Confessiones

Vbi ergo et quando expertus sum uitam meam beatam, ut recorder eam et amem et desiderem? nec ego tantam aut cum paucis, sed beati prorsus omnes esse uolumus. quod nisi certa notitia nossemus, non tam certa uoluntate uellemus. sed quid est hoc? quid? si quaeratur a duobus, utrum militare uelint, fieri possit, ut alter eorum uelle se, alter nolle respondeat: si autem ab eis quaeratur, utrum esse beati uelint, uterque se statim sine dubitatione dicat optare, nec ob aliud ille uelit militare, non ob aliud iste nolit, nisi ut beati sint. num forte quoniam alius hinc, alius inde gaudet? ita se omnes beatos esse uelle consonant, quemadmodum consonarent, si hoc interrogarentur, se uelle gaudere atque ipsum gaudium uitam beatam uocant. quod etsi alius hinc, alius illinc assequitur, unum est tamen, quo peruenire omnes nituntur, ut gaudeant. quae quoniam res est, quam se expertum non esse nemo potest dicere, propterea reperta in memoria recognoscitur, quando beatae uitae nomen auditur.

Absit, domine, absit a corde serui tui, qui conStetur tibi, absit, ut quocumque gaudio gaudeam beatum me putem. est enim gaudium, quod non datur inpiis, sed eis, qui te gratis colunt, quorum gaudium tu ipse es. et ipsa est beata uita, gaudere de te, ad te, propter te: ipsa est et non est altera. [*]( 20] ef. Es. 48, 22. ) [*]( 1 beatam meam F 2 recordar (om. eam) W 3 quod-nossemus om. V 4 tam] tamen V certe M 5 quid si] quod si BCFGHMOP QVWbm utrum - 7 quaeratur om. M 6 posset m responderet V 7 beati esse bm uelint] uelint fieri possit ut BCPm, uelint fieri possit Q statim se BPQbm, statim HV 8 sine] sine ulla BOFGH MOPQVWedd. dicant H ille uelit-nolit om. H uelit ille BCFG MOPQ edd., uelit se esse ille Y 9 militare V non] nec BCFGHM OPQVWedd. sunt P num] nam Qm 10 beatos omnes beatos F 11 uelle] uelle oms M quaeadmodum P sonarent W 13 si et V . ei\' hic Fl V illic MlV, illic . F 15 se] se esse S; fort. scrib. sese expertussum P non om. M1 19 ut] ut si G 20 impius M1 21 es] e (om. et) W ab et ipsa incipit (oZ. 54 r. S, quod ita madore corruptum est, ut multa uerba aegre legi possmt 22 de te (e te uix leguntur) S ad te de te B CFGHMOPQ VW edd. )

Non ergo certum est, quod omnes esse beati nolunt, quoniam qui non de te gaudere uolunt, quae sola uita beata est, non utique uitam beatam uolunt. an omnes hoc uolunt, sed quoniam caro concupiscit aduersus spiritum et spiritus aduersus carnem, ut non faciant quod uolunt, cadunt in id quod ualent eoque contenti sunt, quia illud, quod non ualent, non tantum uolunt, quantum sat est, ut ualeant? nam quaero ab omnibus, utrum malint de ueritate quam de falsitate gaudere: tam non dubitant dicere de ueritate se malle, quam non dubitant dicere beatos esse se uelle. beata quippe uita est gaudium de ueritate. hoc est enim gaudium de te, qui ueritas es, deus, inluminatio mea, salus faciei meae, deus meus. hanc uitam beatam omnes nolunt, hanc uitam, quae sola beata est, omnes uolunt, gaudium de ueritate omnes uolunt. multos expertus sum, qui uellent fallere, qui autem falli, neminem. ubi ergo nouerunt hanc uitam beatam, nisi ubi nouerunt etiam ueritatem? amant enim et ipsam, quia falli nolunt, et cum amant beatam uitam, quod non est aliud quam de ueritate gaudium, utique amant etiam ueritatem nec [*]( 7] Gal. 5, 17. 15] cf. Io. 14, 6. Ps. 26, 1 et 41, 12. ) [*]( 1 putat F sec**ntur S 2 gaudit W uolunt** ****m S 3 auertitur euanuit S 4 non] nam G 5 non de om. V1, sine add. m. rec. qui et de te et quae euanuerunt S beata uita 0 6 es V beatam uitam BGOQ, uitam bea*** S an euanuit S 7 et om. GFW1 8 spiritus autem C car*** ** (ut om.) S 9 cadent F eoque-ualent om. V sunt euanuit S 10 uolunt] ualent V sa* *st S 11 n*m q***ro S malunt V ueritate ex uertite corr. H, uer***te S 12 ***dere *** (om. tam) S de uaeritate dicere F m*lle q*** S 13 beatus W esse ** (om. se) S, se esse FVW 14 pr. gaudium] gaud**m S **ritate S enim est M alt. gaudium] gau**** ** (de om.) S 15 me* ***** (salus om.) S meae] me** S 16 h*** ***** b**tam S ali. , hanc-de ueritate omnes uolunt om. V 17 qu** so** S p,...omn** S ***unt S gaudium euanuit S uaeritate F 18 uellint P, uelint BQ fal**** *** **tem S 19 ubi nouerunt euanuerunt S 20 etiam ras. Y quia] qui GW fall* n*lunt S 21 amant euanyit 8 be**am S )

