Res Gestae

Ubi quoniam ab ipsis nascendi primitiis infantum ferro sulcantur altius genae, ut pilorum vigor tempestivus emergens, corrugatis cicatricibus hebetetur, senescunt imberbes absque ulla venustate, spadonibus similes, compactis omnes firmisque membris et opimis cervicibus, prodigiose[*](prodigiose, V, Kell., Corn.) deformes[*](deformes, A, Kell., Corn.; formae, E; formes, V.) et pandi, ut bipedes existimes bestias, vel quales in commarginandis pontibus effigiati stipites dolantur incompte.

In hominum autem figura, licet insuavi, ita victu[*](ita uictu, Her.; ita uisi, Val.; ta nisi, V.) sunt asperi, ut neque igni neque saporatis indigeant cibis,

Aedificiis nullis umquam tecti, sed haec velut ab usu communi discreta sepulcra declinant. Nec enim apud eos vel arundine fastigatum reperiri tugurium potest. Sed vagi montes peragrantes et silvas, pruinas famem sitimque perferre ab incunabulis adsuescunt. Peregre tecta (nisi adigente maxima necessitate) non subeunt: nec enim[*](enim apud eos, V; apud eos del. C. F. W. M. (cf. § 4, line 3).) se tutos[*](se tutos, C. F. W. M.; secures, EA; ecutos, V.) existimant esse sub tectis morantes.[*](morantes, added by Novák; lac. 10 letters, V.)

Indumentis operiuntur linteis vel ex pellibus silvestrium murum consarcinatis; nec alia illis domestica vestis est, alia forensis. Sed semel obsoleti coloris tunica collo inserta, non ante deponitur aut mutatur, quam diuturna carie in pannulos diffluxerit[*](diffluxerit, Ernesti in Index; defluxerit, EA; deffluxerit, V.) defrustata.

Galeris incurvis capita tegunt, hirsuta crura coriis munientes haedinis, eorumque calcei formulis nullis aptati, vetant incedere gressibus liberis. Qua[*](qua, EA; qua ex, Clark; quas, V) causa ad pedestres parum adcommodati sunt pugnas, verum equis prope affixi, duris quidem sed deformibus, et muliebriter eisdem non numquam insidentes, funguntur muneribus consuetis. Ex ipsis quivis in hac natione pernox et perdius emit et vendit, cibumque sumit et potum, et inclinatus cervici angustae iumenti, in altum soporem ad usque varietatem effunditur somniorum.

Et deliberatione super rebus

Et pugnant non[*](non, deleted by Bent.) numquam lacessiti, ineuntes[*](sed ineuntes, V; sed, deleted by Her. as correction of sed in § 7) proelia cuneatim, variis vocibus sonantibus torvum. Utque ad pernicitatem sunt leves et repentini, ita subito de industria dispersi incessunt,[*](incessunt, Kellerbauer; uigescunt, W. Soisell; iugescunt, V.) et[*](et, V; ut, Her.) incomposita acie, cum caede vasta discurrunt, nec invadentes vallum, nec castra inimica pilantes, prae nimia rapiditate cernuntur.

Eoque omnium acerrimos facile dixeris bellatores, quod procul missilibus telis, acutis ossibus pro spiculorum acumine, arte mira coagmentatis, et distantiis decursis[*](distantiis decursis, Brackman; sed distinct (lac. 13 letters), V.) comminus ferro sine sui respectu confligunt, hostisque dum mucronum noxias observant, contortis laciniis illigant, ut laqueatis resistentium membris, equitandi vel gradiendi adimant facultatem.