pueris, sed incessu humilem, successa excelsam et uelatam mysteriis, et non eram ego talis, ut intrare in eam possem aut inclinare ceruicem ad eius gressus. non enim sicut modo loquor, ita sensi, cum adtendi ad illam scripturam, sed uisa est mihi indigna, quam Tullianae dignitati eonpararem. tumor enim meus refugiebat modum eius et acies mea non penetrabat interiora eius. uerum tamen illa erat, quae cresceret cum paruulis, sed ego dedignabar esse paruulus et turgidus fastu mihi grandis uidebar.

Itaque incidi in homines superbe delirantes, carnales nimis et loquaces, in quorum ore laquei diaboli et uiscum confectum conmixtione syllabarum nominis tui et domini Iesu Christi et paracleti consolatoris nostri spiritus sancti. haec nomina non recedebant de ore eorum, sed tenus sono et strepitu linguae; ceterum cor inane ueri. et dicebant: "ueritas et ueritas" et multum eam dicebant mihi et nusquam erat in eis, sed falsa loquebantur non de te tantum, qui uere ueritas es, [*](16] cf. II Tim. 2, 26 (I Tim. 8, 7. 6, 9). 22] cf. I Io. 2, 4. ) [*]( 1 pie biberat] praebiberat mo 3 ueredicum W non me] nomine Y 5 et uidere] ut uiderem BPQ edd., ut uidere F comptam (mp in ras. m. 2) 0, confertam S, confectam GM% VW, confictam M1 6 incensu F, in excessu W succensu F 7 e*go (r ras.) P 8 posse O1 9 adtendi* (t ras.) F 10 mihi est BPb dignitate F 11 comparem CP1, comparerem M1, comparare W _12 in interiora V uerum tamen] uerum autem CGHMOV, u. ***** aut (tamen eras.) F 14 et] sed H turgi*dus (n ras.) W factu M 15 Incidi itaque edd. dilerantes S, delerantes C\'FIW carnales] et c. BPQ edd. 16 loquaces (om. et) Q s *ore (m ras.) W laquaei S uiscu Q 17 cornmixtionê W, commyxtione GO1 et domini] sed et d. BPQ 18 paraclyti SW, paracliti B FGHMOiPQV nostri] om. M 19 nomina] omnia BPQ, enim omnia b recebant V1 tenui CFGMQV sonu FIW etJ ex B trepitu W, 20 et ceterum mo 21 multi BPQb dicebant eam Q 22 te] om. Vpr. )

Vbi ergo mihi tunc eras et quam longe? et longe peregrinabar abs te exclusus et a siliquis porcorum, quos de siliquis pascebam. quanto enim meliores grammaticorum et poetarum fabellae quam illa decipula! nam uersus et carmen et Medea uolans utiliores certe quam quinque elementa uarie [*]( 18] cf. Luc. 15, 16. ) [*]( 1 cerciores F 2 uiso 01 3 uidemus SW: u. haec BCFGHMOPQVedd. 4 et—ea om. Q1 certior W quam] q. cum F 5 et infinita] et O infima V, confinita C qui F nulla] nihil F 6 tunc] om. V 8 corpora es] a e in ras. pi, corporea es H, c. 5 V ea] ea es BCM PQmo, illa es F 10 *abes (h ras.) CM, abes F, ades Q1 fantasmatis W, phantasmatibus CP*Q* edd., fantasmatibus HIV\'ił, fantasmatibus corporum M illis—phantasmatis] om. F 11 phantasmatibus CH* edd., fantasmatibus MP2Qt, a phantasmatibus GV2 corporum] c. eorum M omnino non] om. Ml non] om. V1 quibus-quae sunt] add. M2 in mg. 12 cerciora F fantasiae MPQV, phantasmatae S, phantasmatu W 13 sed] om. M1. es] eius C 14 certior (ona. que) Q 15 uidens F 16 ipsam FO1 17 tunc mihi Q et longe] om. F 18 a siliquis] si aliquis PQ porcorum] om. H quas V seliquis O1, a siiisquis P, siquis (11 m. 3) H 19 meliores] melior est G V et poetarum] om. 01 20 fabulae 01QVl, fabula G 21 Medea. uolans] a at mede abulans V, melodia u. F *erte (rt a m. 3) H )