Cur autem ueritas parit odium et inimicus eis factus est homo tuus uerum praedicans, cum ametur beata uita, quae non est nisi gaudium de ueritate, nisi quia sic amatur ueritas, ut quicumque aliud amant, hoc quod amant uelint esse ueritatem, et quia falli nollent, nolunt conuinci, quod falsi sint? itaque propter eam rem oderunt ueritatem, quam pro ueritate amant. amant eam lucentem, oderunt eam redarguentem. quia enim falli nolunt et fallere uolunt, amant eam, cum se ipsa indicat, et oderunt eam, cum eos ipsos indicat. inde retribuet eis, ut, qui se ab ea manifestari nolunt, et eos nolentes manifestet et eis ipsa non sit manifesta. sic, sic, etiam sic animus humanus, etiam sic caecus et languidus, turpis atque indecens latere uult, se autem ut lateat aliquid non uult. contra illi redditur, ut ipse non lateat ueritatem, ipsum autem ueritas lateat. tamen etiam sic, dum miser est, ueris mauult gaudere quam falsis. beatus ergo erit, si nulla interpellante molestia de ipsa, per quam uera sunt omnia, sola ueritate gaudebit.

Ecce quantum spatiatus sum in memoria mea quaerens te, domine, et non te inueni extra eam. neque enim [*]( 4] Io.l2,35. 7] Ter.Andr.68. 8] cf. Io. 8, 40. 13] cf. Io. 5, 85 et 3, 20. ) [*](1 essent F notatia P1 3 eos om. V 4 beatus P1 me miserunt W 5 ambulent ne OnJ. V ne] ne eos BCFO*PQ edd. 6 conprehendant] conprehendant eos GM 7 et om. W ei factus est S, factus est eis H 8 tuus euanuit S *erum S praedicans uerum 0 uita om. P1 9 pr. nisi om. CF d* ue**tate S 10 hoc quod amant om. W 11 falli] falsi F nolent P1, nolint Q, nolunt GMmo sunt CV 14 falsi F fallare W ipsa se CF, se ipsam Mb, ipsam V indicant V, indicaret (om. et) 0 15 ipsa V indicant 0 retrilmt (e add. m. 1) S, retribuit CGMW 16 uolunt F 18 langidus B 19 se—uult add. FS in mg. alt. ut] et 0 20 ueritate V, ueritati FH lateat ueritas M 21 ueris mauult] uerissima uult FV1, uerissimis uult C falsi F 25 alt. te om. M )

