Res Gestae
Ammianus Marcellinus
Ammianus Marcellinus. Ammianus Marcellinus, with an English translation, Vols. I-III. Rolfe, John C., editor. Cambridge, MA; London: Harvard University Press; W. Heinemann, 1935-1940 (printing).
Quocirca Theodosius veritus, ne Marti sese committeret impari, congressusque multitudini immensae cum paucis—tria enim armatorum milia ductabat atque quingentos—amitteret universos, inter pudorem cedendi, pugnandique ardorem, gradiens retro paulatim, trudente pondere plebis abscessit.
Hocque eventu barbari nimium quantum elati,[*](elati, Val.; V omits with lac. 5 letters; elati ipsum, omitted by G with lac. of 9 letters and 2 asterisks.) sequentesque pertinaciter[*](lac. of 2 1/3 lines, V.) --- certare necessitate compulsus[*](compulsus, Her.; (lac. 9 letters) sussemet, V.) semet ipsum et ad internecionem perdiderat cunctos, ni gentium turbulenta concussio, procul Mazicum visis auxiliis, quos anteibant quidam Romani, arbitrata in se impetum agminum ferri complurium, versa in pedes aperuisset nostris exitus antehac intersaeptos.
Exinde cum militem ducens incolumem Theodosius ad fundum venisset nomine Mazucanum, exustis desertoribus paucis, aliisque ad sagittariorum exemplum, quibus manus ademptae sunt, contruncatis, Tipasam[*](Tipasam, Her.; tipatam, V.) mense Februario venit.
Ubi diutius agens, ut antiquus ille Cunctator pro negotio consultabat, commentis potius et prudentia quam periculosis congressibus, hostem pugnacem et
Mittebat tamen assidue suadendi quosdam peritos, ad gentes circumsitas, Baiuras Cantaurianos Avastomates Cafaves et finitimos alios, nunc timore nunc praemiis[*](nunc praemiis, Her.; nunc nummis, W2HTCN2; nun miseos, V.) eos ad societatem alliciens, veniamque petulantiae interdum promittendo cum[*](lac. of 3 lines, V; curmtultorius omitted without lac. by G.) --- t ulterius[*]( t ulterius, Her. (cf. xvii. 13, 30); tultorius, V.) per ambages et moras hostem frangentem suos impetus oppressurus, ut quondam Pompeius Mithridatem.
Qua causa declinans perniciem proximam Firmus, licet praesidiorum magnitudine communitus, relicta plebe, quam coegerat magna mercede, quoniam latendi copiam nocturna quies dedit, Caprarienses montes longe remotos penetravit, et diruptis rupibus inaccessos.
Cuius abitu clandestine multitudo dispersa sine rectore particulatimque diffluens, invadendi eius castra nostris copiam dedit. Hisque direptis, et interfectis qui resistebant, vel in deditionem acceptis, regionum maxima parte vastata, gentibus per quas transibat dux consultissimus apposuit fidei compertae praefectos.