Sed ubi manes in memoria mea, domine, ubi illic manes? quale cubile fabricasti tibi? quale sanctuarium aedificasti tibi? tu dedisti hanc dignationem memoriae meae, ut maneas in ea, sed in qua eius parte maneas, hoc considero. transcendi enim partes eius, quas habent et bestiae, cum te recordarer, quia non ibi te inueniebam inter imagines rerum corporalium, et ueni ad partes eius, ubi conmendaui affectiones animi mei, nec illic inueni te. et intraui ad ipsius animi mei sedem, quae illi est in memoria mea, quoniam sui quoque meminit animus, nec ibi tu eras, quia sicut non es imago corporalis nec affectio uiuentis, qualis est, cum laetamur, contristamur, cupimus, metuimus, meminimus, obliuiscimur et quidquid huius modi est, ita nec ipse animus es, quia dominus deus animi tu es, et conmutantur haec omnia, tu autem inconmutabilis manes super omnia et dignatus es habitare in memoria mea ex quo te didici. et quid quaero, quo loco eius habites, quasi uero loca ibi sint? habitas certe in ea, quoniam tui memini ex quo te didici, et in ea inuenio, cum recordor te. [*](1 inueni BCFGHMOPQUVWedd. ex] & F dici W 2 ex quod dicit (om. te) W sum] solum Ml 3 pr. ueritate W drfffi V 4 pr. quo] quo in te G non-didici o»:. F didici teBPQbm manes] anis W 6 haeae G, haec BaCFU deliciae meae sanctae M 7 tua] meaM raeam add.MS 8 sed] sub S 9 pr. quale] quale illic G tibi] illic tibi BPQbm alt. quale] qua H 10 tibi om. W 11 eam FV alt. in om. W1 eius om. F, eis W 12 transcendisti M 13 te] te n W 14 eius om. F 15 necmei add. F in mg. 16 illic F meminet P1 17 quia] qm W 18 contristamur om. H 20 uiusmodi F, huiuscemodi G est om. M es] 5 W deus add. S2 s. I. 21 comotantur V 22 es] e W 23 ex] et W habitas F 24 uera CsM9W9 eam SV 25 ea] ea te V, ea te BCFGHMOPQW Eug. edd. te recordor F )

Vbi ergo te inueni, ut discerem te? neque enim iam eras in memoria mea, priusquam te -discerem. ubi ergo te inueni, ut. discerem te, nisi in te supra me? et nusquam locus, et recedimus et accedimus, et nusquam locus. ueritas, ubique praesides omnibus consulentibus te simulque respondes omnibus diuersa consulentibus. liquide tu respondes, sed non liquide omnes audiunt. omnes unde uolunt consulunt, sed non semper quod uolunt audiunt. optimus minister tuus est, qui non magis intuetur hoc a te audire quod ipse uoluerit, sed potius hoc nelle quod a te audierit.

Sero te amaui, pulchritudo tam antiqua et tam noua, sero te amaui! et ecce intus eras et ego foris et ibi te quae- rebam et in ista formosa, quae fecisti, deformis inruebam. mecum eras, et tecum non eram. ea me tenebant longe a te, quae si in te non essent, non essent. uocasti et clamasti et rupisti surditatem meam, coruscasti, splenduisti et fugasti caecitatem meam, fragrasti, et duxi spiritum et anhelo tibi, gustaui et esurio et sitio, tetigisti me, et exarsi in pacem tuam.

Cum inhaesero tibi ex omni me, nusquam erit mihi dolor et labor, et uiua erit uita mea tota plena te. nunc autem quoniam quem tu imples, subleuas eum, quoniam tui plenus nondum sum, oneri mihi sum. contendunt laetitiae meae flendae cum laetandis maeroribus, et ex qua parte stet uictoria nescio. ei mihi, domine, miserere mei! contendunt maerores mei mali cum gaudiis bonis, et ex qua parte stet uictoria nescio. [*]( 1 pr. te om. V inuenio F (et 3) discerim W 2 discerem] inuenirem U inueni te edd. 3 super H et] ei C 4 ubique ueritas bm 5 praesidens F, praesedes U te-consulentibus om. H omnibus] omnibus etiam BCFGHMOPQVWEug. edd. 6 bis liquido M9 9 a te] add. S2 8. I.; om. B 10 ad te W, ipse a te V 12 pr. te om. W eras] es V 15 alt. non] omnino non F pr. et om. V 16 erupiste (om. et) V plenduisti V 17 fraglasti P2SV, flagrasti BCFGHMOP1 QWb eduxisti (om. et) V spu 0 hanelo SVW, anelo G 18 sitio] scio te F 19 ex omni me] et omnino V, ex omni me omnino H tuta 20 uiua] uita (tuta add. m. 3) M 22 nondum] non BCFGHMOPQ VW Eug. edd. honeri V 23 memoribus V istet S 24 ei-mei om. GFGMOVW contendunt - p. 256,1 miserere mei om. S mero-\' ris F, memores H 25 qua add. TT\' 8. I. )

Et tota spes mea non nisi in magna misericordia tua. da quod iubes et iube quod uis. imperas nobis continentiam. et cum scirem, ait quidam, quia nemo potest esse continens nisi deus det, et hoc ipsum erat sapientiae, scire cuius esset hoc donum. per continentiam quippe colligimur et redigimur in unum, a quo in multa defluximus. minus enim te amat qui tecum aliquid amat, quod non propter te amat.s o amor, qui semper ardes et numquam extingueris, caritas, deus meus, accende me! continentiam iubes: da quod iubes et iube quod uis. [*]( 3] Iob 7, 1. 17] Sap. 8, 21. ) [*](1 pr. ei] hei G, heu MV, et W misserere F alt. ei] hei G, heu MV ecce om. W 2 pr. es] 5 W1 4 qui V uelis F difficultates] difficultates pati b tolerare FHQSVb eas Cm 5 etiamsi G tollerari F 6 esse] e W 7 desiderio F prospera (sc. fortuna) S: prosperis BCFGHMOPQVW Eug. edd. 8 non om. PQ humanae uitae BFGPVb, uitae humanae Q 9 aduersitates C1, aduersatis P, auersitatis B 10 coruptela V aduersitatibus] jsperitatibus M 11 a om. FV desiderio om. F 12 ne frangat] non frangat 0, naufragat HV m tolerantia CFna 15 magna] magna ualde BCFGHOPQ VW Eug. edd. 16 imperans B 17 potes F, poterat U 18 hoc om. C sapientia H 20 pr. in om. OxQl 21 minus] magne minus H 22 ardes] ades OS 24 quod uis eras. F )

Iubes certe, ut contineam a concapiscentia carnis et concupiscentia oculorum et ambitione saeculi. iussisti a concubitu et de ipso coniugio melius aliquid, quam concessisti, monuisti. et quoniam dedisti, factum est et antequam dispensator sacramenti tui fierem. sed adhuc uiuunt in memoria mea, de qua multa locutus sum, talium rerum imagines, quas ibi consuetudo mea fixit, et occursantur mihi uigilanti quidem carentes uiribus, in somnis autem non solum usque ad delectationem sed etiam usque ad consensionem factumque simillimum. et tantum ualet imaginis illius inlusio in anima mea in carne mea, ut dormienti falsa uisa. persuadeant quod uigilanti uera non possunt. numquid tunc ego non sum, domine deus meus? et tamen tantum interest inter me ipsum et me ipsum intra momentum, quo hinc ad soporem transeo uel huc inde transeo! ubi est tunc ratio, qua talibus suggestionibus resistit uigilans et, si res ipsae ingerantur, inconcussus manet? numquid clauditur cum oculis? numquid sopitur cum sensibus corporis? et unde saepe etiam in somnis resistimus . nostrique propositi memores atque in eo castissime permanentes nullum talibus inlecebris adhibemus adsensum? et tamen tantum interest, ut, cum aliter accidit, euigilantes ad conscientiae requiem redeamus ipsaque distantia reperiamus nos non fecisse, quod tamen in nobis quoquo modo factum esse doleamus. [*]( -1] I Io. 2,16. 3] cf. I Cor. 7, 88. ) [*]( 1 continentiam CF, continentia W 2 pr. et] a H concupiscen- . hnlna tiam CFU . saeculi M 3 concubitu] abstinere add. m. rec. V 4 monuisti om. F 5 uiuit F 6 multo G 7 ibi] sibi 0 finxit F occursant OPW\'bm 9 delectationem-ad om. H etiam om. O1 10 illius om. BCFGHMOPQVW Eug. edd. 11 in carne] et in carne BCFGHM*PQVedd. persuadeant om. S 12 uera om. V alt. non om. W, non ego F 13 inter] in F 14 quod FGHM, quoquo V1 saporem piS transeat W 15 uel om. W transeo S: retranseo cet. et edd. ratio] illa ratio GM quae BCHMOPQV*Wedd., qui V1 sugetionibus F 16 ingenerantur W inconcusus G, inconcussa o 17 maneo BPQWbm 18 et om. V 20 tantum om. Q1 21 accedit W auigilantes W requiest F 22 ipsamque F distantiam F, substantia M 23 quoquo] quo CXF. ) [*]( XXXIII. Anr. Augustini conff. (Aug. 1,1). ) [*]( 17 )

Numquid non potens est manus tna, deus omnipotens, sanare omnes languores animae meae atque ibundantiore gratia tua lasciuos motus etiam mei soporis extinguere? augebis, domine, magis magisque in me munera tua, ut anima mea sequatur me ad te concupiscentiae uisco expedita, ut non sit rebellis sibi atque ut in somnis etiam non solum non perpetret istas corruptelarum turpitudines per imagines animales usque ad carnis fluxum, sed ne consentiat quidem. nam ut nihil tale uel tantulum libeat, quantulum possit nutu cohiberi etiam in casto dormientis affectu non tantum in hac uita, sed etiam in hac aetate, non magnum est omnipotenti, qui uales facere supra quam petimus et. intellegimus. nunc tamen quid adhuc sim in hoc genere mali mei, dixi bono domino meo exultans cum tremore in eo, quod donasti mihi, et lugens in eo, quod inconsummatus sum, sperans perfecturum te in me misericordias. tuas usque ad pacem plenariam, quam tecum habebunt interiora et exteriora mea, cum absorpta fuerit mors in uictoriam.

Est alia malitia diei, quae utinam sufficiat ei. reficimus enim cotidianas ruinas corporis edendo et bibendo, priusqutam escas et uentrem destruas, cum occideris indigentiam satietate mirifica et corruptibile hoc indueris incorruptione sempiterna. nunc autem suauis est mihi necessitas, et aduersus istam suauitatem pugno, ne capiar, et cotidianum bellum gero in ieiuniis, saepius in seruitutem redigens [*]( .. 11] Eph.3,20. 14] Ps. 2,11. 17] ICor. 15,54. 19] Matth, 6; 34. 21] cf. I Cor. 6,13. 22] I Cor. 15,53. 25] cf. II Cor. 6,5. I Cor. 9,27. ) [*]( 1 es (om. manus tna) 0 2 habundantiore W 3 meis operis C*VJF1 6 ut om. H 7 ista M 8 carnes P1 9 tantillum edd. libebat F quantum M cohibere FlV 10 hac] ac F 11 magna F1 ualSs W 13 qui M, in quid 0 dixi mali mei F domino] do V domino bono fflo 14 in eo] meo B 15 consummatus V et sperans BPQb 16 me om. 8 . 17 dum V absorta mss. 18 uictoria FGMQVb ..* , 19 militia M 20 corpori* (s ras.) W 21 aesca M distruas W cum] et cum F indigentia F, indigentiam meam BPQVedd. 22 incorruptionem sempiternam C 24 cottianum B 25 bello BIOI. iegu- ..i .. niis F, geiuniis M saepe V seruitutfc V redigen**s (te ras.) C )

Hoc me docuisti, ut quemadmodum medicamenta sic alimenta sumpturus accedam. sed dum ad quietem satietatis ex indigentiae molestia transeo, in ipso transitu mihi insidiatur laqueus concupiscentiae. ipse enim transitus uoluptas est, et non est alius, qua transeatur quo transire cogit necessitas. et cum salus sit causa edendi ac bibendi, adiungit se tamquam pedisequa periculosa iucunditas et plerumque praeire conatur, ut eius causa fiat, quod salutis causa me facere uel dico uel uolo. nec idem modus utriusque est: nam quod saluti satis est, delectationi parum est, et saepe incertum fit, utrum adhuc necessaria corporis cura subsidium petat an uoluptaria cupiditatis fallacia ministerium suppetat. ad hoc incertum hilarescit infelix anima et in eo praeparat excusationis patrocinium gaudens non adparere, quod satis sit moderationi ualetudinis, ut obtentu salutis obumbret negotium uoluptatis. his temptationibus cotidie conor resistere et inuoco dexteram tuam et ad te refero aestus meos, quia consilium mihi de hac re nondum stat.

Audio nocem iubentis dei mei: non grauentur corda uestra in crapula et ebrietate. ebrietas longe est a me: [*](. 23] Luc. 21, 84. ,.,) [*](1 doloris M uoluntate F fames (e ex i ? corr.) S, lamia FW, et fames U 3 es C 4 consulatione W, conlatione M 5 terra* (e ras.) P calamitatis B, calamitates b diliciae PW 6 medicina M 7 accedamus F ad quietem] aliqui et S F ex om. V 8 modesta F a insidiatur mihi BPQ 9 non eet W 10 aliu Q\' qua] qui PlY, quod Q* quo] quam quo Mlb agit W 11 ac] et BFGMPQedd. et adiungit CMW pedissequa BFHQb 12 iocunditas BFOOPQV U Wb cogatur S et C 14 pr. est ovi. C delectatini M 15 corporis-uoluptaria om. W 16 petat om. V an-suppetat om. F uoluntaria CGMU 17 ad om. W 18 praeparationis excusat F 19 quod] quid BCFGHMOPQVW Eug. edd. moderatione F ualitudinis BC FHMPQVW 21 tuam] tuam ad salutem meam BPQbm actus MXW 22 istat S 28 uocem add. P* 24 in om. HV\'. ) [*]( 17* )

Docuisti me, pater bone: omnia munda mundis, sed malum esse homini qui per offensionem manducat; et omnem creaturam tuam bonam esse nihilque abioiendum, quod cum gratiarum actione percipitur; et quia esca nos non conmendat deo, et ut nemo nos iudicet in cibo aut potu; et ut qui manducat non manducantem non spernat, et qui non manducat, manducantem non iudicet. didici haec, gratias tibi, laudes tibi, deo meo, magistro ineo, pulsatori aurium mearum, inlustratori cordis mei: eripe me ab omni temptatione. non ego inmunditiam obsonii timeo, sed inmunditiam cupiditatis. scio Noe omne carnis genus, quod cibo esset usui, manducare permissum, Elian cibo carnis refectum, Iohannem mirabili abstinentia praeditum animalibus, hoc est lucustis in escam cedentibus, non fuisse [*]( 4] I Cor. 1,31. 5] Eccli. 23,6. 7] Rom. 14,20. 9] I Tim. 4,4. 11] I Cor. 8, 8. Col. 2, 16. 12] Rom. 14, 3. 17] cf. Gen. 9, 2 sq. 18] cf. m Reg. 17, 6. 19] cf. Matth. 3, 4. ) [*]( 1 aflatum V adamauit F posstl#* (nt ras.) M inquit possum H inquit om. F 2 conforta] in qb; conforta F ut omnia possim b 3 confortetur F 4 pr. gloriatur] gloriętur W alt. gloriatur] glorietur HMlPQV*W 5 a me inquit BCFGHMOPQWedd., a me (om. inquit) V uentris eras. W 6 deus] deus meus BGFGHMOPQVW Eug. edd. quod cum fit imperas fieri V, quod cum imperas fieri fit U fieri ex imperi corr. S\' 8 ofifendiculum C 9 bona G 10 cum om. P1 11 ut om. b 12 potu SU: in potu cet. et edd. ut om. BPQ manducat-qui om. V non om. SW 13 pr. non-manducantem om. M 14 diiudicet F laudes (om. tibi) W 15 pulsatori - p. 266, 12 transgredientibus om. F 16 me om. HVW temptione V immunditia W 17 inmunditia S cupiditas W noe eras. W carnes Pl 18 heliam BCGMOPQVWb, eliam Hmo. 19 carnis] capitur H 20 locustis BCGHMQUVW edd. esca V )

In his ergo temptationibus positus certo cotidie aduersus concupiscentiam manducandi et bibendi: non enim est quod semel praecidere et ulterius non attingere decernam, sicut de concubitu potui. itaque freni gutturis temperata relaxatione et constrictione tenendi sunt. et quis est, domine, qui non rapiatur aliquantum extra metas necessitatis? quisquis est, magnus est, magnificet nomen tuum. ego autem non sum, quia peccator homo sum. sed et ego magnifico nomen tuum, et interpellat te pro peccatis meis qui uioit saeculum, numerans me inter infirma membra corporis sui, quia et inperfectum eius uiderunt oculi tui, et in libro tuo omnes scribentur.

De inlecebra odorum non satago nimis: cum absunt, non requiro, cum assunt, non respuo, paratus eis etiam semper carere. ita mihi uideor; forsitan fallar. sunt enim et istae plangendae tenebrae, in quibus me latet facultas mea, quae in me est, ut animus meus de uiribus suis ipse se interrogans non facile sibi credendum existimet, quia et quod inest plerumque occultum est, nisi experientia manifestetur et nemo securus esse debet in ista uita, quae tota temptatio nominatur, utrum qui fieri potuit ex deteriore melior, non fiat etiam ex [*]( 1] cf. Qen. 26, 84. 2] cf. II Reg. 23,15 sqq. 3] of. Matth. 4, 3. 4] of. Num. 11,1 sqq. 14] Rom. 8, 84. Io. 16, 33. 15] Ps. 138,16. 25] Iob 7, 1. ) [*]( • 0 1 concupiscenti? M 2 ipsa P 3 de carne et de pane BGFGHM OPQVW Eug., ecZd. esse temptatum BCPQedd. 4 desidorauit P1 n 5 dm C 7 concupiscentias F 8 prg.dere W 9 concubitui G 11 aliquantulum edd. necessitates G 1 12 magnus (est om.) G Evg. 16 eius] meum GMb 17 scribuntur F 19 etiam eis bm 20 fortasse mo fallor M edd. 22 se om. V 26 utrum qui] utrunq. F ex] et W fiet M ex] de U,. )

Voluptates aurium tenacius me inplieauerant et subiugauerant, sed resoluisti et liberasti me. nunc in sonis, quos animant eloquia tua, cum suaui et artificiosa uoce cantantur, fateor, aliquantulum adquiesco, non quidem ut haeream, sed ut surgam, cum uolo. attamen cum ipsis sententiis quibus uiuunt ut admittantur ad me, quaerunt in corde meo nonnullius dignitatis locum, et uix eis praebeo congruentem. aliquando enim plus mihi uideor honoris eis tribuere, quam decet, dum ipsis sanctis dictis religiosius et ardentius sentio moueri animos nostros in flammam pietatis, cum ita cantantur, quam si non ita cantarentur, et omnes affectus spiritus nostri pro sui diuersitate habere proprios modos in uoce atque cantu, quorum nescio qua occulta familiaritate excitentur. sed delectatio carnis meae, cui mentem eneruandam non oportet dari, saepe me fallit, dum rationi sensus non ita comitatur, ut patienter sit posterior, sed tantum, quia propter illam meruit admitti, etiam praecurrere ac ducere conatur. ita in his pecco non sentiens et postea sentio.

Aliquando autem hanc ipsam fallaciam inmoderatius canens erro nimia seueritate, sed ualde interdum, ut melos omnes cantilenarum suauium, quibus Dauiticum psalterium frequentatur; ab auribus meis remoueri uelim atque ipsius ecclesiae, tutiusque mihi uidetur, quod de Alexandrino episcopo Athanasio [*]( 1 firma om. W 3 implicauerunt U 4 subiugauerat W, subiugauerunt U me om. U somnis M 6 ut haeream] adhaeream M 7 ac tamen W 8 ut om. V amittantur MW 10 amplius BPQ b honoris mihi uideor eis G, eis mihi uideor honoris M tribuere] praebere V cum V 11 ipsi 01 relegiosius P, religiosus M1 12 flamma BGPQW 13 et om. W omnis S pro] non pro C sui] suaui BPQbo 14 atque add. M s. l. 15 exitentur V1, exercentur C 16 operet W 17 rationis C, rationem edd. 19 dicere V 20 et] sed BCPQWbm 21 hac W 22 omne BCHOPQUW edd., omni V £ 3 cantelinarum S suarum V dauiticum] canticum dauiticum M, dauidicum H 25 tutiusque* (m ras.) P, totiusque C1 W1, tutius V uidetur] t uideretur G in Mg. tana«io W )